Er was eens een tijd dat iemand mij vroeg Goethes Faust te lezen. Die iemand was ongetwijfeld een leraar Duits en van Faust herinner ik mij weinig meer dan een citaat dat ik voor deze gelegenheid van stal heb gehaald. “Zwei Seelen wohnen, ach! in meiner Brust.” Want dat is inderdaad het geval nu het onderwerp ‘feitenkennis’ ter sprake komt. Grof samengevat komt de discussie hierop neer, dat de ene helft van de mensheid vindt dat kinderen op school vooral veel feiten moeten leren kennen. Parate kennis, daar gaat het om! Terwijl de andere partij juist beweert dat kinderen geen feiten sec moeten kennen, maar procedures en strategieën om feiten op te sporen, te lezen (en te onthouden) en vervolgens toe te passen. Je kunt immers nooit alle belangrijke feiten onthouden en bovendien vergeet je de helft en is de rest overbodige ballast.

Zoals zo vaak ben ik geen partij in deze discussie. Ik weet niet welke partij ik zal kiezen, omdat er volgens mij voor beide standpunten wel iets te zeggen valt. Mijn alter ego zegt wel eens dat ik nog eens zal overlijden aan besluiteloosheid, maar dat komt ervan wanneer je zwei seelen hebt die elk een eigen standpunt vertegenwoordigen. En ze zitten beide – ach! – in mijn borst.

Vroeger als kind van de lagere school en latere mulo mocht ik mij verheugen in een grote en steeds groeiende feitenkennis. Wat ik zag en las, onthield ik. Vooral feiten op het gebied van aardrijkskunde, kennis der natuur en geschiedenis; zaken die wij tegenwoordig dan ook zaakvakken noemen. Ik moet wel zeggen dat mijn tamelijk goed ontwikkeld geheugen mij daarbij bijzonder van pas kwam. Want je moet, als je de provincies met hun hoofdsteden uit je hoofd kunt opzeggen, deze natuurlijk wel leren en onthouden, zodat de kennis paraat is als daarom gevraagd wordt door iemand die twijfelt bij de vraag naar de hoofdstad van Zeeland: Middelburg? Of toch Vlissingen of Axel? Het argument van de andere ziel in mijn borst, namelijk dat er niets zo handig is als een atlas (of een tom-tom) waar alles precies in staat en daarin op te zoeken wat je wilt weten, zodat je niet alles van buiten hoeft te kennen, kun je niet negeren, want daarvoor zit er wel iets te veel waars in.

Andere zaken moeten ook meezitten. Zoals wonen in een huis met enkele kamers barstensvol boeken. En met ouders die beiden geslaagd zijn voor het diploma boekenwurm. Bladeren in een encyclopedie, daar heb ik mijn feitenkennis aan te danken. Gewoon Deel 6 bij de kop, boek laten openvallen om en nabij pagina 567 en dan gaan lezen. Je vindt altijd een geschikt, interessant onderwerp. Zoals over duiven.

Winkler Prins Algemene Encyclopaedie - Deel 6 – (beginnend met) Delphi (eindigend met) Elseneur - pagina 567:  twee pagina’s vol met hoogstinteressante zaken betreffende duiven, het houden en melken van duiven, de duivensport. Aangevuld met twee pagina’s in full-color met illustraties van duiven. Zoals de fameuze kortsnavelige Engelse tuimelaar. Plus informatie over Duiven, toen een Liemers dorpje, nu een Vinex-lokatie. Het meest interessant is de notitie over de familie Van Duivenbode uit Leiden, die deze naam kreeg omdat zij tijdens het beleg in 1574 het contact met de Staatse troepen had weten te onderhouden met de hulp van postduiven. Wist u dat? Fascinerende parate kennis, toch?

Langzamerhand heb ik mijn fascinatie voor parate feitenkennis overboord gegooid, maar onlangs, in een Duitse supermarkt bij ons net over de grens, kon ik het toch niet laten. Voor 5 euro kocht ik in de opruiming 845 pagina’s barstensvol feitjes en weetjes. Een kloek boekwerk over 25.000 dingen die verbluffen. In het Duits, dat wel, maar de feitjes trekken zich daar niets van aan. En bovendien zijn die dan ook nog netjes geordend in lijstjes. Zoals: de 11 grootste steden van China, gerangordend naar hun inwoneraantal. Wist u bijvoorbeeld dat Xian pas op de tiende plaats staat met 2.7 miljoen inwoners? En wist u hoe het tweede album van Madonna heette en wanneer het uitkwam? (Like A Virgin, 1984.) Allemaal van die weetzaken waarmee je op verjaardagen en feesten imponeert. (Ik moet dan altijd aan die boss in de BBC-serie The Office denken die ook altijd meedoet aan volstrekt zinloze quizzes.)

Stel je nu eens voor dat je alles weet wat er in dit boek staat. Het is je parate kennis. Geen gegoegel of gezoek bij wikipedia en consorten. Voordat iemand het antwoord heeft opgezocht, heb je het al drie keer gegeven: het zit immers in je hoofd. Afroepbaar op elk moment van de dag.

·       Weet je wat ook helpt tegen hoofdpijn? - thee van wilgenschors

·       Zegt de naam Sébastien Érard je iets? -  beroemd pianobouwer

·       Welk land staat op de derde plaats bij de koperwinning? – Indonesië

·       Weet je welke planeet de op een na langste weg om de zon maakt? – Neptunus

·       Wie was in Spanje koning vóór Juan Carlos? – Alphons XIII

U kunt zich niet voorstellen hoe blij ik ben dat ik dat allemaal niet of niet meer weet! Voor mij zijn het geen vergeetmijnietjes. Integendeel, het zijn vergeetmijwelletjes. Ik bewonder mensen die alles wel weten, en ook degenen die daar dikke boeken mee kunnen vullen, maar zelf houd ik mij daarbuiten. Momenteel althans, maar je weet natuurlijk nooit of parate kennis ooit nog weer eens populair wordt. In dat geval moeten we de bakens verzetten. Als we tenminste de betekenis van dat gezegde nog paraat hebben.