wat anders in het hoofd of het hart blijft steken! Als het mij overvalt, of mij niet loslaat. Maar het kan ook voor het oefenen zijn. Oefenen in waar ik niet in opgeleid ben, oefenen met woorden.
28-06-2011
Stilte (niet online is niet bestaan?)
Het lijkt of je niet bestaat, of je een afgelegen onontdekte stam bent! Ik bedoel je bent een paar dagen niet online, geen twitter , geen mail geen internet en je bestaat niet. Dat noemen ze nu nieuwe cultuur! Nochtans mijn bestaan ging gewoon verder, ik sprak even vlot als anders, maakte afspraken, vulde de innerlijke mens met het nodige voedsel en drank, lachte met greappen , ergerde mij aan een teveel aan onuitgepakte dozen etc.... Maar ik bestond virtueel niet, de leescijfers van deze blog donderden omlaag, mensen maanden mij mailsgewijs aan te antwoorden, wat ik dus niet las! Het is soms goed terug naar het onbestaande verwezen te worden, het vertraagd wel degelijk en laat verandering ogenblikelijk toe! Het is een aanrader om zo af en toe de stekker uit het stopcontact te trekken, de batterij uit het toestel te halen, de kop op off te zetten. De stilte is even lastig maar er komt veel voor in de plaats. Lastig is alles terug opstarten en te weerstaan aan de oude gewoontes, de gewoontes al diepe groeven in een gezicht. Sommigen gaan niet meer weg dat weet je! Anderen kunnen nog net op tijd een nieuwe plooi worden tot de volgende stilte. Hoeveel verstand is er nodig om de stilte als onderdeel van ons bestaan te zien! In de muziek wisten ze het al langer, ze was er niet zonder stilte, of in het schilderen geen kleur zonder de afwezigheid daarvan, of het woord geen tekst zonder de witruimte ertussen! Simpel als dat!
Meer dan Kwaliteit: een nieuwe visie op cultuurbeleid de nota van staatssecretaris Zijlstra in Nederland, waar we zo graag naar opkeken! . Het kabinet vindt cultuureducatie belangrijk voor de persoonlijke ontwikkeling van kinderen en jongeren en voor de creativiteit van de samenleving. Er wordt zelfs voorzien in meer en betere ondersteuning van scholen en docenten bij het invullen van de kerndoelen voor cultuureducatie. Een belangrijke financiële prikkel blijft overeind: het budget van de regeling Versterking cultuureducatie primair onderwijs blijft beschikbaar tot en met het schooljaar 2015-2016. Cultuureducatie wordt een belangrijk criterium voor culturele instellingen in de basisinfrastructuur. Verder moeten rijk, provincies en gemeenten nog bestuurlijke afspraken maken over cultuureducatie, dus men is er nog niet helemaal uit. Belangrijk om weten is dat de daadwerkelijke toekenning van budget niet meegaat in lijn van de aandacht die er voor cultuureducatie is. Afgezet tegen de huidige taken en budgetten moet cultuureducatie percentueel meer inleveren dan de meeste andere sectoren. Ik mag hopen dat er in Vlaanderen, waar de aandacht voor kunst en cultuureducatie ook in de picture staat, een rijpere beleid voert! Men moet niet willen dat men meer doet voor minder centen. Neen het gaat niet alleen over centen maar ook wel over centen!!! Laat ons duidelijk zijn. Te weinig is te weinig en tweemaal te weinig is inderdaad niet genoeg. De voorlopige stand is echter 1-0 in het voordeel van ons! maar het is nog maar halftime de match is nog niet gespeeld!
Midden in het bekende onbekende zoeken we een nieuwe stek met onze organisatie "De Veerman". Het bekende is "buurt waar de joden wonen in Antwerpen", het onbekende is de Jodencultuur. We leven langs elkaar, we schuren net niet, rakelings gaan we aan elkaars dag voorbij. We fronsen wel eens een wenkbrouw, we knikken vluchtig of zeggen dag, meer niet. Alles is vluchtig en er is afstand van afstamming. We doen dit al lang en houden vol. Heel af en toe voelt de en zich beledigd de andere zich belazerd maar dat wordt met de nodige excuses snel weer tot de ware afstand teruggedrongen. De dagen komen en gaan en we verschillen van feesten en rustdagen. Dat maakt het winkelen handig, zo blijven we kopen en verkopen zonder elkaar voor de voeten te lopen. En dan was er ineens een jongentje dat voor me stilstond en vroeg: Kom je hier wonen! ik zei ja (want dat is ongeveer zoiets toch). Welkom zie hij en fietste verder. Zo simpel en zo schoon!
