wat anders in het hoofd of het hart blijft steken! Als het mij overvalt, of mij niet loslaat. Maar het kan ook voor het oefenen zijn. Oefenen in waar ik niet in opgeleid ben, oefenen met woorden.
28-09-2010
beoordelingscommies en het geweten
Het indienen van dossiers en dossierkes is in de culturele sector een bezigheid die én gehaat én veel ellende met zich meebrengt maar een noodzakelijkheid is geworden Er is niets op tegen dat we ons als kunsten bedrijf moeten verantwoorden en motiveren van wat we willen , zeker als we daar ook overheidsgeld (Vlaams en lokaal) willen voor gebruiken. Maar dat er zich daar veel volk mee moeit, die zich niet de moeite getroost om zich van de realiteit en de praktijk van kunst en kunsteducvatieve projecten op de hoogte te stellen neemt deze dagen te grote proporties aan. Zo werd ooit een project (een concert) van een muziekensemble niet gehonoreerd omdat het educatief niet goed in elkaar stak (mijn naam kwam ergens in de rand van het dossier voor en dus moest het wel kunsteducatief zijn terwijl het er niets mee te maken had). Of beter nog: kunsteducatieve projecten die vergeleken worden met onderwijssituaties en vervolgens met de spelregels van onderwijs worden beoordeeld. Of nog erger kunst educatieve projecten waar de kunst zoek is geraakt die worden gehonoreerd omdat ze sympathiek ogen in een straatbeeld. Het is er allemaal!!!! De dossierschrijver komt terecht in een hutsepot van beoordelingscriteria die allen zo subjectief zijn dat het veel tijd en ruimte vraagt om deze subjectiviteit te ontsluiten en te gebruiken in zijn geschrijf. En waarom? Omdat we oordelen zo plezant vinden: dit is "een goed project" dit is" een slecht project" (zonder ook maar het project gezien te hebben, enkel op woorden beoordeeld). Mijn ervaring is ook deze: hoe kleiner het budget dat ter beschikking is hoe moeilijker de beoordelaars. Deze heel dikwijls uit de mouw geschudde beoordelingscommissies laten zich voelen als helden van het kunsten veld. Jawel ik mag mij af en toe ook in dat soort middens begeven en toegegeven het gaat er niet altijd kwalitatief aan toe. Sommige commissie leden weten het beter, en best en vooral weten ze hoe het nog beter kan. Waarom is er geen vertrouwen in proffesionele organisaties, waarom niet werken met de bestaande degelijke controle en doorlichtingen die in het culturele veld al voor handen zijn. Waarom lokaal nog eens overdoen wat op Vlaams niveau al reeds werd bevraagd en goedbevonden? Neen liever lokaal ook nog eens een oordeel uitspreken. De beoordelingscommissie als held!!!! Veel lijkt te maken te hebben met afgunst en vooral met niet gunnen van ontwikkeling. Oordelen is iets waar we met z'n allen zo in goed zijn dat we veel naar de knoppen helpen. Nederigheid en geloven in engagement is moeilijker, laat staan meedenken. Beoordelaars die mee denken over oplossingen ipv van louter te oordelen over een concept zijn een aanwinst. Zei die louter oordelen op grond van eigen geweten zullen "het geweten" wel hebben zeker!
Ze was te jong om haar jong overleden moeder ten grave te dragen. Moedig, hoe ze een kistje met wat as in haar armen droeg. Jonge dochter met jonge moeder. De dood en het ongewisse als een niet te verbeelden woord. Dat alles speelde zich af in de achterbuurten van een kleine stad die groot is "Berendrecht", een deel van een achterliggend district waar industrieel geweld en verloren gewaande schoonheid elkaar treffen. Ik ben er op een zaterdag, wolken laag in de lucht af en toe zon! Alles lijkt hier verloren op deze dag. Een jonge vrouw verloor haar jonge moeder. Het dorp verloor zijn glorie, de zon zijn zicht op de aarde, en ik.... wat verloor ik. Ik sta wat verloren tussen vele onbekenden. Ik heb geen woorden voor dit eindigend spektakel van een leven, want het is duidelijk, het hoort erbij! Voor het teruggaan kijk ik nog even over de velden tot aan de enorme kranen die de haven afbakenen. Ik kijk nog even dit dorp rond met zijn lelijke en aftandse architectuur die weer mooi wordt. Ik weet mij geen houding en kom niet op verhaal. Ik sta als voor een wit blad, een wit doek, een lege scene, een zwijgend orkest en er komt niets! Het is "dood" niets anders dat dat waar we met zijn allen naartoe gaan. Niets anders dan de zekerheid van een begin. Ik begrijp dat een schilder witte verf op een wit doek aanbrengt, de solist begint met stilte, elke tekst eerst een witregel laat,.... daarna begint het vervellen, tot er niets meer overblijft. Niets als eeuwige vrijheid!
Soms is een wit blad veel duidelijker dan een blad vol woorden. Het broze van het witte, van de open vraag van het nog niet beantwoord zijn, het niet vervuild zijn, het niet beschreven zijn. Maar u nog ikzelf kwam onbeschreven de wereld binnen. Ik kwam gehavend met vlekken en losse zinnen de wereld binnen en schrijf nu aan de tekst van het bestaan. Wat kan ik hunkeren naar dat onbeschrevene, naar dat witte niets, waar niets nog een naam nog kleur nog geur heeft. Het onbestaande dat je opnieuw bekijkt en niet begrijpt er ook geen oordeel over hebt. Ziets als een gesprek waar het stil blijft, lang stil en toch vol van betekenis. Je weet als je de woorden zult uitspreken dat alles voor goed is veranderd, dat het oordelen begint, dat betekenis zal vastgelegd worden. Dat uistelgedrag blijkt dan ook zo lastig vandaag. We hebben over alles een mening, een oordeel. Indien we dat niet hebben lezen of horen we die van anderen en alles is weer vastgezet gebetoneerd in de banen van mijn hersenen. Voorgoed afscheid van wat onschuldig was. Ik ben schuldig tot mijn diepste vezel aan het oordeel van de wereld.
Wat hou ik van het onbeschrevene, het witte blad en hoe lastig is het om dat zo te laten. De stilte in het gesprek, de muziek, het niet bewegen in de dans, het niet zetten van de lijn op het doek! Als dwaas tik de letters van een onwetendende alsof ik alles weet, alles aankan, alles begrijp. De schoonheid van het niet begrijpen, van de open vraag, waar het antwoord niet het einddoel is. Soms kan ik het contradictorisch horen bij een piano kwintet van Schuman of de gezangen van een kleuter, zag ik het bij Kandisky of in de tekening van het kleine kind. In het ruizen van de bomen of de bewegings stukken van Alain Platel. Soms is het net niet begrijpen van wat er gebeurd de schoonheid voorbij en daardoor zo waarde- vol.
