wat anders in het hoofd of het hart blijft steken! Als het mij overvalt, of mij niet loslaat. Maar het kan ook voor het oefenen zijn. Oefenen in waar ik niet in opgeleid ben, oefenen met woorden.
20-01-2011
De Vergeten groep in een gesprek!
Met grote verbazing kreeg ik gisteren , eerder bij toeval, Extra Knack van 19 januari 2011, in handen met als ondertitel Kunst en cultuur in het onderwijs. Ik zou zeggen lees het eens, tuit de lippen en blaas, ja blaas nog maar eens dan is de eerste stoom eraf! Waarom is niemand van de educatieve organisaties die werken vanuit de kunsten hiervan op de hoogte? Waarom is niemand van deze organisaties geconsulteerd bij het maken van dit nummer (slechts Aifoon en De Veerman worden vernoemd in een van de artikelen, maar zijn niet geconsulteerd)? Blijf lezen en val van uw stoel en merk dat het hier over een toch wel traditionele kijk op kunsteducatie gaat. Hadden wij (kunsten organisaties met als kerntaak kunsteducatie) laatst niet een studiedag, die over de kunsteducatie die vertrekt vanuit de kunsten ging? Het is aan de makers van dit extra Knack nummer totaal voorbijgegaan. Ik weet het, dit nummer gaat over kunst in het onderwijs, maar onze manier van kijken zul je maar sporadisch terugvinden in deze geschriften. Dat ik het niet met alles eens ben hoeft uiteraard niet, dit artiekel was voor het brede publiek bedoeld en als informatie van die groep. Maar we hadden op de hoogte moeten zijn, gevraagd worden zelfs, om hieraan mee te werken of er ook een stem in hebben!!! Ik ben slecht door collegas uit de erfgoed sector op de hoogte gebracht dat we erin staan.
De stem van minister Pascal Smet is ook luider dan die van minister Schauvliege mijn inziens! Toch is het de cultuursector die massaal producten en programma's levert waar onderwijs gretig gebruik van maakt. De ware prijs daarvoor vragen aan de klant (het onderwijs dan) is onmogelijk want dan krijg je geen enkel product of programma gesleten. En wie betaald het onderzoek, de methodiekontwikkeling, de vormgeving, de distributie,....? Juist de cultuursector. Als cultureel ondernemer zie ik dat dit fout loopt, dit is een vertekende situatie , zeker als ik dan ook nog eens een opmerking naar mijn hoofd geslingerd krijg dat kunst en cultuur een slokkop is van subsidie. Dan maar de vrije markt? Cultuur voor wie betaald en kan betalen? Er is blijkbaar ook een nieuw protocol voor de samenwerking tussen cultuur en onderwijs afgesloten (na het eerste dat gepresenteerd werd in 2000 op het congres in Antwerpen , cultuur en participatie). Hebben wij daar iets over gehoord is dat met enig overleg gebeurd? Ik heb er alvast niets over gehoord, wie wel?
Er is duidelijk iets fout met het overlegmodel in de sector van kunst en cultuureducatie. Minister Smet wil een expertise centrum, ik mag hopen dat het midden op de brug staat, onafhankelijk is en niet aangestuurd door educatie of door cultuur maar door onafhankelijke expertise. Dan kan dit soort vergetelheid van een groep (de kunsten organisaties die als kern kunsteducatie hebben en verenigd onder OKO = overleg kunsten organisaties) niet gebeuren tenzij uit kwaaie wil, Daar ga ik in deze niet vanuit, al durf ik soms twijfelen, maar de mens heeft zo zijn zwakheden.