Tien uur zouden we beginnen. Het is tien na tien en we zijn aan koffie toe. De ene was vroeg vertrokken want met de wagen en wou niet te laat komen, de andere met de trein en dus te wat vertraging. De ene had dus het te laat komen vooruitgeschoven ingecalculeerd de ,ader zag leidzaam op een infobord hoe de vertraging werd aangekondigd. Maar beiden hadden meer tijd nodig om de afstand af te leggen dan vroeger. Dus nu vijftien na tien kondigen we aan dat we toch maar beginnen. De eerste koffie is op, de glazen vullen zich met water. De effieciënte zou binnen 10 minuten moeten plaatsvinden als formele goedkeuring is verleend aan te laat toegekomen verslagen. Daarmee had de vergadering ook zijn tweede vertraging achter de rug. Maar het komt allemaal goed, iedereen is goed geluimd, de zon heeft een mooie tekening op de muur. De schuift langzaam weg naar beneden toe, de tijd loopt, de zon maakt tekeningen en ik ..... een louter obeservant van de indrukwekkende werkvorm vergaderen. Schaduw voor de zon , tekening vervaagd en ik wordt ter orde geroepen om iets in te brengen, tien uur drieëntwintig! Het gaat goed, de zon is terug!
Eerst dit, mijn tenen
krollen, haren rijzen omhoog, bij het geroep om cultureel ondernemerschap, alsof we dat al
niet doen, alsof we leven van de hemelse douw en de te kleine subsidie!
Jawel ik onderneem, en doe niets anders dan ondernemen, en jawel de
overheid is een van de klanten die bij ons inkoopt aan nog steeds te lage prijzen. We worden immers opgezadeld met zeer moeilijke opdrachten die zowel
samenleven, cohesie, sociaal cultureel bewustzijn, diversiteit, kansarmoede , culturele armoede , creativiteitstekort, talentontwikkeling en kennis van de kunsten moeten oplossen. Hebt u nog zoiets???? Ik denk dat ik als ondernemer naast een grote reus uit de privésector
mag staan, we zullen op gebied van ondernemen niet moeten onderdoen.
Helaas mijn winst is agogisch, sociaal, cultureel,..... en dus geen geld.
Als ik dit zou kunnen , zeg wel "kunnen" meten en financieel zou kunnen
omrekenen dan zou mijn portefeuille of tenminste die van mijn
onderneming er niet slecht uit zien. Dus ja mijn maatschappelijke taak
zou moeten vergoed worden en niet aanzien als een aalmoes voor de
kunsten!!!
Als men ons aanmaant meer commercieel te werken en commercieel wil zeggen: alles uitdrukken in economische termen dan
volg ik, maar dan moet ook de maatschappelijke meerwaarde berekend
worden en zo uitgedrukt, heeft er iemand zo'n meetlat? Of willen e het bruto nationaal geluk eens berekenen en hoe doe je dat in economisch vergelijkbare cijfers???. De kunsteducatie mag wel
probleemgebieden aanpakken (diversiteit, integratie, kans- en
cultuurarmoede, creativiteit armoede, kunsten kortzichtigheid etc..). Ik
vind velen die roepen om meer ondernemerschap in de kunst en cultuursector zwak in hun argumenten, het gaat hen alleen over kostprijs en uitgegeven centen men blijft die platte retoriek al te veel
hanteren!
Nadenken over de toekomst daar staat Via 2020 voor. Denken is een proces, en meestal een langzaam proces dat onder andere bestaat uit informeren, verwerken, formuleren, bekritiseren, opnieuw overwegen en formuleren, toetsten aan een groter geheel en concluderen om daarna van vooraf opnieuw te beginnen!!! Ik was uitgenodigd om mee te denken in zo'n forum, om mee te denken en de toekomst te formuleren, een hele eer. Met het informeren ging het nog, wel wat éénzijdig maar goed er was wel wat te rapen en ik ben ook niet onverstandig en sta met mijn voeten in de wereld waardoor ik meer ken dan dat men mij voorschotelde! Was dit voldoende vroegen mijn gespannen hersencellen zich af? Voor verwerken geen tijd en voor formuleren en bekritiseren voorzag men och arme halfuurtjes per onderdeel van een thematiek; Hoe kon ik nu nadenken over een wiel als ik niet wist welke wagen we wilden bouwen, of welk zaad ik zou moeten kopen om welke akker mee te bezaaien laat staan in welk klimaat? Voor de rest van het proces was geen tijd. Al waren we met velen op de uitnodiging ingegaan en met 600 waren we afgezakt om een dag te denken, zo dachten we! Een buur zei me nog, je wil het prijskaartje van deze dag niet berekenen. Ik kan dat dan niet laten en deed het stiekem toch en grofweg kwam ik een bedrag uit dat ver boven wat ik jaarlijks van de overheid krijg als basis voor mijn werking lag! Dat stemt tot nadenken, maar daar had ik nu even geen tijd voor ik was nog steeds aan het worstelen met een wiel voor een onbestemde wagen. Was dit nadenkdagje dan een verdronken kalf, ach nee, we waren gelukkig, zagen elkaar nog eens op een schone dag, spraken over wat ons lief was en is , waren kristisch over de formule en bleven allen tot en met de receptie! Bovenop scheen de zon en zat het licht zeer goed, het kon niet stuk die dag! Laat het ons beschouwen als een oefening in rust dat het denken ooit op gang moet brengen!
