.

Tussen 41° en 42° is het afgelopen

Wat er misging in Ierland en wat dat betekent voor Europa...

CLARK KENT - 10 JANUARI 2011 IN Het Vrije Volk

------------------------------

Ooit stond Ierland bekend als de Keltische Tijger. Een lage vennootschapsbelasting, relatief vrije markten en het omarmen van globalisering als kans op een betere toekomst leidden tot een aanhoudende hoogconjunctuur, waardoor een van de armste landen van Europa een van de rijkste werd.

Juist dat Ierland werd hard getroffen door de financiële crisis en de hoogconjunctuur sloeg om in een economische teruggang, met name in de onroerendgoedsector.

Toch was de Ierse hoogconjunctuur niet van begin af aan een illusie en ook de vrije markten faalden niet. De ware oorzaken van de Ierse crisis zijn de verzorgingsstaat en monetaire centrale planning. Robert J. Samuelson, een van de eerlijkste economen die je bij een grote mainstream-krant kunt vinden, zet de oorzaken van de Ierse crisis nog eens uiteen.

De Ierse schuldencrisis, een onheilspellende afrekening voor Europa

Door Robert J. Samuelson

Het enige dat u hoeft te weten over de economische crisis in Ierland is dat het niet over Ierland gaat, een klein landje van net iets meer dan 4 miljoen mensen en een BBP van ongeveer $ 200 miljard. Het gaat over Europa. Decennialang heeft Europa twee grote politieke doelen nagestreefd: een democratische verzorgingsstaat, opgezet om economische rechtvaardigheid te bevorderen d.m.v. verscheidene vangnetten die samen een sociaal zekerheidsstelsel vormen, en Europese eenheid, waarvan de euro – de in 1999 ingevoerde eenheidsmunt die inmiddels door 16 landen wordt gebruikt – de belangrijkste belichaming vormt. Beide droegen bij aan de problemen in Ierland, en dat betekent dat Europa wel eens aan de vooravond van een bredere crisis zou kunnen staan.

De problemen in Ierland staan niet op zichzelf, en als zij het voorteken zijn van een bredere ineenstorting zou dit een gevaarlijke nieuwe fase kunnen inluiden in de wereldwijde economische troebelen die in 2007 begonnen. Europa vertegenwoordigt ongeveer een vijfde van de wereldeconomie, vergelijkbaar met het aandeel van de Verenigde Staten. Als het continent terugvalt in een nieuwe recessie, zou het economisch nationalisme wereldwijd kunnen opleven terwijl het toch al zwakke herstel van de wereldeconomie zou stokken en landen met elkaar concurreren om de gunst van de consument die steeds meer de hand op de knip houdt. Zo gaat ongeveer 25 procent van de Amerikaanse export naar Europa. Die export zou zeker lijden onder toenemend protectionisme en een vijandige handelspolitiek.

Het reddingsplan (ongeveer $ 90 miljard in buitenlandse fondsen) dat eind november werd overeengekomen door Ierland, andere leden van de EU en het IMF moet de diep in de schulden zittende Ierse banken van de ondergang redden. De bedoeling is om de ineenstorting in te dammen door te laten zien dat Europa zijn eigen problemen op kan lossen. Het reddingsplan is echter een fraai staaltje blufpoker, omdat sommige kredietverschaffers (Portugal, Spanje en Italië) zelf zwaar in de schulden zitten en kandidaten zijn voor toekomstige reddingsoperaties. Zelfs Duitsland en Frankrijk hebben reusachtige schulden, respectievelijk 76% en 86% van hun BBP in 2009. Hoeveel nieuwe schulden kunnen daarbovenop worden gestapeld?

Dat juist Ierland, na Griekenland, een zorgenkindje is geworden is ironisch. Nog niet zo lang geleden sprak men vol bewondering van de Keltische Tijger, omdat het land net als Aziatische landen buitenlandse investeringen – Intel en anderen – wist aan te trekken en dankzij de export een snelle groei doormaakte. Tussen 1987 en 2000 bedroeg de jaarlijkse economische groei gemiddeld 6,8 procent; de werkloosheid daalde van 16,9 procent naar 4,3 procent. Maar toen maakte een solide economische groei plaats voor een hausse en zeepbel in de woningbouw die uiteindelijk uiteenspatte en de Ierse banken liet zitten met slechte leningen.