oefenen in/door kunst.... de schaduw van een bestaan
Proberen formuleren of er proberen een beeld aan te geven, een klank of wat dan ook, het zal ons lot zijn. Ik probeer wat af en blijf in het rijk van de onduidelijken steken, terwijl anderen doen of het vanzelfsprekend is of alles reeds ontdekt is. Alsof de helderheid een vanzelfsprekendheid is, terwijl we weten dat teveel licht enkel verblind of dat een ruimte zonder schaduw niet waar te nemen is. Ik probeer dan nog enkel mijn verlichte kant tot uiting te brengen(in zoverre dat die bestaat). Laat staan dat ik de schaduwkant van mijzelf zou willen duidelijk maken , wat mij ineens en ogenblikkelijk onsympathiek en vreselijk zou maken bij velen. Maar waarom zou ik ook, door mijn duistere ik ben ik net zo interessant en blijft de nieuwschierigheid, ik schaam mij niet voor die duistere kant maar hou hem toch daar waar die thuishort. Misschien steekt daar wel niets en is het één grote leegte. Maar ik had het over de heldere kant of wat daarvoor moet doorgaan! Probeer daar maar eens duidelijk over te zijn. Zeker als je het niet wil doen met woorden of beelden die mij zijn voorgegaan. Dat zou immers maar al te gemakkelijk zijn, een kopie van een ander om mijzelf duidelijk te maken, dat kan enkel een halve waarheid zijn of een leugen. Daarom is het zo nodig te oefenen elke keer opnieuw. Ik beoefen het oefenen als een deugd! Maar het valt mij zwaar om te merken dat de beelden van gisteren en anderen zo in mijn formuleren blijft steken. Het moet wel schrik en luiheid of erger nog een combinatie van de twee zijn die mij zo lam maakt. Daardoor herhalen we elkaars dwaasheid als ultieme lied. Ik verheug mij elke keer wanneer ik een kunstwerk kan ontmoeten dat daaraan ontsnapt, de schoonheid van zo'n moment maakt mij heel klein. De ene keer is het Bach, de andere keer een dansfragment van Les Ballets C de la B, of een schilderij van Rik Wouters of de woorden van...... en soms is het de vogel in het park, het zicht over een wijds landschap of de bezigheid van de mens in de stad. Het komt er allemaal zo helder uit maar met voldoende schaduw voor net dat wat verscholen moet blijven voor net dat waar ik mee verder kan. Schoon is dat , schoonheid meer dan voorbij zou ik durven zeggen!!!!
Het lijkt allemaal zo troosteloos, het regnt, het wil maar niet helder worden en het licht blijft verdoken achter een grauwheid. Bovendien spreken ze hier een bijzondere wartaal in dit land. "Ze" zijn politici die er enkele maanden over doen om ons wijs te maken dat ze elkaar niet beliegen en bedriegen, dat ze niet met dubbele agenda's en gespeleten tongen spreken, stilaan worden we echt wel heel kwaad. Komt er nog bij dat het geld in onze sector op is en dat er geen horizonten zijn om naar uit te kijken. Je zou van minder in een diepe coma gaan om het jaar mee te beginnen, hiep hiep hoera voor 2011 en daarna een diepe slaap. Maar we weten beter, slapend blijven er enkel de dromen die niet gerealiseerd hoeven te worden. En de dromen die we wel willen realiseren vragen moed en daadkracht. Vooral het omzeilen van eigen angst en vaste beelden is het moeilijkst. Ik roest zo makkelijk vast in de makkelijkheid van de herhaling, van het vertrouwde, het gisteren-syndroom. En maar dwepen met verandering, creativiteit, innovatie, vernieuwing en nieuw en dan snel naar het vertrouwde lopen om te doen wat we altijd deden. Tabula rasa, alles overboord en een wit blad, zo zeggen ze het toch in de politiek en dan beginnen ze met het gezeur van gisteren wist ik het beter. Met zijn allen "de slimste mens" die "den domme" speelt en dan op zijn sokken tien decors van sets van televisie reeksen herkend, maar niet meer weet hoe de verwondering eruit ziet. Wat verwondering en het wonder met mensen doet. We weten: geen verwondering- geen nieuwschierigheid- geen nieuwe vragen- en dus geen leren! Simpels toch. Wat is er mis met de verwondering, het nog nooit eerder bekende. Het mag in denken en doen! Het is veel heilzamer dan de roest van het stilstaan, het verkleumen door het statische denken. Dus ik ga nu de wondere wereld van de verwondering in en sluit de ogen voor het gezeur van de slimste mens die weet hoe het gisteren met mij was.