Nooit eerder was er zoveel aandacht voor kunsteducatie. Zowel in beleidsplannen als beleidslijnen door de Vlaamse overheid als in uitspraken van lokale dan wel Vlaamse beleidsmakers is er aandacht voor. We zouden moeten juichen en in het rond springen voor zoveel aandacht! Maar de daadkracht is echter minder men steunt ons vooral moreel en niet zozeer door ons te faciliteren. Ik merk dat ik nu met minder koopkracht en minder middelen werk dan pakweg 4 jaar geleden. Maar ik word liever gezien! Het geluk ligt altijd ergens, niet! De vraag naar ons werk is ook gestegen maar de goesting om ons ook te betalen voor ons werk is niet evenredig gegroeid. Iedereen gaat ervan uit dat wij toch niet zoveel moeten vragen voor ons werk, niet zo duur moeten zijn. Alsof werkkracht bij ons goedkoper is dan bij de bakker om de hoek. Ik hoor het ook vaak zeggen: zoek alternatieve inkomsten of nog beter de kunsten (waar wij dus bijhoren) moeten wat ondernemender gaan denken. Of nog kunst brengt op (gisteren nog in een krant). Ik wil deze kromme redenering toch wel aanvechten, kunst doet niets behalve "er zijn"! En dat er wat handige dames en heren daar geld mee verdienen (met dat "er zijn") bewijst de rare kijk die we hebben op kunst, vooral een nuttige economische kijk en geen "kijk" om de "kijk" ter ere van een goedertieren trouw. We proberen zowat alles te verkopen en in cijfers uit te drukken. Maar dan ineens als er moet gesubsidieerd worden, wat eveneens als een koop transactie kan gezien (overheid koopt werk en diensten) worden, dan is het lastig dan gaat de redenering niet op, dan moet het niet! Dus laat ons er maar vanuit gaan dat we het doen om de liefde, om te zijn wat we zijn, om te zeggen "kijk" ik heb voor u "een kijk bedacht". T'is waar daar kunt ge alleen maar gelukkig van worden van zo'n cadeaus dat is inderdaad onbetaalbaar! Onbetaalbaar goed!
Opnieuw op weg, langs eeuwenoude paden alsof ze er pas zijn!
Alles is gepland, voorspelbaar en dus veilig, geen verassingen op het pad! Zo lijkt de meerderheid te leven. Niet afwachten op wat op uw pad komt maar inschatten wat komen gaat en er desnoods een duw aan geven dat het zo is. Om 7 uur ontbijt en dan op weg en dan bureau en dan vergadering en dan repetitie en dan eten en dan en dan en dan...... O wee als het niet zo loopt, improvisatie, nog nooit van gehoord van koppijn en overspanning des te meer. En dan vakantie, die reeds maanden van tevoren is gepland en waar op het programma staat.... "dat" en "dat" en ook nog "dat" voor moest -dat ene- niet doorgaan. Ik heb er zo heel wat achter mij liggen, van die planningen, die nimmer geluk inhielden, alleen verbintenis met wat reeds was. Steeds meer laat ik komen wat komt en gaan wat gaat, ik wil niet eens vasthouden er kleefd immers genoeg geschiedenis en herinnering aan mij. Voor de medemens die met mij leeft zal het wel allemaal niet zo helder zijn, maar die mag begrijpen dat het voor mij ook niet de bedoeling is om alleen dat soort helderheid van de vaste structuur te geven. Die brengt alleen maar wat ik reeds wist en kan verwachten en houd het avontuur tegen. Dus ik laat los wat vastzit of doe toch een poging! niet meer niet minder op de weg van wat komen gaat of niet! Vanuit de herinnering en de vastgeroeste programmatie blijft er vast en zeker genoeg structuur over, ik pis nog steeds niet naast het toilet, ik eet met mes en vork en begroet mijn medemens met goedendag. Je ziet de waarden zijn gebleven al kent er hier en daar een een deuk uit pure frustratie, zo is eerlijkheid een moeilijke geworen want wat is dat nu voor een begrip in deze wereld. En zo zijn er nog wat om maar te noemen "waar" en niet waar" of leugen... en zo krijg ik er wel wat op een rijtje. Dus ik laat los definieer opnieuw en merk dat het plezierig is! Opnieuw op weg, langs eeuwenoude paden alsof ze er pas zijn!
Tabula rasa was niet ons uitgangspunt, maar we komen toch dicht in de buurt. De Veerman, het huis waar ik voor en mee werk verhuist. Nieuwe wegen inslaan. De orde verstoren, opnieuw denken en bedenken en herdenken alles ineens. We verhuizen van een gerenoveerde en mooie site " De Haringrokkerij" naar een wat meer aan lager wal geraakt pand in de Marialei te Antwerpen. In een verleden was het een eau-de-cologne fabriekje van "4711". Je kent ze vast wel de flesjes met de goud en blauwe kleur, die grootmoeder steevast in huis had en in het klein in haar chacoche ! De geur die mijn moeder nog gebruikte .... die nog steeds bestaat en de geur van mijn jeugd in zich meedraagt en van veel vroeger maar ook van vandaag, het is erfgoed dus! De geur is uit het pand maar er zijn hier en daar nog sporen. Wij maken er een huis van voor kunstenaars en kunsteducatieve werkers die willen ontwikkelen,nieuwe zaken bedenken, experimenteren,.... met de frisheid van een nieuw parfum, we willen immers "4711" in gedachten houden. Ondertussen heeft Anita Evenepoel al haar intrek genomen en komt binnekort Bob Takes ons vervoegen, Carlos Dekeyrel is naarstig bezig een platform te creeëren waar ook hij....... Je ziet.... er hangt verandering in de lucht en dat maakt gelukkig daar is dynamiek mee gemoeid. Dus toch iets van tabula rasa en met plezier! Volg ons op www.veerman.be en je kan ook helpen! zeker weten!