Voortaan enkel nog kunst neem ik mij voor! Het is het enige gebied waar misdaad niet bestaat. Ik laat buiten beschouwing de kunsthandel die misdaden te over heeft voor het eigen welzijn, het kunstenbeleid dat zowat overal ter wereld een misdadig instrument is daar het expressie en uiten van gedachten goed te weinig ondersteund laat staan het kunst evenement al dan niet in een of andere schone binnenstad of landelijk dorpje ter promotie van zichzelf (city marketing) en niet de gedachte!!!
Neen ik heb het over de zinvolle besteding van het pogen de wereld met een onbekommertheid te bekijken, te voorzien van commentaren, subjectief te beschrijven of alvast dit alles te pogen. Het is het enige gebied waar de misdaad afwezig is, waar de misdaad niet kan aan tippen. Niet dat de leugen weg zal zijn, die is niet weg te denken. elke uitdrukking is na het uitdrukken reeds een leugen. Het zijn steeds maar pogingen tot een greep krijgen op een werkelijkheid. Of we daar veel wijzer van worden? Ik denk het wel, ik weet het zelfs zeker. Het spel van de relativiteit van de eigen uitdrukking is het groots in de kunstbezigheid. Het loopt echter fout als men deze de relatiteit van het uitgedrukte probeert aan de man te brengen als de norm, het ware en de werkelijkheid. We hebben al Goden en goeroes genoeg in dit bestaan en zie wat bakken zei ervan?
Dus geef mij de prutser maar die het probeert en dit telkens weer opnieuw probeert, zeker wetend dat hij elke keer weer een benadering van wat hij wil zal maken. En dit kan volhouden, zelfs zijn leven zo inricht dat hij enkel en uitsluitend daarmee bezig kan zijn. Zo'n schoonheden kunnen we niet genoeg koesteren, niet genoeg aan ons hart drukken. Het helpt ons om al het uiterlijk vertoon zich dwingend in het keurslijf van "de norm" aan het wankelen te brengen. Het brengt de chaos terug in ons leven het berngt net die verandering teweeg waardoor ademen weer benemend wordt. Schoon echt schoon dus!!!
Een week waren we samen ergens in Frankrijk -
ik noem naam nog streek zodat niemand dit schone oord kan vinden -, vrienden op
vakantie.
In dit stille oord vullen we het met onze
aanwezigheid, ons geratel of toch voornamelijk dat van een van ons, dat wanneer
het dreigt stil te vallen, aangewakkerd wordt door iemand anders van het
gezelschap. De grappen herhalen zich dagen na elkaar en worden steeds groter en
voller van kleur. Maar er zijn ook de langerokken momenten van stilte, iemand
tekent, drie lezen een boek, een zwemt of liever drijft in het water en ik kijk
toe. Het is allemaal met veel liefde en respect gekruid. Het laise fair van een
vakantie onder vrienden, de genoegdoening der genoegdoeningen. Literatuur wordt
verslonden net als de veel te copieuze maaltijden (we doen het dit jaar iets
rustiger met het eten hé mannekens) met volle teugen wijn, zonder ons dronken
te voeren, de avonden zijn immers lang en van sterrenhemels voorzien. De
volgende dag is zoals die daarvoor maar toch anders,met de nodige activiteit zoals een rommelmarkt (het kunnen
er ook meerdere zijn) als afwijking. Aan het ontbijt is het woord al weer uitgevonden
en ratelen sommigen aan één stuk, anderen knikken of houden het bij een zachte
repliek die steevast beantwoord wordt met alweer een beeld van een spraak.
Iemand heeft er al een ochtendwandeling op zitten een ander al een koude
zwembeurt achter de rug. Plannen voor de dag zijn er niet, er zal wel iemand
voor (een teveel aan) eten zorgen en ook de wijn aanvullen. De afwas lost
zichzelf op en opruim evenzeer. Twee rijden door het landschap als komen ze er
voor het eerst en dit na twaalf jaren. Er zijn meer Buizerds dit jaar en het
landschap is nog schoner, de regen heeft alles zijn volle groenheid terug
gegeven de bruine koeien steken zacht af tegen de schakeringen van zoveel groen
dat woorden, ook al hebben we er veel deze dagen, onvermogend zijn. De dagen
zijn vol zon en schone vriendschap, al regent het af en toe en soms een ganse
dag of toch bijna.
Na een week rijden ze weg de vrienden, drie
mensen, twee vertrekkende wagens, de streek blijft mooi en de zon schijnt volop,
toch is er even dat weeë gevoel aan de maag die leegte suggereert. De streek
blijft mooi en toch is er gemis. Vaknatie zijn vooral vrienden eender in welk
landschap, je maakt met vrienden een taai dor landschap tot een schoonheid,
zoveel is zeker.Twee dagen later
is er herinnering en minder luidruchtige woorden, een nieuwe schoonheid bouwt
zich opvoor alweer een nieuw
verhaal een nieuw beeld.Toch
blijft het nazinderen en nooit meer weggaan. Er zijn tekeningen, fotos van wat
ons boeit aan de streek, verhalen hier en daar opgetekend of opgeslagen in een
of ander zijn brein maar er is bovenal een niet te bewoorden of beschrijven
iets wat blijft en zich nooit heeft laten vangen aan welke expressie dan ook.
Zelfs de herhaling, de wederopvoering, de replica, de afdruk, de copie, de
kloon, de . is onmogelijk.
Met het
uitzicht op een valei met want bruine voortschrijdende koeien in het
ochtendlicht, met naast mij een reus van een paardekastanjeboom een wilg daarachter
en zacht op de achtergrond een specht en nog wat door mij niet te definieren
vogels. Eveneens op een verre, verre achtergrond het geluid van de beschaving
die rondvliegt hoog in de lucht zijn Co2 uitspuwend over het mensdom en zijn
teloorgang. Op zo'n ochtend als deze is alles helder en fris , niet enkel de
kleur, de geur, het zicht, het proeven en smaken van de ochtend maar ook de
gedachte.
Uiteraad
zijn wij creatieve wezenbij
uitstek, diegene die mee beslissen over wel en wee over goed en kwaad, over
verdergaan of alles opgeven of erger vernietigen tot de laaste levende cel. Wij zijn
in staat tot denken tot handelen vanuit dit denken. We zijn hoofdpesronage in een
slechte film of in een schilderij waar elk perspecrtief vals is, in een orkestraal
werk waar disonaten zo zijn gestapeld dat het pijn moet doen, waar elke beweging
de vernietiging van het ieigen lijf als beweegreden heeft.
Is het dit
nu, is het dit wat we cultuur noemen? Wat een vriendelijke gedachten om de dag
mee te beginnen!!! Ik zit ook op
een lekker zittend meubel, ik proef straks de heerlijke koffie - vooral die
eerste slok-, wat grof brood kauwend en dan de vrienden die met mij hier
verblijven begroetend. We gaan de dag in al ratelend over deze en gene kunstige
ingreep van de mens, bewonderend kijken naar dit landschap, ons verbazend over
evenwicht tussen natuur en de ingreep van onze soort. Wij cultuur en kunstminnend volk op kop
moeten dit zien, dit soort paradox van de eigen wil, van de eigendrang naar meer
en schoner. De tegenstelling varvat in elk van ons, van spraak en tegen spraak,
van laten en ingrijpen, van dromen en dadendrang. Wat willen we nog bewijzen?
Wat moeten we nog bewijzen? Waren de vorige teloorgangen van een cultuur niet
genoeg of proeven ook deze naar meer en groter naar erger en totale waanzin. W<illen we het
uly-tieme bewijs va de vernietigende kracht van de creativiteit Of kijken we
naar de dwaasheid deze schone gave, niet te wetenhoe gebruiken voor het
subtiele, het kleine, het voorzichtige.Het voorzichtig toevoegen zoals in een vioolkwartet, voortdurend zoeken
naar klank, tegenklank, samenklank maar vooral muziek makend, die elke noot,
elk geschreven woord, elke gedachte weet te overstijgen door schoonheid van het
zijn. Is het zo moeilijk dat evenwicht?
Waarom
hebben we steeds last van dadendrang uit bewijs van ons bestaan. Het kan zo
simpel: drie tonen bovenop elkaar, drie evenwijdige lijnen een stapel van drie
stenen op elkaar, zoals Bram mij zo mooi vertelde
in een eenvoudig lied.
Maar nee, hormonaal gestuurd en vol van
bewijsvoering woelen we aarde om, vliegen rond en rond en rond, kleuren scènes
in, braken tekst en uitleg naar elkaar en zwoegen en zweten tot we uniek en met
grote leugenachtigheid weer een nieuwe waarheid verkondigen.
Ik kijk verder naar beneden, ruik de koffie
al, hoor mijn vrienden en ik ga over tot de dwaasheid van elke dagmet plezier en vol overgave. Misschien
wordt mijn dag wel geheel doorspekt van eenvoud en liefde, het zal vakantie
zijn hoor ik u denken. Je hebt gelijk, duizendmaal gelijk!
Alsof het
zo is, en niet anders. Over vol en leeg en alles tegelijk en over oplossen in
twee betekenissen.
Het lijkts
alsof de stad alle impulsen heeft , alsof stedelijkheid een noodzaak is. Aan de
hoeveelheid opgehooptheid te zien delen velen die mening. Opeen gehoopte
mensen; opeen gehoopte gedachten en impulsen, opeen gehoopte cultuur,
opeengehoopte vervuiling, opeengehoopt geluid, opeengehoopte emotie en
gedachten . Schoon zo schoon tot ik me de allesomvattende stilte veroorloof met
niets dan het geluid van een koe, een verre haan, het geluid van vliegen. Maar
vergis u niet ook cultuur heeft hier zijn invloed. Ik bewijs midden in de wei
met mijn MacBook op schoot dat het zo is, ik ben omgeven door weiland en vaag
afgebakend akkerland. Zicht op roodbruine boerderijen met typische daken en
jawel om het uur in de verte een wagen die deze wegen ook neemt. Ik weet dat
een paar bochten en een heuvel verder er een kasteel hoog boven het landschap
tornt maar zoals mijn vriend gisteren beschreef, er is zoveel evenwicht tussen
natuur en cultuur dat je er stil van wordt, iedereen blijkbaar . Met zn allen
in die mantel der stilte die zoveel inhoud. Neen, het is niet de romantiek van
den buiten die mij hier naartoe brengt, ook niet het afkicken van een teveel
stad of mensdom, het is het verstillen zelf dat ik hier elke keer weer
leer. Het luisteren naar dat overdovende, zelf midden van een traag en stil
landschap. En ja ook hier wordt ik verstoord door een vliegtuig in de lucht als
eeuwige verbinding tussen alle overvolle plekken, maar ik sta mij toe even te
verpozen tussenin, het op adem komen, de noodzaak van de stilstand die vol is
van beweging.
Nu ik zover
ben komen ze als vanzelf, de kleine grote duidelijkheden waar ik al een jaar op
wroed en denk zonder dat er zich ook maar een oplossing lijkt aan te bieden,
het ligt hier allemaal zomaar voor het rapen. Bij elke stap van de kudde
koeien, bij elke wolk voor de zon, bij elke toost die wij (de vrienden)
uitbrengen op het ogenblik nu. En dan met grote woorden en weidse gebaren verdrijven
we alle stilte want zoveel schoonheid kunnen we niet verdragen, zoveel
oplossing is teveel, zoveel vreugde vraagt om lawaai om het zoeken naar deander, de veelheid, de stad, de hoop
van de hopen.Maar we leren bij,
elke dag verwijderen we ons weer van elkaar om op te gaan in de veelheid van de
stilte, om mee op te lossen in het geheel der dingen. Tis dat wat ik meenemen
wil, om straks bij mijn terugkeer weer op te gaan in het hopen teveel. En voldoende stilte en
rust in mij te hebben om die orde te verstoren, om ze element per element weer
op te bouwen tot ik zie dat ook weer dat een stotterenis, een probeersel om samen te leven of
samen leven te maken zonder al teveel oordeel vooraf. Zonder het weten van wat
gisteren al reeds bewezen is, zonder het teveel aan teveelheid. Gewoon het
witte blad, de stilte voor de eerste vioolstreek in welke toonaard dan ook,
zonder de volheid van de woorden op het podium, de volheid van de beweging die
alle geschiednis met zich meedraagt. Gewoon niets om alles weer opnieuw te
formuleren of toch te pogen.