Dat denken
en het creativiteit belangrijke vaardigheden in
een kenniseconomie zijn daar schreef Piet Hagenaars (http://piet-hagenaars.blogspot.com/2010/12/onderwijs-in-de-kunsten-als-sleutel.html) op zijn blog een mooi stuk over .
In het onderwijs zijn de kunstvakken (beeldend, dans, muziek en drama)
de plaats om o.a.creativiteit te trainen maar ook het denken en reflecteren te stimuleren. Net als wiskunde die dit eveneens beroep doet op creativiteit en denken lijkt me dan ook de plaats die de kunsten hier moeten innemen niet meer ter discussie. Nu bezig zijn met, en trainen in allerlei vormen van nieuwe geletterheid is dan ook een noodzaak! Het is niet anders! Maar ook buiten onderwijs moet dit gebeuren, een samenleving die niet meer met de kunsten verbonden is of kunst die niet meer met de samenleving verbonden is een verloren zaak. We evolueren maar als we mythes, cultuur en actuele uitingsvormen integreren in ons bestaan. Ons denken gaat echt niet vooruit met elke dag hetzelfde of de herhaling van wat gisteren was. Nu lijkt het er sterk op dat we ons gemakshalve wentelen in wat reeds is verworven, wat is geweest, wat we reeds dachten en deden. Tijdens een zonnewende zijn voornemens aan de orde, en ik vraag om deze wanorde! durven de onzekerheid van het iet weten inbouwen in onderwijs en ons gehele bestaan kan redding brengen in het gekende en ons van de uitzichtloosheid bevrijden. Jongeren en het onderwijssysteem zoals vandaag uitgevoerd hebben een niet prettige relatie, je zou voor minder. Als er geen avontuur meer is als het onbekende ,niet centraal staat maar net dat wat gisteren al bekend was, als "het denken" niet gevraagd wordt maar het "nadien denken" oftewel het "nadenken" dan komen we er niet. Er is genoeg onderzoek die verwijst naar de mogelijkheden in het bezig zijn met muziek, drama, dans, beeld kortom met de kunsten, en hun waarde voor ontplooiing, voor creativiteit en ontwikkeling. En wat blijkt vandaag, wat zetten regeringen massaal op de kapblok der besparingen! Juist, dat! Er is wel even geroep in het Vlaams Parlement dat op cultuur en wetenschap besparen jammerlijk is. Maar fundamenteel kijken naar een samenleving is daar minder aan de orde dan het stratego der machtsposities zo blijkt. Het debat wordt niet opgenomen. Zei die bezig zijn met onderzoek, met kunsten, met kunsten en educatie en ontwikkeling zien het met lede ogen toe. Net nu de vraag groot zou moeten zijn, de inzet meer dan verdubbeld zou moeten worden is er algemene afbouw en een discours van " het is allemaal niet zo nodig". Uitdagingen zijn nog nooit opgelost door ze niet aan te gaan. Mensen daarin trainen met denken en doen, met creativiteit en vormgeven, met confrontatie van het onbekende tov het gekende dat is eeen ware uitdaging. Zowaar een schoon voornemen toch. Waar zitten die durvers die dat durven aangaan en niet meegaan in het failliet van vasthouden wat we hadden! Hier en daar hoor ik een zachte stem maar het roepen en de daadkracht zal groter moeten, ik spreek mijzelf moed in en ga verder! De mythe is mij voorgegaan.