Van zeer eenvoudig een moeilijk te begrijpen zaak maken, alsof de intelligentie zelf geboren is, mag dan al gemakkelijk zijn het omgekeerde is in meer dan het kwadraat moeilijk. Leg maar eens uit wat educatie is en hoe het werkt, het lijkt de simpelheid zelve maar het is het niet. Het proces dat o.a met leren te maken heeft is zodanig verweven met het bestaan zelf dat het dezelfde eenvoud en moeilijkheid in zich draagt. Je kan het versimpelen tot 1+1 = 2, maar dan doe je oneer aan de wiskunde, want je verteld de eenvoud van een rekensom terwijl er een wereld achter schuilgaat. Soms wil ik dat zo graag de eenvoud van een vorm waarin ik iets duidelijk krijg. Soms maakt het mij zeer lastig dat we daar te weinig in oefenen. In het tegen overgestelde daarentegen zijn we goed! Borst nat maken en woorden , woorden woorden,..... produceren tot we er zelf in verloren lopen. Kleur op kleur op kleur op het schilderij, of klank op klank op klank tot de kakafonie compleet is. Terwijl de eenvoud van een klank zo mooi kan zijn, een viool en toch zoveel vertellen in Bach partitas, of de eenvoud van Poëzie in een paar lijnen die de wereld vat, wat lijnen die in een abstract lijkend geheel de wereld omvatten...... hmmmmm . Ik zal nog maar wat oefenen!
Warmte en zon zijn genoeg om een leven er anders te laten uitzien. Stralend en vertragend gaan we dan verder. En toch, de ergernis over hoe we telkens weer kijken met de blik van gisteren blijft bij mij groot. We zien steeds weer dat verleden, die herinnering, in plaats van wat er "nu is"!!! Laat staan dat we ook zien wat we willen dat er is! Creativiteit als houding het is allemaal ver weg, een stoute belofte, een voornemen zonder actieplan! Herinneringen -van wat vroeger was- gebruiken om opnieuw te denken, het blijft een moeilijke! We houden zo graag vast aan "wat was" om het dan als waarheid te benoemen. Ondertussen overbevolken we, besmeuren we natuur, minimaliseren we cultuur..... De schok of shok van het nieuwe gaan we uit de weg in naam van de rust voor onszelf. Ondertussen lopen we onszelf voorbij in een volgepropt agenda met onbelangrijkheden die we verheerlijkt hebben tot het middelpunt van ons bestaan. We leren niet "aan" maar" af", geraken steeds meer in de programatie van het voor onszelf uitgezette pad dat cirkels draait. Geholpen door een beleid dat niet "uitzet" maat "afzet" worden we niet tegen gesproken, eveneens geholpen door educatie die niet" het denken" maar het "na-denken" vooropstelt geraken we al snel in een verdwazing's strategie. Zo is de leuze cultuurparticipatie een voorbeeld van dat gedrag en bijhorend nadenken. Hoe kan je niet participeren terwijl je toch volop aanwezig bent in een cultuur ? Het is zoals het nemen van een bad zonder nat te worden, het zwemmen in een rivier zonder water, het eten van een biefstuk zonder vlees , het leiden van een leven zonder leven.... Cultuurparticipatie blijft agenda's beheersen deels omdat er geen ergernis meer is en teveel volgzaamheid, deels omdat er geen denken maar enkel nadenken is. Ik erger mij en dus is er vooralsnog geen probleem. Daarvan genieten is een schone!
Het zal nooit toeval zijn. Het is wat het is. Zo was het gisteravond waar een paar lijnen elkaar kruisten alsof ze dat nooit eerder deden. Eerst keek ik naar "Pina" van Wim Wenders. daar heb ik werkelijk niets aan toe te voegen, ontroering was mijn deel, na lang weer tranen. En dan als bij toeval twee vragen in mijn mailbox. Ze vroegen het onmogelijke te beschrijven vervat in zingeving en spiritualiteit. Daar kon ik dus geen woorden voor verzinnen. Ik had net gezien hoe geen beweging teveel, geen beeld dat teveel werd gemaakt en dan moest ik iets formuleren dat dat alles in zich droeg.
