wat anders in het hoofd of het hart blijft steken! Als het mij overvalt, of mij niet loslaat. Maar het kan ook voor het oefenen zijn. Oefenen in waar ik niet in opgeleid ben, oefenen met woorden.
22-09-2013
Povere formulering
Soms zijn er teveel woorden en dan is het enkel nog het geluid, niet meer de betekenis. Of teveel beelden zonder dat ze doordringen of nog echt vertellen, teveel geluid, teveel smaak. Hoe maak je het stil in jezelf zodat elke betekenis weer zijn plaats krijgt. De stilte en het verlangen naar de stilte is een opgave een zoektocht. De zoektocht naar betekenis gaat immers via de verstilling en niet via de stapeling van woorden en beelden, geluiden, geuren,...... De tijd van verstillen om net weer betekenis te krijgen of geven. Daarom zijn mijn woorden wat langer stil geweest, niet uitgesproken niet getikt. Ik bleef ze horen maar steeds zachter, steeds waziger tot ze waren wat ze waren een povere formulering. Het kost me moeite maar het schone is doorspekt van moeite. De moeite van de moeiteloze schoonheid zal ik het maar noemen.
De tijd eet mij op, zo sprak iemand mij vanmiddag aan, ik ben zo in de
flow van mijn project dat ik onmogelijk nog een tijdsbesef kan hebben,
laat staan dat dagen zouden bestaan. Het is donderdag en de wegen zijn
ingeslagen mensen werken aan eigen projecten en komen voor bergen te
staan die moeten verplaatst, putten die moeten gegraven of gevuld, zeeën
die moeten moeten leeg geschept of net niets van dat alles. Soms ligt
het in de eenvoud van dat stukje dat eerst als afval was bestemd maar
als je echt kijkt het net die wereld opnet waarnaar je op zoek wilde.
Creatie is een bizar proces van orde, wanorde, opnieuw een orde, veel
twijfelen soms met de lach soms met een grimas . maar de tijd eet je op,
hij is verslindend. Gisteravond waren eerste voorstellingsmomenten, een
verhaal een eerste versie van wat theater moet worden, wat tekens op
muren en in hoeken die elk perspectief veranderen. Vandaag slaat dan de
twijfel weer toe en werkt men verder, ik zie veel speelplezier ..
kinderen van 14 jaar, terwijl de echte leeftijd veel hoger ligt. Iemand
roept mij na ik heb maar twee dagen niet meer ik antwoord niet en
denk alsof dagen er echt toe doen Laat ons misschien de tijd opeten en
gewoon verder gaan met wat we doen!
Zomeracademie 2013/ over creëren en al dan niet methode?
Of we een methode hebben om creatie te stimuleren, neen we hebben er
niet één we hebben er evenveel als er individuen hier rondlopen omdat
elkeen zijn proces maakt, zijn zoektocht, zijn twijfels al dan niet
overwint , zijn .. Er zijn immers zoveel en meer componenten als er
creaties zijn. In een artikel waar de kunsteducatie schreef schrap
educatie denk kunst probeerden we het reeds te verwoorden zie: http://www.rektoverso.be/artikel/schrap-educatie-onthoud-kunst
Hoe vaster de methode hoe smaller het zoeken zal worden, uiteraard
zijn er de grote stappen! Het vertrekken met een vaag idee, de research,
het twijfelen, het beslissen , het doorwerken, weer twijfelen, weer
beslissen, finaliseren, presenteren en reflecteren. Maar ook daar is de
volgorde niet vast en zijn soms niet alle stappen nodig. Het vage idee
blijkt dikwijls een vast idee te worden dat nagestreefd wordt en dat
elke creatie in de weg staat. Het twijfelen is soms zo lastig dat dit de
moraal onderuit helpt, dan is lossen en loslaten en kijken wat er
achter de muur ligt een beter idee, daar is er weer vreugde, maar waar
is de ingang laat staan is er een uitgang. Creëren en creatie is een
complex gegeven van vele elementen maar het kijken, het luisteren , het
proeven kortom het zintuiglijke is een motor maar evengoed het denken is
een motor als de vaardigheid in iets maar ook de ervaring en de kennis
spelen mee. Soms zijn het bondgenoten maar vaker zijn het vijanden die
een strijd met elkaar aangaan. Een gevecht van ratio en emotio van
kennis en ervaring van weten en niet willen weten, van zien en nog blind
zijn voor wat er staat, van plezier en bang. Het kan afzien zijn het
kan plezier zijn. Als ik hier rondloop herken ik het allemaal de
hahaaas en oeis en de tedoemes en de héhééés, de slag en de
tegenslag. Daarover gaat het ook deze week, er is enkel het wroeten en
de drang naar een nieuwe orde in het bestaan.Deze verandering is geen
slogan en zeker geen vrijblijvendheid, het is ingrijpen of niets doen.
De keuze stelt zich hier minuut na minuut tot we beslissen dat dit het
is, dan is het ook wat het is, niet meer niet minder. De weg wordt al
lopend gemaakt, met welke middelen of methode ook.
De tegenstellingen liggen soms zo dicht op elkaar dat onderscheid moeilijk is. Groot en klein, soms zijn ze bijna gelijken al naargelang hoe je om je heen kijkt. Schoon en lelijk, al naar gelang hoe je het bekijkt liggen soms dichter bij elkaar en dan hebben we het wel eens over de schoonheid van die lelijkheid of de lelijkheid in de schoonheid. Liefde en pijn nog zo schoon het ene, zo kan ook het andere dat zijn. Al moet ik toegeven dat het ene energie geeft het andere dat opslorpt. Maar in een wereld van tegenstellingen wordt altijd het nieuwe geboren. In de wereld vol tegenstellingen van links naar rechts, van op en neer van veel of weinig blijft er dynamiek, van zodra er teveel dominantie is valt er een soort van stilte, van nietszeggendheid. Al houw ik daar ook wel even van, een soort rustpunt ook of is het tevredenheid. De tevredenheid van het niets, maar dan is dat zonder het verlangen gerekend. Maar lang duurt dat nooit, het verlangen is dan net die bijzondere kracht die stuwt en duwt en dat dan wel eens teveel wil doen waardoor overdaad weer schadelijk is. De dynamiek van transitie, de eeuwigdurende molen die leven heet. Ik ben er nu wel erg onderhevig aan, een soort tabula rasa dringt zich op , wordt gecorrigeerd door een verleden en vroegere ervaringen van liefde en pijn, van groot en klein, van hoog en laag. Dat dit alles zowel lastig als plezierig is mag dan wel gezegd, vermoeiend in de schoonheid van het verlangen is het zeker. En dan is er dat even stilstaan door te formuleren of dat te proberen. Het ene woord komt na het andere en zoekt zijn weg, de ene penseelstreek na de andere, het ene geluid na het andere zoekend naar een waarheid die nimmer bestaat of zal bestaan. De waarheid van daarnet is al weg en vervangen door een nieuwe. En dan is er weer dat verlangen naar een hand die je even tot rust aanzet, die ene hand die je meeneemt op een korte wandeling naar ergens en nergens omdat dat er niet toe doet. Het is het handen geven zelf die de rust teweegbrengt. Het is de ontmoeting van de tegenstelling en daarin een gelijkheid zoeken die doet groeien, de dynamiek die doet leven. Schoonheid wil ik het ook wel noemen.