In 1945 toen men ook al eens dit land wou splitsen sneeuwde het 16 dagen, nu al 18 dagen. De vergelijkingen gaan soms op. Toen was ons land in dikke crisis verwikkeld, de Waals Vlaamse politieke tegenstellingen waren groot, nu niet anders. We zijn nu wel wat rijker en luxueuser en wat verder (letterlijk dan) van een oorlog verwijderd, maar we sakkeren nog steeds dat het lijkt of we in miserie leven. maar de feiten spreken mij tegen! Ik slaap elke dag in een warm bed, neem een douche daarna ontbijt, werk, lunch, werk, neem een diner om "u" tegen te zeggen en als vrije tijd ga ik wat centen geven voor een actie zoals "Het Glazen Huis", geweten gesust. Toen in 1945 moest het geweten weer wakker gemaakt, "wie" was "wie"? waar stond hij/zij voor en vooral welke kant had hij/zij gekozen? Nu kiezen we geen kant, tenzij stiekem in een stemhok, wel overal een mening over, maar daden ooooo dat!!! Engagement waarover ging dat nu ook alweer? en solidariteit lijkt een begrip uit overgrootvaders tijd. Het is kerstmis, winterzonewende!!! We hebben alles in evenmenten gegoten zodat het makkelijk verteerbaar en dus minder vermoeiend is. Help de armoede, geef wat zeep, een deken en wat droge voeding, het kan via uw grootwarenhuisketen...... help de thuislozen..zet hem in een afgedankte kazerne maar niet in mijn tuin, daar zijn gespeciliseerde diensten mee bezig...... En politiek maatschappelijk kiezen we voor recht en rechts voor regels en wet die daar niets over zegt of toch.... elk mens heeft recht op..... Op wat? Op geluk? Geluk in regels proberen te vangen. Zoals hedendaagse schilders wazige beelden maken zo zij ook mijn gedachten vertroebeld en wazig. Het duidelijke beeld, de strakke lijn is weg.Mondriaan is vergeten en tot tentoonstelling verworden. De harmonie van de schoonheid verborgen als onder een laag vuile sneeuw. Laat maar sneeuwen nu, dan is het contrast weer groter, de tijd trager, het denken scherper, het oordeel milder,.... Ik ga de winter in als een sneeuwman op stap, wetend dat ik ga smelten als de zon terugkomt. Wat een leven, wat een blijheid. Maar er is hoop, de Nobel prijs voor de Vrede staat weer ergens voor, het beroert de wereld. Bach cantate is dat, licht dat weerkeert, ook vanuit de diepst duisternis. Het is deze schoonheid die ik zoek elke dag elk moment en al de rest, acht dat is de rest. Misschien is er toch een verschil met 1945 ik was er toen niet:)
Cultuurparticipatie
en diversiteit zijn de laatste jaren sleutelwoorden geworden in de westerse
culturele beleidsplannen en dit in hun breedste betekenissen. Ook de kunsten
werden bestookt met dit soort begrippen en moesten mee in deze stroom. Hadden
ze immers niet een prioritaire positie in het culturele landschap? Deze
begrippen waren vaag en werdendoor elkaar gebruikt. Hoe goed bepaalde concepten ook bedoeld waren, ze
vervaagden in een vloed van (studie)dagen die poogden begrippen als
intercultureel, toegankelijkheid en cultuurparticipatie te stroomlijnen.
Nu,
nog geen tien jaar na deze stroom, ziet het landschap er plots anders uit.
Na een economische of was het banken crisis, is de kunst en ook haar taak in de maatschappelijke
participatie eensklaps veranderd. Het moet allemaal niet meer zo nodig. Het
gevecht tegen maatschappelijke verzuring is even niet meer het centrum van de
storm. Het gaat immers om echte problemen, harde feiten, economische
ontsporingen, tekorten op de begrotingen, dreigend failliet van de
welvaartstaten en zo verder. En de kunst en cultuur? Ach achhhh ja, die zijn er ook
nog...
Mee
op die stroom van de vroegere begrippen, kwam de kunsteducatie meer in zicht en werd er meer belang aan
gehecht. Van jongs af aan en dit gedurende hun hele bestaan aan wilden we mensen
met kunst en cultuur in het algemeen in contact brengen. Dit is nodig om te
reflecteren op onze wereld, om de verzuring tegen te gaan, om participatie te
bevorderen, om kritisch en positief denken te stimuleren. Zowel in het
onderwijs als in het jeugdwerk, de permanente vorming, de sociale sector en de
kunstensector moest en zou de kunsteducatie (die al snel werd veralgemeend naar
cultuureducatie)aanwezig zijn en
een belangrijke positie innemen. Sommigen vergaten dat dit werk al bezig was
sinds de jaren 50 van vorige eeuw en gooiden ook kinderen met het badwater weg
en vonden alles opnieuw uit! Maar daar ga ik in deze korte tekst niet verder op
in!
