ZATERDAG 3 DECEMBER 2016

H.FRANSCICUS XAVERIUS, geboren in Spanje en ne ferme missionaris; H. GALGANO

*

Hun reactie in de regime-pers komt over als van iemand die nagelbijtend op het beklaagdenbankje de seconden aftelt voordat het verdikt valt. Eigenlijk is die bang voor het aantal jaar dat ze zullen ‘krijgen’, want over hun schuld hebben ze zelf niet de minste twijfel. Het is net alsof de schim van Donald Trump in hoogsteigen persoon met vlammende letters op de muur achter het hoofd van de Rechter, projecteert ‘Mane, teckel, phares’. Geteld, gewogen, en te licht bevonden.

Hollande gaf in Frankrijk, maanden voor de Verkiezingen, al het te verwachten signaal: ‘Sauf qui peut’.

Als uitgebluste meteorieten zullen ze neerslaan, hun baantjes om de aarde met chartervluchten op onze kosten, zitten er op. Steek ze allemaal in een zak en ik zou niet weten wie er eerst uithalen om die voorgoed bij het KGA, het Klein Gevaarlijk Afval te gooien. Liever direct de verbrandingsoven in want U weet maar nooit hoe die er zich weer uitwringen. Of gerecupereerd worden door de ‘Groendienst’ van dienst de dag na de Verkiezingen.

*

Davert Europa na de brexit zondag opnieuw op zijn grondvesten?

Europa maakt zich stilaan op voor een cruciaal verkiezingsjaar 2017, met parlementsverkiezingen in achtereenvolgens Nederland, Frankrijk en Duitsland. Drie landen waar het populisme de wind in de zeilen heeft en schokgolven door het establishment wil jagen. Zullen Italië en Oostenrijk komende zondag al voor een eerste generale repetitie zorgen?

Het zijn spannende tijden voor het Europese project. Na de felle klap van de brexit, volgen over enkele maanden mogelijk opnieuw mokerslagen. De PVV van Geert Wilders in Nederland, het FN van Marine Le Pen in Frankrijk en de rechtse eurokritische partij AfD in Duitsland: drie partijen die momenteel goed in de markt liggen in hun thuisland en die willen laten zien dat een groot deel van het electoraal het status-quo in de Unie beu is.

De eerste 'testcases' volgen echter nu zondag al, wanneer de Italianen en de Oostenrijkers hun zeg mogen doen in het stemlokaal.

Waar gaat het om?

50,7 miljoen Italianen mogen zondag kiezen of ze de geplande grondwetswijziging van premier Matteo Renzi aanvaarden of niet. Renzi wil af van de instabiliteit in zijn land en komaf maken met het vastgeroeste Italiaanse politieke systeem. Daartoe moet het hele tweekamerstelsels, waarbij zowel de Kamer als de Senaat evenveel macht hebben, op de schop. Niet voor niets versleet Italië de afgelopen 69 jaar 63 regeringen.

Renzi stelt voor de grondwet zo te hervormen dat Kamer en Senaat niet meer alles dubbel moeten doen en wil het aantal parlementsleden verminderen. Van de 315 Senatoren zouden er nog 100 overblijven. Op die manier moet ook de bureaucratische last naar beneden en zakken de kosten.

In buurland Oostenrijk ligt er geen referendum voor, maar een herhaling van de presidentsverkiezingen van mei dit jaar. Daarin versloeg de onafhankelijke maar door de Groenen gesteunde kandidaat Alexander Van der Bellen de extreemrechtse Norbert Hofer van de Vrijheidspartij FPÖ. Het was echter een bijzonder nipt verschil: 50,3 procent tegen 49,7. De FPÖ trok daarop naar het Hooggerechtshof met de klacht dat er fouten waren gebeurd bij het tellen van de stemmen en kreeg daar gelijk. Daarom wordt de verkiezing zondag opnieuw gehouden.

De president in Oostenrijk heeft weinig echte politieke macht en speelt vooral een ceremoniële rol, maar de eventuele winst van Hofer zou niettemin een schokgolf door het land jagen. Bovendien kan de winst van Hofer de populariteit van zijn partij nog de hoogte injagen en heeft hij de mogelijkheid om zelf nieuwe parlementsverkiezingen uit te schrijven.

Maar is dat alles?

Ja en nee. De twee verkiezingen hebben in se niets met elkaar te maken. Toch valt het niet te ontkennen dat de stembusslagen, vooral die in Italië, door veel kiezers opgevat worden als de ideale gelegenheid om te protesteren tegen het status quo en de 'mainstream'-politiek in Europa. Renzi lijkt in Italië al lang zijn eigen ruiten te hebben ingegooid, door te suggereren dat hij zijn politieke lot aan het welslagen van zijn referendum verbindt. Later leek hij op die stelling terug te komen en blies hij warm en koud tegelijkertijd.