Zoiets als dit: het persoonlijke , het ik en wij voorbij, het maatschappelijke en politieke voorbij ver voorbij. Het ligt allemaal in het gebied van de fylosofie en de religie. Het durven denken met niets als uitgangspunt en niets als oplossing. Het ver voorbij het vermogen van het meten en het weten zijn of het niet meer weten en toch verdergaan. Het is een pad dat al lopend ontstaat zonder invloed te willen hebben op richting, die ontstaat als vanzelf . Maar laat ons wel wezen: zonder oorzaak, geen gevolg, ... al doen die er op dat moment niet toe! Het gaat noch over begin noch over einde, het gaat over" het moment" van "hier en nu" en daar tevreden mee zijn ten vrede. Dat moet ook schoonheid en lelijkheid in zich dragen, daar is de cirkel rond, daar is het dag en nacht als een geheel of eb en vloed op hetzelfde moment of dood en geboorte en liefde en haat daar waar de tegenstellingen in elkaar opgaan. Dat moment moet het niets in zich dragen en dus schoon en lelijk verenigen.
En dan was er een tweede vraag waar het antwoord sneller en eerder op kwam, de vraag was niet eens belangrijk behalve voor het wakker houden zelf. het antwoordt was simpel en had ik net in Pina (meer dan film) mogen zien. het klonk als dit: geen beweging teveel bij het dansen, geen lijn teveel in het beeld, enkel wat er moet zijn... niets meer, maar zeker ook niet minder. Wel tranen van geluk en ook weer niet! Net die lijn die betekenis geeft, net die beweging die vertelt, dat is zin-geven. Dus ook geen woord teveel in een tekst of een kus teveel bij de liefde (voor de vragen steller)! Maar ook niet te weinig!
Rijdend door een landschap richting westhoek, de radio afwisslend top 100 van Radio 1 en Klara, dat laatste vooral om de eentonigheid van vele ritmes te doorbreken. De totaal overbodige verlichtingspalen langs de weg zijn genoeg aan vast ritme die mijn prima humeur proberen uit te stemming te brengen. Wat een verluchting als ze er niet staan die verlichtingspalen, wat een beelden van landschappen zonder de dwangmatigheid van die regelmaat. De dwangmatigheid van eeuwige ritmes zijn ondraagelijk, zoals een klok bij mijn grootouders destijds. Gelukkig is alles (door)breekbaar door de gedachten, door een paar wilde fantasieën maar dan liefst die van mij. Ik schuif van de hoofdbaan af en glij nog dieper het landschap in, tijd om te stoppen om het landschap te voelen. Wat een variatie , wat een spel van kleuren, geuren en jawel geluid in overvloed. Soms moet er niets meer zijn dan dit. De rust van een landschap met niet teveel mensen erin, wel de sporen van... dat is genoeg. Zoals sporen in de blauwe lucht vermoeden van menselijkheid zijn. Ik heb even genoeg aan de sporen van onszelf zonder dat we elkaar echt moeten tegen komen. Straks een pintje op de markt in Poperinge dat zal des mensen zijn, nu nog even niet!
De stad schittert ! Zonovergoten, witte blinkende kuiten, hier en daar reeds een verbrande schouder, overvolle terrassen, de kust volgeboekt, te hoge ozonconcentratie, ik waan me midzomer. Maar niets is wat het lijkt. Nooit is wat je ziet de waarheid, het is wat je ervan maakt, het is een keuze! Dus nu ga ik voor zomer, al is het om even dat gevoel van vakantie te hebben. Al moet dat niet natuurlijk, vakantie is wanner je die neemt en dat kan om het even wanneer... ik zeg vakantie en ze is er, simpel als wat.... niets is wat het lijkt. Zo kan ik nu ook zeggen werk en dan is dat daar, bij overvloed. Of we zeggen "drukte" en ze is daar. Stilte blijkt dan weer lastiger, al is dat ook het proberen waard of nog "verstilling" weer zo'n lastige in dagen van schreeuwerige lijven om aandacht, opzichtig gekleed of kleurig en fleurig zwierig door de stad lopend. Niets is wat het lijkt of toch? Het is wat ik maak -vandaag of hier en nu- dat de waarheid bepaald. Onbemande vliegtuigen die precisie bombardementen of moorden uitvoeren als een spel op de computer, het is waar! Dus het bestaat! Een jaar zonder politieke moed, het is waar dus het bestaat! En toch zie ik veel niet of maak ik het niet waar. Niet willen of niet kunnen, het doet er niet toe wat niet waar is bestaat niet! Ik mag er niet aan denken alles waar te maken, wat een overdaad! Dus ik kies geduldig mijn waarheid bijeen. Sommigen worden daar ongelukkig van, de sukkels. Je kiest ze zelf bijeen toch! Je ziet wat je wil en kent, niets is zo vol en ledig, volledig dus, als mijn waarheid.