Ik ben geen schrijver, dat had u al langer door. De metier van het schrijven, het beoefen met een zeker kennis van zaken is niet mijn sterkte. De fouten stapellen zich op en ik heb geen erg. Sommigen die het lezen wel, schaamte in mijn plaats en ik voel niets, niet omdat ik het niet erg vindt maar omdat ik het niet weet, geen kennis van die zaken! En waar geen kennis is is er ook geen weten, hiermee praat ik niet goed, ik zeg gewoon hoe het werkt. Wat niet wil zeggen dat er geen gedachten zijn en vooral dat deze anders geen weg zouden vinden. Dat deze in een paar bijeen gestotterde woorden in deze blog verschijnen is een soort noodzakelijkheid. Je kan je storen aan de fouten , omkeringen, rammelende structuren of gewoon de gedachte achter al deze onkunde te zien. Ik krijg wel reacties van mensen die er een zeker zin in zien, dat is prettig. Ik krijg ook gefronst lijnenspel in sommige voorhoofden, ook dat is goed. Ik probeer maar te kijken zonder veel oordeel vooraf, dit alles moet helpen. Het komt in me op en ik probeer het te vangen. Het is het zoeken naar het zien en het zijn en wat daartussen ligt, vooral wat er tussen ligt. De ruimte die uiteindelijk betekenis heeft aan mijn bestaan. Het is het vatten van de wereld die men wel eens de tussenruimte noemt en die we al te vaak opvullen met onzin om toch maar niet te moeten laten ontstaan wat gewoon ontstaat . Veel gaat om de tussen ruimte, de ruimte tussen mensen, tussen mensen en dingen, tussen de dingen onderling. Het gaat maar door en soms is het goed de ruimte te laten en het ontmoeten te laten ontstaan. Daarom en alleen daarom doet mijn rammelde kunde er even niet toe, ze moet niet luchtledig worden gezogen alvorens "het" kan ontstaan.
Een mens bouwt en breekt af, herbouwt en breekt af. Soms breekt men af nog voordat ik gebouwd heb. Een voordurend ordenen en herordenen is mijn deel. Soms gaat dat even niet en blijft enkel de twijfel. Net dat veld van de twijfel kondigt een nieuw bouwwerk aan. Met de moed van elke dag zeg ik dan! Met de moed van elke dag zet ik stap voor stap mijn weg verder omdat het niet anders kan. Onderweg ontmoet ik ze, de durvers die hetzelfde doen , die elke bestaande schoonheid in twijfel trekken, niet uit hebzucht of macht maar omdat alles beter en anders kan. We zijn dromers van een wereld die er niet is of nog niet is, we maken onze dromen of tenminste dat is het streven, steeds weer. De voorbije dagen was ik ondergedompeld in projecten waar jongeren waar men te weinig in geloofd hun angsten overwonnen en hun dromen lieten zien, vanmorgen zag ik een groep studenten een droom uitproberen met een klas ergens in de stad, dit weekend presenteren we boeken vol verhalen van jongeren die droomden op papier...... steeds weer en steeds opnieuw. Daarom is de kunst zo belangrijk omdat het waarmaakt wat zogenaamd niet waar te maken is. Ook ik droom, soms vanuit een kramp, een frustratie, een observatie, een idee al is het meestal vaag en lijkt het nog niets. Maar een mens bouwt en herbouwt, verbouwd en af en toe tabula rasa. Ook dat laatste is af en toe mijn deel.... een kleine maag, veel onzekerheid met de zekerheid dat er toekomst is. Ik woel mijn nachten bij elkaar, ik denk mijn gedachten van boven naar onder van achter naar voren, ik twijfel en blijf vertwijfeld in mijn wereld staan.... kijk naar de schoonheid en het dromen is alweer begonnen. Iemand zingt in mijn oor "zo mooi was het nog nooit"..... ik heb het enkel toe te laten, mijn maag te laten ontkrimpen en gewoon verder gaan op de weg die ik geheel zelf mag waarmaken met wie en wat ik wil. Schoon! Het is waar: "de wind waait en de bomen waaien mee........"
over kunst & educatie, over "passen " of "plassen "in het plaatje"
Icenet
(International Creative Practitioner Forum) Vilnius 23 mei 2013,
Eerste
gedachten bij de start.
Ik hoorde
ze weer allemaal de woorden: Kunst, creativiteit, identiteit, vertrouwen, zelf
ontplooiing, empowerment, communitybuilding, expressie,
Nog steeds
zijn we zoekend in de wildgroei van onze gedachten naar deze concepten die we bedenken
ter eer en meerdere glorie van een gelukkige en groeiende werld. Een wereld in
premanente evolutie met het constante geloof dat de mens aanneemt dat hij die
wereld vernaderdt en vormgeeft. De mens die denkt dat alles rond hem draait. En
toegegeven als je ons bestaan tussen geboorte en dood bekijkt lijkt dat ook zo.
Alleeen zijn velen ons en mij voorggegaan en hadden datzelfde humane idee van
making the world en vooral making the world better. De schoonheid van deze
bijeenkomsten zit hem in de wil om dat te doen, het geloof ook dat we dat
kunnen. De kritiek is even hard als de reletieve waarheid dat dit gepruts
marginaal is in de zich voltrekkendetijd die mij nietig maakt, in de onmetelijke ruimte waardoor ik mijzelfs
als nietig moet beschouwen. Een van de aanwezige artiesten zei net over kunst
op school: ik pas niet in het plaatje, ik plas in het plaatje (Sammy Ben
Yakoub) . En misschien is dit een sleutel voor dit soort bijeenkomsten we
willen niet zozeer passen in wat we hebben, we willen plassen in wat we
hebben. Maar misschien plassen we
in een onmetelijke zee en veroorzaken een zachte rimpeling en wie weet wat daar
uit groeit?
De
creatieve expressie beweging van neem pakweg het midden van vorige eeuw droeg
dezelfe idealen uit als de bijeenkomst vandaag. Toegegeven de uitgangspunten
van de wereld waren anders. We hadden net twee oorlogen gevoerd in onze
contereien, we zagen dat de meester leerling of de leider volger idiomen
waar we toen mee leefden aan verandering toe waren. We zouden de wereld weer
veroveren vanuit de naïviteit maar ook de inventiviteit van het kind en het
kind zijn. We namen aan dat we altijd dat kind zouden blijven zoals een meester altijd een
leerling blijft. Het toenmalige idee dat elk concept door ons bedacht steeds in
vraag zou moeten gesteld worden maakte een link met de Kunstenaar die de moed
had met zijn stotterende bezigheden de vraag en het antwoord te geven op de
reden van ons bestaan. Meer nog zelfs dat zou hij weer in vraag te stellen. De
verbeelding moest aan de macht, de fantasie mocht onbegrenst, de expressie moest
vrij en ongebonden, de afgesproken waarden en normen in vraag gesteld, het
exeperiment met wat wij als waarheid hadden gezien mocht die grens voorbij, de
waarheid bestond niet. Elk zijn waarheid en daar dan gemeenschap in zoeken.
