Natuur en gastronomie hand in hand

Franse Jura onbekend paradijs

 Stel, je hebt genoeg van de drukte van de stranden, exotische eilanden, de city trips en de culturele wandelingen langs tientallen musea en je wil wat rust, genieten van de natuur en tegelijk proeven van een streek waar stress nog niet in de woordenboeken staat, dan zit je nergens beter dan in de Franche-Comté.

In de wat? De Franche-Comté! Zeg maar de Franse Jura. Weinig andere streken in Frankrijk zijn zo rijk aan water en bos als deze regio. De streek is doorspekt met meren en bronnen terwijl de rivieren eindeloze kronkels maken en het landschap tekenen. Het water schenkt de Jura grotten en watervallen en laat dorpen en steden schitteren op de oevers van de vele rivieren. De Franse Jura is bescheiden maar verrast de bezoeker voortdurend. Het verhaal is één lange plezierige ontdekkingsreis langs unieke natuurverschijnselen, mooie dorpjes, zo weggeplukt uit een of ander sprookje of legende.

DOUBS

De Franche-Comté – meestal aangeduid als Jura – bestaat uit vier departementen: Jura, Haute-Saône, Territoire de Belfort en Doubs en is voor ruim de helft uitgebouwd met uitgestrekte dennen- en sparrenbossen. De regio heeft een natuurlijke grens van zowat 230 km met Zwitserland, de Zwitserse Jura. We kozen voor onze kennismaking met de Jura voor het departement Doubs, zonder meer het groenste departement het wondermooie Frankrijk. In de zomer is het een paradijs voor de natuurliefhebber, de wandelaar, de fietser en onder ander de visser, in de winter zijn de langlaufers en de skiërs aan het feest. Met Besançon als hoofdstad bezit Doubs een open museum, recent opgenomen door Unesco Werelderfgoed. Voeg daarbij de rivieren Doubs, Loue, Lison en Dessoubre die zorgen voor onvoorstelbaar mooie bronnen, meren en watervallen en je bezoek aan de Jura in het algemeen, Doubs in het bijzonder, wordt onvergetelijk. Voeg daarbij dat de lekkerbek hier evenzo op rozen zit. Naast de vele riviervissen wacht een waslijst aan charcuterie en in tuyé gerookte worst en charcuterie. Dat alles te doorspoelen met Vin Jaune, een der meest onderschatte Franse wijnen, wijn met een bijzondere smaak, te danken aan savagnindruif, wat doet smaken naar de top sherry uit het Spaanse Jerez de la Frontera.

MALBUISSON

We starten onze kennismaking met de Jura in het leuk dorpje Malbuisson, goed voor een goeie 500 inwoners, maar het epicentrum voor familiale uitstapjes, de recreatieve sporter en de natuurliefhebber. Vanuit Malbuisson zijn de omliggende regio’s makkelijk te bereiken. Geplakt aan de Valée des 2 Lacs is dit dorp tegelijk een droom voor elke stille watersporter, terwijl de legendarische Mont d’Or met zijn 1.463 meter binnen handbereik ligt.

KAZEN COMTE

Kaasliefhebbers zullen hiervan genieten: gelegen op een hoogte van 1.100 meter herbergt het Fort de Saint Antoine – voormalig fort uit 1882 dat echter nooit gebruikt werd – ruim 100.000 kazen, goed voor zowat 45 kg elk. Kaasboer Marcel Petite vestigde zich in 1966 in het fort en staat elk jaar garant voor de beste comté-kazen. Dank zij de gigantisch dikke muren heerst er winter en zomer dezelfde temperatuur en gelijke vochtigheidsgraad, ideaal voor het rijpen der kazen, aangebracht door de diverse Fruiteries de Fromage uit de regio.

