De boerderij waar ik tot voor kort woonde, kent een aantal bijzondere vertrekken. Bijvoorbeeld dit: een ruimte met een getralied raam, netjes in de verf, plafond gesaust en de muur gestuukt. De ruimte is twee meter dertig lang en één veertig breed. Op de grond ligt een stukje novilon dat ergens anders overtollig is geworden. (Zie de bovenste foto hieronder.)

Op het moment dat de foto genomen wordt, is het kamertje helemaal leeg. Wat u daar bij het raam aan de muur ziet hangen, is de gasmeter. Maar verder ontbreekt iedere vorm van komfort. Dit zou natuurlijk een kloostercel kunnen zijn waarin ik mij terugtrek om te mediteren. Maar dat is bezijden de waarheid: u bent nog steeds koud.

Over kou gesproken, ik zie nergens een verwarmingsplaat of een kacheltje. Hoe moet dat straks als de snerpende oostenwind door de talrijke muuropeningen snijdt?

Het meest verwarrend zijn de tralies. Ooit zo’n klein kamertje gezien met tralies? Is het dan toch een cel, maar dan in de betekenis van petoet, nor, lik of cachot? Worden hier stoute kinderen opgesloten of dronken voorbijgangers die hun roes kunnen uitslapen?  Weet u trouwens hoe oude Achterhoekers zo’n gevangeniskamertje noemen? De kaste. Niet de kast, maar de kaste. En dan niet denken aan de untouchables in India. De kaste is in het oud-Achterhoeks de plek waar gearresteerde boosdoeners over hun zonden na kunnen denken.

Het wordt tijd om het geheim te openbaren. Het is geen plaats voor contemplatie, noch een opbergplaats voor misdadigers. Het is een provisiekamertje of, zoals wij zeggen, een kelder. We vergeten dan voor het gemak maar even dat een echte kelder onder het maaiveld ligt en een trap heeft om er in af te dalen en uit te klimmen. Maar onze kelder heeft dezelfde functie. Voedsel en spullen om voedsel te bereiden worden hier liefdevol opgeslagen en bewaard. Het is een bijkomstig geluk dat het kleine kamertje aan de noord-oostkant van het huis ligt. Op de koude kant dus, zodat de melk niet zuur wordt.

Een andere foto laat u het getraliede kelderraam zien van de buitenkant. Het is een van de weinige originele onderdelen van het huis. Want er is in de loop van de jaren heel wat veranderd en verbouwd. De kelder heeft alles overleefd.

Rest de vraag naar de functie en het nut van de tralies. Een kelder om eten te bewaren, akkoord, maar dat kan toch ook wel zonder tralies? Jawel, maar dan loop je de kans dat de poes van de buren komt kijken of er nog iets te halen valt. Of misschien een ander roofdier, zoals de gevlekte Achterhoekse tijger. Nú zijn ze uitgestorven, maar toen de boerderij in 1896 werd gebouwd, 121 jaar geleden, kwamen ze nog in groten getale voor.

Epiloog

Onder het schrijven door is het kleine keldertje weer gevuld. Met voedsel, met attributen om voedsel te bereiden, met glazen, potjes en pannetjes om voedsel in te bewaren, en met stellingen, planken en schappen om alles min of meer overzichtelijk op te bergen. Over niet al te lange tijd is ons keldertje weer boordevol, of zoals wij zeggen: braekende vól. Komt, ziet en overtuigt u.