Nu pakweg
65 jaar later en veel accidenten, experimenten technologievondsten,
volksverhuizingen en nog meer oorlogen (zei het wat verder van hier maar op de
voet online te volgen) en veel gelukkige en ongelukkige momentenverder zoeken we vanuit een
soortgelijke vraagstelling naar de
plaats van Kunst & educatie. Het balang ervan wordt aangetoond over groei
en samenhorigheid over uiten en delen, over groeien en weerbaar worden, over
innovatief en creatief en dat als grote mogelijkheden om onze wereld op sporen
te brengen naar dat ultieme doel dat als geluk het best kan omschreven
worden. Zonder dat ooit iemanfd geluk kon vatten behalve in uiterst zeldzame
hier en nu momenten.
Ik beschouw
het nobel dat zich weer een 90 tal mensen vandag in Vilnius buigen over dat in
ons werk, dat we als de essentie kunnen duiden. Toch blijf ik wat hangen bij de
gedachte dat kunst noch sociaal
of associaal is, noch lerend of belerend is, noch maakt noch kraakt maar gewoon
aanwezig is in ons bestaan en daar van alles kan en niet kan veroorzaken
naargelang het standpunt of de waarde die wij daar zowel als individu maar ook
als gemeenschap aan geven.
Toegegeven
gestuurd door zowel een rechts markeconomisch denken als een links sociaal
hongerige zoektocht blijft het steeds zoeken naar evenwichten. We balanceren
tussen beiden en weten ons raad nog onraad. We prutsen verder aan ons zeer
tijdelijk bestaan.
Ik kan
enkel constateren dat
de kunst die niets wil bewijzen toch wordt opgevoerd als iets wat moet en
belangrijk is in opvoeding, communitybilding, zelfontplooiing, etc . terwijl ze
dat intrensiek al is gewoon omdat ze is!
Sommigen
bedenken keer op keer nieuwe methodieken, anderen laten het ene naandere schone en boeiende project
geboren worden. Alweer nobel, schoon en meer dat ik mag verhopen. Iemand
gebruikte een beeld van een koorddanser (zijzelf) in haar programma en het
vertrouwen krijgen dat je het kan. Dat verwijst mij naar een zeer goeie
vriendin die ergens in het zuiden dezelfde metafoor gebruikt maar dan zonder
woorden. We zijn met zijn allen
koorddansers die eenmaal de stap gezet weten dat enkel het vertrouwen ons naar
de overkant brengt. Niet de vraag of die overkant dan beter is dan deze van
waaruit we net zijn gestart. Het gaat over de tocht, het stappen zelf, wind nog
regen of wat dan ook mag dat vertrouwen aantasten of we vallen (of falen) en
kunnen een andere zonderling die de tocht wil aanvatten enkel nog banger maken
om te beginnen stappen.
En dat doen
we vandaag we herbeginnen preciess bnog banger en angstiger dan gisteren. Maar
wat met zei die reeds op het koord lopen, wat met zei die onderweg zijn?
Ik ben een
van hen, onderweg vol vertrouwen en blakend in al mijn onzekerheid in de
zekerheid van mijn weg. Zo is ook de kunst, blakend van zekerheid van de
onzekerheid. Maar hoe bouw je dat in een bestaan, hoe vertel je kinderen (waar
hier nogal op gefocust wordt , ook als metafoor voor de zich ontwikkelende mens
en maatschappij) die wij concepten als tijd , ruimte, kracht, orde, juist en
niet juist willen bijbrengen en dat dit alles maar realtief is en dus geen
enkel zekerheid kan geven op het koord.Moeten de educators niet meer in het plaatje plassen zoals de
kunstnaar in het plaatje plast?
Neen ik ben
geen negativist en evenmin negeer ik het idee elk moment zijn waarde, net
niet! Ik geloof in het zoeken maar ook in het vinden, zoals ik geloof dat elke
stap op de gespannen koord op grote hoogte mij de gemoedsrust bijbrengt die
nodig is om er vrede mee te nemen wat zoveel wil zeggen als ten vrede of
tevreden. Elke lijn, elk geluid, elk moment door ons gevangen in de
onbevangenheid van het weten en weeggeven als teken is van betekenis als we dat
willen.
(Ik sloeg een werksessie over om deze
gedachte te delen voor wat ze waard is en voor mijn eigen orde, ik drink een
glas water en kijk naar deze stad die ik niet ken en plas in mijn eigen plaatje
dat is wat ik minstens kan doen in deze wereld!)
Alsof het niet beter kan, een nieuwe stad (Vilnius) in de zon, collega's uit kunsten organisaties maar ook uit de ambtenarij waar een mens zich de vraag bij stelt wat, waarom en hoe dat ook boeiend kan zijn. Maar het is zeker niet treuren. Als snel ontdek ik de collega's en hier en daar de meer dan soortgenoten, ik zal het vrienden noemen. De gesprekken gaan zoals dat hoort op dit soort bijeenkomsten over ons werk, kunsten, educatie, de wereld en al onze zeker en onzekerheden daarover. Maar met de vrienden of zal ik zeggen minstens één toch gaan we net dat beetje verder. Dan gaat het over meer, maar hoe schrijf je dat "meer". Het gaat over het wezen van ons drijven, drijfveren dus en al de rommel die we daar steeds meer afschrapen. Geen genoegen met middelmatigheid dat streven we minstens na. Ondanks herinnering en geschiedenis willen we steeds verder naar dat "schone" waar we niets eens van weten hoe het er moet of zal uitzien. En in dat gesprek beland je al snel bij "de liefde". De liefde voor de mens, een mens, de wereld, een wereld. Zo verfijnd zich een gesprek en laten we zien welke rommel we al hebben achtergelaten, wat een berg! Nu in de ochtend weet ik, het is steeds herbeginnen met de moed van elke dag. Niets houd me tegen alleen mijn denken en dus mijzelf. Ik zeg vriendelijk goeiemorgen tegen de spiegel en bedenk dat de schoonheid daar begint en nergens anders, het andere is een constructie door mij bedacht. Ik ga vandaag dansen op een koord hoog in de lucht, zonder angst omdat ik weet dat het ook zonder kan!
Soms blijft zelfs het stotteren uit. Niet omdat er niets te zeggen valt maar omdat de gedachten voorbij het "zegbare" zijn beland. Het formuleren is er nog niet. Heel dikwijls is er dan vooral twijfel en onzekerheid en is duidelijkheid nog niet in orde. Geen orde op zaken dus, veranderende situatie of idee noem ik het maar even voor mijn eigen gemoedsrust. Wanordes zijn nu eenmaal noodzakelijk om enige vernieuwing of verandering in te gaan. En ja soms is het een prettige rommel en af en toe ook een niet te overziene berg. Maar dit rommelige landschap in mijzelf is er weer even. Hoe lang of hoe lang nog, zijn vragen die er niet toe doen want deze kunnen enkel door de orde beantwoord kunnen worden en die heb ik nu even niet. Dus het is zoiets als een vrije val en op tijd de parachute opentrekken, neen ik heb geen automatisch openend ding. Ik hou tenminste nog een touwtje vast, maar nu ben ik in vrije val, heeft iets moois ook maar ik ken de gevaren eenmaal te laat is het te laat eenmaal te vroeg is er geen vlucht geweest. Het is altijd kiezen dus in orde of wanorde het blijft kiezen.