Een bezoek aan het fort is dan ook niet te versmaden. Na anderhalf uur genieten van de geschiedenis van de comté wacht een proeverij aangevuld met passend glaasje Jura-wijn. Toegang: 6 euro, kinderen 3,50 euro. 8 euro met proeverij. Meer info: www.tourisme-metabief.com

LE BON ACCUEIL

Een van de betere (het beste?) adressen uit de regio is hotel-restaurant Le Bon Accueil, 8 Grande rue, Malbuisson. Geboren en getogen in Malbuisson wist Chef Marc Faivre – sinds 2000 goed voor 1 Michelinster – zich op te werken tot een meester aan het fornuis. Zijn Tarte fine à la Morteau is legendarisch en een niet te missen schotel als voorgerecht. Topper op de kaart is de Pigeon au vrais jus met Foie gras de canard en artichaut. De kaastrommel is evident terwijl Le grand dessert zelfs de meest verwende lekkerbekken aangenaam weet te verrassen. De fles Plein Sud Côtes du Jura 2005 Domaine Ganavat zorgt voor de rest. De service in de zaal wordt verzorgd door eega Catherine en is onberispelijk. Samen met het hotel – goed voor twaalf charmekamers met alle mogelijke comfort – is Le Bon Accueil een adres om op zak te hebben. Meer info: www.le-bon-accueil.fr

LES FRUITIERES DU LAC

Is een bezoek aan Fort Saint-Antoine een must, dan mag je zeker niet nalaten even te proeven van een bezoek aan een “Fruitières” waar de comté gemaakt wordt. Een daarvan is Les Fruitières du Lac in het rustige Labergement-Sainte-Marie. Hier is meester-kaasmaker Bernard Lavaine en zijn ploeg elke morgen present om de reeds om 5 uur in de morgen opgehaalde melk te verwerken tot uitstekende kazen. Het proces is – in tegenstelling tot vroeger – door de mechanisatie iets simpeler geworden, maar het blijft hard werken. De kazen worden naderhand tot in de puntjes dagelijks verzorgd en een paar weken te ruste gelegd in de kelder om daarna doorgevoerd te worden naar het Fort Saint-Antoine waar ze “volwassen” worden en tot volle rijpheid kunnen komen.

KLOKKENGIETERIJ

Iets verder op in Labergement-Sainte-Marie mag je niet nalaten even bezoek te brengen aan de Fonderie de Cloches Obertino, een der laatste ambachtelijk bronzen klokkengieters in Frankrijk, familiebedrijf gespecialiseerd in het maken van exclusieve klokken met inscripties, aansluitend vooral sierklokken bestemd voor de koeien. De gieterij, gesticht in 1834, is vrij te bezoeken en eenmaal per week kan je het gieten van de klokken volgen. Meer info: +33 (0)3 81 69 30 72

ABSINT IN PONTARLIER

Franche-Comté is de met de Frans-Zwitserse Jura de geboorteplaats van absint, sterke drank op basis van anijs, absintalsem, venkel en een reeks aanvullende kruiden, geelgroene drank die sinds de ontdekking in 1805 als “De Groene Fee” een rijke geschiedenis achter zich heeft. De drank stijgt vlug naar het hoofd en zorgt graag voor hallucinaties en zou het zenuwstelsel sterk aantasten. Heel wat grote kunstenaars dronken absint – van oorsprong nochtans een volksdrank – omwille van de artistieke inspiratie. De auteurs Guy de Maupassant, Oscar Wilde en onder andere Paul Verlaine waren er gek van. Vincent Van Gogh borstelde tijdens zijn absint-periode zijn beste werken. Edgard Degas, Edouard Manet en de vermaarde Henri de Toulouse-Lautrec bezorgden ons meesterlijke doeken voorzien van absintdrinkers in de kroeg.

Absint werd voor het eerst geproduceerd door Henri-Louis Pernod in 1805, naar een recept van een Franse arts. Het drankje werd populair bij kunstenaars maar werd door zijn hallucinogene werking en neurotoxiciteit van het bestanddeel thujon als gevaarlijk aanzien. Het werd in het begin van de 20^ste eeuw dan ook verboden, nadat een Zwitser na overmatig gebruik van alcohol en absint zijn gezin uitmoordde. De Firma Pernod zorgt meteen voor een surrogaat en brouwde zijn intussen vermaarde Anis, in feite niets minder dan absint zonder alsem. Daarna kwam ook Pastis op de markt. Hierbij worden de kruidenextracten niet door destillatie maar door maceratie (weking) verkregen. Intussen mag absint sinds eind de jaren negentig opnieuw gedronken worden. Absint wordt zelden puur gedronken, maar vooral volgens een vast ritueel waarbij water en suiker toegevoegd worden. Men plaatst een absintlepel met een klontje suiker op het glas en laat er koud water over druppelen. Daarna flink roeren.

Een der absolute toppers inzake productie van absint is de Distellerie Les Fils d’Emile Pernot in het mooie La Cluse-et-Mijoux, deelgemeente van Pontarlier aan de voet van het 17^de eeuwse Château de Joux. Het mystieke aperitief absint werd naar een recept van Emile Ferdinand Pernot in 1890 voor het eerst gedistilleerd  en volgens het gekende ritueel (lepel-suiker-water) genuttigd. “De productie werd later verboden en een vijftiental jaar geleden opnieuw toegelaten. Ons bedrijf pakt vandaag dan ook uit met een fraaie lijst van geestrijke dranken met daarbij de Vieux Pontarlier, Absint en Pontaine als aperitief, Fraise des bois, Framboise, Gentiane, Mûre en Myrtille als likeuren 25%, Genepy en Sapin als likeuren 40% en tenslotte de Eau de Vie met Framboise, Gentiane, Poire William, Kirsch, Mirabelle en Prunes”, stelt Dominique Rousselet, gerant van de Distellerie Emile Pernot.

Uw honger naar absint nog niet gestild? Iets verder op in de stad kan je terecht in het Musée Municipal Pontarlier waar de geschiedenis van absint op verrassend leuke manier wordt uitgebeeld met woord en beeld. Meer info: www.emilepernot.fr

RESTAURANT COTE PONT

Op stap in Pontarlier wacht in restaurant Côté Pont, Maison de Cuisine, niets dan leuke verrassingen. Arlette Laude pakt er aan de brug over de Doubs aan de rue de la République uit met een hoogst ludiek eethuis, zonder menu, maar een overheerlijke schotel met uitsluitend dagverse marktproducten, aansluitend Jura-wijntje. Schrik niet als je een authentieke jutezak als tafellaken onder je bord krijgt. Geen Michelintoestanden maar héérlijk tafelplezier. Smullen op het terras is hemels en laat je wegdromen in de tijd, want hier staat ze letterlijk stil. Met La Maison d’ A Côte beschikt Arlette Laude nog over een gemoedelijke Chambres d’hôtes, 11 rue Jules Mathez, hartje Pontarlier. Meer info: www.cotepont.fr

MORTEAU

Minder dan 45 km noorderlijk ontdekken we het bevallige stadje Morteau, niet alleen gekend voor zijn smaakvolle Saucisse de Morteaux, maar vooral ook omwille het Museum van de Horlogerie. In het Château Pertusier de Morteau – gebouwd in 1576) waakt de 80-jarige conservator en meester-horlogemaker Constant Vaufrey met liefde en passie over de zowat volledige geschiedenis van de horloge, aansluitend de fraaiste collectie werktuigen die onze voorouders hanteerden om uurwerken van allerlei slag met precisie te vervaardigen. Het museum laat schitterende stukken bewonderen met pareltjes uit 1621 en 1632, aansluitend de mooiste modellen sinds de 18^de eeuw, toen de horloges het voorrecht waren van de hogere burgerij en kasteelheren. Let vooral op het astrologisch uurwerk van Séraphin Cart (1855), het absolute meesterstuk, kunstwerk vervaardigd door een… landbouwer uit Haut-Doubs. Meer info: www.musee-horlogerie.com

AUBERGE DE LA ROCHE

Laat Morteau niet achter je zonder te hebben genoten van de kookkunsten van Chef Philippe Feuvrier in zijn Auberge de la Roche aan Le Pont de la Roche, gastronomisch restaurant bekroond met 1 Michelinster. Bijgestaan door eega Sylvie en haar zaalploeg is dit een huis van grote klasse. De streekgebonden producten tovert de Chef om tot juweeltjes op het bord. Hij wil alleen het beste op tafel zetten. Gepaard met een klasrijke bediening is Auberge de la Roche voor elke epicurist het einde. Het Champagne-aperitief kan genuttigd worden in de fraaie tuin. De correcte en vriendelijke bediening zorgt ervoor dat men zich onmiddellijk thuis voelt. Het was dan ook met volle teugen genieten van het vijfgangen Marktmenu. Een culinaire ontdekking aan de boorden van de Doubs. Meer info: www.aubergedelaroche.com