Kunsteducatie
was geen werksoort maar "iets" dat overal thuishoorde. Deze vaagheid
bood kansen maar was meteen ook de grote bedreiging van het geheel. Door niet
duidelijk te specificeren wat men precies wou, kon er veel, maar welke doelen
het precies moest dienen bleef soms al te vaag. De budgetten blevenook nog wat aan de lage kantom het geheel te stimuleren maar tal
van organisaties konden mee de stroom op! Ook kunstorganisaties schreven in hun
beleidsplannen een hoofdstuk over kunst of algemener over cultuureducatie.
Daarenboven
kwamen erfgoed, media en het sociaal-artistieke luik in the picture en werden
mee in de brede waaier van de cultuureducatie opgenomen.
Er
werd ruimte gemaakt in het kunstendecreet maar ook in regelingen van het
jeugdwerk, volwassenwerk, onderwijs en sociaal werk was er plaats.Van enige afstemming was geen sprake,
wel werden er vage decretale terreinafspraken gemaakt. Zo zouden
kunsteducatieve organisaties voor jeugd zich met de vrije tijd van jongeren
bezighouden, volwassenwerk zou zich inpassen in de permanente vorming en de
kunsteducatieve organisaties die werken onder het kunstendecreet zouden vooral
de kunsten ontsluiten voor het grote publiek. En voor de sociale sector en
onderwijs: ehhhhh... daar was iedereen toch ook actief bezig met programma's.
En moest het deeltijds kunstonderwijs daar geen opdracht in krijgen? Iedereen
deed wat hij dacht goed te vinden met een veelheid aan doelen en visies.
Het
eerste helikopteronderzoek door prof. Anne Bamford gaf enerzijds blijk van tal
van goede cultuureducatieve projecten maar anderzijds van een wirwar van
reglementen, budgetten en doelen. Zij vond er alvast haar weg niet in.
De leden van de sector zelf, ondertussen gedeeltelijk verenigd in de
Federatie van Organisaties voor Kunsteducatie (het FOK), probeerden elkaar te
vinden. Ondertussen was er ook Canon, de cultuurcel van het department
onderwijs, die een eigen stimulerend programma voor cultuureducatie in het
onderwijs opzette. Wat later kwam er een ambtenarenoverleg cultuureducatie
(ACCE) dat na het bewuste Bamfordrapport de samenwerking en afstemming wou
bewerkstelligen. Maar nog steeds blijft de afstemming zoek!
Bovendien
hadden sommige sectoren hun eigen overleg. Zo kwamen de kunsteducatieve
organisaties die binnen het jeugdwerk actief waren samen in de schoot van de
jeugdraad, overlegden de onderwijsgerelateerde organisaties op eigen houtje en
verenigde het deeltijds kunstonderwijs zich binnen eigen muren, na zich herpakt
te hebben in de nasleep van het Bamfordrapport (waar ze nogal gefrustreerd uitkwamen daar ze als een nogal stugge structuur werden voorgesteld in het rapport).
Maar
wat met de organisaties die onder het kunstendecreet werken? Hoe is het daar
mee gesteld?
Deze
organisaties namen hun opdracht zeer ernstig en met een enorme dynamiek werden
programma's gemaakt. Ze werkten samen met individuele kunstenaars en tal van
kunstorganisaties om aan hun plannen gestalte te geven. Door het beleid werden
ze als een nieuwe wind ervaren en woordelijk gewaardeerd maar bij de vorige
subsidieronde helaas niet financieel opgewaardeerd.
Het
blijven dus meestal kleine organisaties met beperkte mogelijkheden maar een
groot potentieel. Daar het kleine organisaties zijn dringt een verdere
profilering zich op. Met zijn allen kozen deze organisaties ervoor om zich als
kunsten organisaties te profileren die educatie centraal stellen.
De
samenwerking met de kunstensector en individuele kunstenaars is een feit waar
men niet meer buiten kan. De organisaties zijn actief voor alle leeftijdsgroepen
uit de bevolking, al kunnen ze individueel wel accenten leggen voor een
specifieke doelgroep.Ze werken
landelijk maar gaan regelmatig de landsgrenzen over voor gemeenschappelijke
projecten en uitwisselingen.