Het nieuwe lijkt uit het niets te zijn ontstaan terwijl alles een geschiedenis heeft. Toch zijn de momenten van "niets", een soort van leegte essentieel in elke verandering. Het impliceert een -niet weten- en zeker niet -het verlangen- als uitgangspunt te nemen maar net dat verlangen overstijgen. Verlangen ontstaat uit het gekende, wat er al eerder is geweest en dat om herhaling vraagt (om welke reden dan ook) terwijl het nieuwe "het niets" in zich meedraagt. Uiteraard zijn we niet vrij van ons verleden en onze geschiedenis en persoonlijke belevenissen. Ons verlangen staat dan ook dikwijls in de weg van de creatie. Ons denken en doen is opgebouwd uit ervaring- en kennisvelden die we diep in ons opslagen en die we elke keer weer bovenhalen en waaraan de herhaling schatplichtig is. Het nieuwe is er ons van bevrijden of toch zoveel als mogelijk. Dit is een strijd met onszelf , met al onze kennis en ervaringen en ook al onze zogenaamde kennis waar we zelfs niet van weten waar we ze ooit hebben opgedaan of waar we ze erfden van derden. Dus het lijkt me gezond om het af en toe "niet te weten", "niet te kennen" en dat in tegen stelling van wat dikwijls van mij wordt verwacht. Expert is dan ook mijn naam in menige middens maar dat is dikwijls niet het interessante deel van mijzelf, veel interesanter is daar waar ik nog geen daden en antwoorden op bedacht.
Het schrijven aan niemand om iemand te bereiken, dat moet ik nu zowat aan het doen zijn. Zo gaan ook de varhalen in mijn hoofd aan niemand in de hoop iemand te bereiken. Ze zijn meestal te vroeg, te straf, te hard, te gewaagd of te ingrijpend om meteen in letters of klanken te worden omgezet, die verhalen. Ze spelen in het hoofd en liggen dichtbij fantasie, nog zo'n fenomeen. Ook daar speelt zich een wereld af waar we slechts sporadisch iets van laten horen, zien of voelen. Altijd passen we aan, geven we die werkelijkheid een duwtje in ene of gene richting al naar gelang het ons uitkomt. De waarheid is een aangepaste constructie en is er een uit zelfbehoud en graag zien of gezien willen worden, levensdrang zal het ook wel zijn, het willen overleven. Ik sprak een tijd geleden met iemand en we zouden fantasieën vertellen aan elkaar, alvast zouden we dat proberen. Waarschijnlijk uit een hongerige nieuwschierigheid of wanhoopsdaad elkaar te begrijpen. Veel verder dan wat eerste fanatsieën zijn we niet geraakt, dat gaat niet... er is altijd die selectie uit angst en zelfbehoud wat dat laatste ook moge waard zijn. In ieder geval is het graag zien en graag gezien willen worden vele malen sterker. Daardoor worden verhalen en fantasieën bruikbaar gemaakt, bruikbaar in de constructie van ons bestaan. Of dat eerlijk is en of die eerlijkheid dan wel bestaat bestaat, vraag ik mij dan een ogenblik af ? Daarna lieg ik verder over mijn wereld en die van anderen in de wetenschap dat we dat met zijn allen doen. Omdat we evenwichten willen tussen graag zien en graag gezien willen worden, uit zelfbehoud en om nog mensen over te houden om van te houden. Liegen uit liefde zal ik het voortaan noemen. Wie noemde dat ooit "de lenige liefde" klinkt in ieder geval beter liegen uit liefde. Tja, je hebt schrijvers en stotteraars!
Of je tussen twee stoelen wil blijven zitten? Ik las net een artikel van Ted Bwatu (http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1616915/2013/04/18/) en zijn ontgoocheling in Antwerpen waar hij, geboren en getogen, nog steeds geconfronteerd wordt met de vraag naar zijn afkomst. Ik lees nationaliteit, niemand vraagt naar "wie" hij is wel "wat" hij is, één van ons of een ander, een verschrikkelijk gebeuren. We blijken kleur, geur en gedrag nog steeds te koppelen aan een nationaliteit. En o wee als het in een of andere rare herinnering van ons collectief geheugen niet refereert naar dat van "ons" wat dat of die van ons dan ook moge zijn. Ik voel dat niet nationaliteit. Ik voel wel geluk of ongeluk, liefde of verdriet maar nationaliteit daar heb ik niets mee. Ja ik heb taal en afkomst (en laat dat een aardige weg zijn met een kronkelend pad) en gewoontes die refereren naar waar ik opgroei, waar ik werk, waar ik denk, wat ik ervaar,... maar om dit te omschrijven als nationaliteit of omgrenst gebied doet mij huiveren. Mijn gedachten zijn nog nooit door een nationale grens tegen gehouden. Ja ik had anders geleefd ergens anders maar daar doet nationaliteit niets aan. Mijn identiteit is immers gevormd door een mix van waar en met wie, ook met taal (of talen) met DNA, van wat wel en niet gedrufd en gedaan en met mijn ervaring en en en...... dus alles wat ik ontplooi of niet ontplooi. Dus mijn nationaliteit is enkel een administratieve constructie mijn identiteit is dat niet. Waarom vragen we alsnog naar iemand zijn afkomst als de kleur of de geur verschilt en vragen we niet wie hij is. De constructie van het nationale is zeer hebberig, letterlijk begrenzend en beschermend tegen alles wat dynamisch en naar het eindeloze zoekt. Neen ik wil niet tussen twee stoelen zitten, ik wil ook niet op een van beide, laat mij maar ronddolen in de vrije ruimte. Ik ben van nergens en ga steeds ergens anders naartoe.
Plots wist ik het weer, wist ik het waarom, al zal ik daar nooit echt zeker van zijn. Het zonlicht had me gewekt en dat was lang geleden, grote lichtvlekken in de kamer met hier en daar het spel van de bomen daarvoor. Aan de ontbijttafel ging het spel van licht op de muren , de vloer en de rand van de tafel verder, een spel van licht een schaduw, een spel van "schijnen en verdwijnen" of zoiets al argument en tegen argument, een discussie in licht en lichter in donker en donkerder. Ineens herinner ik mij weer waarom je schilderen of fotograferen zou, waarom je dit of gene moment zo zou willen vastpakken in een beeld, gekoesterd voor een eeuwigheid die nooit zal blijven duren omdat het de evolutie in zich draagt. Toch zijn dit ochtenden als uit de duizend, wetend dat het uit deze eenvoud van wat lichtvlekken is waar veel inzicht is voortgekomen. Net als het voor een boom staan en ineens zien welke schoonheid daarin schuilt. Schoonheid van een complexe eenvoud. Zo was mijn ochtend en zo was mijn gedachtengang, tot iemand een vervelende krant op tafel legde en ik door al dat inzicht de ellende van de wereld kon overschouwen of toch die ellende die men mij wou slijten. Ik keek opzij en zag het licht verschuiven. Ik had de keus mee opschuiven met mijn blik of verstarren in een werkelijkheid op een vel papier die mij over gisteren vertelde .