We ordenen en als het goed gaat doen we dat telkens overnieuw en overnieuw. Een bouwwerk dat nooit af is, zei mijn dochter mij daarnet en voegde daar wijs aan toe"gelukkig maar, anders houd het op"! Schoner krijg ik het niet gezegd vanavond, want dat is zowat het beschrijf van mijn leven dat ze mij cadeau doet. Alles op orde hebben om het daarna grondig te verstoren en overhoop te halen om opnieuw orde te scheppen...zo blijft het vermoeiend boeiend. Hier en daar laat ik een mijlpaal staan, zoiets als liefde die niet dooft of niet overgaat. Nu de jaren banen slijten en er vaste paden zijn gelegd in mijn hersenen is het weer eens tijd voor tabula rasa. een soort afbraakwerken zonder renovatiegedachte, nieuwbouw mag. De mijlpalen krijg ik niet weg maar dat is goed, zo blijft er nog (h)erkenning van een verleden waar geen spijt over is. Ik wil niets overnieuw doen en wil al helemaal niet terug in de tijd. Het is gewoon een nieuw blanco blad waarop ik mag tekenen , de eerste tonen van een een lied, de pixels van een beeld dat nog onbekend is. Het zijn heerlijke tijden waarin tijd en ruimte lijken te vervagen en er steeds minder toe doen! "Er zijn", waar dan ook, daar gaat het om! En als die gedachte er is weet ik dat er verandering op komst is. Ik ga de turbulentie in, maar met plezier, ook al is het afschudden van ballast soms pijnlijk lastig. Wat moet dat moet. Vechten voor de lege ruimte, om dan te weten dat ik ze snel zal vullen deels uit angst, deels omdat ik een bedweter ben, deels omdat schoonheid een na te streven doel is waar ik elke keer weer een andere kijk op heb. Ik weet het zeker het is een schone nacht, en wacht tot we morgen zijn of wanneer dat ook moge zijn!
scholen en cultuur, scholen en kunst. Het eerste moet nog meevallen , scholen zijn een cultureel gegeven al zijn ze dat soms vergeten! Scholen en kunst is spannender. daar zijn ze onwennig mee. Maar Kunst in scholen daar zijn kunstinstellingen ook onwennig mee. Wie stemt op wie af en hoe doe je dat? Zoiets als een nieuwe vader in een nieuw samengesteld gezin. Wat komt die hier doen en wat doe ik hier of zeggen we goedendag of niet? Beiden eigen gereid, de ene in traditie de andere in morgen. De ene in leren, de andere in afleren. Ik maak Canon cultuurdagen mee, wat heeft cultuur aan scholen te bieden en/of wat willen scholen met cultuur. Dat is daar de vraag? Pedagogen, psychologen, kunstenaars, docenten, .... ze zoeken samen naar elkaar maar lopen dikwijls hun eigen staart na. Elkaar begrijpen vanuit kruispunten blijkt een moeilijke oefening omdat beiden naar het middelpunt van zichzelf staren. "Genoegzaamheid' is het woord denk ik dan. Dan kom je enkel bij je navel uit! Dus Kruispunt zoeken, tegen elkaar aan schurken, langs elkaar heen schuren dat is alvast een begin. Sommige vinden dat prettig andere minder, maar het is noodzaak. Af en toe loopt het uit op een geweldige vrijage en niet te missen spel van opgaan in elkaar, van stromen, van een geweldige orkaan van energie,.... voor even! Om nadien elk weer eigengereid zijn pad te volgen. Wat waren de voorwaarden voor deze vrijage: passie, empathie, liefde en aandrang.... en dit allemaal op dat ene moment. Dan is het schoon. Dus met veel luisterbereidheid maar vooral kritisch zin ga ik op pad kom een school binnen en af en toe, ja af en toe heb ik een nieuw lief.... maar dikwijls ga ik weer naar buiten en denk dan, schoon... maar niet genoeg!!! We hebben de blik in elkaars ogen gemist en hoorden wel, maar begrepen niet wat we elkaar wilden vertellen. Weggaan en misschien ooit terugkomen? Mijn pad vervolgt en ontstaat al lopend, dus ga dat nu niet reglementeren, ik wen aan dit zwervend bestaan, de scholen zijn gewend aan hun geworteldheid in traditie, daar is niets mis mee. Dus laten we dit spel spelen, met veel goesting en sensiviteit, met empathie maar ook met een mening , een gedacht zeer eigen gereid en de bereidheid tot delen! Meer niet!
