Soms is het beter de dingen niet bij hun naam te noemen. Dat geldt vooral bij het noemen van karaktereigenschappen of  bij geestelijke of lichamelijke kwalen en gebreken. We zijn langzamerhand heel goed in het verzinnen van woorden die moeilijk te verteren zaken op een manier weergeven die minder pijn doet. Vroeger sprak men van een kreupelaar of een mankepoot. Tegenwoordig hebben we het over mensen met fysieke beperkingen. Vroeger hadden we het over dorpsgekken, dorpsidioten en overige imbecielen die je in iedere stad of dorp tegenkwam. Vandaag de dag spreken we over mensen met een geestelijke beperking.

Ik vind dat eigenlijk wel goed, dat verhullende en verdoezelende taalgebruik. Je kunt ook veel beter uitgaan van wat mensen wél kunnen en niet van zaken die ze niet kunnen en ook nooit zullen kunnen. Iemand met een geestelijke beperking zal misschien nooit zelfstandig boodschappen kunnen doen en efficiënt met geld kunnen omgaan. Maar daar staat tegenover dat die iemand soms zo vriendelijk en blijmakend is dat dit alle negatieve zaken overstemt.

Op het fotootje ziet u Diederik Langenhorst. Hij was debiel, minder begaafd, zwakbegaafd, iemand met geestelijke beperkingen. Hij zwierf in de jaren voor de oorlog door het hele dorp en verre omstreken. Iedereen kende hem bij zijn bijnaam: Didi. Hij was populair door zijn vrolijke en onbekommerde karakter. Enkele keren per jaar kwam hij bij ons thuis en kreeg dan van mijn moeder een heerlijke dikbelegde boterham bij een kopje koffie. Dat heb ik allemaal van horen zeggen, want het gebeurde ver voor mijn tijd.

Frans, Maria en Gert kan ik mij nog goed herinneren, ook al leven zij al lang niet meer. Het waren net als Didi allemaal bekende publieke figuren uit ons dorp. Frans H. was de zwakbegaafde zoon van een bekende fabrikant ter plaatse en altijd aanwezig bij feesten en festiviteiten. Hij liep steevast mee als de fanfare door het dorp trok, want hij was bevriend met de muzikant die op de grote trom sloeg. 

Maria B., een mongoloïde meisje van mijn leeftijd, woonde  niet ver van ons vandaan. Op een dag vroeg mijn moeder mij of ik niet eens een keertje bij Maria thuis wilde komen spelen. Dat heb ik zegge en schrijve één keer gedaan. Een kwartier, toen wilde ik weer naar huis. Maar ik kon niet naar huis omdat Maria toch wel zo slim was om de voordeur op slot te doen en de sleutel te verstoppen. Maria’s moeder heeft mij tenslotte bevrijd.

Gert L. was meestal te vinden in de buurt van De Lindeboom, een van de centrale punten van het dorp. Gert was niet zodanig beperkt van lijf en geest dat hij niet één van de belangrijkste functies kon uitoefenen die er in een dorp bestaan. Als er namelijk een begrafenisstoet van de kerk naar het kerkhof trok, werd de klok geluid. Zodra de stoet bij het kerkhof  aangekomen was, haastte Gert zich via de Hogestraat naar de klokkenluider om te zeggen dat het klokkenluiden wat hem betrof kon ophouden, want de plaats van aankomst was bereikt.

Tegenwoordig hebben mensen met beperkingen hun “publiek” gezicht verloren. Zij wonen, werken en leven in aangepaste en beschutte woonvormen. Ze vallen niet meer op. Ze worden op straat niet meer nageschreeuwd en geplaagd door de schooljongens. Ze leven zo goed en zo kwaad als het gaat met al hun beperkingen, mogelijkheden en talenten. Net zoals wij allemaal.

24-03-2009, 14:08 Geschreven door terra38  
Reageren (0)