Daarom ben
ik ook nu weer stil te midden van deze gedachte.
Mijn
schaduw was een twintig meter lang. Prettig om vast te stellen dat je in een
slanke en ranke versie boven jezelf kan uitstijgen. Prettig om vast te stellen
dat dit weidse landschap dat zicht van mijzelf nog aankan. Alles is stil en nog
steeds moet er niets, toch is het nog steeds bevreemdend om het te aanvaarden.
Na de drukte van een jaar waarin doen en herdoen, verleggen en verplaatsen,
betalen en betaald krijgen, overleggen en wegleggen, horen en gehoord worden,
praten en bepraten, beelden en verbeelden en nog veel meer van die activiteiten,
is een de roep van een buizerd in
de ochtend, de zwaluwen op een draad het zachte en soms minder zachte gezoem van slapende liefden op de de achtergrond het middelpunt van mijn bestaan. Ik
heb tijd heruitgevonden maar weet ineens niet waar ik er mee blijven moet.
Gelukkig is er veel om mij van die gedachte af te leiden, een lichte mist die
optrekt uit het landschap, de warmte van de vroege zon, licht koude voeten in
het natte gras. Vier ezels staren in de diepte en doen alsof ze niet gaan
bewegen vandaag. Ik adem in en uit en ben mij zeer bewust van mijn aanwezigheid
in deze schoonheid. Pas ik hier nog wel in of ben ik zo vervreemd dat het een
vlek is midden van een zich zelfvoltrekkende tekening.
Alles is in
evenwicht, nochtans is er ingegrepen maar met zocveel zorg en respect met het
kunnen laten van overdaad met het kunnen laten gaan. Nochtans moet ik maar een paar kilometers rijden
en alles geraakt verstoord door lawaai en een teveel aan activiteit, een nieuwe
orde die we gemakshalve cultuur zijn gaan noemen. Al is deze hier zeker ook,
maar dan soberder, met mate aangebracht.Ik wacht nog even ik verpoos nog even voor ik met lawaai van mijn wagen
het lawaai van onze ore weer binnedonder en met de liefde van elke dag mij moei
en bemoei, mij smijt en er met mij gesmeten wordt, ik praat en bepraat wordt,
ik maak en laat maken, wij zien en gezien worden , drinken en dronken raken, ..
en telkens met die ene vraag voor ogen waar zijn we nu weer mee bezig. Beide
levens zijn er en ik mis ze niet graag al ben ik er mij zeer bewust van dat een
laaste adem, die laaste keer zon op de huid , de laaste keer kabaal maken, de
laaste beweging aanzetten tot de mogelijkheden behoort.
Maar laat
het nog maar wat duren dat dubbelzinnige, dat eeuwige gezoek . Ik kijk nog even
in de verte naar een iets kortere versie van mij schaduw en weet dat de ochtend
stevig begonnen is.
Het lied was complexer dan verwacht.De bewegingen gingen hard. Veel materiaal en materieel werd uitgestald en 100 deelnemers 9 kunstenaars in residentie en nog eens 10 artiest-begeleiders trokken deze beweging op gang! De hitte was tijdens een dag werken en kennismaken met atelier en medebewoners enorm maar dat was vooral aan de zon te danken. De grote start, voor eenieder, bestond erin dat de vraag werd gesteld wat we hier willen "vinden", als we dat weten zal men elkaar helpen met zoeken !!! Dus: de ontreddering was groot, de verwondering te schoon, de hulpeloosheid te overwinnen, de gedachten vrij , de..... Sommigen hadden voordien het " te vinden "gedefinieerd maar twijfelden alweer, "was het dat wel" maar ze hadden minstens een begin. Zo strompelen en stotteren we onze wereld bij elkaar en hopen een "zin" bij elkaar te sprokkelen of al minstens de leesinrichting te hebben bepaald. Dit is de Zomeracademie 2010 waar ik momenteel werk. Het vinden van een weg daar draait alles om en uzelf de vraag stellen is een begin. Geen goed of kwaad, geen schoon, beter, best verhalen! Alleen maar lichtpunten in het eigen duister gebied. Slechts 7 dagen van wat er honderden moesten zijn, slechts dagen die jaren nodig hebben. Maar de eeuwige afleiding van ons materiële bestaan ligt op de loer, ook hier. Bang dat we ontredderd zullen achterblijven in de spelonken van onze gedachten in de duisternis waar alle "nieuw zijn" begint. We zijn eeuwig bang ook al weten we dat dit nu net niet helpt. Ik tuit de lippen en fluit een deuntje en ga de duisternis in wetend dat ook daar diep inside zich het licht bevindt Zomeracademie 2010
Wie subsidie als salaris ziet is verkeerd bezig! Het staat er niet zo, maar toch bijna (knack van deze week, interview met Joke Schouwvliege, Vlaams minister van cultuur). Het gaat over de kunsten sector. Alsof wij de enigen zijn die subsidie als onderdeel van ons salaris gebruiken. De welzijnssector, het onderwijs, justitie, landsverdediging, het politieke gestel en wie weet wat nog meer gebruikt overheidsgeld ten dele als salaris den dele voor werking. Wat is er fout met subsidies binnen cultuur/kunsten. De kunsten, uit noodzaak geboren, zijn er altijd geweest. Het voortdurend proberen en stotteren, het kijken vanuit een andere hoek, de benadering der benaderingen en toch weer anders, de noodzaak van het ontmoeten ook, ...en nog veel meer dan dat. Net "dat meer", net die benadering moet het ontgelden. Maar men slaat en zalft, men klieft en lijmt de stukken weer aaneen. Het lijkt nog niet duidelijk waar we heengaan , waar we willen uitkomen. Zowel hier als de ons omringende landen staat kunst en de gehele culturele sector en zeker de financiering daarvan ter discussie. We kropen de voorbije jaren uit een achterstandspositie en dreigen die alweer te moeten inleveren. Oorzaak: een crisis! Welke crisis ? de crisis die de wandel en handel van banken en hun speculanten ter discussie zou moeten stellen. Niets daarvan, we geven die handel kredieten zodat ze er weer flink tegenaan kunnen en vooral verder het kwaad kunnen aanrichten. En wij? Wij handelen in waarden, in normen en hoe we die verschuiven willen of net niet, we handelen in woorden en tekens om te komen tot enige betekenis al dan niet gedragen door ons allen. Je kan maar beter lucht verkopen deze dagen of handelen in drinkbaar water of in de stilte. We moeten ook opener en toleranter, hoezo opener? De kunst is net openbaar en als het dat niet is dan is het net opgekocht door de dubieuze handel als belegging. Hoezo toleranter, wat verdraagt de kunst vandaag niet dan? We zijn soms moeilijk, ik geef dat met volle verstand toe of we komen moeilijk uit onze woorden en tekens, dat is ook waar. Maar daar gaat het nu net om. Zo lang blijven zoeken tot de formulering helder is en dan toch weer zo relatief dat het dicht bij de leugen staat! Daar zijn wij dan mee bezig. Is dit essentieel? 'T is maar hoe je kijkt. De kritiek , de formulering en de herformulering, het zoeken aan zich, het hanteren van de taal die net bedacht is, ..... ze houden ons allen wakker en fris zodat we niet alleen het slijten der gewoonte ondergaan. Ze maakt het leven fris en leefbaar en is even noodzakelijk als water en lucht! De nar, de zot.... het zei hem vergeven dat hij het elke keer weer probeert en niet slaafs de macht van de herhaling der herhaling beleid!!! Maar dit ontolerante en gesloten stuk is in vrije tijd ontstaan en is ongesubsidieerd, is het dan meer waard? Is het intolerant en gesloten? Jawel mijn publieksbereik is matig tot klein, mijn invloed ook, maar is ze daarom minder of moet ze daarom minder? Teveel vragen die me rusteloos doen ronddolen in het landschap van de onwetenden die zoeken naar een samenleving die alvast probeert en telkens opnieuw probeert een antwoordt te geven hoe on-vol-ledig ook. Wie wil dat nu betalen?