Ze slaan me om de oren met het onbegrijpbare, een oorlog ver weg van hier waar ik in meest democratische weg mee voor gekozen heb! Een discussie over kieskringen, taalgrenzen , financiering van een land waar ik niets wil van begrijpen. Informatie over nucleaire en of niet nucleaire energie, terwijl we niet eens weten hoe we die rommel beheersen, en al helemaal niet waar we met het overgeblevene ervan moeten blijven. Dumpen die handel? Overboord ermee? Alles regelen en geregeld daar willen we toch zo graag aan maar ontlopen het voordurend. Alles in formats en regels of geregeld! Ik schrijf me blauw aan formats waar we alles van onze organisatie proberen in bloot te leggen, de doelen, de achterliggende visie , de cijfers, de evolutie , de gedachten eronder en erna, de prognoses, de afwijkingen, de bijsturingen. Controle meneer!!!! we doen het nog eens over wat jij al onafhankelijk en betaald hebt laten controleren, controle van de controle! Zelfs in de kunsten. We gaan ze toch niet laten doen he die gasten! We betalen ze toch zeker tedoeme! Voor ge het weet .... Terwijl men weet dat controle leid naar de achterdeur, het stiekeme poortje van weleer. Noch kind, noch puber of volwassene laat zich doen door controle, hij is creatief, is vindingrijk en bouwt in de achtertuin een poortje, een luik in zijn appartement een virtueel gat in de lucht. Wil ik dan geen inkijk geven, maar natuurlijk.... maar op de mijn eigen wijze op mijn manier verteld, geen format! Maar de vergelijkbaarheid in naam van de gelijkheid dan? Welke gelijkheid en gelijkwaardigheid. Wil men echt de jungle reglementeren? Die gaat dood! zeker weten . Zekerheid en regels, in naam van het sterven. Vertrouwen, dialoog, kritiek, het zijn blijkbaar oude begrippen geworden waar we niet meer aan doen. Achterdocht, controle en oordeel zijn de nieuwe begrippen. Maar de zon schijnt, straks ga ik op een in regel zijnde terrasje zitten met een gecontroleerd drankje correct betaald. En dan gebeurt het , ze passeren alsof ze zich van geen kwaad bewust zijn, de eerste te witte ontblote kuiten alsof er geen fatsoen is. Geen regel kan dit tegen houden of het moest een bourka zijn. Ha de lichtheid van het bestaan het is terug, de regels vergeten, de oorlog in de asbak, het politiek gekibbel in de krant verpakt een koopje van de rommelmarkt. De sproeten in het gezicht verbergen zich nog even maar ze kopmen terug ongecontroleerd, niet in regels te vatten! Daar wordt ik gelukkig van, een kop ongecontroleerde sproeten!
Open mind in kerndebat Nederlandse onderwijsraad! Of gewoon Kunst!
Een
samenleving zonder kunst is zielig of is er zelfs géén. Elke samenleving moet stotteren en
proberen vorm te geven aan denkbeelden, gedachten, fantasieën,
twijfels, zekerheden ..... daar kan kunst dienstig voor zijn, én als vragensteller én als vormgever van mogelijke antwoorden, reflecties.......
Maar moet het dienstig zijn, neen denk ik. Het is wat het is! en dat moet volstaan... Het hoeft niet mooi of lelijk, het hoeft niets.... Anders maken we er meteen iets nuttig van en dan verliest het zijn zeer fel beheerde en vergruisde plaats, zijn dubbelzinnigheid, zijn twijfel, zijn niet wetende alwetendheid. Kunst is vanwege zijn "onnuttig" zijn het meest
geschikt in ons "nuttigheidsdenken". Het kan ons minstens doen twijfelen aan de zekerheid die we hebben opgebouwd en die de relativiteit zelve is. Nu is er in de Nederlandse onderwijsraad een debat bezig of kunstvakken naast de kernvakken nuttig zijn? Kunst zou een kernvak bij uitstek
moeten zijn en niet naast de kernvakken mogen staan. Kunst is wat mensen altijd hebben
gedaan de gehele ontwikkeling lang. Het bannen uit onderwijs heeft geen
zin en is getuigen van niet kennis der mensheid en zijn ontwikkeling. De muzen terug op zijn essentie nemen , het verband met de kunsten van vandaag zien kan daarin helpen! Kunst in het centrum van ontwikkeling en onderwijs. Er gewoon zijn zonder eisen, zonder proeven en leerlijnen, zonder welke eis dan ook behalve die van er te zijn. Elke dag, elk jaar, elk moment er zijn met zo veel mogelijk verschijningsvormen. Het veel ruimte en plaats geven van kunst vandaag lijkt gewaagd in deze matte op
zichzelf terug-plooiende samenleving, waar angst en terughoudenheid de
hoofdgedachten blijken te zijn. Het innovatieve van kunst
waar jaren mee werd uitgepakt op symposia en congressen en door
onderzoek ondersteund, moet het ineens afleggen tegen begrippen en
thema's zoals cultuurparticipatie en het zoeken naar (de eigen)
identiteit. Ik mag hopen dat de onderwijsraad in Nederland en onze beleidsmakers onderwijs in Vlaanderen hun wijsheid behouden en
strijden voor méér en voor kunst recht in de kern van ons bestaan. Misschien word ik ooit nog fan van onderwijs dan!