Is er dan nog een probleem?
Helaas
wel! Doordat er geen overlegstructuur bestaat (bestond) voor deze organisaties
dreigen ze verloren te gaan in het tumult en de veelheid der dingen. Jeugd
roept enkel voor zijn organisaties, het onderwijs en het
deeltijdskunstonderwijs hebben toegang tot hun overlegorganen, en zo verder.
Daardoor dreigt de groep die onder het kunstendecreet werkt wat vergeten te
raken. Onderwijs gaat als snel bij het jeugdwerk ten rade, wat niet verwondert
aangezien ze onder de bevoegdheden van een zelfde minister vallen. Zo ontstaat
de perceptie dat onderwijs de kunsteducatie alleen aanstuurt of moet aansturen.
Terwijl de kunsthuizen meer en meer vragende partij zijn om educatie mee in het
centrum van hun organisatie te plaatsen.
Kunsteducatie
moet ook af van het imago dat het enkel voor kinderen is bedoeld of dat het
gaat om leuke spelletjes bedenken bij tentoonstellingen en voorstellingen. Het
samengaan van de kunstontwikkeling met een educatieve ontwikkeling is hier de
kern van de zaak. Kunst word door de organisaties die binnen kader van het
kunstendecreet werken ook bekeken als een educatief gegeven! Kunst is en een
sociaal maatschappelijk gegeven en een educatief gegeven. Het is dan ook voor
deze profilering dat we vandaag willen pleiten maar die we tevens ter discussie
stellen. Het is samen met de kunstensector dat we graag de profilering verder
uitbouwen enonderbouwen. We hopen
eveneens dat het beleid ons werk waardeert zowel naar inhoud als naar de
broodnodige middelen om waar te maken wat er in diverse beleid's intenties staat.
Of anders gezegd, we zijn nodig en geen overbodige luxe. Zoals het bestaan van de kunsten is de educatie die ermee samengaat een noodzaak. Maar laat ons dan ook die educatie breed bekijken zoals kunst ons ook probeert te laten zien en proeven van een breder bestaan dan we ooit hadden vermoed! Het is niet de wind, de regen of de zon die mij beroeren het is het zelf waaien, stralen en het regenen dat ik wil!
Het is een feit, we leren niet"aan" maar "af". Waarom? omdat dat makkelijk is, we verstaan elkaar, denken in dezelfde richting, mogen zelfs wat afwijkend zijn maar de basis voor de gedachte is dezelfde. Een "a" blijft een "a" en als ik "b" zeg dan is dat ook al duidelijk. Plezierig is anders denk ik dan. Wat is er nu aan om onze zelf gemaakte werkelijkheid steeds maar opnieuw vanuit datzelfde ramen te bekijken! Nogal wat mensen worden onrustig van mijn gedachte dat ik breder wil, andere vensters of zelfs geen vensters De "a" in vraag stellen en de "b " ook. Al doe ik dat vanuit wat ik ben verleerd, wat ik heb afgeleerd. De zogenaamde onzin mag weer in mijn brein, mag weer binnen in mijn bestaan, zonder oordeel over goed of slecht. Jawel dat maakt onrustig, jawel er is angst om die stap te zetten. Maar anders is er enkel stilstand en matigheid! Een zwaktebod.
Ik mocht over dit alles gisteren spreken, maar merk dat weinigen er zin in hebben. Ze vinden het wel inspirerend en houden wel van creativiteit en kunst & wetenschap (die daar nu net uitdrukkelijk mee bezig zijn) maar dan die van gisteren, niet nu, niet morgen. TEveel voor het hoofd, teveel voor het verstand! Is het luiheid of angst die ons weerhoud?
Ik hoor veel over veranderende structuren in onderwijs, plannen van beleidsmakers in cultuur maar nergens bouwt men onzekerheid in. We zijn enkel op zoek naar rust. Omdat deze wereld ons blijkbaar zo onrustig maakt? Maar met rust komen we er niet, wat is er tegen nog meer wanorde in onze orde? Geen creatieviteit zonder eerst wanorde. Geen enkele nieuwe ordening zonder eerst de oude overhoop te halen.
