Mijn hele leven al houd ik van bomen en maak foto’s van hen. Het bewijs lever ik u op de voet. Onder dit verhaal staat twee keer dezelfde boom, een eerbiedwaardige beuk. Hij staat met een stuk of vijf soortgenoten aan de rand van een groot bos, het Anholtse Broek genaamd, daar waar het beekje (de zogenoemde zwarte beek) stroomt en de fietser haar tocht kan vervolgen op de asfaltweg in plaats van op het smalle, rulle bospaadje. Tussen de zwartwitte en de kleurige foto van dezelfde magistrale boom ligt om en nabij veertig jaar. De eerste foto is gemaakt met mijn eenvoudige Adox-kleinbeeldcamera; de tweede met mijn digitale alleskunner.

Bomen hebben niet het eeuwige leven. Het mag dan waar zijn dat sommige Wodans eiken eeuwen trotseren, maar onze fruitbomen in de kleine boomgaard hebben nu na tachtig jaar allemaal het tijdelijke met het eeuwige verwisseld. Ze zijn dood, ze zijn óp, hun tijd is definitief voorbij. Tachtig jaar is trouwens ook een mooie leeftijd voor een goudrenet of voor een stoofperenboom. Populieren (peppels zeggen wij) leven hoogstens veertig jaar. Dan is het over en uit. Maar geen enkele populier maakt dat stadium mee. Ze zijn eerder gekapt en verwerkt tot lage of hoge klompen.

Toen wij noodgedwongen van onze oude fruitbomen afscheid hebben genomen, waren er al plannen voor vervanging. Want een boomgaard zonder bomen is onbestaanbaar. Dus heb ik bij een kweker in de buurt een aantal appel-, pruimen- en kersenbomen alsmede enkele perelaars uitgezocht en geplant. Om ze te behoeden voor omvallen in hevige herfststormen heb ik bij ieder een steunpaal gezet.

Steunpalen bij pas geplante bomen hebben hun voor- en tegenstanders. Voorstanders betogen dat een steunpaal nodig is om te voorkomen dat door onverhoedse bewegingen de tere wortels schade lijden. Bovendien zou de paal het aanslaan bevorderen. Tegenstanders zeggen dat dit wel waar mag zijn, maar dat ieder jong levend wezen, dus ook een boom, vanaf het begin geoefend moet worden in het omgaan met tegenslagen en tegenwind. Dus niet pamperen, geen in-de-watten-leggerij of vertroeteling.

Sommigen schijnen gesprekken te voeren met bomen. Dat doe ik persoonlijk zelden, maar ik kan me er wel iets bij voorstellen. Zelf leg ik graag mijn hand op een beukenstam en verbeeld mij dat iets van de sapstroom op mij overgaat. En toen onze pas geplante fruitbomen in de droge zomer van 2005 dreigden te verdrogen, kregen ze van mij iedere avond elk een gieter water. Dan legde ik mijn hand teder om hun dunne stammetje en zei: kom op, recht je rug, er komen best wel weer andere tijden.

Het wemelt van spreekwoorden en zegswijzen waarin over bomen gesproken wordt. Daaraan kun je zien hoe groot de plaats is van de boom in ’s mensen leven. Ter afsluiting noem ik er een die tegelijk het leed van de bomenplanter aangeeft: boompje groot, plantertje dood.

Nee dan mijn grote favoriet Martin Luther. Die sprak immers de volgende onvergetelijke woorden: ꞌAls ik wist dat ik morgen zou sterven, zou ik vandaag een kind verwekken en een boom planten.ꞌ Zo mag ik het horen.

26-12-2018, 16:31 Geschreven door terra38  
Reageren (0)

In deze kille donkere winterdagen helpt een vrolijk muzikaal smokkelverhaal de zinnen te verzetten. Het betreft een gebeurtenis die plaats vindt op de Heelweg, zoals de weg in Nederland heet, of de Hellweg zoals hij in Duitsland (Pruisen voor degene die het naadje van de kous wil weten) wordt genoemd. De Heelweg scheidt twee nationale territoria, maar daar zie je tegenwoordig niets meer van. In ons verenigd Europa zijn de grenzen vervaagd en niets let mij om even vlug naar de Duitse bakker te gaan om ’s morgens mijn harde broodjes te kopen.

