Ik sta op, ontbijt met Helena en douche me.
Toen we bijna acht jaar geleden terug naar hier verhuisden waren er enkele dingen die voor mij in orde moesten zijn: ik wou kunnen koken, op een trap naar boven kunnen en een douche of bad kunnen nemen.
Dat vond ik noodzakelijk voor de kinderen, voor mezelf.
Het bad en de douche waren geplaatst en op een hik en een gauw had ik tegeltjes, lichtgroene glasmozaiekjes, gekozen en geplaatst.
Helena wippend in haar wipstoeltje naast me. 
De snelheid waarmee het gekozen en geplaatst werd liet de badkamer niet los. En maakte dat hij eigenlijk nooit echt afgewerkt werd. 
Ik sta op, ontbijt met Helena en douche me. 
Trek mijn oude jeans en trui aan en werk. 
Het washok leegmaken, want na de vakantie wordt die gevloerd. De badkamer leegmaken. Alles reinigen, sorteren, weggooien, weggeven of houden. De badkamer leegmaken tot op een gestripte muur, want na de vakantie wordt hij betegeld en ingericht. Deze keer wel overdacht en gekozen. De nieuwe handdoeken wassen en opvouwen. De buitentafel en stoelen afwrijven en inolieen. Het terras en de tuin lenteklaar maken. De kledij van de kinderen waar ze uitgegroeid zijn uit hun kasten halen.
Werken. Opruimen, sorteren, afbreken en opbouwen. Tot je niet meer kan van de rugpijn. 
Tot de moeheid en op-zijn groter is dan het verdriet in je buik. 
Al is het maar voor even.

 

Ik kom toe met Lucas bij oma en opa. De kleinkinderen kent opa al even niet meer, als hij iemand herkent dan is het Helena.
Helena, die als jongste meisje van de familie het vaakst meegaat en het makkelijkst nog contact zoekt met hem.
Ik zeg 'hey paptje' en geef hem een zoen.
Mama vraagt dan soms aan papa wie ik ben. En zo moeilijk vind ik dat. Het voelt voor mij altijd wat denigrerend aan. Terwijl ik weet dat dat voor haar een noodzakelijke meetlat is.
Zwart - wit.
Hij herkent Katrijn - hij herkent haar niet.
Maar voor mij maakt het niet uit of papa op dat moment weet wie ik ben. Hij herkent me en lacht naar me of begint te huilen.
Maar altijd is er teken van herkenning. 'Zusje' is er.
'Zusje' ben ik en was ik ook altijd al. Ik kan me niet herinneren dat papa me ooit aansprak met mijn naam.
Zoals hij ook voor iedereen Bob is in plaats van Yvo, de naam die zijn ouders hem gaven.
Zus ben ik dus, en 'Zus' is ook mijn andere zus en ook nog mijn andere zus. En ook zijn zus. En ook alle meisjes rondom hem.
En zo noem ik Helena vaak 'Zusje'. En de meisjes op school. En de meisjes in de klas. En vriendinnen.
Ik word ouder en zie steeds meer en duidelijker wat we allemaal krijgen en doorgeven.
Anna, Hanna en Johanna.
Bob, Katrijn en Helena.

Naast mijn bed staat een eikenhouten blok. Daarop een leeslamp en een klein keramieken potje dat mijn hart stal. Daarnaast een stapeltje lectuur; wat tijdschriften, boeken en briefjes.
Briefjes en tekeningen van Helena, dingetjes die ze gemaakt heeft.
Post van Helena aan mij, soms ook aan Piet, die ze via mijn nachttafeltje of via het witte-linnen-zakje-met-rood-vogeltje-erop aan mijn deurklink hangt.
De briefjes zijn soms mededelingen, vragen, maar meestal ontboezemingen. Een neerslag van intense emoties.
En daardoor probeerde ik me niet af te laten leiden door de niet altijd even katholieke woordenschat, maar enkel in te gaan op het inhoudelijke ervan. Wat aangezien de gebruikte woordenschat niet altijd even gemakkelijk was.
Helena en haar post.
De laatste weken in een notedop:

* ik haat Remi* neergeschreven op een piepklein roze briefje.

*bedankt voor de tampasta* idem.

*mama mag aleen maar kijken* op een bruine envelop.  Erin twee tekeningen waar erbij geschreven staat * je mag er naar kijken maar hij is van mij ik zou er uuren naar kunen kijken*

Een grote verpakkingsdoos waar speelgoed dat ze gekregen had in zat:
* waar moe ik het legen?
ik wil het hebben. en het mag nie weg. *

En dan laatst, but not least, neergeschreven met een blauwe stift op wit papier :
*weetje, xxx is een klotzak een echte klotzak. ze is een loezer. ze is ales te zamen van (een woord dat ik niet kan lezen). ze is een ieritand kind. en ze schrijft ook een blad en ik ben tog veel beeter dan haar in schreiven en turnen*

Kuch.

Een bijzonder jaar is het geweest.
Eentje met meer builen, bulten en blauwe plekken dan ooit tevoren.
Eentje met meer oprechte glimlachen, eerlijke woorden, tedere handen en zachte zoenen dan ooit tevoren.
De puzzelstukjes helderder dan ooit tevoren, de waarde die anderen hechten aan me, die ik hecht aan anderen.
Wie we verwacht hadden heen te gaan is nog, wie we niet gedacht hadden te moeten afgeven is weg.
Een leegte achterlatend, een pijn in de buik bij het voorbij rijden van hun straat.
Een warmte, stromend, helemaal door me heen, bij het denken aan haar.
Door het raam naar buiten kijken en hem zo zien stappen over de speelplaats, maar hij is er niet.
Met 'carpe diem' worden we rond onze oren geslaan en we weten allemaal waarom.
De wereld gaat niet vergaan en ik erger me aan de mensen die zo licht omgaan met wat één van de oudste en meest ontwikkelde beschavingen van onze aarde ooit beschreven.
Remi heeft morgen zijn expo met A. over éénentwintig december. Ze schreven hun gemeenschappelijk nichtje aan, wonend in Guatemala.
Dit schreef Joke naar hen, als antwoord op hun vragen: