De Hawaïaanse Audrey Toguchi (81) is getrouwd, heeft twee volwassen zonen en was haar hele leven lang lerares maatschappijleer aan een middelbare school in Honolulu. In 1996 maakte ze een val. Dat zorgde voor een bloeduitstorting op haar linkerbil. Maanden later, toen de bloeduitstorting bijna verdwenen was, ontdekte ze op dezelfde plaats een gezwel. Dat bleef maar groeien. Uiteindelijk, ruim een jaar na het incident, kwam ze bij Walter Chang terecht, een bekende chirurg in Honolulu. Ze bleek aan liposarcoom te lijden, een kwaadaardig gezwel van de vetweefselcellen.

In januari 1998 verwijderde dokter Chang een gezwel van een vuist groot, waarna Audrey bestraling kreeg. Acht maanden later, in september 1998, werden drie nieuwe gezwellen vastgesteld. Uitzaaiingen in haar longen. 'Het verdict was hard', zegt Audrey Toguchi als ik haar ontmoet in haar woonplaats Pearl City, op een boogscheut van de historische site Pearl Harbor. 'Dokter Chang zei dat de kanker mij goed te pakken had en dat ik wellicht niet lang meer te leven had. Ja, ik was terminaal, zei hij. Maar hij wilde toch nog chemotherapie proberen. Ik keek hem strak aan en ik zei: Laat maar. Ik ga op het graf van pater Damiaan voor mijn genezing bidden. Dokter Chang keek maar raar, toen.'

Audrey Toguchi kénde pater Damiaan. In 1936, ze was toen pas acht, had ze samen met haar klasgenootjes in Honolulu staan toekijken hoe de kist met het opgegraven lichaam van pater Damiaan naar België werd overgebracht. 'Langs de weg stonden duizenden mensen om Damiaan uit te wuiven. Er heerste een ongelooflijke droefenis. Niemand wilde hem laten vertrekken, de man die zoveel goeds had gedaan voor de verschoppelingen van Hawaï, de melaatsen. Maar ze hadden ons gezegd dat hij beter naar België kon gaan. Dat zou zijn zaligverklaring versnellen.'

Toguchi is opgegroeid in een parochie die werd geleid door paters van de Heilige Harten, de orde waartoe Damiaan behoorde. Bijgevolg kwam die Belgische missionaris regelmatig onder de aandacht. Maar naar Kaulaupapa, de landtong van het eiland Molokai waar Damiaans lege graf ligt naast de Sint-Philomenakerk, gingen de Hawaïanen niet. Ook Audrey Toguchi niet. 'Natuurlijk niet', zegt ze. 'Kalaupapa was verboden terrein. Vergeet niet dat tot 1969 leprapatiënten naar daar werden verbannen. Kalaupapa was een plek waarvan iedereen wel het bestaan afwist, maar waar niemand ooit voor zijn plezier naartoe trok. Bovendien had iedereen een heilige schrik om zelf lepra te krijgen.'

In september 1997 ging Audrey voor de allereerste keer bidden op Damiaans graf. 'Ik was al eens ernstig ziek geweest - ze hebben toen een nier bij me weggenomen - en ook toen had ik mijn lot in de handen van God gelegd. In 1997 was ik zeer ziek en wist ik nog niet dat ik kanker had. Ik heb toen mijn twee zussen meegenomen. Met opzet, want wat had Jezus gezegd? Waar twee of drie verenigd zijn in mijn Naam, daar ben ik in hun midden. In Sint-Philomena heb ik gebeden: God, alstublieft, breng me bij een dokter die weet wat ik heb en die mij kan genezen.'

Korte tijd later belandde Audrey Toguchi in het kabinet van Walter Chang, die het gezwel in haar linkerbil wegsneed. Tegen dezelfde dokter zei ze later, toen hij de uitzaaiingen had ontdekt, dat ze stopte met de behandeling en nog eens naar Kalaupapa zou reizen, deze keer met haar man Yukio. 'Ik heb geknield bij het graf van Damiaan waarin op dat ogenblik zijn rechterhand alweer begraven lag. Pater Damiaan, wil u alstublieft bij God een goed woordje voor mij doen? Ik heb het zo hard nodig.'

Vier maanden na het verdict dat ze terminaal ziek was, bleek op nieuwe röntgenfoto's dat de tumoren in Audreys longen verkleind waren. 'Dokter Chang keek mij ongelovig aan. Ben jij bij een andere dokter geweest, vroeg hij. Heb je toch chemo gehad? Kruiden? Hij begreep er niets van, en nog minder toen er in mei 1999 in heel mijn lichaam geen spoor van kanker meer te bespeuren viel. Ik begreep het wel. Dit was Gods werk, en dat van pater Damiaan.'

'Ik heb de paus toen een brief geschreven. Het tweede mirakel dat nodig was voor Damiaans heiligverklaring, was in mijn brief helemaal niet aan de orde. Ik heb daar niet één seconde aan gedacht. Ik wilde de paus alleen maar laten weten dat God, door Damiaan, mijn gebed had verhoord. Hij had mijn leven gered!'

Waarom aanhoort God de smeekbede van Audrey Toguchi en niet die van duizenden anderen die wellicht even dringend als zij hulp nodig hebben? 'God helpt iedereen', zegt Audrey. 'We willen het alleen niet altijd zien. We zijn ook veel te egoïstisch. We vragen aan God dat hij ons geneest en als hij dat niet doet, zeggen we dat hij ons niet heeft geholpen. Maar misschien heeft hij ons wel op een andere manier geholpen, hé? Ach, we zijn ziende blind. We moeten leren ons leven met het volste vertrouwen in de handen van God te leggen. Dan zul je zien: alles komt goed.'

Het antwoord van het Vaticaan was niet mis. 'Ik geloof niet in mirakels', zei de Spaanse pater Emilio Vega Garcia. De man was postulator geweest voor Damiaans zaligverklaring (de geestelijke die de bewijsvoering moet leveren, nvdr) en werd nu door het Vaticaan op de procedure voor zijn eventuele heiligverklaring gezet.

Pater Emilio organiseerde in Honolulu twee tribunalen waarbij alle betrokkenen in de zaak-Toguchi werden ondervraagd. 'Enkele paters, mijn biechtvader, mijn echtgenoot, mijn zussen, mijn artsen... Allen moesten opdraven. We waren best zenuwachtig. Het had niets van een rechtszitting, eerder iets van een mondeling examen. Wat waren de goede antwoorden? Ik wist het niet, maar dat vond ik ook niet van belang. In eer en geweten antwoorden, daar kwam het op aan. We moesten ook verschijnen voor de advocaat van de duivel, de man die argumenten tegen Damiaan moest verzamelen. Dat was een priester uit New York.'

In maart 2007 verklaarde de medische commissie van het Vaticaan dat Audrey Toguchi's genezing van uitgezaaid liposarcoom wetenschappelijk niet uit te leggen was. Later dat jaar zette ook de theologische commissie het licht op groen voor een heiligverklaring. Op 3 juli 2008 ondertekende paus Benedictus XVI het document waarin werd beslist tot Damiaans heiligverklaring.

'Ik wíst dat het zou gebeuren', zegt Audrey Toguchi. 'Voor mij was de vraag niet of Damiaan heilig zou worden verklaard, maar wanneer.'