|
Vandaag is mevrouw R. begraven. Ze bereikte de hoge leeftijd
van 95 jaar. Daarvan heeft ze er negentig bewust meegemaakt. De laatste jaren
van haar leven trok ze zich terug in haar eigen wereld zonder echt contact met
de mensen die haar kwamen opzoeken. Als ik met een tweetal bezoekers, die van
de begrafenis op weg zijn naar huis en even bij mij komen aanlopen, praat over
mevrouw R. komt ook menéér R. ter sprake. Hij is ruim vóór zijn vrouw
overleden, misschien al wel veertig jaar geleden of nog langer. Van hem doet
een verhaal de ronde dat zo bijzonder is dat ik het u niet wil onthouden.
Meneer R. verdient zijn dagelijks brood als monteur bij de
toenmalige PGEM, dat is de Provinciale Gelderse Electriciteits Maatschappij.
Hij is onderhoudsmonteur en zorgt ervoor dat boven- en benedengrondse leidingen
zonder strubbelingen de stroom van de centrale tot in onze huiskamers brengen. Wij
schrijven de jaren vlak voor, in en na de Tweede Wereldoorlog, zeg maar de
periode 1935-1955. In geval van storingen waarschuwen wij de PGEM die
vervolgens meneer R. erop uit stuurt om het euvel te verhelpen. In mijn
gedachten zie ik nog meneer R. met behulp van kromme ijzers aan zijn
werkschoenen in telegraafpalen klimmen om in de war geraakte draden te ontwarren.
Of thuis een stop in de meterkast vervangen.
Tot zover is er niets bijzonders aan de hand. Meneer R. doet
zijn werk zo goed hij kan; net als trouwens zijn collega's. Bijzonder is
overigens wel dat meneer R. in het bezit is van een motor met zijspan. Daar
rijdt hij in zijn vrije tijd mee door 's lands dreven. Dat iemand een
motorrijwiel berijdt, een DKW, BMW of een Harley Davidson, is al bijzonder
genoeg. Maar de motor van meneer R. heeft een zijspan waarin een passagier
extra plaats kan nemen. En dat kan niet iedere motorrijder van zijn
vervoermiddel beweren. Meneer R. kan twee passagiers meenemen: eentje achterop
en eentje opzij in het bakje.
Dan komt in 1940 de oorlog en voordat meneer R. het weet,
beginnen de Duitse bezetters de fietsen en ook de motorfietsen van de
Hollanders te vorderen. Oftewel in beslag nemen of doodgewoon afpakken. Meneer
R. is er juist op tijd bij om zijn motor met zijspan voor een inbeslagname te
behoeden. Hij laat zijn motor onderduiken. Hij vindt een schuilplaats die zo bijzonder
is dat wij nauwelijks in staat zijn het verhaal erover na zestig jaar te
geloven. Dat geloof je toch zelf niet? zeggen we dan tegen de verteller. Toch
is het waar.
Naast het café staat het transformatorhuisje. Aan de ene
kant komen er de bovengrondse elektriciteitsleidingen binnen en aan de andere
kant verlaten zij het pand weer. Wat er verder daarbinnen gebeurt blijft een
geheim. Voor ons althans, want voor onbevoegden is de toegang tot zo'n huisje
streng verboden. Niet voor meneer R. die immers bij de PGEM werkt en een
sleutel van het huisje heeft. In dat transformatorhuisje houdt hij zijn
motor-met-zijspan voor de bezetter verborgen.
Hoe? Daags na de bevrijding wordt het geheim openbaar. Op
miraculeuze wijze heeft meneer R. tijdens de bezettingsjaren zijn motor
opgetakeld tot bovenin het transformatorhuis. Vraag mij niet op welke manier
precies, want ik was er niet bij. Maar één dag na de bevrijding bedelt meneer
R. met een jerrycan bij de Tommy's, de geallieerde bevrijders, om een beetje
benzine. Dan laat hij zijn motor zakken tot op de begane grond, besteedt een
dag aan achterstallig onderhoud, voorziet zijn motor van benzine en rijdt een
paar dagen later door de bevrijde dreven waarbij de man die mij dit
ongelooflijke verhaal vertelt, in de zijspan mag zitten. De schoonmoeder van
meneer R. heeft intussen van kleurige lappen stof een rood-wit-blauwe vlag
gemaakt die tijdens het ritje vrolijk wappert.
Wij praten over mevrouw R. die vandaag op het oude kerkhof
is begraven. Wij praten ook over meneer R. Over het fantastische verhaal van de
verborgen motor-met-zijspan.
Bij de afbeeldingen:
- Dit is inderdaad het betreffende transformatorhuisje naast
het café.
- Zoiets bedoel ik. Maar deze gerestaureerde Jawa met
zijspan ziet er natuurlijk oneindig veel mooier uit dan die van meneer R.
|