Het is wel eens anders geweest, bijvoorbeeld in de tijd van en na de eerste wereldoorlog, zoals de eerste foto hieronder laat zien. Een stevige prikkeldraadversperring houdt iedereen tegen die even over wil steken naar het beloofde land en wanneer je het toch probeert, heb je binnen de kortste keren de douaniers, de commiezen zeggen wij, op je dak.

De linkerkant op de foto is Nederland, rechts bevindt zich Duitsland. Duitsland begint niet meteen na het prikkeldraad. Eerst komt een strook niemandsland. De precieze grens kunt u herkennen aan de kleine betonnen grenspalen.

Ik ben niet zo oud dat ik mij deze situatie precies zó voor de geest kan halen, maar oud genoeg om mij vaag het prikkeldraad (van na de tweede wereldoorlog) te herinneren. Maar wat ik - en met mij iedere bewoner van het dorp waar de Heelweg doorheen trekt - nooit zal vergeten zijn de ware en verzonnen avonturen over het smokkelen van waren van de ene naar de andere kant. Het is een eeuwigdurende strijd van commiezen die de wet wensen te handhaven en iedere vorm van onwettig warentransport willen verhinderen contra het vernuft en het boerenverstand van de dorpsbewoners die telkens weer de commiezen te slim af zijn of zeggen te zijn.

Gelooft u mij: de mooiste smokkelverhalen zijn bijna allemaal verzonnen.

Toch zijn er enkele fraaie smokkelgeschiedenissen die kunnen bogen op een zeker waarheidsgehalte. Zoals dat van de dikke matrone die door commiezen op een koude winterdag meegenomen wordt naar het douanekantoor. Zij wordt naast de kachel geposteerd waardoor de boter die in rollen om haar blote lichaam is aangebracht van de weeromstuit begint te smelten. Of het verhaal van de boer wiens koeien uit de wei zijn gebroken. Behulpzame commiezen helpen hem de koeien terug in de wei te jagen. Waarbij zij (die commiezen) even uit het oog verliezen dat het de verkeerde wei aan de verkeerde kant van de grens is waarheen ze de beesten verjagen.

Misschien is het u opgevallen dat het op de eerste foto onrustbarend stil en leeg is. Geen mens te zien. Foto gemaakt tijdens de hoogmis? Of genomen op het moment dat iedereen een middagdutje aan het doen is? De werkelijke reden is een andere.

Er is namelijk een Amsterdams draaiorgel gearriveerd bij het gemeentehuis een eindje verderop. Slimme commiezen (want die zijn er natuurlijk ook) hebben een verdacht luchtje opgesnoven en na grondig onderzoek blijkt dat het draaiorgel dubbelwandig is. De ruimte tussen buiten- en binnenwand is volgestouwd met bohnenkaffee van het beste soort. Koffie en draaiorgel worden in beslag genomen en verbeurd verklaard. De aanwezige hoofdkommies heeft een beetje medelijden met de draaiorgelorganist, strijkt over zijn hart en zegt: Geef voor de laatste keer nog maar eens een mooi concert. Dan laat ik je daarna nog één keer met de pet rondgaan.

Daarom is het zo stil op de eerste foto. De hele Heelweg is uitgelopen om het feest mee te maken. Iedereen geniet van de vrolijke deuntjes van het geconfisqueerde Amsterdamse draaiorgel. De dorpsfotograaf wordt opgetrommeld en maakt een prachtig afscheidsportret. Daarop staat ook een paar smokkelvrouwen die straks over de grens naar Pruisen worden gezet. In een balorige bui en onder de indruk van enkele neutjes bij het aanpalende café poseren de dames met de hoofddeksels van de commiezen op hun hoofden. Maar, zo besluit het smokkelverhaal, binnen de kortste keren zijn de dames terug, ditmaal met verborgen vaatjes margarine.

Naschrift: De Heelweg scheidt het Nederlandse Dinxperlo van het Duitse Süderwick. Tegenwoordig grensoverschrijdend bezig onder de naam Dinxperwick.

30-11-2018, 11:25 Geschreven door terra38  
Reageren (0)