Onlangs hoor ik iemand terloops het woord neteldoek gebruiken en ik besef, na enig nadenken, dat ik niet precies weet wát neteldoek is. Het eerste waar ik aan denk, is een wafeldoekje, een wasseldoek zeggen we hier in de Achterhoek, zo’n bacterierijke tod waarmee Ma vroeger de broodkruimels van het tafelzeil afveegde. Waarschijnlijk is het doek van netels, zoals linnen lakens die van vlas zijn gemaakt. In ieder geval stof van plantaardige oorsprong en niet iets dierlijks, zoals wol van het netelschaap.

‘Vroeger werd er veel vaker neteldoek gemaakt van de vezels in de oudere stengels. De doeken die men hiermee maakte waren zeer sterk en duurzaam. De vezels uit de oudere netels werden verzameld en in mekaar geweven.’ Deze laatste drie zinnen zijn niet van mezelf, maar verkregen door te goechelen. Netels zijn, zo blijkt, brandnetels. Die blijken over brandharen te beschikken met weerhaakjes. Bij aanraking met de huid blijft het weerhaakje zitten en daardoor komt uit de plant mierenzuur vrij plus nog andere vreselijke stoffen die het typische brandnetelgevoel veroorzaken. Er bestaan ook netels waar je niets van krijgt: hun branderige werking staat op een wel zeer laag pitje. Als dat het geval is, spreek je over dove (= niet werkende) netels of dovenetels. Net zoiets als dove vulkanen.

Hieronder ziet u twee witte dovenetels. Je hebt ook gele en paarse, maar eerlijk gezegd vind ik witte nóg mooier. De bloemen zijn ware kunstwerken. Het lijkt wel of een capuchon de kostbare meeldraden en stamper beschermt tegen de regen. Vaak zie je een hommel landen op het platform, zich vervolgens naar voren en naar binnen bewegen teneinde zoete stoffen uit de bloem te peuren. Als hij even later weer opduikt, schudt hij even het overtollige stuifmeel van zich af, net als een hond de regen. En daarna meteen door naar de volgende.

Op de tweede foto heeft het wit een wat bruinige bijtoon gekregen. Ook het groen is niet zo sprankelend meer. U ziet hier een blad uit mijn herbarium. En voor iedereen die vergeten is wat ook al weer een herbarium was, zeg ik nog even dat het een album met losse bladen is waar gedroogde planten en bloemen in bewaard worden. Het is een heel apart fotoblad: uit het album gehaald en toen gescand.

Deze tweede dovenetel is bijna zestig en dat is voor een plant, zelfs voor een gedroogde,  buitengewoon oud. Maar hij houdt zich voortreffelijk in mijn herbarium. Kroon en kelk zijn weliswaar enigszins verfrommeld, maar de zaagtandjes aan de rand van  het blad zijn nog gemakkelijk te tellen. In opdracht van een kweekschoolleraar biologie is deze dovenetel verzameld, gedroogd, opgeplakt en bewaard: bijna een halve eeuw geleden. Behalve de datum is de eigen- en familienaam, zowel in de landstaal als in het Latijn, vermeld. Jammer is alleen, dat er niet méér bijgeschreven is. Maar niets let mij om dat alsnog te doen. De volgende gedeeltelijk uit-de-duim-gezogen extra- informatie wordt alsnog aan het doveneteldossier toegevoegd:  

* Gevonden langs de berm van de weg.

* Op 100 meter van het huis van de familie van der K.

* Wanneer? Op een vrije woensdagmiddag, om drie uur.

* Er stonden er twaalf. De mooiste heb ik uitgestoken. De overige laten staan.

* Het was mooi weer. Droog. Zacht voor de tijd van het jaar.

* Opdracht van biologieleraar meneer de Vries. Inleverdatum van het herbarium (met minimaal 50 planten) 1 juni.

* Van het jaar 1957.

* Tenslotte het herbarium sluiten. De linten knopen en strikken. Het geheel goed bewaren tot de jongste dag.