SAUT DU DOUBS

Villers-le-Lac is hét rendez-vous met de natuur. Met de rivier Doubs, zijn watervallen en meren. Dit beschermd gebied laat al het mooie bewonderen dat zich aan de grens van Frankrijk met Zwitserland afspeelt. De rederij Droz-Bartholet pakt vanuit Villers-le-Lac uit met dagelijkse veelvuldige mini-cruises naar de Saut du Doubs, de Franse Niagara. Een boottochtje langs de meanders die Frankrijk van Zwitserland scheiden, goed voor veertien km vaarplezier, brengt je glijdend tussen de wilde rotsen vlekkeloos tot aan de voet van het natuurpark. De rest is één genieten. Het kolkende water van de Doubs laat zich op zijn best bewonderen bij de waterwal, van op twee mooie uitzichtpunten, te bereiken na een tiental minuten stapwerk. De natuur op zijn best. Schitterend gewoon.

Voor zij die wat tijd kunnen spenderen in deze regio, wacht de mogelijkheid om met de rederij Droz-Bartholet te genieten van riviercruises waarbij getafeld kan worden. De rederij vult dezelfde faciliteiten in op de Doubs in de stad Besançon met de Magie de la Nuit, feeërieke boottocht inclusief diner. Meer info: www.sautdudoubs.fr

LE PRE OUDOT

Logementkeuze in de regio zat, maar wie nu eens effectief in alle rust van de stilte, het groen en de weidse vlakten wil genieten, vindt ruim zijn gading op het 30 ha groot domein van Le Pre Oudot in Fournets-Luisans op 15 km van Morteau, een voormalige karakterrijke comté-hoeve uit 1689, vandaag de residentie van Emile en Laurence Pequignet, goed voor twee super charmante kamers met alles er op en er aan en een suite.  In de fraaie stallen verzorgt en traint Emile raspaarden voor jumping. Gastvrouw Laurence is tegelijk de kok van dienst. Zoek er geen ingewikkelde gerechten, maar een eerlijke regionale smaakvolle keuken, met wijn naar keuze, uiteraard met de Jura-flessen op de voorste rij. Le Pré Oudot is zonder meer een ideale uitvalsbasis voor een heerlijk verblijf in deze regio waar gastvrijheid, rust en gezelligheid de grote troeven zijn. Meer info: www.preoudot.typepad.com

DE TUYE

Tijdens je rondrit in de Haut-Doubs kan je niet naast de tuyé’s kijken, typische boerderijen van de Comté, boerderijen waar men vandaag nog op ambachtelijke wijze worst, hesp en diverse vleeswaren rookt. De tuyé is een grote schoorsteen die het huis verwarmt en tegelijk de vleeswaren rookt. Een van de best bewaarde en gerestaureerde tuyé’s is La Ferme musée du Montagnon in Fournets-Luisans. Deze boerderij dateert van 1736 en illustreert op perfecte wijze de conceptie van de tuyé als woning en ambachtelijke ruimte. De diverse vertrekken zijn nog allemaal voorzien van de originele meubels en scheppen op schitterende wijze de sfeer hoe men in de vorige eeuwen op de boerderij en tuyé leefde. Meer info: www.montagnon.com

VISPLEZIER IN GOUMOIS

De waterrijke omgeving, sierlijke vijvers, onmetelijke meren en kabbelende rivieren, het ideale oord voor de visser, hetzij professioneel of amateur, het blijft een passie: het gevecht met de forel, de karper, snoekbaars of de meerval aangaan. Hengelen of vliegvissen (pêche à la mouche), het doet er niet toe, het blijft een sport dat heel wat vaardigheid vereist. Liefhebbers kunnen alvast terecht op het “strand” ter hoogte van Auberge Le Moulin du Plain in Goumois. Virtuoos in het vliegvissen is alvast Daniël Magdo, professioneel en gediplomeerd visser sinds 1997. De leek is hier in prima handen. In een paar uurtjes heb je de basis van het vliegvissen onder de knie. De forellen en de karpers zijn meteen gewaarschuwd. Daniël Magdo pakt dan ook dagelijks uit met initiatie, individueel of in groep, een of meerdere dagen al dan niet  met verblijf, en leert je de knepen van het vak. Met vaardige bewegingen werpt hij de lijn precies daar waar hij het wil. Dat kan makkelijk tien, vijftien meter verder zijn dan de standplaats aan de oever of in thermisch rubberpak in de rivier. Een haastig voorbij glijdende karper is alvast het eerste slachtoffer. Een regenboogforel zou volgen. Het parcours “No-Kill” stelt dat de gevangen vissen terug gezet worden in de rivier. “Het gaat hem over de pure sport”, stelt de aimabele Daniël, gek en al een leven lang vol passie van vissen. Meer info: www.danielmagdopeche.com

