Uit mijn jonge jaren herinner ik mij het zeldzame turnuurtje op school waarbij de ringen neergelaten waren. Tot op hoofdhoogte. Je kon dan met je handen de houten ringen vastknijpen zodat ze nooit meer losgingen en via een schopbeweging naar boven kon je ook je beide voeten in de ringen steken. Als je dan ook nog op een onnavolgbare wijze je romp en onderlichaam als het ware kon omkeren, binnenstebuiten kon trekken, ontstond er wat sommigen het zwaantje aan de ringen noemden. Zelf spraken we liever van het vogelnestje. Ik heb het in eeuwen  niet meer gedaan, maar het zou me niet verwonderen dat ik het nog kan, zonder bij de laatste rugwervel af te knappen of door te breken.

Vandaag zit ik te kijken naar de toestelfinales  bij de wereldkampioenschappen turnen in Antwerpen. Net als iedere andere sport heeft ook het turnen een aantal specifieke begrippen nodig om uit te leggen waar alles over gaat en wat je bedoelt. Dat betreft de attributen en voorwerpen waarmee, waarop, waarboven en waaraan geturnd wordt, zoals de brug (met ongelijke en gelijke leggers), het paard, de evenwichtsbalk, de knots, de ringen, het hoogrek en de lange en vierkante mat. Maar natuurlijk ook woorden voor de capriolen die de dames en heren turners met die genoemde zaken allemaal uithalen. Vooropzet, achteropzet, afsprong met nahupje, breedtestand, reuzendraai, kippe (spreek uit: kiep), flic-flac, schroef, salto (enkel, dubbel en driedubbel), ga zo maar door: de kenner en liefhebber weet precies wat ermee bedoeld wordt.

Amplitude (of amplitudo, wat ik eerlijk gezegd een nóg mooier woord vind) is een begrip uit de klassieke mechanica. Het schijnt de afstand te beschrijven tussen een vast nulpunt (draaipunt) en draaiende lichaamsdelen gedurende een omwenteling. Neem de mij onbekende Rus Sascha Abramkowitsch bij zijn oefening aan de rekstok. (Hoogrek, want zijn trainer moet hem optillen om aan de oefening te kunnen beginnen.) Sascha houdt de ijzeren rekstokstang (het draaipunt) stevig vast en zijn lichaam beschrijft ruggelings of buikelings fraaie cirkels en omwentelingen. Hoe groter de afstand tussen zijn polsen en de topjes van zijn gestrekte tenen, hoe groter de amplitude. Dat is belangrijk, want een oefening die met een groot amplitude wordt uitgevoerd is mooier om te zien en wordt daarom hoger gewaardeerd. Vindt het jurylid voor zover het niet is omgekocht.

Kampioenschappen turnen worden in Nederland door NOS-Sport van commentaar voorzien door Hans van Zetten. Hij doet dat al jaren en hij doet het goed en vakkundig. Het belangrijkste is dat je kunt horen dat hij van turnen houdt. Het lievelingswoord van Hans is amplitude. Het hangt van de hoeveelheid zendtijd af, maar normaliter gebruikt Hans het woord amplitude (hóór het hem uitspreken: am-pli-tú-de) minstens vijftien keer. Het record staat op 24 (Olympische Spelen, Athene, 2004, toestelfinale dames).

Als voorlopige afsluiting (afsprong) een mooi gedicht van Driek van Wissen:

                   Het klimrek, knotsen zwaaien op muziek
                   de vloer, het vogelnestje in de ringen
                   en paard en bok om overheen te springen
                   dat is de canon van de gymnastiek

Ook deze op zich heldere uiteenzetting wordt voorzien van enkele spectaculaire beelden.

Het eerste toont Elsje Nooitgedacht-Tochgekregen aan de brug met ongelijkvloerse leggers. Op de laatste serie tekeningen demonstreert rekturner Alphons Doorkruiper een echte Pendelkippe (pendelkiep). Het bijzondere doet zich voor op tekening 3. Door je benen weg te trappen in de richting van de pijl komt je bovenlichaam omhoog in de uitgangspositie zodat je buik weer tegen de rekstokstang rust (laatste tekening).