wat anders in het hoofd of het hart blijft steken! Als het mij overvalt, of mij niet loslaat. Maar het kan ook voor het oefenen zijn. Oefenen in waar ik niet in opgeleid ben, oefenen met woorden.
22-01-2011
Culturele expressie ? Kunst en cultuur in opvoeding of het maken van een droedel!
Ik lees "culturele expressie" in een nota die gaat over hervormingen in het onderwijs. Ik krap in het haar, staar door het raam, kijk naar het roodborstje dat van tak tot tak springt maar raak niet wijzer. Ik kijk terug naar het begrip "culturele expressie" onderstreep het woord en krijg steeds meer een wee gevoel in mijn maag. Is niet alle expressie cultureel dan? Is expressie los te zien van een culturele background? Is expressie niet het gevolg van een culturele orde en programma(tie) waar we willes nilles deel van uitmaken. Er soms graag van willen bevrijd maar voor altijd mee verbonden zijn? Ik lees dat het een sleutelcompetentie is. Wat verlang ik ernaar mijn ogen te laten afdwalen in de tuin, het park, over de zee of de woestijn zo je wil. Ik wil weg van deze begrippen en hun gebrek aan transparantie en doorgrondelijkheid. Het is deel van mijn vakjargon, helaas. Ik lees eveneens dat het verwerven van een moedertaal een sleutelcompetentie is, dus mijn moeder is oorzaak van een sleutelcompetentie want de taal die ze mij leerde is dat ook. Wat een geluk dat mijn moeder mij leerde dansen, naar de zee luisteren, hoe je zag dat de melk op het vuur warm was, hoe fris de lakens na het wassen en drogen in de tuin, hoe schoon de schittering van de avondzon op de daken, wat de geur van kaneel met de gedachtendoet..... wat leerde ik veel via moedertaal. Maar moedertaal werd hier gezien als spreken en schrijven. Ach ze zijn vergeten "Sprakeloos" van Tom Lannoye te lezen denk ik dan. Ik zoek verder de nota af naar meer kunst en minder vliegwerk, maar raak verstrik in het begrip taal. Taal is enkel spreken en schrijven alsof het snuiven doorheen mijn grimas, het maken van gestes met mij lijf, het kloppen van ritmes, het.....geen taal zou bevatten. Ik maak een droedel op de te lezen nota en word er niet vrolijker op. Ik moet niet tekenen, neen ik moet lezen en begrijpen, studeren heet dat in schooltaal. Ik ben 53 jaar maar een kind van 14 jaar en wil afgeleid worden door dat roodborstje, ik wil dromen in beelden van zeeën die uitlopen in een woestijn van steen en zand, ik wil de wolken overstijgen en dan roepen en roepen "Halloooo is hier nog iemand?" Neen de kunst is een eenzame in het landschap van het leren en opvoeden. We slagen er niet in ze op zichzelf te laten bestaan, ze moet gevat in leerlijnen en competenties ter competitie met onszelf. Ik denk terug aan "Out of context, for Pina" van Alain Platel, geen ander woord komt over mijn lippen dan "just!!!" bij het zien van dat stuk. "Dat" is sterke taal, die verteld, dat is ook mijn moedertaal. En dan nu Dvorak en zijn 9 Symphony (from the new world), mijn dochter leert mij de context, over nationalistische muziek gaat het gesprek verder, en ja we horen het en doen een danske. Taal, mijnheer, taal en leren, ik leg de nota opzij. Het roodborstje is weg!
Met grote verbazing kreeg ik gisteren , eerder bij toeval, Extra Knack van 19 januari 2011, in handen met als ondertitel Kunst en cultuur in het onderwijs. Ik zou zeggen lees het eens, tuit de lippen en blaas, ja blaas nog maar eens dan is de eerste stoom eraf! Waarom is niemand van de educatieve organisaties die werken vanuit de kunsten hiervan op de hoogte? Waarom is niemand van deze organisaties geconsulteerd bij het maken van dit nummer (slechts Aifoon en De Veerman worden vernoemd in een van de artikelen, maar zijn niet geconsulteerd)? Blijf lezen en val van uw stoel en merk dat het hier over een toch wel traditionele kijk op kunsteducatie gaat. Hadden wij (kunsten organisaties met als kerntaak kunsteducatie) laatst niet een studiedag, die over de kunsteducatie die vertrekt vanuit de kunsten ging? Het is aan de makers van dit extra Knack nummer totaal voorbijgegaan. Ik weet het, dit nummer gaat over kunst in het onderwijs, maar onze manier van kijken zul je maar sporadisch terugvinden in deze geschriften. Dat ik het niet met alles eens ben hoeft uiteraard niet, dit artiekel was voor het brede publiek bedoeld en als informatie van die groep. Maar we hadden op de hoogte moeten zijn, gevraagd worden zelfs, om hieraan mee te werken of er ook een stem in hebben!!! Ik ben slecht door collegas uit de erfgoed sector op de hoogte gebracht dat we erin staan.
De stem van minister Pascal Smet is ook luider dan die van minister Schauvliege mijn inziens! Toch is het de cultuursector die massaal producten en programma's levert waar onderwijs gretig gebruik van maakt. De ware prijs daarvoor vragen aan de klant (het onderwijs dan) is onmogelijk want dan krijg je geen enkel product of programma gesleten. En wie betaald het onderzoek, de methodiekontwikkeling, de vormgeving, de distributie,....? Juist de cultuursector. Als cultureel ondernemer zie ik dat dit fout loopt, dit is een vertekende situatie , zeker als ik dan ook nog eens een opmerking naar mijn hoofd geslingerd krijg dat kunst en cultuur een slokkop is van subsidie. Dan maar de vrije markt? Cultuur voor wie betaald en kan betalen? Er is blijkbaar ook een nieuw protocol voor de samenwerking tussen cultuur en onderwijs afgesloten (na het eerste dat gepresenteerd werd in 2000 op het congres in Antwerpen , cultuur en participatie). Hebben wij daar iets over gehoord is dat met enig overleg gebeurd? Ik heb er alvast niets over gehoord, wie wel?
Er is duidelijk iets fout met het overlegmodel in de sector van kunst en cultuureducatie. Minister Smet wil een expertise centrum, ik mag hopen dat het midden op de brug staat, onafhankelijk is en niet aangestuurd door educatie of door cultuur maar door onafhankelijke expertise. Dan kan dit soort vergetelheid van een groep (de kunsten organisaties die als kern kunsteducatie hebben en verenigd onder OKO = overleg kunsten organisaties) niet gebeuren tenzij uit kwaaie wil, Daar ga ik in deze niet vanuit, al durf ik soms twijfelen, maar de mens heeft zo zijn zwakheden.
