Alles wat ik ooit op school geleerd heb op het gebied van de meetkunde en de geometrie ben ik vergeten of heb ik verdrongen, behalve de mededeling dat de kortste afstand tussen twee punten wordt gevormd door een rechte lijn. Sla twee spijkers in de muur en span een vliegertouwtje van de ene naar de andere. Trek het touw zo strak aan als het toelaat en je hebt een rechte. Een kortere lijn en een kleinere afstand bestaan niet.

Persoonlijk heb ik het niet zo met recht en rechtlijnigheid. Het is afschrikwekkend saai als u het mij vraagt. Hoe veel spannender is een golvende lijn, een muzikale spanningsboog en een redenering waar nog wel enige ruis in te ontdekken valt. Een interpretatie is per definitie attractiever, mooier en spannender dan een definitie. Politici die iets zeker menen te weten zijn onuitstaanbaar. Geef mij dan maar een aarzelende parlementariër die mij een stelling voorlegt en vraagt of hij er erg naast zit.

In de beeldende kunst ervaar ik hetzelfde. De vierkanten en rechthoeken van Mondriaan zijn op de keper beschouwd dodelijk vervelend. Het schijnt dat de eerste Japanse schilders hun zeegezichten uitsluitend voorzagen van rechte lijnen en streepjes. Bij gebrek aan betere ideeën. Totdat een zekere Frans Suzuki Jr. in 588 v. Chr. bij het kalligraferen van een prent aan de rand van het papier gekomen merkte dat er nog zwarte verf aan zijn penseel zat en daarom een flauwe bocht terug maakte om de verf helemaal óp te gebruiken. De eerste kromme was geboren en de opmars van de gebogen lijn zou vanaf nu het artistieke wereldbeeld beheersen. De cirkel verving het vierkant en werd de ultimatieve metafoor, zoals de Kelten het ons met hun ingewikkeld gebogen knopen bewijzen. De rechte lijn werd verbannen naar het wis- en meetkundige domein waar hij per slot van rekening ook uit afkomstig was.

Uit mijn foto-archiefje laat ik u twee foto's zien. Eén waarop uiterst saaie, recht-toe-recht-aan aspergebedden zich door het landschap bewegen. En één van een zonnige meimorgen waar ik zie hoe de eerste gebogen maïsrijen zich naar de horizon spoeden. Nu nog zichtbaar en mooi om te zien, maar over enkele weken zal het groene gewas het lijnenspel overwoekeren. Overigens, dat mijn buurman zijn maïs in golvende rijen zaait heeft een economische achtergrond. Op een kromme, gebogen, golvende lijn passen meer maïszaadjes dan op een rechte - een rechte is immers korter dan een kromme, heeft ook de boer geleerd - zodat straks de opbrengst navenant groter is. Een rechtlijnige redenering waar u geen speld tussen krijgt.