Huisnamen - de meeste staan niet eens met letters op muren geschreven - daarentegen dragen sporen van het verleden en van de bewoners. Het zijn bovendien tekenen des onderscheids, wat handig is wanneer veel mensen in een bepaalde streek dezelfde naam dragen. En dat is in onze Achterhoekse boerenstreek het geval. Mijn schoonvader heette evenals mijn schoongrootvader Westerveld van zijn achternaam. Om het onderscheid aan te geven zeg je dan bijvoorbeeld: ik bedoel niet de Westerveld van de Terborgsestraatweg, maar de Westerveld van de Runderlaan.

Of je noemt de huisnaam. Zoals bij ons. Ons huis heet Beesterni-jhuus en mijn schoonvader was derhalve Hendrik Westerveld van Beesterni-jhuus. Ikzelf ben dus eigenlijk Terra van Beesterni-jhuus. Hoewel, als ik déze naam noem, weten zelfs mijn naaste buren niet wie ik bedoel. Dat is maar goed ook, want Terra is immers een schuilnaam en een pseudoniem. Maar Beesterni-jhuus bestaat echt.

Huisnamen komen niet uit de lucht vallen. Ze vertellen iets over de kenmerken (bijvoorbeeld over de grondslag waarop het huis is gebouwd,) over de vroeger bewoners (hun naam, hun bijnaam, hun beroep) of over typische bijzonderheden in of rondom het huis. In het rijtje huisnamen hieronder, allemaal boerderijen uit onze streek, kunt u soms ontdekken tot welke categorie de naam behoort. Maar niet zelden is de huisnaam een groot vraagteken. Waarom heet dit huis De Prange? Wie het weet mag het zeggen. Het woord bestaat niet in ons dialect, anders had ik er een prangende vraag over gesteld.

Hesselink, de Linde, de Steeg, de Hónke (Hónkerbós), De Stand, De Kwerre, Gäönenhuus, De Riete, Schreur, Oldenhof, Raoterink, Ormel,’t Beester, Beesternijhuus, Fi-jenhuus, AorendterMaotshuus, de Welsker, de Voornekamp, de Steengroeve, Geertshuus, ’t Barger, Garritshuus, Aaldershuus, de Meijne, Olfjanshuus, de Klós, de Krul …

De Krul, wie bedenkt nou zoiets? En De Klos, wie is op het idee gekomen zijn huis en erf zó te noemen? Heet het huis misschien zo omdat een van de vroegere bewoners ooit domme pech heeft gehad? Vaak is de aanleiding om een huis zó te noemen  - in tegenstelling tot de naam zelf - mettertijd verdwenen. Neem nou De Klós. Een mooi huis, gebouwd in 1840 of daaromtrent. Het heet misschien zo omdat de eerste bewoonster Hermina Klos heette. Zij is overigens in 1855 tijdens de eerste emigratiegolf met negen gezinsleden naar Amerika vertrokken. In die dagen een afscheid voor eeuwig. In ieder geval is het een huisnaam om nooit te vergeten. Maar dat geldt ook voor de Krul.  

Voor iedereen die zoiets leuk vindt, volgt een kleine toegift. Het gaat over de huisnamen aan wat vroeger een modderige zandweg was, tegenwoordig een keurig geasfalteerde straatweg. De straat heet de Nijmansdijk (terwijl er  zover het oog reikt geen water van betekenis te zien is).

Aan deze Nijmansdijk staan veel boerderijen met echte, authentieke huisnamen. Ik noem ze u even: De Stand, De Kwerre, Gäönenhuus, De Riete, De Hónke, Schreur. De bewoner: eigenaar of huurder, werd vaak met zijn huisnaam aangesproken. Men zei bijvoorbeeld: ‘Daar komt De Riete aan.’ (En iedereen begreep dat de persoon in kwestie Arie Gosselink was die in de boerderij met de huisnaam De Riete woonde.)

Ruim honderd jaar geleden is een versje ontstaan dat mondeling is overgeleverd aan volgende generaties. Het gaat zo:

Bi-j De Stand

hadden ze gebrek an brand;                (brand = brandhout)

toem kwam Kwerren Jenne                   (boerin Jenne die op De Kwerre woont)

met sprieken in de benne;                       (sprieken = aanmaakhoutjes;  benne = mand)

toen kwam de Gäöne                               (de boer van Gäönenhuus)

en bracht een karre met späöne;          (späöne = spaanders)

daor kwam De Riete

en zei: dat grei is nat as driete;             (drijfnat)

toen kwam De Hónke

en dén sloeg gauw een vónke;

en Schreur,

den hield de hand d’rveur.

Zo kwammen ze bi-j De Stand

toch weer an brand.

Hieronder twee boerderijen met huisnamen:

boven 't Beester (geheel herbouwd in 2003). Daaronder Beesterni-jhuus (bouwjaar 1896).