Het is een feit dat het toch maar mooi gemakkelijk is dat sommige mensen veel, zoniet alles willen bewaren. Van babykleertjes, kinderspeelgoed en haarlokjes via oude Libelles en andere tijdschriften tot brieven en foto’s. Als mijn schoonoom Johan (oom van mijn vrouw) niet zo verstandig was geweest zijn aardrijkskundeschrift van de lagere school te bewaren, hadden wij nooit geweten hoe het kan dat Nederlanders vroeger moeiteloos de weg wisten in Oostenrijk-Hongarije.  Het antwoord op de vraag ligt voor de hand: zij hebben het op school geleerd. Topografie vormde destijds de hoofdmoot van het vak aardrijkskunde.

Ergens hier onder vindt u oom Johans aardrijkskundeschrift, althans een bladzijde er uit. Op de linker pagina een blinde kaart waarop de 11-jarige Johan steden hun plaats geeft, rivieren van een naam voorziet en zelfs hoogteverschillen laat blijken. De Hongaarse laagvlakte is vaag groen en de uitlopers van de Alpen in Tirol en aangrenzende gebieden zijn bruin ingekleurd. Johan schrijft Hongareië ( met een trema op de laatste e) waaruit je kunt afleiden dat Johan meer weet van topografie dan van het correct spellen van aardrijkskundige namen, maar dat vergeven wij hem graag. Ook is het wat raadselachtig dat de landstreek Galicië twee keer opduikt. In het noordoosten bij de stad Lemberg (Lemgo) en in het zuidwesten, daar waar wij nu Kroatië vermoeden. Oom Johan heeft hier ongetwijfeld zijn bedoeling mee gehad.

Op de rechterbladzijde schrijft Johan de namen van de landen en landstreken, van de steden en rivieren. Hij vergeet de bezienswaardigheden evenmin: poesta, Semmeringbaan, Ertsgebergte, Brennerpas.

Wat het onderaan geschreven patriottische lied (over lieden die Nederland graag zouden willen hebben) hier te zoeken heeft, weet ik niet. Dat zou ik oom Johan moeten vragen, maar dat kan niet meer, want Oom Johan is al geruime tijd niet meer onder ons. Hij was destijds inspecteur of controleur van een of ander rundveestamboek, getrouwd en achtereenvolgens woonachtig op verschillende plaatsen in ons land. Nadat hij gepensioneerd en weduwnaar was geworden, stak hij de oceaan over en vestigde zich in de US-staat Michigan waar hij opnieuw trouwde, dit maal met een ver familielid waarvan de ouders al veel eerder naar de USA waren geëmigreerd. Bij al dat gereis zal de topografische kennis van de wereld hem ongetwijfeld van pas zijn gekomen.

Intrigerend zijn de aardrijkskundige namen die hij heeft opgeschreven: Weenen, Praag, Boeda, Pest, Triëst, Serajewo, ....… Het schrift dateert van 1913. Een jaar later, in 1914, zal de Habsburgse aartshertog Frans Ferdinand hier in Serajewo vermoord worden, met als gevolg een wereldoorlog die vier verschrikkelijke jaren duurt. Serajewo, oom Johan kan het u aanwijzen op zijn kaartje.