Waarom kunsteduactie dikwijls niets met kunst te maken heeft! Of waarom de bakker niet altijd een goede piloot is!
Ze dansen en springen in het rond, ze lopen verkleed en geschminkt door de lokalen en over het plein. Met verf worden grote panelen geschilderd en anderen hanteren de spuitbus voor een graffiti muur. Dit alles onder de noemer kunsteducatie terwijl "kunst" bij niets in deze activiteit komt kijken. Het is één van de zoveel animatie activiteiten , die er best mogen zijn, maar die in de verste verte niets met kunsteducatie te maken hebben, maar steevast zo omschreven worden. De link met de kunsten is zoek, het is louter spelen met verf, kledij, spuitbus, rond tollend op muziek. Gelukzalig amusement. Schoon in zijn soort en goed dat het bestaat! Deze activiteiten zijn rijkelijk gespreid in het landje van P.P. Rubens, Jan Van Riet, Jan Decleir, Renaat Braem, Hugo Claus, Tom Lannoye en vele vele andere. Meestal worden dit soort initiatieven opgezet door culturele of jeugd actoren die ergens in een decreet hun bestaansrecht vinden en de noemer kunsteducatie in hun doelen hebben staan. Daarnaast bestaan er in het het land van copy en paste uiteraard de nodige niet erkende varianten. Met z'n allen zijn dit dan ook de wereldverbeteraars die in onderwijs, kinderopvang en de culturele sector hun diensten aanbieden om de muzische vorming en kunsteducatie mee te helpen vormgeven. En ja ze slagen erin om met scholen feesten op te vrolijken, activiteiten op te zetten waar kinderen leerkrachten en ouders enthousiast van worden, culturele manifestaties kleur te geven en op te vrolijken tot spijt van wie het benijd. Is daar iets mis mee? Neen, wie ben ik om dit te veroordelen. Maar er is een probleem, het geheel wordt afgedaan als een oplossing voor het kunstzinnig werken op school en daarbuiten, om kennis (jawel kennis), ervaring en het beleven van de kunsten te integreren in de dagelijkse praktijk. Wie zijn de clowns die onder de noemer kunsteducatie een mooi feest aanrichten en zand in de ogen strooien van vele opdrachtgevers. Het was toch plezant, het was toch goed? En ja kunst, wat is dat mijnheer? Daar ze met animatoren werken, werken ze ook nog eens aan tarieven waar de kunst educatoren met een zekere achtergrond niet kunnen aan tippen. Niet dat ik voor een diploma gerichte arbeidsmarkt ben maar eerlijk is eerlijk. Enige kennis en inzicht in de kunsten is de minste vereiste die je moet stellen aan de vele kunstzinnige werkers ten velde. Zo vergaat het ook de creativiteits-activiteiten, als ze maar iets maken, dan wordt het al snel creatief genoemd. Inzicht in de mechanismen van creativiteit hoeft niet om te mogen begeleiden. Zo vergaat het de kwaliteit in de sector waar ik het hoofd koel probeer te houden en het hart op de juiste plaats. Als we nu eens bakkers auto's lieten repareren, vissers het land lieten besturen, leerkrachten tot haven kapiteins benoemden en artiesten de logistiek van dit land lieten runnen. Dat moet toch kunnen ..... hier en daar zal er toch wel iets lukken zeker? Of had ik gewoon een slechte dag?