Kunst, kunst, kunst,...: het zou volwaardig een plaats moeten hebben in onze dagelijks bestaan, het zou een evidentie moeten zijn! Waarom? Omdat we het altijd gedaan hebben en altijd zullen blijven doen, we kunnen niet zonder het is ons eigen daar we intelectuele wezens zijn! Van orakel tot het proberen formuleren, van inhoud tot plezieren, van schoonheid tot lelijkheid, van echtheid tot kitch, van engagement tot spiegelen. Het is en moet een recht blijven voor elkeen! Maar wat zien we, overal staat het onder druk of ttz niet de kunst staat onder druk maar hoe we die willen financieren staat onder druk. Studiedagen en congressen over de creatieve ondernemer en kunstenaar ondernemer daar kan je de dagen mee vullen. Men doet of een kunstenaar of kunsten bedrijf geen ondernemer is. Mis poes! We ondernemen de ziel uit ons lijf! Maar wat scheelt er dan, tot nu toe zijn een deel of deeltje van onze inkomsten subsidies van overheden en dat wil men liever niet zo houden. Over de return die de gemeenschap krijgt heeft men het niet, wel over de uitgaven! Moeten we kunst wel financieren met ons allen of laten we dit over aan enkelen die kunstkopen, zei het om zich te plezieren, te onderscheiden, zich te laven, te reflecteren, te...? Er zijn verschuivingen bij beleidsmakers aan de hand die de waarde van het weerloze onderschatten. Maar ook wij in de kunsteducatie moeten af en toe schuldig pleiten door aan deze verschuiving mee te bouwen. Door kunst al teveel voor te stellen als een subjectief te waarderen feit, pleiten we schuldig. Het niet, of alvast te weinig onderbouwen met maatschappelijke, filosofische ,historische, economische, ...argumenten maken we de kunsten zwak. Als ik zie wat er voor kunst allemaal doorgaat zonder dat we het een daadwerkelijke plaats geven, als ik zie wat er voor niet kunst wordt afgeschreven omdat het moeite kost dan weten we dat er iets schort aan de positie van dat gebeuren. Dat maakt ons zwak, dan is het makkelijk om zoals in Nederland het budget met één hap 25% te minderen. Wie ligt er wakker van behalve de directe betrokkenen? Hoe smal hebben we ons draagvlak gemaakt. en dan zal enkel het populaire overleven, zonder dat ik het populaire als -not done- wil beschouwen blijft dit echter een schande voor een mensheid die de miond vol heeft over innovatie, creativiteit, uitdagingen, vernieuwing, globalisatie, nieuwe geletterdheid, groeien, ......; Nochtans is wat nu gebeurd een barometer voor onze samenleving, als: stotteren, formuleren, vormgeven of dat alvast pogen te doen, reflecteren en zelfs verkondigen van denken en weten, van fantasie en werkelijkheid van het virtuele en de realiteit niet meer gesteund wordt wat dan? Dan blijven we een zielig hoopje dwazen! Een niet denkende massa die steeds dezelfde rondjes zal lopen tot we erbij neervallen. Ik ga nu maar weer de begrotingscijfers bijstellen, de ploegen medwerkers van artistiek tot andere motiveren en straks kijk ik uit naar weer een ontmoeting met een boek, een schilderij een film en voorstelling een gebeuren van de hand ven een groter onnozelaar dan mijzelf om dan te constateren, kon ik het maar! Kon ik het maar!!!