Zo af en toe spreken ze me aan als expert kunsteducatie, meestal ben ik dan wat wantrouwig want dan moeten ze iets! Ze komen ergens zelf niet uit, hebben een opdracht aangenomen of zijn ergens gaan werken waar ze dan binnen hun uren aan mij een antwoord hopen te ontfutselen. Het statuut "expert" of beter nog "specialist" slaat volgens mijn jongste dochter op het feit dat ik steeds meer weet van steeds minder. Laat dat nu niet erg goed zijn voor een expert maar het is wel zo! Hert is een feit! Ik weet over iets kleins meer dan vroeger en blijkbaar is dat genoeg voor velen. Zo bladerde ik net "Staalkaart" door een cultuurblad over muziek, woord, dans en beeldende kunst en vroeg mij af wanneer deze expert dit zou lezen, waar hij de tijd zou vinden. Nochthans het is noodzaak om bij te blijven, om te weten wat Sol Gabetta of Wim Vandekeybus of weet ik veel wie er nog allemaal in het boekje staat te vertellen hebben over Kunst en zijn omgeving. Over hoe ze daar mee bezig zijn, wat voor hen belangrijk is. Ik mijmer nog even bij een foto van een Piëta van Berlinde De Bruyckere en weet het weer. Kunst is langzaam, kan niet snel snel of maar even. Kunst is tijdloos in de tijd gezet en daarom vernietigend voor mijn snel willen zijn, vernietigend voor mijn allesomvattend willen zijn en steeds begrijpen. Als ik al ergens expert in ben is het in "niet begrijpen" en dat dan af en toe weer plezierig vinden, heilzaam vinden , schoon vinden! Vandaag heb ik het weer "ik ben een dwaas ook in mijn diepste vezels en het bestaan". Of dat een erge kwaal is zullen mensen zich afvragen, neen, het is alleen maar vrijheid, het is opluchting, het is schoonheid of daar zelfs voorbij. Mijn dag is goed begonnen , ik laat de afbeelding van de foto (nog maar een fractie van de werkelijkheid) van de Piëta nog even openliggen. Ik weet het, mijn dag komt goed, er kan niets meer fout. Stotterend en strompelen kom ik hem door tot het eind. Wetend dat er "zon" is en straks "maan"!
Het gezin zou de hoeksteen zijn van het al of niet participeren. Neen dat verbaast mij niet. Ook ik weet dat er bij mij veel is blijven hangen van toen, al werkt dat niet rechtlijnig. Neem het koken als voorbeeld, iets wat ik graag doe, dat is daar een overblijfsel van. Ik herinner mij zondagen met de geur van heerlijke maaltijden in de late voormiddag, door mijn moeder klaargemaakt, terwijl ik wat rond lummelde dingend naar haar aandacht en die dan ook kreeg. Het geluid van klokken op de achtergrond, die de mensen moest lokken naar een late mis. Het is steevast zonneschijn in mijn gedachten, de achterdeur naar de tuin staat open en mijn moeder lacht, een brede glimlach straalt van haar gezicht, alles is geluk. De geur is van gebraad of kip. Zo zijn de herinneringen, en ja ik koester ze. Nu kook ik op zondag, zei het met andere ingrediënten en onder andere omstandigheden maar ook nu is het de gezelligheid waar het op draait. Ik probeer deze mee te geven, door te geven. Zoals ik de liefde van mij moeder probeer door te geven. Simpel toch, heel simpel. Het is zoiets als het bewaren van een traditie door alle vernieuwingen geen. Zo gaat dat met cultuur. Als het geen totaal beleving is dan zal het ook niet blijven plakken. Zo was het koken , het er zijn, de geluiden , het eten, de aandacht een totaalbeleving die mij altijd zal bijblijven en die ik op mijn manier, zei het anders, wel weer doorgeef. Daar hoef je geen statistieken of onderzoeken voor. Zo werkt het nu eenmaal. Het is nog meer een pleidooi om ook de kunst een deel van het dagelijkse te maken als we dat al onderdeel van ons bestaan willen maken. Spelen, dansen, beelden maken als onderdeel van het dagelijks bestaan. Zoals mijn ene grootvader omzichtig omging met hout (hij was schrijnwerker, meubelmaker, beeldenmaker), als hij hout vasthield dan kreeg het een ander leven, hij sprak daartegen, wist dat tot een nieuw leven te brengen. Of de andere grootvader waar de toesten van een orgeltje of piano een nieuwe wereld vormden, een van klanken als iets totaals. Het was zo aanwezig dat het mij nooit is opgevallen. Daarom is dit alles nu onderdeel van mijn bestaan. Maar er zijn zoveel zaken die toen geen onderdeel waren en die ik nu wel doe. Bij mij thuis was geen plaats voor wanorde en die compenseer ik nu ten volle, de wanorde die ik nodig heb om op nieuwe gedachten te komen. De gedachten, de structuren, de voorwerpen, de planning, alles was geordend bij mij thuis. Iets nieuws was lastig ook al deed mijn moeder haar best want ook zei verlangde naar het nieuwe. Maar de wat bange hand van mijn vader herstelde altijd weer de oude orde, het gewone, het eeuwige zelfde. Waar komt die doorbraak vandaan, een afzetten tegen wat thuis was? Een inzicht op ander plaatsen vandaan gehaald? Dus met "thuis" alleen zullen we het niet redden. Het botsen en schudden der componenten van het leven maken dat we iets wel of niet toelaten, iets koesteren of afstoten. Het is dus schudden dat we moeten doen, zoals met het kaartspelen. Ans-ders is het nieuwe spel teveel copie van het oude, ons wel bewust zij de dat de kaarten dezelfde gebleven zijn. Ook al durf ik wel eens een kaart late verdwijnen of er een gelijke bijsteken, het spel moet immers wel spannend blijven. Vals spelen in deze heeft iets heerlijk, iets geestig! Dus vrienden weze gewaarschuwd. Ik speel graag vals ter ere van de verandering.
