Voor de afwisseling nu eens een drieluik. Drie verhalen over een oud maar nog springlevend gebruik in de Gelderse Achterhoek. Deze eerste bijdrage leidt het onderwerp bij u in, zodat u enigszins van de hoed en de rand weet. Deel 2 beschrijft het fascinerende proces van het meiboomzetten zélf. In deel 3 sluiten wij dit van meibomenhout gemaakte drieluik af met een authentiek meiboomgedicht. 

Af en toe lees je nog wel eens iets over mensen die gezellig een boom opzetten. Over het nut van een katoenen onderhemd om het overtollig trimzweet op te vangen bijvoorbeeld of over de onzin van tolheffingen om het fileprobleem effectief te lijf te gaan. Bomen opzetten of kortweg bomen doe je met passie en overgave en met behulp van zinnige argumenten. Bomen opzetten en verhalen vertellen lijken in eerste aanleg twee gescheiden gebieden, maar dat is schijn. Je kunt een verhaal vertellen over mensen die bomen opzetten; je kunt ook een boom opzetten over de kunst van het verhalen vertellen.

Je kunt ook letterlijk een boom opzetten: een meiboom. Oorspronkelijk een overblijfsel uit Germaanse en middeleeuwse riten is het nu in het kleine stukje Nederlandse Achterhoek waar wij wonen een teder gekoesterd gebruik bij de inwijding van een nieuw huis. U moet zich niets aantrekken van het noemen van de bloeimaand; een meiboom past in ieder seizoen en op elke dag van het jaar. Ik geef u om te beginnen enkele kenmerken van een goede meiboom.

a)     Het is een lange, rechte, dunne, nochtans stevige dennenboom; de onderste takken zijn verwijderd zodat er slechts boven aan de top een plukje naalddragende uitsteeksels zitten. De boom moet zo lang zijn dat de top boven het dak van het nieuwe huis uitsteekt.

b)    Je kiest een passende boom uit in een dennenbos, maar laat hem afzagen of anderszins kappen door deskundigen zoals boswachters of houtvesters. Je hebt bovendien al je energie nodig voor het vervoer van de meiboom naar het nieuwbouwhuis.

c)     De meiboom komt voor een nieuw te bouwen huis te staan. Dat laatste neem je met een korreltje zout. Renovatie, het bijbouwen van een schuur of een nieuwe kap op het huis (compleet met hypotheek) kan een reden zijn voor een meiboom. Wanneer er iets te vieren valt, is veel toegestaan. Het enige waaraan nooit en te nimmer getornd wordt, is de eis dat een meiboom er staat vóórdat het dak dicht is.

d)    Elke zich respecterende meiboom is prachtig versierd met crêpepapieren roosjes en slingers. Zelf mogen wij daar graag enkele in de wind tinkelende voorwerpen bijhangen, zoals lege bierflesjes. Of een fiets zoals wij bij onze Duitse buren, net over de grens, hebben gezien,want ook daar kent men de meiboom. Bovendien hangt onder de top aan drie draden een eveneens versierde stralenkrans om onheil af te wenden.

e)     Wij noemen het pas nu, maar er moet vanaf het begin rekening mee worden gehouden dat élke meiboom een gedicht heeft. Dat wordt in de regel gemaakt door een dichteres uit de buurt en op ooghoogte aan de meiboom bevestigd.

f)      Wie, vraagt u, heeft het recht om een meiboom te zetten? De traditie kent van oudsher een alleenrecht toe aan de buurt, de jonge buurt welteverstaan. Dat zijn alle lieden in de buurt (de naoberschap in ons dialect) die (nog) niet getrouwd zijn. Met dit voorschrift wordt momenteel zwaar de hand gelicht. Dat komt omdat er zo weinig jonge buurt over is. Wij komen volk tekort. Daarom nodigen wij vaak vriend en vijand uit om mee te helpen.

Genoeg gepraat. Voorlopig althans. Ik zal u hieronder eerst eens een paar plaatjes van rechtgeaarde meibomen laten zien. In dit geval wordt een nieuw huis gebouwd en niet minder dan drie partijen hebben er een meiboom bij gezet: de buurt, de familie van de huiseigenaar en last but not least de vrienden van de bewoners uit de voetbalclub – de toekomstige bewoner is in zijn vrije tijd begeleider van een pupillenelftal en tevens grensrechter; allen hebben hun boom bijgedragen.

Voor een beschrijving van het eigenlijke proces: het zetten van een meiboom, verwijs ik u graag naar deel 2 van dit drieluik dat over enkele dagen het licht ziet.