Le sacre du printemps, anders bekeken, toekomst nooit meer hetzelfde! Over
Een paar maanden hadden ze nodig gehad om hun gedachten en wat ze voelden in beweging om te zetten. 18 jongeren werden uitgedaagd om iets te doen met een 100 jaar oud werk "Le sacre du printemps". Het was een zoektocht naar zichzelf, een zoektocht naar betekenis en de relativiteit daarvan. Ze werden gecoacht door een prachtig team van kunstenaars (Jo-An Lauwaert, Lenneke Rasschaert en Paulo Guerreiro) die met veel geduld luister-, voel-, en kijkbereidheid de jongeren "hun" verhaal lieten vertellen. Dit was niet meteen een evidente maar wel een zeer schone keuze. De enige terechte keuze met deze groep en onze opdracht. We kregen niet zomaar een interpretatie of visie op "Le sacre" we kregen een eigentijds statement vol met twijfels en proberen, vol energie en bereidwilligheid, overvol van proberen en een weg zoeken die langzaam maar zeker duidelijk wordt. We kregen jongeren die allemaal iets hadden met "Le sacre du printemps"en dat gaandeweg voor zichzelf en een publiek duidelijk maakten. Dat we deze kans kregen om dat met de Filharmonie te mogen uitvoeren is uniek en sterk. Dit vraagt om meer, veel meer en op zijn minst nog een uitvoering. (zoveel schoonheid slechts eenmaal kunnen zien is jammer). Duidelijk is hier dat onder het mon van "kunst en educatie" het proces veel groter is dan louter wat ruiken aan de kunst, wat initieren of animeren, wat uitleggen of ontsluiten. Het mooie samenspel tussen actief onderzoek, het onderzoeken naar en van tijd en ruimte en verschillen van betekenissen en contexten hieraan gekoppeld, het reflecteren naar zichzelf, naar de wereld, het zoeken naar vorm en zijn mogelijk en onmogelijkheid... Alles zat vervat in het project. Als kunst & educatie op deze manier samengaan dan is duurzaamheid verzekerd. Dan weten we dat we bouwen aan een toekomst vol nieuwe betekenisvelden, al de rest is vertrouwen in de nieuwe bouwers van die toekomst! En als ik deze jongeren bezig zag dan is mijn hart in rust! Ik ben in de onmogelijkheid hier all theorie (waarover in vorig schrijven sprake) over kunst & educatie zelfs nog maar in te herkennen, dit harmonisch spel waarin alles zit vervat laat zich niet vatten in één concept. Het intuïtieve van het zoeken en leren met inbegrip van vallen en opstaan, zeker en onzekerheid, vertrouwen en angst, lol en ellende, weten en niet weten, mijn ding of net niet mijn ding.... het kwam allemaal aan bod. Als morgen de telefoon rinkelt en de Filharmonie of wie ook in de kunstwereld en die heeft nog zo'n vraag, stel ze ons we zullen er u duizend voor in de plaats geven met de zekerheid dat alles in verandering is, de schoonheid zal nog schoner zijn, zeker weten!
(Rituals Now , een samenwerking van De Filharmonie en De Veerman! meer info en Filmfragmenten making off, www.veerman.be)
Ik lees een nieuw boek over "Kunst, erfgoed theorie en praktijk"(Mooss) een nobel initiatief dat het vooral moet hebben van de theorieën over kennis en leren. Ze doen weer de ronde Kolb, Gardner, Parsons en de laatste jaren ook Csikszentmihalyi. Allemaal nobele gedachten en theorieën die de moeite waard zijn om door te nemen, om te kennen ook! Dat is het goeie aan wat ik nogamaals lees. Ik blijf echter bij opperste verbazing steken als het over de praktijk gaat. Een boek over kunst & educatie dat het niet heeft over kunst, hoe kan dat nu? Er zijn inderdaad wat voorbeelden die verwijzen naar een kunstwerk of een museumpraktijk maar niet echt de essentie (als die al bestaat) weet te benaderen van "kunst als gebeuren" in een samenleving. Het blijkt er niet echt toe te doen of je naar een koffiekan kijkt dan wel naar een werk van Margritte. Is het luisteren naar het ruisen van de zee hetzelfde dan een stuk van Arvo Pärt beluisteren? He schiet allemaal door mijn gedachten. Beide, de koffiekan en Margritte zijn te vertalen naar mijn persoonlijke leefsfeer en roepen verhalen en fantasieën op, dat wel, maar waar ligt het verschil? Als het er niet toe doet waarom doen we dan alsof? Is er niet iets zoals context en maatschappelijke inbedding, geschiednis en actualiteit, culturele en sociale context ? Allemaal vragen waar met een grote bocht omheen wordt gefietst. Educatie tot zover dan, maar kunsteducatie heeft toch iets met kunst? Het intrisieke van kunst is dat het een leergebeuren aan zich meebrengt zowel het maken, het zien, horen, voelen als beleven. Creatie,Productie, Participatie en reflextie is niets zonder zijn gebeuren en verdieping in het onderwerp zelf. Ik kijk naar de koffiekan op tafel en stel mij opnieuw de vraag naar het verschil? De koffiekan is geen melkkan zolang er koffie in zit, en een kunstwerk is niets zonder zijn context, daar moeten we in de wereld van de kunst & educatie toch wat omzichtiger mee omgaan schiet er door mijn hoofd. Houd het steek? Ik weet het niet, maar de vraag stellen is ze ook beantwoorden en dat zijn we onszelf minstens verschuldigd.
In 2006 begon het avontuur, Het Middelheim museum en De Veerman stapten samen in een verhaal dat dan naam "Bijbuurten" kreeg. Het museum wou andere doelgroepen bereiken en zag een link in de buurt het Kiel in Antwerpen zuid. De buurt die gekend is door zijn woningen, beter gekend onder de naam "De Braam Blokken" van architect Renaat Braam hadden immers een link met het museum vanuit een architecturaal en artistiek verhaal. Er woonden ook mensen die het museum nu net niet bereikte. 3 jaar lang schreven en werkten we aan een verhaal met veel experimenten en activiteiten die resulteerde in een groots project "Nest op het Kiel" Een beeldend project waar de hele buurt bouwde aan een nest (een groot nest in wilgentakken midden de blokken van Braam), een metafoor voor een samenleving waar het goed was te toeven , waar men zich thuis voelde, waar ontmoeting centraal stond, dat voedsel gaf voor gesprek over de samenleving die we waren en wilden zijn. Vandaag staat het Nest er nog. Gisteren praatten we nog eens met alle partners die betrokken waren bij dit dit project over wat we gedaan hadden, wat er gebeurd was, .... en vooral hoe het project zijn invloed had op een museum, op een buurt , op ons werk. Dit verhaal is nog steeds levendig en sterk, tot op vandaag zijn de bewoners bewogen door hun "Nest" (ontstaan door samenwerking met kunstenaar Andreas Hetfield en zijn partner Suus Van Bathusen). De constatatie dat samenlevingsopbouw, een cultureel ontmoetingscentrum (NOVA) het Middelheim museum, De Veerman en de buurtbewoners nog steeds praten met elkaar over wat geweest is en vooral wat de toekomst moet zijn van het "Nest" is sterk! Zeer sterk! Sommigen zien dit als een sociaal artistiek project, anderen als een Kunstproject, anderen ontwaren educatieve verhalen weer ander grootse culturele gedachten en weer anderen een groot gebeuren. We zijn 2013 en het "Nest" leeft nog steeds, staat er nu gesnoeid bij en snakt naar een beslissing hoe we verder gaan. Het verhaal dat ontstond in een stad die bouwde vanuit een visie aan een nieuw grootstedelijk verhaal, ondersteund door beleidsmakers die geloofden in een toekomst voor een stad die van iedereen was. Vraag is nu , hoe gaan we verder, welk zal de volgende stap zijn. Breken we dit monument (want dat is het Nest wel degelijk) af of koesteren we het verder zoals vele andere tekenen van een tijd. Voor de bewoners is het duidelijk, het "Nest" is hun "Nest". De initiatiefnemers van indertijd, mijzelf incluis zijn emotioneel en rationeel verbonden met wat hier instond als een gedacht en uitgroeide tot een gebeuren wat "Kunst" mag genoemd worden. De verbondenheid tussen een beeld, een gedachte, gedrag, dynamiek is meer dan schoonheid. Gisteren was het weer duidelijk dit verhaal, dat als tijdelijk project en denkoefening begon, schreeuwt om verder gezet te worden. Het in beginne groene nest is nu een skelet dat verder moet ingevuld worden, de takken houden stand en groeien, vragen om onderhoud en snoei, vragen een richting , net als ons engagement, denken en handelen.