Alsof het beter is als het binnen de lijntjes blijft, tussen de vier muren van ons bestaan! Zo vergaan er vele uren, dagen en jaren van ons bestaan. Er gebeurt niets dat ons ongerust of rusteloos kan maken dan. We draaien immers dezelfde plaat, dezelfde film als die van gisteren of vorig jaar. Alles is veilig en de angst of het bang zijn lijkt voorgoed verdreven. Alles een naam en een plaats, alles is orde of is in orde! Neuronet gevormd, cellen regelmatig aangevuld vanwege evenwichtige voeding, hormonen spiegel zo glad en koud als een ijsbaan. Het kost moeite om deze toestand te bereiken, maar het is enkel luiheid die hem doet behouden. Vooral niet zien, horen, voelen, proeven, ruiken behalve dat wat reeds is benoemd, kan me in deze toestand houden. Vooral niet op scherp staan, niet verliefd worden, niet beleven, alleen nog net in leven zijn of is het dat ook niet meer? We kunnen dit lang volhouden de toestand van de zogenaamde harmonie van de leugen. Het bestaan verworden tot wat ik weet. Niet meer buiten die grens gaan, geen tumult meer, geen lawaai. Wat is er nodig om dit uiterste ongeluk dat "geluk" wordt genoemd te verstoren? Welke moed, hoogmoed, deemoed is er nodig voor ik mij toesta de lijn van het zekere te verlaten. Men wacht en wacht en er gebeurt niets buiten dat wat men kent. Enkel het gevoel dat er meer moet zijn blijft sluimeren maar ook dat went als een vanzelfsprekendheid. De ander kant blijft duister en uit het gezichtsveld. Ik ga er niet prat om dat ik de grenzen van dit veilig nest aantast , maar het is sterker dan mijzelf. Eindelijk nog eens on-zin horen, net wat niet past, gedrag als nieuw of ongepast te zien, mijzelf zien of voelen als nooit eerder, het geluid vervormt als nieuwe muziek, onbekend van kleur en smaak. Alsof er tabula rasa in mijn hersenpan is ontstaan. Alle eerder gevormde banen even van geen tel, ook al weet ik dat dit een leugen is, toch voelt het zo. De adrenaline voert het woord de cortecoïden laten de onderdrukking nog even wachten. Het raast in mijn hart, bloed door mijn aderen als gevaarlijke stroomversnellingen, en ikzelf midden in dat gewoel, niet weten of ik het haal. Maar plezierig, leuk, fantastisch en alles tegelijk! Wetend dat de stroom straks afneemt en ik een tijd zal doen met de herinnering tot ook die weer slijt en er enkel gewoonte overblijft, het slijten van dagen. Tot de zon weer op mijn huid brand, jouw hand de mijne raakt, uw geur mijn neus binnendringt, de tranen van zoveel geluk bij het aanhoren van twee dochters op viool als vanzelf daar zijn,... tot dan blijft alles bij gisteren en vol-daan. En dan zijn we weer aan zet wetend dat elk spel een onverwachte wending kan nemen, als we maar spelen. Spelen en spelen tot de vermoeidheid ons als vanzelf in slaap brengt.
Het is spelen met de stukken die in het gezichtsveld liggen met de hoop, dat er niet al teveel stuken daarbuiten vallen. Met zijn allen spelen we het spel, in een voortdurend zoeken naar wat op welke plaats moet liggen. We proberen de werkelijkheid te construeren als samen met zijn allen één puzzel oplossen. Een paar miljard stukjes moeten op de juiste plaats en er lijken elke dag nieuwe stukken toegevoegd. We proberen het alvast in goede banen te leiden we voeden op tot de essentie! We leren af! We leren één taal dat is krachtdadiger dachten we. We oordelen over mooi en lelijk over goed en slecht , dat is duidelijker! We leren ook over vrijheid en waar die eindigt en we leren over het vangen van fantasie in kaders. Zo doven we langzaam maar zeker de verwondering. Het is als een schaap te grazen zetten in de woestijn en nog verbazen we er ons over dat het schaap steeds magerder wordt.
Het begon met het afleren. Let op en zit stil, was niet direct de goede motivatie voor mijn beweging's taal. Het niet mogen meezingen vanwege brom was het einde van een zoektocht naar grondtoon, toon en boventoon. Het blad papier leerde mijn lijn in te tomen tot zijn grenzen en mijn beeld werd daarmee voor eeuwig gevangen in een kooi. De letters die ik schreef werden keer op keer onderworpen aan de regels van welvoegelijkheid. Ze werden geschaafd, gefilterd en geordend van goed naar slecht, van mooi naar lelijk. Van aannemelijk tot ongeoorloofd. En elke dag leerde ik af, zag ik de werkelijkheid als een afspraak. Als een beeld wat we ons voornamen en niet zoals het was. Alles geprogrammeerd. Tot ik weer een ander ontmoet met zijn waarheid en zijn beeld, dan was het hopeloos verloren lopen in elkaar en elkaars tekens, letters en klanken. Bij elke adem, bij elk kijken staan we verderaf. We weten het, de angst slaat ons, martelt ons en laat niet los. Het streven naar geluk is zo voortdurend verstoord. En als een vis op het droge zwemmen we naar een onbestemde overkant.
We wisten en weten het zeker, als we niet in staat zijn een gemeenschapelijke taal te vinden, zonder vooraf te oordelen zijn we vogels voor de kat, schapen in de woestijn, mensen zonder zuurstof, leven zonder groei. Of dit liefdevol kan en zonder pijn is de grote schrik. Zo stellen we het gebeuren uit, schuiven het voor ons uit. We blijven bij "het afleren" van gisteren, gebruiken de methodes van opvoeden en kijken, luisteren, voelen,.... van gisteren omdat we dan zeker zijn van de uitkomst. Het programma uitvoeren zoals ze ons voordeden! We weten dat we stilstaan en smeken valselijk om wat meer creativiteit en om een andere kijk. Bang voor de kunsten en de kunstenaars die zoeken naar die nieuwe taal. We haten de lijnen buiten het blad, de klanken buiten het aangenomen mooie, de letters in de andere volgorde, de nieuwe regels voor een aloud spel. We geloven na jaren nog niet de wetenschapper die zegt dat het relatief is, dat het vloeit, dat het verandert dat het begonnen is en nooit eindigt. Dat het een spel is dat we moeten spelen, maar dat winnen nog verliezen er toe doet. Dat het spelen nooit ophoud al maken we er een eind aan. We spelen een bestaan.
De dualiteit van ons bestaan is compleet, we spelen een spel zonder het echt te willen spelen, we willen enkel winnen ! Vraag wat is de prijs.
Over Creatie of iets zoals vliegen op eigen kracht !!!!
