Twee keer per jaar, in het voorjaar rond maart en eind oktober nog een keer, komt hij langs. De tijdverzetter. Hij komt onherroepelijk, net als de Sint en de kerstman. Hij spijbelt nooit eens een keer. Hij komt op vaste, gezette tijden. Je kunt er de klok op gelijk zetten. Hij gaat van huis tot huis, van blad naar boom naar laan naar bos en laat overal zijn sporen achter. Hij ontziet niets en niemand. Hij is de gerechtigheid in eigen persoon en doet zulks allemaal in zijn eigen tijd.

Dezelfde twee keer per jaar is huize Terra in rep en roer. Mijn tekstverwerker had eigenlijk willen schrijven dat ‘.. er de pleuris uitbreekt’, maar dat vond zelfs ík te vergaand. Op de hoogte gebracht door krant en tv-gids en gemaand door de zaterdagse nieuwslezer van het 8-uur journaal trekken wij de ochtend erop door het gehele huis om alle uurwerken de juiste tijd te laten aanwijzen. Wintertijd: dan moet de klok een uur vooruit … of was het nu achteruit? Vroeger had je in ieder geval altijd nog dat hilarische heerschap (pardon, die Heerschop) bij Kopspijkers dat ons uit de droom hielp, maar nu moeten we het zonder hem stellen. Wat te doen als de wintertijd aanbreekt? Óf je zet de klok een uurtje stil (om drie uur in de nacht!) óf je draait alle wijzers een uurtje terug (wat je bij onze mechanische klokken nooit moet doen!).

Wij weten niet hoe de toestand bij u is, maar bij mij thuis wemelt het van uurwerken in alle mogelijk denkbare maten en soorten. Bijna letterlijk ontelbaar. Van het historische stukje vakwerk van een streekgebonden klokkenmaker tot digitale vlekjes getallen op magnetrons en ipods. In iedere kamer is er wel iets dat ons de tijd van de dag verraadt. Onderaan dit epistel laat ik u enkele van onze tijdverraders zien.

Te beginnen bij onze pendule. Ongetwijfeld Frans, dat ziet de kenner aan de fijne messing rand om de wijzerplaat en de slanke wijzers. Daaromheen heeft de bouwer platen zwart marmer gevleid, zodat het klokje loodzwaar is. Jaren lang stond het op tien over half zes (AM of PM, dat wisten we niet zeker) maar vorig jaar heb ik haar door een bevriende klokamateur laten repareren. Het was ooit een geschenk van de plaatselijke gemengde zangvereniging op algemeen-christelijke grondslag Amicitia, wat zoals iedereen weet zoiets als  ‘vriendschap’ betekent. Ze dateert van 1930 en werd geschonken bij het huwelijk van pa en ma Terra. (Pa was toentertijd en nog vele jaren daarna voorzitter.) Ook om die reden is de Franse pendule ons zeer dierbaar.

De mooiste klok is onze tafelklok. Hij oogt fraai antiek, maar is pas vijfentwintig jaar oud. Hij staat op het bijzettafeltje naast de stoel waarop mevrouw Terra placht te zitten, maar het opwinden liet zij aan mij over. Hij beschikt over een fraaie zacht-welluidende stem en laat die om de haverklap (dertig minuten) horen. Geen westminsterdeuntje, maar een delicaat tweeslagstelsel. Deze klok loopt heel precies, zeg maar exact. Op de kop af één minuut per dag achter.

Een klein eindje verder in de gang hangt een regulateur. Dát is pas een naam voor een klok die in navolging van Christiaan Huygens in staat is met een slingerbeweging de rijkelijk vloeiende tijd (want tempus fugit) in gelijke stukken te kappen. Jammer trouwens dat het slagwerk het momenteel laat afweten. Nu genieten we alleen nog van de herinnering aan de tijd dat hij vlekkeloos liep.

Genoeg. Genoeg over uurwerken, over metingen van tijd, over pogingen de tijd te stabiliseren en vast te houden in een opmerking als: bij de volgende piep is het precies zeven voor half zes. Ja, en?

Als laatste afbeelding toon ik u tenslotte een mannenlinkerpols. Het is, met permissie, mijn eigen lichaamsdeel. Ooit droeg het een polshorloge, maar nadat ik merkte hoezeer de tijd beslag ging leggen op mijn leven, heb ik het horloge, inclusief de metalen schakelarmband, voor eeuwig afgedaan. En u zult mij sindsdien nooit kunnen betrappen op het dragen van een uurwerk. Waarom ook? Overal waar ik kom is met een beetje goede wil een uurwerk te vinden waarop ik de tijd zou kunnen aflezen als ik dat wilde. En voor sommige situaties, noodgevallen, waarbij ik absoluut niet te laat mág komen, heb ik een klein smartfoontje in mijn broekzak. Ooit was ik slaaf van de tijd. Nu is de tijd mijn dienaar.

Ondertussen ben ik nog geen draad verder met het op wintertijd zetten van alle uurwerken. Wij denken ondertussen wel aan een definitieve oplossing van het probleem. Wij schaffen twee sets van uurwerken aan. Al onze klokken en wekkertjes tezamen worden in twee groepen verdeeld. De ene groep noemen wij de zomertijdwijzers. Zij doen dienst van eind maart tot eind oktober. Dan worden zij één voor één van de wand gehaald om vervangen te worden door een exemplaar uit de wintertijdcollectie. Geen gedoe meer van het vooruit of achteruit zetten. Wij vinden het zelf een grandioos idee. De eerbiedwaardige Chronos en zijn handlanger Tijdverzetter zullen dat met ons eens moeten zijn.