Deze dag vult zich met gedachten. Gisteren nog mocht ik weer het land in om te vertellen waarom kunst zich in het centrum van ons bestaan bevindt. Verbazing bij luisteraar! Waarom zoveel verbazing denk ik dan, gewoon rond u zien hoe wij met zijn allen proberen vorm te geven aan een bestaan, waarom sommigen (de kunstenaars) er hun levensmissie van maakten of maken. Ik dweil het land af en soms daarbuiten voor een lezing om te vertellen, ja ik ben een verteller geworden blijkt. Met passie verdedig ik de kunsten in het centrum van ons bestaan, neen geen franje, geen rand verschijnsel maar wezenlijk en alles wat we hebben. Neen geen ding aan een muur of een al dan niet afgebakend podium, een geluid in de ruimte of concertzaal, dat zijn maar resultaten, het zijn maar conclusies van een zoeken en vinden. Niet ik trek alleen deze dagen rond, tot tweemaal toe kwam ik Koen Van Mechelen tegen die eenzelfde reis maakt, soms naar nog oneindiger horizonten om zijn metaforen uit te leggen, zijn kruistocht om in het centrum te plaatsen wat daar moet staan. Ook Stefan Perceval kom ik tegen op die kruistochten, ook hij blijft zijn verhalen vertellen of beter nog laat ze zien uit de mond van een jonge man of dame waarvan men had opgegeven dat ze ook maar iets te laten vertellen. Nomaden van de kunst trekkend van streek naar streek van gedachte naar gedachte. Bij het afsluiten vinden de mensen dat interessant, ze voelen zich daar goed bij. Een stap dichter bij de essentie denk ik dan. Vervolgens doen we inkopen , koken we, gaan weer aan het werk ,geven een kus aan een geliefde en zeggen weer dag als vanouds. De krant bulkt van wetenwaardige nietswetendheid. Gelukkig fluit er een vogel, kraait er een haan, zingt iemand een lied, verteldt een ander een verhaal en gaat het stotteren verder. Mijn dag vult zich met gedachten voor een nieuw verhaal, een nieuwe missie en wie weet wie kom ik daar weer allemaal tegen. (na de doorstart van het expertisenetwerk CO-7 in Poperinge)
Cultuur/kunst is van iedereen, tot de dood erop volgt!
Soms gaat het pas langzaam dagen, soms gaat het te snel! Vandaag kon ik zien hoe een bepaalde groep zich probeert te weren, zich verzette ook tegen een andere groep! Dit gebeurt gebeurt meestal vanuit emoties! Het begint zelden waar ratio en emotie in een evenwicht zijn. Neem nu de hele strijd?/discusie?/ruzie? om aan te tonen dat "kunst" geen subsidie slorpende bedrijvigheid is maar tot de essentie van ons bestaan behoort. De ene verwijt de andere dat de stukken ervan afvliegen. Elke partij trekt zich terug in zijn schietgangen of achter zijn kantelen, besluipt de ander als een vijand en probeert een genadeslag toe te dienen. Cultuur noemen we dat... de cultuur van de dwaasheid waar het gaat om gelijk hebben, om het gelijk aan zijn kant te krijgen, de andere een nederlaag te bezorgen. Rare cultuur is met dat! In Antwerpen woedt zo'n strijd, maar niet enkel daar, in Vlaanderen is deze oorlog op de achtergrond aanwezig maar in China, in Sierië, Nederland,.... en ik kan wel doorgaan is de strijd bezig. Wat is dat met die kunst, wat is de misdaad begaan door kunstenaars dat ze het oog van een denkbeeldige vijand zijn gevallen en bestaat die wel. Kunst moet immers niets, ze is er en dat moe volstaan. En misschien is het net dat wat de doorn des aanschijns is, "ze moet niks, ze is er gewoon". Andere zaken moeten wel en staan in onze economisch georiënteerde samenleving in volledige evenwicht met de andere bezigheden. Kunst niet ze is onevenwicht en evenwicht, is twijfel en zekerheid,is plezier en ontchoogeling, is goed en kwaad, is niets en iets, is het leven en zelf en ver daar voorbij of voordien en dus onbegrijpbaar begrijpbaar. Dus het uitleggen en daarvoor een strijd aangaan is onbegonnen, daar het al altijd begonnen is. Dus als we daarvoor de spreekwoordelijke lans willen breken (alweer een strijd maar dan spreekwoordelijk) moet het anders, moeten we ervan uitgaan dat kunst effectief een deel is va ieders leven, zoiets als onze ademhaling! Dus niet uithalen in zei die eraan meedoen en zei die er niet aan meedoen. Goed kijken en merken dat we met zijn allen deelnemen aan het grote wonder dat cultuur heet en dat er bij elkeen sporen van kunst zijn terug te vinden. Dat is het begin om ervoor te zorgen dat het weer aanvaardbaar wordt net zoals eten en drinken, zoals ademen, zoals het leven zelf tot de dood erop volgt.
Een paar gedachten in focuspunten uitgedrukt, voor nu .... tot er beter zijn!
Waar ik aan dacht bij het werken en de vele gesprekken die over mijn werk gaan, een paar gedachten in focuspunten uitgedrukt:
We stippelden in ons werk een weg uit met vijf focuspunten met name participatie, creativiteit, confrontatie, traditie en duurzaamheid. We hadden er veel meer kunnen kiezen maar beperking laat toe dat je dieper nadenkt in plaats van steeds maar breder en vager te gaan.
We gingen even dieper in en kwamen al tot dit i.v.m. de boven staande begrippen:
- Participatie zien
we als een groot maatschappelijk gegeven en een noodzaak in een democratische
samenleving. Participatie is hierbij onlosmakelijk verbonden met
het krijgen en
nemen van verantwoordelijkheid en betrokkenheid.Het is ook gebaseerd en draait op "het delen" veel meer dus dan het zich louter toeeigennen. Delen is iets wat in educatie centraal komt te staan. De manier van delen en het bezig zijn met delen is actueler dan ooit en is mede een verantwoording waarom participatie een sterke focus is voor ons werk. Zeker ook als kunsten organisatie is dit zeer actueel, kunsten die op zichzelf al noodzakelijkerwijs eigenzinnige standpunten kan innemen moet ook bezig zijn met het delen daarvan anders dreigt het maatschappelijke draagvlak een grijs veld te worden waar enkel donkere tijden wachten.