Het indienen van dossiers en dossierkes is in de culturele sector een bezigheid die én gehaat én veel ellende met zich meebrengt maar een noodzakelijkheid is geworden Er is niets op tegen dat we ons als kunsten bedrijf moeten verantwoorden en motiveren van wat we willen , zeker als we daar ook overheidsgeld (Vlaams en lokaal) willen voor gebruiken. Maar dat er zich daar veel volk mee moeit, die zich niet de moeite getroost om zich van de realiteit en de praktijk van kunst en kunsteducvatieve projecten op de hoogte te stellen neemt deze dagen te grote proporties aan. Zo werd ooit een project (een concert) van een muziekensemble niet gehonoreerd omdat het educatief niet goed in elkaar stak (mijn naam kwam ergens in de rand van het dossier voor en dus moest het wel kunsteducatief zijn terwijl het er niets mee te maken had). Of beter nog: kunsteducatieve projecten die vergeleken worden met onderwijssituaties en vervolgens met de spelregels van onderwijs worden beoordeeld. Of nog erger kunst educatieve projecten waar de kunst zoek is geraakt die worden gehonoreerd omdat ze sympathiek ogen in een straatbeeld. Het is er allemaal!!!! De dossierschrijver komt terecht in een hutsepot van beoordelingscriteria die allen zo subjectief zijn dat het veel tijd en ruimte vraagt om deze subjectiviteit te ontsluiten en te gebruiken in zijn geschrijf. En waarom? Omdat we oordelen zo plezant vinden: dit is "een goed project" dit is" een slecht project" (zonder ook maar het project gezien te hebben, enkel op woorden beoordeeld). Mijn ervaring is ook deze: hoe kleiner het budget dat ter beschikking is hoe moeilijker de beoordelaars. Deze heel dikwijls uit de mouw geschudde beoordelingscommissies laten zich voelen als helden van het kunsten veld. Jawel ik mag mij af en toe ook in dat soort middens begeven en toegegeven het gaat er niet altijd kwalitatief aan toe. Sommige commissie leden weten het beter, en best en vooral weten ze hoe het nog beter kan. Waarom is er geen vertrouwen in proffesionele organisaties, waarom niet werken met de bestaande degelijke controle en doorlichtingen die in het culturele veld al voor handen zijn. Waarom lokaal nog eens overdoen wat op Vlaams niveau al reeds werd bevraagd en goedbevonden? Neen liever lokaal ook nog eens een oordeel uitspreken. De beoordelingscommissie als held!!!! Veel lijkt te maken te hebben met afgunst en vooral met niet gunnen van ontwikkeling. Oordelen is iets waar we met z'n allen zo in goed zijn dat we veel naar de knoppen helpen. Nederigheid en geloven in engagement is moeilijker, laat staan meedenken. Beoordelaars die mee denken over oplossingen ipv van louter te oordelen over een concept zijn een aanwinst. Zei die louter oordelen op grond van eigen geweten zullen "het geweten" wel hebben zeker!
Ze was te jong om haar jong overleden moeder ten grave te dragen. Moedig, hoe ze een kistje met wat as in haar armen droeg. Jonge dochter met jonge moeder. De dood en het ongewisse als een niet te verbeelden woord. Dat alles speelde zich af in de achterbuurten van een kleine stad die groot is "Berendrecht", een deel van een achterliggend district waar industrieel geweld en verloren gewaande schoonheid elkaar treffen. Ik ben er op een zaterdag, wolken laag in de lucht af en toe zon! Alles lijkt hier verloren op deze dag. Een jonge vrouw verloor haar jonge moeder. Het dorp verloor zijn glorie, de zon zijn zicht op de aarde, en ik.... wat verloor ik. Ik sta wat verloren tussen vele onbekenden. Ik heb geen woorden voor dit eindigend spektakel van een leven, want het is duidelijk, het hoort erbij! Voor het teruggaan kijk ik nog even over de velden tot aan de enorme kranen die de haven afbakenen. Ik kijk nog even dit dorp rond met zijn lelijke en aftandse architectuur die weer mooi wordt. Ik weet mij geen houding en kom niet op verhaal. Ik sta als voor een wit blad, een wit doek, een lege scene, een zwijgend orkest en er komt niets! Het is "dood" niets anders dat dat waar we met zijn allen naartoe gaan. Niets anders dan de zekerheid van een begin. Ik begrijp dat een schilder witte verf op een wit doek aanbrengt, de solist begint met stilte, elke tekst eerst een witregel laat,.... daarna begint het vervellen, tot er niets meer overblijft. Niets als eeuwige vrijheid!
