Vroeger op school waren we verzot op nonsensteksten: onzinzinnen met zo weinig mogelijk komma’s en punten die je in één adem en zo vlug mogelijk hardop uit je hoofd moest opzeggen. Hier volgt er een. Het begin en eind zijn historisch in orde, maar het tussenstuk heb ik er even bijbedacht.

Aan de hoek van een ronde tafel zat een grijsaard van achttien jaren bij het licht van een uitgedoofde kaars te lezen in een dichtgeslagen boek dat achter hem op de grond lag toen hij tijdens het drinken van een leeg kopje zand werd gewekt door het dichtslaan van een openvallende deur en het slaan van een stilstaande  koekoeksklok waardoor hij getroffen werd door een opspelende hartverlamming die hem achterover op zijn buik flauw liet vallen zodat het nodig was hem na drie uur met spoed te vervoeren naar de gevangénis in Devènter en door te sturen naar het gereformeerde postkantoor alwaar hij zeventien dagen na zijn dood stierf.

27-02-2009, 00:00 Geschreven door terra38  
Reageren (0)

Een goed geheugen is nooit weg. Ik bedoel te zeggen dat het handig en gemakkelijk is te beschikken over een goed geheugen. En dat besef je wanneer je op oudere leeftijd ineens merkt dat je iets niet meer weet wat je je hele leven daarvóór altijd hebt geweten. Bijvoorbeeld het antwoord op de vraag wat de hoofdstad van België is. Het is natuurlijk maar een voorbeeld, want Brussel onthoud je voor eeuwig.

Op school leerde je vroeger heel veel zaken uit je hoofd. Je moest wel, want de meester beval het je: leer de tafel van 6 uit je hoofd! Of: leer het eerste couplet van het Wilhelmus van buiten! In dat geval kwam een goed geheugen uitstekend van pas.

Wat leerden wij uit ons hoofd? Op de lagere school waren dat zoals gezegd in de eerste plaats de tafels van vermenigvuldiging en coupletten van mooie verzen. Maar er was meer. Wij, op onze christelijke lagere school, leerden ook de religieuze hoofdfeiten. Bijvoorbeeld de Bijbelboeken, met daarin een onderverdeling in Oude en Nieuwe Testament. Genesis, Exodus, Leviticus, Deuteronomium …. Mattheüs, Marcus, Lucas, Johannes, Handelingen der apostelen, enzovoort. De plagen uit Egypte ten tijde van Mozes leerden we ook: water in bloed veranderd, hongersnood, en nog veel meer ellende.

We leerden ook jaartallen: 50 vóór Christus: de Batavieren in ons land; 400: de Grote Volksverhuizing; 768-814 Keizer Karel de Grote, 900-1100: Noormannen overvallen ons land; 1492: Columbus ontdekt Amerika, 1795-1812: de Franse tijd, 1898: koningin Wilhelmina bestijgt de troon. Het beroemdste jaartal van alle was 1600: Slag bij Nieuwpoort. Dat kende iedereen.

Ook op de middelbare school ging het uit-het-hoofd-leren verder. We leerden Duitse rijtjes met naamvallen: na durch, für, ohne, um, entlang, bis, gegen, wider hanteer je de vierde naamval. (Het rijtje ken ik nog, maar wat naamvallen zijn ben ik al bijna vergeten.) Ik leerde ook gedichten in de moderne vreemde talen van buiten. De meeste ken ik nog steeds.

         In het Duits: Erlkönig, die beiden Grenadiere

         Engels: negrospirituals als Where you there en Joshua and The Battle of Jericho

         Frans: Il pleut, il pleut bergère, l’oiselet a quitté sa branche

Wat niet iedereen misschien meer weet is dat je Aardrijkskunde ook uit je hoofd kon leren. Wij leerden op deze manier de plaatsnamen van de diverse Nederlandse provincies. Luister maar:

Groningen: Groningen, Hoogezand, Sappemeer, Scheemda, Heiligerlee, Winschoten, Nieuweschans  …..

Interessant nietwaar? Zoiets vergeet je in nog geen honderdduizend jaar!

Voetnoot: het kaartje van Groningen komt uit het aardrijkskundeschrift van oom Willem Westerveld. Het dateert van 1923.   

26-02-2009, 00:00 Geschreven door terra38  
Reageren (0)

Het zit in de familie, denk ik. Het is een zaak van genen, van erfelijkheid. Ik bedoel mijn bijziendheid. Mijn vader was buitengewoon bijziend. Hij had zulke sterke brillenglazen nodig om iemand op straat te herkennen, dat je bijna bang was dat zijn bril de glazen met min 12 en min 13 niet kon dragen. Zonder bril was hij aan het toeval overgeleverd. Ik kan me nog herinneren dat mijn vader ’s morgens altijd twee dingen deed: (1) zijn bril van het nachtkastje rapen en die opzetten en (2) een sigaret opsteken, want mijn vader was behalve sterk bijziend ook nog een kettingroker.

Zelf kreeg ik een brilletje toen ik een jaar of tien was. Mijn moeder vond het wenselijk om mijn gezicht en mijn gezichtsvermogen te laten onderzoeken door een echte oogarts. Die zei dat ik een bril nodig had. Ma wist ook al meteen wat voor één. Zo’n ziekenfondsbrilletje met die kromme, verende pootjes met haken. Ik had hem vooral nodig om op school op het bord te kunnen lezen dat je hij loopt met een t achteraan moest schrijven. Buiten school zou je mij nooit met bril zien, want ik had er een enorme hekel aan en het stoorde ontzettend bij de spelletjes na schooltijd.

Op de middelbare school, in mijn geval de Mulo, was het bijna verkeerd afgelopen. Vanaf de eerste dag in de eerste klas had ik mij voorgenomen het Mulo-onderwijs te genieten zonder bril. Dus zat ik op woensdagmiddagen  van twee tot drie - in die dagen ging je ook op woensdagmiddag naar school – achteraan in een donker, bedompt klaslokaal naar het bord te turen om de sommen te lezen die de leraar rekenen erop geschreven had. Steeds vier moeilijke ingewikkelde sommen. Had je alle vier sommen goed kreeg je als waardering het cijfer 10. Drie goed: een 7½; twee goed een 5½; één som goed: een 4. Had je alles fout, dan kreeg je helemaal geen cijfer. De meester zei alleen maar dat het zeer zwaar onvoldoende was. Je kreeg nog niet eens een één voor de moeite.

De eerste drie woensdagmiddagen in de eerste klas behaalde drie keer achter elkaar een 4 voor mijn rekenprestaties. Eén van de vier sommen goed dus. (Die had ik bovendien ook nog overgeschreven van mijn buurman.) Dat kwam door mijn bijziendheid. Ik kon de sommen wel goed uitrekenen, alleen kon ik de opgaven op het bord niet goed lezen. Ja dan haal je natuurlijk nooit een voldoende! Ik maakte steeds de verkeerde sommen. Gelukkig merkte de rekenleraar wat er aan de hand was. Hij zette mij op de eerste bank, helemaal vooraan, met mijn neus bijna tegen het bord. Meteen vlogen de rekencijfers omhoog.

Nu, anno 2009, draag ik nog steeds een bril. Voor mij geen laserbehandeling of zachte dan wel harde lenzen. Nee, een doodgewoon lichtgewicht brilletje waar ik de hele wereld goed mee kan zien.

23-02-2009, 00:00 Geschreven door terra38  
Reageren (0)