Het is natuurlijk een kwestie van opvullen. Muurvlakken tussen ramen moeten worden voorzien van een of andere wandversiering. Dat was al zo bij de ouderwetse ‘beste kamers’ van oude Achterhoekse boerderijen. Tussen de ramen bij de voordeur hing meestal de grote spiegel met zijn fraai bewerkte lijst en daaronder het onvermijdelijke kammenbakje. Ook de klok, een al of niet Friese staartklok of een regulateur met een veertiendaags uurwerk, kreeg een prominente plaats evenals de kooi met de tortelduif boven de voordeur. Wat er dan nog over bleef aan muurvlak werd vaak gevuld met gravures of litho’s met religieuze of anderszins moralistische voorstellingen. Zoals het echtpaar op de akker dat het Angelus van het kerkklokje in de verte meebidt.

In de grote kamer in het huis van mijn schoonouders heeft jarenlang zo’n fraaie prent gehangen. Ingelijst en achter glas dat af en toe van vliegenstipjes moest worden bevrijd. Wat zagen we? Een slapende, min of meer te vondeling gelegde baby, een adelaar die bedreigend komt aanvliegen en een hond van een onbestemd ras die duidelijk van plan is de eventuele aanvaller te verjagen. Vigilance – waakzaamheid – is de naam van het kunstwerk en als wij dat al niet zo op het oog zouden zien, dan zouden wij het onderaan op de afbeelding kunnen lezen. Op de schuurzolder heb ik onlangs de zuigeling met waakzame hond en wegvliegende adelaar, alle drie bedekt onder een dikke laag stof, teruggevonden. 

Op het Mulo-examen vroeg iemand mij of ik wist wat een allegorie was. Zonder te begrijpen wat ik zei, antwoordde ik dat het een zinnebeeldige voorstelling was. Waarop de examinator uitbarstte in lofgezang omdat tot dus ver geen enkele andere kandidaat dat had geweten. Vigilance is een allegorie, neemt u dat maar van mij aan.

Het tweede plaatje dat ik u wil laten zien is geen wandversiering in de letterlijke zin. Het is een deurversiering. Het is de meer dan honderd jaar oude alkoofdeur in onze boerderij die toegang geeft tot de gang en verder naar uitgangen naar buiten. In den beginne was de deur in een Spaans oudrood geschilderd, maar in de loop van de jaren bedekten nieuwe overschilderingen in andere kleuren het origineel. Totdat er iemand het idee kwam de deur te beschilderen met een iets figuratiefs. Een luchtbellen producerende vis in het water, lange, sierlijke lisdodden op de oever en daarboven tenslotte een wolkdoorbrekende hemelse zon die alleen al door er naar te kijken voor hittegolven zorgt.

Je hebt van die onverwachte en onvermoede momenten. Ogenblikken waarop je verf en penseel ter hand neemt en zomaar begint te schilderen. Op een stokoude alkoofdeur. Je begint met de van Gogh-zon en al schilderend kom je tenslotte uit bij opstijgende luchtbellen.

Je hebt ook van die momenten waarop je gaat zitten en denkt: wel, laat ik eens een verhaaltje schrijven over onze wandversieringen.