We hebben zo de neiging om alles te vereenvoudigen, te versimpelen zodat we kunnen doen alsof we het begrijpen! Dat doen alsof levert ons dan nog succes op ook. Hoe simpelder we de werkelijkheid voorstellen hoe meer succes. Succes en loopbaan zijn meestal daarop gebaseerd, de simpele werkelijkheid. Kijk maar naar ons schoolse bestaan, daar waar 1+1 altijd gelijk is aan 2, daar waar de geschiedenis eenduidig is waar het woord de meeste instructies weergeven. Tot we langzaam ontdekken dat dit net afleren is. Het niet meer zien van de complexe werkelijkheid waar 1+1 evengoed verliefd kan zijn of meerdere uitkomsten kan hebben , waar geschiedenis vele facetten heeft, waar letters maar betrekkelijke betekenis hebben net als het woord. Het formele leren wat gebaseerd is op vastgelegde leerkaders, leerplannen, eindtermen en eindoelen is de vereenvoudiging van ons bestaan. Net datgene bijhouden wat we willen zien en als werkelijkheid aannemen. Vooral niet zien wat we "niet weten" of waar de twijfel toeslaat. Net die verwarring brengen die we als spelbederver zien. Bij dat informele leren, waar alleen het witte blad gaapt, de grote onbekende achter elke klank, elke beweging, elke gedachte staat, daar is twijfelen de regel en begrijpen zeer relatief. Met die relativiteit weten we in ons gestructureerd onderwijs en bedrijfsleven geen blijf. We roepen graag dat creativiteit méér moet en overal moet zijn. Maar intussen vinden we regel na regel uit om net die creativiteit aan banden te leggen, om ze niet toe te laten. Waarom liegen we anders altijd. We beweren stoelen, tafels en huizen te zien terwijl we uitvindingen een eenduidige naam geven om ons gemoedsrust te kopen om niet telkens een creatie te moeten aangaan. En net daardoor blijven we onbeholpen bij wat we gisteren reeds bedachten. Onder het mon van progressiviteit dwepen we met het weten van gisteren zodat we vandaag niet meer moeten waar-nemen, want alles is al waar! Zo zie ik niets meer dat nog noemenswaardig verschilt van gisteren, Zijn we daarom zo blij/bang/boos om kunst, omdat het net dat op zijn kop zet wat we net op een rij hadden? Omdat het net dat doet wankelen wat we op evenwicht getraind hadden. Wij dwazen geloven nog steeds niet dat we kunnen vliegen op eigen kracht. Gewoon even ogen dicht! En jawel de landing zal een smak geven omdat we dat geloven dat het zo is. Omdat zwaarte-kracht het wint, omdat we niet verder voor waar-aan nemen dan wat we gisteren voor waar aan namen. Ik ga met een smak tegen de grond! heerlijk! En met een ervaring rijker weet ik dat betekenissen anders zijn dan wat men mij leerde of moet het "afleren" zijn. ". Geef mij maar het informele de kant van de dwazen en de twijfelaars. Ik geloof nog steeds in mijn vliegen al was het maar uit schrik om te landen.
Het zal u wel niet verbazen: kunst hoeft niet, kunst moet
niet, kunst moet ook niets! Maar het is er altijd geweest, in alle gedaanten en
verschijningsvormen. En nog steeds moeten we dat uitleggen! Daar zijn
kunsteducatoren dus mee bezig, de uitleg van het ongewone gewone, de uitleg van
het onnuttige nuttige, de uitleg van het waardeloze waardevolle.
Kunst is zoiets als de adem, niet inademen is doodgaan het
wel doen is meteen de vraag stellen en wat daarna? Wetend datvragen onbeantwoord blijven en zich
telkens in andere gedaanten zullen voordoen. Elk antwoord , elk kunstwerk is
een poging die de volgende vraag inhoud.
Zoals je ziet zitten we daarmee meteen in de essentie van
het bestaan. Of ik dat nu wil of niet kunst en meteen ook de kunsteducatie
is een oefening in stotteren, in proberen, in een poging tot
Daarom dat er ook zoveel commotie rond ontstaat, zoveel
discussie ook. Daarom ook dat het zon verdomd moeilijk doch geestig gebeuren
is. Er is altijd commotie en dynamiek als het over kunst en kunsteducatie gaat.
Niemand heeft het bij het rechte eind en elk heeft zijn gelijk!
Mag men daarom
doen wat men wil? Zeer zeker niet! Men moet zich specialiseren in de mensheid
en zijn uitingsvormen, men moet maatschappelijk willen duiden en plaatsten, men
moet altijd twijfelen aan elke waarheid en dat verbind ons meteen met de
wetenschap, want ook daar is elke twijfel over gevonden waarheden
gerechtvaardigd. Daarom ook zitten we altijdin het oog van de storm, daarom worden we belaagd en
bekritiseerd. En we moeten toegeven dat het goed is zo!
Dus wie een rustig leven denkt te hebben met kunst en
kunsteducatieverlaat beter meteen
deze wereld vol twijfels en chaos. Een twijfel die elke dag opnieuw moet geordend met het inzicht
van dat moment steunend op traditie en het weten van gisteren en de honger naar
morgen. Ook al weten we dat het enige moment, het momentnu is wat het antwoord
en het inzicht in zich heeft.
Het is geruststellend dat het nooit zal ophouden tenzij we
ophouden met ademen!
Dus adem vrij en vrolijk en ga door met het inzicht dat de
weg al lopend ontstaat.
Wat me drijft vragen ze. Hoe moet ik daar op antwoorden? Hoe kan ik daar op antwoorden! Het is als het schrijven van een tekst het begint ergens om ergens te eindigen. Waarom je eraan begint is nooit helemaal duidelijk en wat het wordt al evenmin anders schrijf je niet, anders adem je niet. Met dat laatste is het nog het best te vergelijken, met ademen. Het niet doen is doodgaan, het wel doen houd niet de vraag in waarom je het doet, het gebeurd en dan ga je verder. De vraag staat buiten het vormgeven zelf. De vraag is ouder of van een andere orde. Ze heeft niets met het zoeken van woorden, gebaren of tekens te maken. Een maal je formuleert of probeert dat te doen (laat het mij op iets als stotteren houden) is de vraag weg, zit je in een andere flow. Wie drijft aan? En welke moraliteit dat heeft is al evenmin duidelijk, maar het is wel ikzelf die het doe. Zonder denken als het ware, al is dat geen zekerheid. Maar de gedachten zijn niet gewild ze "zijn daar", alsof vanzelf ( al denk ik dat het toe-geven is). De romantiek van het vormgeven bestaat, al is deze lang niet zo plezierig als sommigen dat willen zien. De kwelling , het niet weten, het ordenen van die chaos die dit alles aandrijft het is een hoop vol verlangen en pijn vol liefde en haat vol van elke bestaande tegen stelling. Voor je begint is alles zekerheid, eenmaal begonnen zet je gewoon alles in de solden , grote schoonmaak, uitverkoop, tabula rasa! En wat komt ? Misschien helmaal niets, misschien houd het gewoon op, stopt het ademen! Dan op dat moment is alles zwart en wit, is alles engel en duivel is alles goed en kwaad. Niets bied noch polariteit of zekerheid het is noch leven noch dood. Pas daarna zie je de ravage of de helderheid. Maar de drang naar nog een hap lucht komt weer en weer en weer. Iets als het niet laten kunnen, of is het niet willen. Lossen om vast te houden of net zoveel verliezen tot het zichzelf oplost.
Dat is wat drijft, een wrakhout dat ooit verdwenen zal zijn, de betekenis zal wel duidelijk worden onderweg!
