Dat is bijvoorbeeld de Moldau, zult u zeggen. Gecomponeerd door een zekere Bedrich Smetana die met prachtige muziek evenzo prachtig de manier illustreert waarmee deze rivier door de verschillende delen van Tsjechië en Slowakije en vervolgens door tal van andere Slavische landen stroomt. Van een kabbelend bergbeekje in Bohemen tot en met een breed uitwaaieren in de Zwarte Zee.

Ik bedoel eigenlijk iets anders. Mij staat de verschillende manier voor ogen waarop wij naar muziek luisteren en hoe die in de loop van de jaren verandert. In den beginne was er de grammofoon, vaak gekoppeld aan de bakelieten radio. We pakten voorzichtig een vinyllen grammofoonplaat, lieten de diamantnaald in de groef zakken en plotseling was de kamer vol heerlijke muziek: een chanson met Juliette Greco of een tango van Malando. Daarna kwam het casettebandje eventueel met walk-man, gevolgd door de cd. Tegenwoordig staat mijn muziek op een usb-stickje. Dat steek ik in een passend gaatje in mijn computer of in mijn zeer platte tv en het wonder geschiedt. Het 125-jarig Koninklijk Concertgebouworkest speelt luid en duidelijk de begeleiding bij Verdi's Slavenkoor dat ik luidkeels meegalm.

De nieuwste trend is het ontbreken van de hardware waarop de muziek opgeslagen is. Wie koopt er tegenwoordig nog een cd? Ik niet, ik zet mij voor mijn computer, schakel een muziekvoorzienend programma in (ik maak geen reclame, maar het is Spotify) et voila: welluidende muziek stroomt mijn kamer in. Letterlijk: a stream. Dat is de stroom die ik bedoel. Ik koop geen cd meer; ik koop een down-load of een stream. Voor een euro per track.

Even voor de verandering iets anders. Ik kan geen piano spelen, maar ik kan wel een blad met muzieknoten, een partituur, lezen. Dat dit wel wat raar is geef ik toe, maar daar gaat het nu even niet om. Mits de muziek niet al te gecompliceerd is en in een redelijk tempo gespeeld wordt, kan ik in mijn partituur de muzikanten op de voet volgen. Ik zie de muzieknoten, lees die van links naar rechts mee met de muziek die ik tegelijkertijd hoor. Echt waar, bij het (mee)lezen van een partituur vallen je zaken op die je vroeger nooit had opgemerkt. Bijvoorbeeld de pianist die opeens heel hard (forte!) begint te spelen terwijl de componist daar in zijn partituur niets over heeft gezegd.

Nee, om van muziek te genieten, hoef je niet mee te lezen in een partituur. Soms, in een concertzaal, stoort het. Zoals het met veel geruis gepaard gaande gelijktijdige omslaan van een partituurbladzijde door een honderdkoppig publiek, net op het moment dat de sopraan met een uiterst gevoelige aria bezig is.

Als u mij toestaat, zal ik u laten zien hoe ik het af en toe doe. Ik download eerst een gratis exemplaar van de partituur die hoort bij een prachtige Beethoven-pianosonate. (Oude klassieke muziek is vaak gratis beschikbaar.) Bijvoorbeeld die van Opus 109, één van Beethovens laatste en mooiste sonates. Die laat ik op mijn monitor verschijnen. Met de muis scroll ik door de verzameling muzieknotenbalken. De cursor wijst een typische passage aan en met het muiswiel ga ik soepeltjes van bladzijde 4 naar 5. Ik zet mijn cursor netjes aan het begin. Dan start ik een muziekstream waarop de beroemde Alfred Brendel (ik noem maar iemand) deze pianosonate in E onnavolgbaar mooi speelt. Mijn ogen volgen de noten op het scherm en mijn oren volgen de muziek uit de computerluidspekertjes.

Hieronder eerst een stukje partituur. Het is het laatste deel van de sonate: er staat boven dat het een zangerig andante is dat nochtans met enige expressie uitgevoerd dient te worden. Beethoven vraagt bovendien vooraf of de pianist het gesangvoll mit innigster Empfindung (dus zangerig en met innige gevoelens) wil spelen. De meeste pianisten proberen dat dan ook.

Daaronder ziet u mij aan het werk. Terwijl de computer zijn werk doet, de pianomuziek door mijn werkkamer stroomt, wijs ik u even met mijn linkerhand op een paar typische nootjes in de partituur. De rechterhand verbergt de muis. (Met de zelfontspanner maak ik stiekem een fotootje.)

Wat een gedoe, zult u zeggen. Maar dat is even voor het publiek. Normaliter zak ik in een luie stoel - al of niet met een papieren partituur - en laat de muziek over mij heen stromen.