- Creativiteit slaat
op de persoon zelf en zijn manier van zijn in de samenleving: vanuit een
unieke kijk telkens zoekend naar oorspronkelijke oplossingen.Creativiteit is
eigen aan elke mens en dat in hem ten volle laten ontplooien is een taak van de gemeenschap vinden wij. Niet enkel onderwijs maar alle geledingen van het
maatschappelijke geheel hebben daar baat bij. Kunst en creativiteit zijn ten allen tijde verbonden met elkaar. Daarom ook voelen wij ons geroepen om dit mee centraal
te stellen in ons werk.
- Confrontatie is een
gedrag dat nodig is om avonturen en ontdekkingen aan te gaan en waarbij we de
tegenstelling en de kritiek absoluut nodig hebben om verder te geraken in het ordenen en her- ordenen van onze gedachten. Confrontatie gebeurd door gedachten, ideeën, gevoelens, ..... te delen op welke manier dan ook. het kan sympathiek of minder, het kan mooi of helemaal niet, het kan kleurrijk of zwart wit.... laat ons toegeven dat de kunsten vele verschijningsvormen heeft die dat in zich draagt.
- Traditie maakt het
heden en de toekomst gefundeerd vanuit ons verleden, vernieuwing laat ons toe steeds te evolueren naar de noden, verlangens
en inzichtenvan nu en morgen. Zonder traditie geen toekomst. En wat vandaag is ontstaat uit een verleden. Dus!
- Duurzaamheid zal
er mee voor zorgen dat onze projecten, gedachten en daden geen eendagsvliegen zijn, dat ze gefundeerd
zijn op een bezorgdheid over ons bestaan en dat van de wereld an sich, die
zowel met gedachten, energie als materiële zaken voorzichtig en met zorg
omspringt.
Langzaam geven we deze gedachten vorm in onze projecten en ons bestaan, zowaar geen gemakkelijk maar wel heel plezierig om alles wat we doen even onder deze
scoop te leggen en te bekijken. En later zullen er nog veel meer focuspunten opdoemen maar nu is dit even een accent om ons op een koers te houden in ons
Kunst in het centrum van ons bestaan. kunst en educatie hand in hand zoals het spelen gaat!
eens beginnen met een citaat dat is blijven hangen
Iemand stelde de vraag waar mijn gedachten dan zijn deze dagen, ik kan enkel antwoorden met wat hieronder staat en begin alvast met een citaat dat is blijven hangen in mijn geheugen:
Er bestaat niet
zoiets als kunst, er bestaan alleen kunstuitingen, een verzameling uiterst
heterogene praktijken die deels individualistisch en deels collectief gedacht
worden, en wie spreekt van zoiets massiefs als geëngageerde kunst heeft
eigenlijk alleen maar lucht verplaatst. De veralgemening van de kunst en wat
ze moet horen te doen, beheerst vandaag de dag nochtans opnieuw het hele
middenveld, de media, het denken over de betekenis en het nut van cultuur, haar
hele bestaansreden wordt er opnieuw aan opgehangen, alsof de penibele
geschiedenis van de twintigste-eeuwse ideologieën en hun verpletterende werking
voor de vrijheid van de kunsten, ons niets had geleerd. Waarna ik hier
vervolgens zelf luchthartig over de kunst in het algemeen zal spreken. Om het
algemene te bestrijden, moet men er blijkbaar zelf aan ten prooi vallen
(Stefan Hertmans)
En dan kwam er dit:
De kunstenaar kan van
alles willen, maar in globo verlaat hij de bestaande paden en zoekt hij zijn
eigen weg, zijn eigen taal en vormvermogen om gestalte te geven aan wat hij denkt,
voelt, becommentarieert ...
De kunstenaar
creëert en reflecteert. Om die creaties aan een publiek duidelijk te maken,
drukt hij zich uit: hij stelt een daad van expressie. Het publiek ontmoet het
kunstwerk, al dan niet genietend en al dan niet reflecterend, plaatst het in
zijn wereld en geeft op die manier al dan niet antwoord op de zelf gestelde
vragen. Het is een ingewikkeld proces van betekenis geven, betekenis
overbrengen en betekenis ontsluiten. Dit proces moeten wij mee ontsluiten voor
het publiek willen ze de kunsten ten volle appreciëren en ontmoeten.
In ons werk bij De Veerman als kunstenorganisatie kiezen we voor kunsteducatie
De Veerman neemt de
ingewikkelde processen van vorm-geven en
vorm-begrijpen van de kunstenaar en het publiek als leidraad voor zijn werk
en wil hiermee radicaal de gangbare discussies over proces en product, over
cultuureducatie en kunsteducatie, achter zich laten.
Met deze focus kan
kunsteducatie zowel over het proces als over het product gaan zonder dat het ene
moet dienen om het andere te beoordelen. Door aandacht te besteden aan wat de
kijker/luisteraar ermee doet, hoe hij het ervaart, wat het met hem en zijn
omgeving doet, komen we verder dan het louter beleven. Daarnaast zijn de economische,
sociale, politieke en cultuurhistorische achtergronden van het werk belangrijk
in ons verhaal: alles is immers contextgebonden.
Wij bekijken
kunst niet als een los gegeven, maar als een wezenlijk onderdeel van ons en
het bestaan.
Hoe realiseren we dat:
* De kunstenaar
De Veerman plaatst de kunstenaar
en zijn werk op centrale plaats in de organisatie om projecten te
ontwikkelen. Of het uitgangspunt van een nieuw project nu historisch of
hedendaags is, is in deze context minder belangrijk; wel is de binding met het
leven van vandaag in al zijn facetten essentieel. Het betrekken van kunstenaars (musici, dansers, theater- en filmmakers,
beeldende kunstenaars, literatoren, mediakunstenaars ) die als uitvoerders van een historisch werk of als creators van een
hedendaags oeuvre bezig zijn, is een noodzaak. Deze mensen zijn immers de
hartslag van het kunst- en cultuurgebeuren. Daarom is het aangewezen om in de
kern van de organisatie over mensen te beschikken met de nodige diversiteit.
Tot onze equipe behoren dus zowel gevestigde
waarden als opkomende
kunstenaars die vanuit stedelijke of ecologische inspiraties werken. Net de confrontatie tussen
het historische en het hedendaagse met daarin de cocktail van diverse
stromingen, visies en manieren van werken maakt ons werk interessant.
* De kunstinstellingen
Om het draagvlak van en de oriëntatie op de
kunsten te vergroten zetten we gedurende de afgelopen jaren
doelbewust synergieën op met
kunstinstellingen (AMUZ, HERMESensemble, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten
Antwerpen, deSingel, deFilharmonie, het Middelheimmuseum, de Vlaamse Opera, Les
Muffatti, het Mas). Met hen gaan
we steeds op zoek naar een gemeenschappelijk vraag over het ontsluiten van de
kunsten voor een bepaalde doelgroep. De creatie of programmatie van deze instelling dient
daarbij als uitgangspunt. Vanuit de gemeenschappelijke vraag worden projecten
ontwikkeld met expertise van beide partners.
