Situatie 1: Op een koude
februari-avond fietst Jannes de Kluinder langs het kanaal wanneer plotseling de
bestuurder van een auto die van de andere kant komt de macht over het stuur
verliest waardoor de auto te water raakt. Jannes de Kluinder aarzelt geen
moment: hij gooit zijn fiets aan de kant, springt in het ijskoude kanaal en
bevrijdt de bestuurster (mevrouw Jansen-Grijsoord) uit haar hachelijke positie.
Situatie 2: Op een koude
februari-avond steekt Betty Jansen-Grijsoord al vroeg de open haard aan waarna zij
zich voor de tv zet om naar haar favoriete programma Voice of South Holland te gaan kijken. Anderhalf uur en vijf
reclame-onderbrekingen verder ziet zij dat haar favoriet Johnny the Clover
(artistennaam voor Jannes de Kluinder) de finale wint.
Sommige woorden verliezen in
de loop van de tijd hun oorspronkelijke betekenis. Daar is op zichzelf niets op
tegen: de taal is altijd in beweging. Nieuwe woorden komen en oude versleten
uitdrukkingen verliezen hun betekenis en verdwijnen uit het gezichtsveld. Toen
ik eens in Suriname iemand een bosje bloemen gaf, sprak zij over een 'ruiker
bloemen'. Maar wie weet tegenwoordig nog wat een ruiker is?
Sommige andere woorden verschuiven
hun betekenis. Beter gezegd: zij verbreden hun betekenis. Neem bijvoorbeeld het
woord 'held' Vroeger was een held iemand die met gevaar voor eigen leven het
leven redde van iemand anders. Iemand die een oud vrouwtje uit een brandend
perceel haalde was een held. En terecht. Tegenwoordig is iedereen die een beetje opvalt een held.
Jannes de Kluinder uit
situatie 1 is een echte held. Dit in tegenstelling tot zijn naamgenoot in
situatie 2. Want wat die laatste doet heeft niets met gevaren voor eigen leven
te maken. Dat hoop ik althans. Maar iedereen noemt hem wél een held!
Zo is het: elkeen die maar
een beetje (zeg maar rustig: een klein
beetje) bijzonder is, noemen wij tegenwoordig een held. Zelfs de nationale
figuren uit onze geschiedenisboekjes. Hieronder ziet u vijf nationale
Nederlandse helden die zich voor deze gelegenheid in een batman-achtige
uitrusting hebben gestoken. Aan u de eer (en voor de zeer geachte Vlaamse
lezeressen en lezers een uitdaging) om deze geschiedenishelden met naam en
toenaam te noemen. Als u meedoet moet u even de volgende alinea overslaan, want
dáár staan de antwoorden.
Prins Willem van Oranje - 1533-1584
(commentaar overbodig, want die kent iedereen)
Willem Drees - bekend
PvdA-staatsman en grondlegger van de AOW waarbij je van Drees trekt
Thorbecke - beroemd Nederlands
staatsman uit de negentiende eeuw
Johan Cruijff - eminent
voetballer en zakenman
Michiel A. de Ruijter -
admiraal en draaier aan een groot wiel
Kijk, dat bedoel ik. Niemand
zal ontkennen dat de vijf getoonde Nederlanders van eminent belang zijn geweest
voor de samenleving in onze lage landen aan de zee. Maar noemen wij deze
eerbiedwaardige personen 'helden'?
U mag het zeggen want de
Nederlandse taal richt zich naar degenen die haar uitspreken en gehoorzaamt
hen. U hebt het voor het zeggen. En niet andersom.
|