Een reden was kredietexpansie die werd veroorzaakt door de euro. Toen het land nog een eigen munteenheid had kon Ierland de kredietsector aansturen. Als er te makkelijk kredieten werden verleend, kon de Ierse Centrale Bank de rente verhogen. Na de euro te hebben overgenomen gaf Ierland deze bevoegdheid uit handen aan de Europese Centrale Bank (ECB), die een rentepolitiek volgde voor alle eurolanden. De ECB-tarieven, die mogelijk de juiste hoogte hadden voor Frankrijk en Duitsland, waren te laag voor Ierland en enkele andere landen. Daar kwam nog bij dat de financiële markten de rentetarieven op staatobligaties van eurolanden omlaag drukten naar de lage Duitse niveaus. In 1995 waren de Ierse rentetarieven meer dan een procentpunt hoger dan die van Duitsland; tegen 2000 waren ze vrijwel identiek.

Ierland had deze kredietexpansie kunnen tegengaan door het verhogen van belastingen of het snijden in de uitgaven. Maar dit zou veel zelfbeheersing hebben gevraagd. De hausse in de woningbouw produceerde een stroom aan belastinginkomsten uit de bouwsector, huizenverkopen en uit de nieuwe welvaart voortvloeiende consumentenbestedingen. Tussen 1996 en 2006 werden huizen bijna vier keer zo duur. Uitgaven in de bouwsector namen toe van 11 procent tot 21 procent van het BBP. Overheidsbegrotingen vertoonden overschotten, ondanks toegenomen sociale uitgaven en hogere ambtenarensalarissen. “Als ik het geld heb, geef ik het uit”, zei een oud-minister van financiën. “Als ik het niet heb, doe ik dat niet.”

Toen kwam de afrekening. In Ierland resulteerde de uiteengespatte zeepbel in de woningbouwsector in een enorm begrotingstekort en liet de werkloosheid tot 14 procent stijgen. De meeste Europese economieën hebben te lijden onder de nadelige gevolgen van een combinatie van kredietexpansie, onhoudbare sociale uitgaven en grote begrotingstekorten. De economieën van de verschillende landen zijn met elkaar verwezen, dus zijn er overloopeffecten. Europese banken – Britse, Duitse, Franse en Belgische voorop – hebben $ 500 miljard in leningen en investeringen in Ierland uitstaan, berichtte de Financial Times. Grote verliezen kunnen een sneeuwbaleffect hebben en tot een verdere grote bankencrisis leiden.

Maar Europa staat niet alleen voor een economische uitdaging, maar ook voor een sociale en politieke. Gekoesterde waarden en idealen staan onder druk. De euro, die bedoeld was om eenheid te creëren, heeft geleid tot onenigheid en wrijvingen nu landen elkaar de zwartepiet toeschuiven en twisten over het verdelen van de kosten. Het sociale contract wordt herschreven, waarbij overheidsuitkeringen en zekerheden worden gekort.

De redding van Ierland, net als voorheen die van Griekenland, is een gok dat Europa de toenemende twijfel tot staan kan brengen en het vertrouwen en geduld van obligatiehouders en kiezers kan winnen. Waarbij de investeerders ertoe kunnen worden overgehaald om hun obligaties (die van Ierland en andere landen) niet langer in paniek te dumpen en hogere rentetarieven en een financiële ineenstorting te voorkomen en waarbij kiezers ertoe kunnen worden overgehaald om met minder genoegen te nemen (meer werkloosheid, lagere uitkeringen, hogere belastingen) zonder dat dit leidt tot verlammende straatprotesten of machteloze regeringscoalities. Of deze gok zal slagen is onduidelijk, net als de mogelijk chaotische gevolgen als dit niet het geval blijkt te zijn.

---------------------------

Commentaar.

Geen. Tenzij voorbereidingen treffen voor de begrafenis, zeker? Maar net zoals bij begrafenissen, zal er ook nu weer een enorm verschil zijn waaruit de rijkdom of de armoede moet blijken.

Wij zullen op d’uitvaart zijn…..