De teleurstelling was van zijn gezicht af te lezen, vertelde iemand. Wij begrijpen deze zin, omdat wij ook van mening zijn dat iemands gelaatsuitdrukking boekdelen spreekt. Aan iemands gezichtsuitdrukking kunnen wij aflezen wat er zich in zijn of haar binnenste afspeelt. Denken wij te weten.

Ja, dat denken wij. Maar is dat ook zo? Vroeger, ik bedoel tientallen jaren geleden, toen ik psychologie studeerde, leerde men mij dat er een gezichtstype bestond onder de naam "Lombroso-type". Een belangrijk gezichtskenmerk waren de doorlopende wenkbrauwen. Iemand met een gezichtsuitdrukking als die van Lombroso was, net als zijn naamgever, niet te vertrouwen. (Lombroso was een beruchte Italiaanse misdadiger.)

Als u het mij vraagt: persoonlijk geloof ik hier niets van. Dat 's mensen gezichtsuitdrukking een weergave is van haar of zijn karakter. Gelooft u dat? Dat je aan iemands gezicht kan zien of die iemand te vertrouwen is of niet?

Natuurlijk kan ik ook wel van iemands gezicht iets aflezen. Bijvoorbeeld of iemand blij of verdrietig is. Maar daarvoor heb je de psychologie niet nodig. Dat weet je zowiezo.

Voor de oorlog (ik bedoel de tweede wereldoorlog en niet de tachtigjarige) had je een populair-wetenschappelijk tijdschrift met de veelzeggende titel LICHT. Mijn vader had een abonnement en wij hebben een paar jaargangen bewaard.  Ergens trof ik een twaalftal foto's aan met daarop een juffrouw die diverse gelaatsuitdrukkingen laat zien. Voordat u verder leest zou u eigenlijk naar beneden moeten scrollen om de gezichten te zien en te proberen bij iedere foto een label te zetten. U zult zien dat het meer een kwestie van smaak en toeval is dan een wetenschappelijke theorie.

Het onderwerp blijft de mensen bezighouden. Een dezer dagen las ik dat iemand met een Aziatisch gezicht anders blij kijkt dan iemand met een blank europees gezicht. Het is maar dat u het weet. Beneden (plaatjes in kleur) ziet u wat men bedoelt. Links een blank europees gezicht, rechts een Aziatisch. Van boven naar beneden: blijdschap, walging en woede. "Bij walging en woede zit het verschil bij de mond en de ogen" staat er toelichtend bij. Misschien ziet u het. Ik niet.

Zonder mij te beroepen op enige psychologische theorie, laat staat één met aantoonbare betrouwbaarheid en validiteit, beweer ik dat het niet mogelijk is precies en met 100% procent zekerheid iemands gemoedsstemming van diens gezicht af te lezen. Het is en blijft een speeltje van pseudo-psychologen.

(De oplossing van de 12 gelaatsuitdrukkingen: 1 = angst met verrassing; 2 = de angst krijgt de overhand; 3= ontzetting; 4 = beheerste toorn; 5 = toenemende toorn; 6 = woede; 7 = verdriet; 8 = vreugde; 9 = verwachting; 10, 11 en 12: haat)