Wie kiest voor een visverblijf in Goumois, individueel of met Daniël Magdo, heeft alvast de keus tussen het 2-sterrenhotel Le Moulin du Plain aan de oevers van de Doubs (www.moulinduplain.com) of het 3-sterrenhotel-restaurant Taillard, aan de voet van de Corniche (www.hoteltaillard.com). Beide huizen staan borg voor een kwaliteitsvolle keuken.

L’ ETANG DU MOULIN

Franche-Comté is niet alleen een oase van rust, groen en gastvrijheid, maar tegelijk een paradijs voor de levensgenieter en lekkerbekken. Vanuit Goumois en op weg naar de hoofdstad Besançon wacht in Bonnetage hotel-restaurant L’Etang du Moulin, schitterend huis waar Chef Jacques Barnachon het beste van het beste op tafel zet. Met zijn keukenteam laat hij de streek in alle toonaarden proeven. Victor, Maxime, Chef Barnachon, Karine en Baptiste (foto) zijn allen gepassioneerd van streekgerechten. In het restaurant selecteert eega Sandrine Boissenin de beste flessen in harmonie met de gekozen gerechten.

Hotel-restaurant L’Etang du Moulin ligt op zowat 1.000 meter hoogte, hartje sparrenbossen, en overschouwt een 27 ha groot park, doorspekt met meertjes, troeven die elke romanticus en rustzoeker ten zeerste weet te waarderen. Eind dit jaar krijgen de 19 kamers een opfrisbeurt en wordt het restaurant herschikt. Zonder meer een fraai adres. Meer info: www.etang-du-moulin.fr

BESANCON

We verlaten de Franche-Comté niet zonder een bezoek te brengen aan de hoofdstad. Besançon vindt men niet vaak in de lijstjes van city trips en staat al te zeer in de schaduw van Dijon, Mulhouse en onder andere Straatsburg. De stad heeft evenwel zeer veel te bieden en is zo waar een open museum met tal van schitterende gebouwen uit de 17^de en 18^de eeuw, goed voor opname door Unesco Werelderfgoed. De stad telt nog heel wat overblijfselen uit haar Romeinse tijd en heeft met de in de 17^de eeuw door Vauban aangelegde citadel alvast een grote toeristische troef. Besançon is tegelijk de geboorteplaats van auteur Victor Hugo en de gebroeders Auguste en Louis Lumière, de uitvinders van de cinematografie. Verder is het genieten van de schoonheid van de in blauw-witte stenen opgetrokken gebouwen, de romaansgotische kathedraal Saint-Jean, de vele trappengalerijen, de fraaie patio’s en onder andere de heerlijke autovrije straten en pleinen waar flaneren en gezellig tafelen aan de orde zijn. Het is duidelijk, Besançon is een meerdaags bezoek meer dan overwaard. Onbekend maakt onbemind. Idem dito de ganse Franche-Comté, een ongekend paradijsje met enorm veel mogelijkheden, voor elk wat wils, een streek waar de natuur en streekgastronomie hand in hand gaan.

WINTER IN DE JURA

Biedt de lente, zomer en herfst al het mogelijke voor een spetterende wandel-, fiets- of recreatieve vakantie, dan is de winter evenzo niet te versmaden. Loipes en skipistes wachten op de mooiste plekjes van Franche-Comté. Hierbij een mooi plaatje om alvast te watertanden. Mooier kan haast niet. Tot straks in Franche-Comté?

Georges Keters