Vandaag weet niemand zeker wat Renzi gaat doen bij winst van het nee-kamp. Alleen de kiezer lijkt in steeds grotere mate op te dagen om Renzi al dan niet af te straffen, en niet zozeer meer om het parlement te hervormen. "In de peilingen is te zien dat zo'n 15 procent van de ja-stemmers sinds Renzi's suggestie over zijn eigen lot van mening is veranderd", zei peilingonderzoeker James Dennison van het European University Institute daar eerder over.

Wat de uitslag zondag wordt in beide landen, niemand die er na de brexit, de Trump-verkiezing en de winst van François Fillon bij de Franse partij Les Républicains zijn hand nog voor in het vuur durft steken. In alle drie de belangrijke verkiezingen zaten de peilingen er fors naast. Is dat nu ook het geval?

In Oostenrijk is er maar een ding zeker: beide kandidaten liggen net als bij de eerste verkiezing nek aan nek en kan het dus alle kanten op.

In Italië is het de laatste vijftien dagen voor een stembusgang officieel verboden peilingen te publiceren (wat niet wil zeggen dat ze niet uitgevoerd mogen worden). Ook hier zal het kantje boordje worden, maar de algemene verwachting is toch dat het nee-kamp een goede kans maakt het te halen.

Wat zijn de mogelijke gevolgen?

Een nee-stem in Italië en/of winst voor Hofer in Oostenrijk zal net zoals de brexit wellicht voor politieke onrust in Europa zorgen. Vooral in Italië wordt er gevreesd voor een systeemcrisis als Renzi opstapt en er nieuwe verkiezingen komen. De precaire economische situatie van het land is er niet naar om zich grote avonturen te kunnen veroorloven, zo waarschuwen zijn tegenstanders, en sommige economen zien de Italiaanse banken in bijzonder zwaar weer terechtkomen.

Anderen zijn positiever gestemd en merken op dat ook voor de brexit en de verkiezing van Donald Trump een economische schokgolf voorspeld was, die er uiteindelijk nooit is gekomen. Hendrik Vos, professor Europese Politiek aan de UGent, deelde die mening vanmorgen op in De ochtend op Radio 1. "Ik denk niet dat meteen grote catastrofes te gebeuren staan", zo zei hij. "Strikt genomen verandert er niet veel, de euro zal niet meteen in elkaar stuiken, maar je voelt wel dat er zenuwachtigheid heerst."

Vos ziet vooral gevolgen op langere termijn. "Elke stemming lijkt een afrekening te worden, en dan zit je met een legitimiteitsprobleem. Mensen vragen zich af waar de EU nog voor dient en of we de machthebbers nog wel kunnen vertrouwen. Dat is een heel fundamenteel probleem dat leidt tot brexit, Trump en nederlagen voor de huidige machthebbers. Probleem is dat er geen simpele oplossingen bestaan voor de problemen waar burgers vandaag mee geconfronteerd worden."

Wanneer kennen we het verdict?

De Oostenrijkse stembussen sluiten om 17 uur, waarna de stemmen meteen geteld worden. Toch kan het, net zoals bij de eerste verkiezing in mei, nog tot maandagnamiddag wachten zijn tot ook alle stemmen per brief bekend zijn.

De uitslag van het Italiaanse referendum wordt pas in de nacht van zondag op maandag of zelfs later verwacht, aangezien er tot 23 uur gestemd kan worden.

De wereld zal morgen ook wel niet helemaal vergaan. Noch in Oostenrijk, noch in Italië. Maar hij zal er wel anders uitzien. Een beetje opgeschoven richting Trump.

Bij de Lega Nord in Italië staat de Bokma al koud. Met hele emmers. Net als in de dagen van Hannibal die met zijn leger-olifanten de Alpen overstak, siddert ginder aan de Tiber het nooit verwonnen Rome.

Garibaldi deed het hem voor, want Mussolini deed hetzelfde. Zogezegd te voet, aan de kop van zijn leger Zwarthemden. Wilde hij de wereld doen geloven, maar hij was met de slaaptrein helemaal uit Milaan afgezakt. Alleen de laatste paar kilometers kwam hij per pedes apostolorum, gespoord en gelaarsd op 4 September Rome binnen gemarcheerd. Die poort daar heet sedertdien de Via 4 septembre… Om nooit te vergeten.

Wat er speciaal aan is, is dat daar ook de Villa Bonaparte staat, waar de zus van Napoleon pleegde te verblijven. Eenmaal U daar staat, vergeet U dat ook nooit meer. Aan de andere kant van de Eeuwige Stad vindt U de Villa Borgese, Middeleeuwse pracht van diverse hectaren. Het was de heerlijkheid van Lucrecia Borgia, de ongehuwde dochter van de toenmalige Paus die ook zijn minnares was.

Die locaties hebben allemaal niets met elkaar te maken, maar ze doen me denken aan de Via Appia, de weg die vanuit Rome vertrekt naar Napels, en waar Petrus de stem hoorde van wat dat hij daar dan wel deed.

Quo vadis, in ’t Latijn, en dat is waarom ik al die historische dingen bij de verkiezingen van morgen etaleer.

Quo Vadis, Italia…