In de toekomst blijven we dit ook doen al willen we ons ook graag laten verleiden via andere maatschappelijk invalshoeken en thema's zoals talentontwikkeling, creativiteit, duurzaamheid, .......
In ons werk bij de kunstenorganisatie De Veerman werd
tijdens de afgelopen jaren regelmatig gevraagd vanuit het kunstenveld
om een brugfunctiete vervullentussen de kunstinstellingen en het publiek. Ook in de komende jaren zal De Veerman antwoorden formuleren op deze groeiende behoefte.
* Het publiek
De Veerman blijft
zich breed maatschappelijk oriënteren en wil kunst een plaats geven in ieders bestaan. We doen dit met duurzame
en goed gekozen projecten waar participatie een belangrijk gegeven is.
De Veerman wil met
en voor iedereen werken van klein kind tot oudere, van eender welke afkomst of
stand, zolang men bereid is om democratisch en respectvol met elkaar te werken.
Toch moeten we
regelmatig keuzes maken en kiezen we voor een publiek dat het meeste nood heeft
aan kunst of waar we vermoeden dat dit dienstig kan zijn. Dat is niet altijd even makkelijk definieerbaar.
Groepen die verstoken blijven van kansen om met kunst om
te gaan, genieten voorrang. Daarom zijn er programmas
binnen onderwijs zoals De Wondere
Pluim, De Kunstloft, Kinderen worden als componisten geboren, etc.... kijk eens op www.veerman.be en je kan er meer over lezen. Tevens is er een
bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen, mensen met beperkingen, sociaal-economisch
achtergestelde groepen. Diversiteit
is bij De Veerman geen loos begrip, maar iets waar we met zorg op toezien.
Daar zijn mijn gedachten:
Om dat alles te realiseren, te financieren in goede banen te leiden, de juiste mensen in te zetten, zijn mijn gedachten gespitst op dat alles. We verliezen veel tijd doordat er vreemde discussies lopen over cultuureducatie versus kunsteducatie, over onderwijs dan wel cultuur, over........ ook in de talrijke expertisegroepen die onlangs werden opgericht en nog meer inde onderzoeken die uitbesteed werden zien we dat men geen raad weet met de plaats van dit alles.
Voor ons is het duidelijk: in het centrum van ons bestaan!
de basisgedachte:
Wij zien in de huidige maatschappelijke
context nieuwe vormen van reductionisme ontstaan. Zo zien we dat menselijk
gedrag dikwijls herleid ofenkel
verklaard wordt vanuit een biologisch en/of neurologisch standpunt. Binnen dit
denken wordt kunsteducatie door sommigen vernauwd via cultuureducatie tot
socialisatie en door anderen tot identiteitsontwikkeling. We vinden deze
tendens een te enge benadering, omdat kunsteducatie op die manier herleid wordt
tot een middel met als gevolg dat ze zal geëvalueerd worden op haar
psychologische en maatschappelijke effecten.
De Veerman gaat uit van een holarchische visie op kunsteducatie (A. Koestler, K. Robinson, W.
Elias). Kunsteducatie is daarin een niveau van de werkelijkheid op zich, met
haar eigen doelen, methodes en praktijken, die niet tot andere
werkelijkheidsniveaus te herleiden zijn. Het is net een van die sterktes van De
Veerman om dat holarchische model ook voor haar eigen visie, onderzoek en
theorievorming te hanteren.
De Veerman vertrekt
vanuit een geloof in de mogelijkheden
van de mens om via waarneming, ordening en vormgeving zichzelf en zijn
wereld te realiseren. Dit telkens opnieuw en opnieuw doen, zorgt voor evolutie
en innovatie in denken en handelen. We geloven dat kunst hierin een centrale
rol te spelen heeft: zowel het receptief, actief als reflectief omgaan met
kunst heeft het vermogen in zich dat de mens en zijn wereld zich telkens weer
in vraag stelt, hem opnieuw bekijkt, hem opnieuw vormgeeft.
Opdat mensen zouden
blijven evolueren, moeten deze mechanismen een leven lang geactiveerd blijven.
Leeftijd speelt in onze opties dus een ondergeschikte rol. We passen onze
projecten, programmas en activiteiten aan naargelang de leeftijd, context en
achtergrond. Intergenerationeel werken is een van de nieuwe uitdagingen.
De Veerman vertrekt
van het vermogen tot waarnemen, ordenen
en vormgeven. Deze eigenschappen, die te trainen zijn, zijn eigen aan elk
individu en vormen een continu proces in de drang naar evolutie en vooruitgang.
Een kunstenaar is per definitie iemand die vanuit deze eigenschappen werkt: hoe
hij naar de wereld en de dingen kijkt, hoe hij zijn waarneming ordent en hoe
hij van daaruit vormgeeft, is zijn hoofdbezigheid.
Daarom zijn onze
activiteiten, producties, projecten en trajecten uitermate geschikt om niet
enkele van deze elementen, maar net de hele samenhang van deze elementen te
belichten.
Om de samenhang
tussen de factoren en het mechanisme bewust te laten groeien, hanteert De
Veerman het klaverbladmodel. Door middel van deze, weliswaar artificiële,
indeling kan De Veerman de globaliteit
van de menselijke potentie beklemtonen, bevorderen en waarderen en vanuit
dit model bewaken dat het volledige veld wordt bewandeld.
Het klaverbladmodel
neemt de mens als uitgangspunt (1) en stelt het ontwikkelen van de menselijke vaardigheden
centraal. Om meer inzicht te krijgen, zijn inhoudelijke en thematische (2)
benaderingen nodig. Om vorm te geven of vormgeving te kunnen lezen, zijn
inzicht en vaardigheid in de verschillende kunstdisciplines en de taal van de
kunsten (3) nodig. De hulpmiddelen, technieken, en werkvormen zijn onontbeerlijk
om iets praktisch te realiseren (4).
Het klaverbladmodel leidt tot concepten en
projecten die, net zoals kunst die naam waardig, een gelaagdheid bevatten.
Kunsteducatie wordt daardoor behoed voor het evenement.
Vanuit deze visie
gaan beleving, inzicht en kennis hand in hand. En dit in een continu proces, waar groei en ontwikkeling
voorop staan.
In het ontwikkelen
van zowel eigen producten als in de coproducties staat samenwerking met de doelgroep,
de partners, maar ook met aangrenzende sectoren, centraal. Het buiten de eigen
sector durven denken (wetenschappelijke, sociale, economische .) is een nieuw
en noodzakelijk gegeven dat zeker ook in de kunst en cultuur belangrijk is.
Dit alles kan zich
vertalen in workshops, labos, meerdaagse projecten, langere trajecten,
adviesprogrammas, coachingtrajecten en opleidingen waar op
ontwikkelingsprocessen gefocust wordt, maar het kan zich ook vertalen in
publicaties, uitwisselingsmomenten en presentaties van diverse aard. De keuze
van de werkvorm of combinatie van werkvormen
is afhankelijk van de doelstellingen en de beoogde resultaten. Effectiviteit en duurzaamheid zijn
daarbij steeds basisbeginselen.
