(Een verhaal uit de zomer 2009; nu herhaald wegens een dreigend aanstaande hittegolf begin juli 2018)

Dat ons Nederlandse weer van het KNMI te De Bilt komt, weten wij sinds mensenheugenis. Maar ook daarvóór was er ook al weer. Dat kwam van de Deventer, Enkhuizer of Achterhoekse almanak. Maar die zijn aanmerkelijk minder betrouwbaar, want niet voor niets zeggen wij dat een almanak ‘een leugenzak’ is!

Bij ons op het Achterhoekse platteland hechten wij bij het voorspellen van het weer nog steeds veel waarde aan de oude, vertrouwde boerenregels. Zoals de verwachting dat het ‘roerig weer’ wordt, met veel regen en wind, wanneer de fietsende schooljeugd op weg naar huis op de grindweg ontzettend te keer gaat. Of de stellige verwachting dat het morgen fraai herfstweer zal zijn, omdat vandaag de muggen zo opgewekt dansen in de laatste zonnestralen.

Een ander oud vertrouwd hulpmiddel bij de voorspelling van het komende weer is nog steeds de barometer. Of zoals onze oude buren plegen te zeggen: het weerglas. Een echte klassiek weerglas heeft een wijzerplaat met twee wijzers daarboven: een met de hand instelbare vaste (koperen) wijzer en een zwarte, veranderlijke. Op de wijzerplaat zien we een schaalverdeling met een reeks cijfers, van 690 oplopend naar 780. De getallen geven het aantal millimeters kwikdruk aan. (Wanneer je dat getal met 4 vermenigvuldigt en even later weer door 3 deelt, krijg je de waarde in hectopascal.)  Wordt de luchtdruk minder, dan verschuift de (zwarte) veranderlijke wijzer naar links, naar lagere waarden. Stijgt de luchtdruk daarentegen, dan heb je kans dat de wijzer rechtsaf gaat en op 770 of zelfs 780 gaat staan. Op de schaalverdeling staat in vriendelijke bewoordingen wat je daarvan moet denken.

De koperen, vaste wijzer, helpt je bij het zien van de grootte van de verandering. Je zet hem vandaag precies boven de veranderlijke wijzer en als die de neiging heeft te stijgen, dan kun je dat morgen zien aan het stukje schaalafstand tussen vaste en veranderlijke wijzer. Wel altijd even tegen het glas tikken wanneer je de stand opneemt! Vandaag, de dertigste dag van januari, een droge, heldere, licht vrieskoude dag, staat het weerglas op 767. ‘Mooi weer’ lees ik verheugd. Niet te vergelijken met een week geleden.

Vanochtend een week geleden (23-1) kon ik mijn ogen niet geloven. De barometer in onze voorkeuken wees zo’n laag getal aan dat ik eerst dacht dat er sabotage of een misverstand in het spel was. Of een vuiltje in mijn oog. Het was dat ik er een foto van kon maken, anders had u gezegd dat ik raaskalde of slaapwandelde. Een stand van  … 718 mm kwikdruk. Je gelooft je ogen niet! Omgerekend in hectopascal: 957 hPa, een ongekend lage waarde die je alleen in theorie verwacht. Welke onzalige weersverschijnselen staan ons te wachten? Normaliter staat de barometer in de buurt van de 760 en bij het mooie, heldere vriesweer half januari op 775. En bij een beetje motregenachtig, mistig weer met zuidwestenwind en vijf graden dooi loopt het weerglas terug tot iets als 745. Maar deze morgen: 718! Nog nooit vertoond!

Ik hoor u denken: wat een wonder! Die oude barometer deugt natuurlijk van geen kant, is volstrekt onbetrouwbaar en wijst maar wat aan. Daarom heb ik meteen het officiële weerstation hier in de buurt (Silvolde) geraadpleegd. Dat meldde een luchtdrukstand van 965.9 hPa, dus iets meer dan onze trouwe weersvoorspeller, maar niet veel. Het station zei er niet bij dat de luchtdruk extreem laag was, maar dat was natuurlijk wél zo.

Op deze vrijdag de 23^ste dacht ik het volgende. Een barometer is een weersvoorspeller. Hij zegt iets over komende weerstoestanden. Niets over het weer van vandaag, want dat zie ik wel als ik naar buiten kijk. De vraag is natuurlijk: nu het kwik vandaag zo extreem laag staat, welk weer hebben wij dan te verwachten? Ik kan het u nú nog niet zeggen, maar zal u er morgen over berichten. Onder de streep dus.

Zaterdagochtend, vierentwintig uur later, is de situatie genormaliseerd. De oude barometer staat op 738 (omgerekend 984 hPa). Dat is nog wel wat laag, maar lang niet zo extreem als gisteren en de tendens is stijgend. Buiten is het praktisch windstil bij een temperatuur van drie graden plus.

De verwoestende weersverwachting van gisteren is niet uitgekomen. Behalve wat hevige regenvlagen en zware windstoten is er niets bijzonders gebeurd, in tegenstelling tot Zuid-Frankrijk en het Baskenland waar de storm ontzettend heeft huisgehouden. Wel meldde Meteo Consult, de tegenhanger van het KNMI, dat gisteren de op-één-na laagste barometerstand ooit was geconstateerd. En ‘ooit’ duurt hier honderd jaar.

Over onze oude barometer kan ik u nog een mooi verhaal vertellen. Dat doe ik een volgende keer. Goed?