Koffie in de ochtend en alles is helder en duidelijk. Alles is zoals het altijd was. De stoel en tafel waaraan ik zit zijn er nog steeds en dragen hun naam en lot. En dan weet ik weer dat alles een leugen is, een gestotter om een beetje vat op ons bestaan te krijgen. Dat alles -moeite doen is- om onze angst in te dijken. De angst van alleen zijn, de angst van -het niet graag gezien worden-, de angst van de chaos die er altijd zal zijn en het ware avontuur in zich draagt.
We weten al langer dan vandaag dat ons gestotter tijdelijk resultaten oplevert die we dan promt voor de eeuwigheid bewaren. Angst onze afkomst en onszelf te verliezen. 1+1 is dan voor altijd twee, en weten dat het een leugen is! Dat twee als resultaat maar één van die werkelijkheden is. Dat liefde nooit twee is maar veel meer! Dat welke taal we ook spreken, welk beeld of klank we gebruiken het altijd leugens zijn en halve of valse waarheden. We doen ons uiterste best om niet alleen te komen te staan! En dan die ochtend bij de koffie slaat het weer toe. Maar eerst nog de baan op en rood licht blijf rood en dust stoppen!!! Zo hebben we afgesproken, zo hebben we geleerd, zoals zoveel uit gemaktsucht aangenomen waarheden en werkelijkheden. Ja ik ken die , de gemaktzucht. Ook al was ik niet de beste van de klas, ik heb me echt ingespannen de werkelijkheid te zien zoals eenieder. Ik heb me gewrongen in het keurslijf van dit is "echt waar"! Ik heb me mee bedrogen en daar mijn best voor gedaan. Ja ik heb dat ook leren, studeren, denken genoemd. Ja ik had angst om alleen te staan.
En nu ik drink koffie uit een beker, je echt uit een beker , zeker weten, het is gerusstellend dat koffie en beker er zijn ook als zijn ze er niet echt. Ik ben een illusie, een onoverwonnen angst. En ik wist al langer dat ik nooit alleen kom te staan met mijn gedachten, die lopen nooit weg, ze zijn er altijd. Voor eeuwig? Ach die eeuwigheid weer een gespin om leven en dood duidelijk gescheiden te houden en tijdelijk onze schrik te beheersen. dus niet voor eeuwig dan maar enkel hier en nu, bij een beker koffie, lekker!
Alsof de tijd stilstaat , alsof we met zijn allen even doof zijn, alsof kleur alleen nog in schakeringen van wit bestaat, zo heeft de winter het nieuwe jaar zachtjes betreden. Schuchter en zacht begon het, in de hoop dat alles zachtheid en puur wit zou blijven. Dat is buiten de mens gerekend die meteen uitrukt met borstel, schop, zoutstrooiers en sneeuwruimers. We hebben geen tijd voor "dit pure" van het begin, geen tijd voor stilte, het moet vooruit, altijd vooruit. Er is geen tijd te verliezen, de crisis oftewel de collectieve waan ervan verdraagt geen verstilling. Dus weg met deze broze bruidsjurk, opruimen die handel, slopen van de poëzie van mijn ochtenlijk gedacht. Werken met zijn allen aan "de vooruitgang van de mensheid" zal dit moment als de geschiedenis ingaan. We strooien zout op onze wonden! Janken doen we niet zagen des te harder. En dan kijk ik weer naar buiten , niet naar de straatkant , niet de facade-kant van de mens, maar naar de achterkant van ons bestaan. De kant van de schone kotterie en de lelijke tuinhuizen, daar waar grootvaders met duive speelden, waar grootmoeders de was te wapperen gingen, daar waar onze dromen en weg gedeemsterde idealen liggen. En jawel, geen zout of schop heeft hier het bruidstapijt aangeraakt. 2010 is hier intakt en wit gebleven. Nog even en dan komt die warmte die alles langzaam transformeert in wat het volgende zal zijn. Ik wacht geduldig en laat de winterse bruid nog even.
De cijfers van de klimaattop zijn niet waar, de armoede cijfers zijn niet echt, de migratiegolven niet om in te geloven, de nobelprijzen zinloos..... verder is er niets. Er is niets dat ons van ons stuk kan afbrengen, we doen elke dag wat we menen te moeten doen. Zo goed zijn we in het alledaagse, in de gewoonte. Iemand er iets op tegen ? Nee toch. Niet zeuren, gewoon de tram van elke dag, op tijd een boterham en een frise pint mijn thuis is immers waar mijn...... en anders een wijntje doe maar een fris wit! En dan komt het weer, dat einde jaar waar we met zijn allen vrezen voor te donkere koude dagen, voor de grillen van het feestgedruis, voor de druk om elkaar weer recht in de ogen te kijken en iets leuks toe te wensen. Verder is er niets aan de hand. We zijn gezond en stappen verder bij elke stap weer iets dat voorbij gaat zonder echt voorbij te gaan. Een herinnering aan wat ik eerder was en deed. En dan begint het weer dat eeuwige zoeken naar weer anders en meer terwijl ik nu goed hier en nu ben aanbeland. Verder is er niets. Het gaat gewoon zijn gang en straks weer die tram op, anderen de file in, of weer anderen achter een fornuis, een computer of tv of nog met een boek de zetel in steeds weer steeds opnieuw. Verder is er niets die deze schoonheid bedreigt behlave de mijmering ove morgen en anders en weer.....
Dagen zijn spiegels van het seizoen waar ze in doorgaan,. Neem nu vandaag, typis herfstweer waar de resterende bladeren vallen, de lucht blauw is, het toch vochtig aanvoelt, niet echt koud is en ik mij druk maak om de bagatellen van elke dag. Het lijkt op een onbeslist gebeuren waar je nog alle kanten mee op kan, maar dat laaste is een leugen! De schijbare dood is ingezet om dan later juichend weer te ontkennen dat hij er ooit is geweest . Het is zoeits als schoon en lelijk tegelijk, iets als lekker en vreselijk bitter, iets als zwart met teveel wit. Ik sta in de wacht om te beslissen wat ik er ga mee doen: doorgaan of negeren? Maar ik leer af te negeren wat zich toch voltrekt. Zoiets als "het leven" zelf, dat kan je toch niet negeren enkel deelnemen is een optie elk verzet is een leugen! Waarom hang ik dan zo dikwijls de dwaas uit door mij te ergeren en dat als verzet in te zetten! Het (afl)eren geeft mij tot hier gebracht, nu weer herinneren wat ik al altijd wist: ik ben elke seconde dat ik bij mijzelf ben in goed gezelschap!
