Icenet (International Creative Practitioner Forum) Vilnius 23 mei 2013,

Eerste gedachten bij de start.

Ik hoorde ze weer allemaal de woorden: Kunst, creativiteit, identiteit, vertrouwen, zelf ontplooiing, empowerment, communitybuilding, expressie, ……

Nog steeds zijn we zoekend in de wildgroei van onze gedachten naar deze concepten die we bedenken ter eer en meerdere glorie van een gelukkige en groeiende werld. Een wereld in premanente evolutie met het constante geloof dat de mens aanneemt dat hij die wereld vernaderdt en vormgeeft. De mens die denkt dat alles rond hem draait. En toegegeven als je ons bestaan tussen geboorte en dood bekijkt lijkt dat ook zo. Alleeen zijn velen ons en mij voorggegaan en hadden datzelfde humane idee van “making the world” en vooral “making the world better”. De schoonheid van deze bijeenkomsten zit hem in de wil om dat te doen, het geloof ook dat we dat kunnen. De kritiek is even hard als de reletieve waarheid dat dit gepruts marginaal is in de zich voltrekkende  tijd die mij nietig maakt, in de onmetelijke ruimte waardoor ik mijzelfs als nietig moet beschouwen. Een van de aanwezige artiesten zei net over kunst op school: “ik pas niet in het plaatje, ik plas in het plaatje” (Sammy Ben Yakoub) . En misschien is dit een sleutel voor dit soort bijeenkomsten we willen niet zozeer” passen in wat we hebben”, we willen “plassen in wat we hebben”.  Maar misschien plassen we in een onmetelijke zee en veroorzaken een zachte rimpeling en wie weet wat daar uit groeit?

De creatieve expressie beweging van neem pakweg het midden van vorige eeuw droeg dezelfe idealen uit als de bijeenkomst vandaag. Toegegeven de uitgangspunten van de wereld waren anders. We hadden net twee oorlogen gevoerd in onze contereien, we zagen dat” de meester leerling” of “de leider volger” idiomen waar we toen mee leefden aan verandering toe waren. We zouden de wereld weer veroveren vanuit de naïviteit maar ook de inventiviteit van het kind en het kind zijn. We namen aan dat we altijd dat kind zouden  blijven zoals een meester altijd een leerling blijft. Het toenmalige idee dat elk concept door ons bedacht steeds in vraag zou moeten gesteld worden maakte een link met de Kunstenaar die de moed had met zijn stotterende bezigheden de vraag en het antwoord te geven op de reden van ons bestaan. Meer nog zelfs dat zou hij weer in vraag te stellen. De verbeelding moest aan de macht, de fantasie mocht onbegrenst, de expressie moest vrij en ongebonden, de afgesproken waarden en normen in vraag gesteld, het exeperiment met wat wij als waarheid hadden gezien mocht die grens voorbij, de waarheid bestond niet. Elk zijn waarheid en daar dan gemeenschap in zoeken.

Nu pakweg 65 jaar later en veel accidenten, experimenten technologievondsten, volksverhuizingen en nog meer oorlogen (zei het wat verder van hier maar op de voet online te volgen) en veel gelukkige en ongelukkige momenten  verder zoeken we vanuit een soortgelijke vraagstelling  naar de plaats van Kunst & educatie. Het balang ervan wordt aangetoond over groei en samenhorigheid over uiten en delen, over groeien en weerbaar worden, over innovatief en creatief en dat als grote mogelijkheden om onze wereld op sporen te brengen naar dat ultieme doel dat als “geluk” het best kan omschreven worden. Zonder dat ooit iemanfd geluk kon vatten behalve in uiterst zeldzame “hier en nu momenten”.

Ik beschouw het nobel dat zich weer een 90 tal mensen vandag in Vilnius buigen over dat in ons werk, dat we als de essentie kunnen duiden. Toch blijf ik wat hangen bij de  gedachte dat “kunst” noch sociaal of associaal is, noch lerend of belerend is, noch maakt noch kraakt maar gewoon aanwezig is in ons bestaan en daar van alles kan en niet kan veroorzaken naargelang het standpunt of de waarde die wij daar zowel als individu maar ook als gemeenschap aan geven.

Toegegeven gestuurd door zowel een rechts markeconomisch denken als een links sociaal hongerige zoektocht blijft het steeds zoeken naar evenwichten. We balanceren tussen beiden en weten ons raad nog onraad. We prutsen verder aan ons zeer tijdelijk bestaan.

Ik kan enkel constateren dat de kunst die niets wil bewijzen toch wordt opgevoerd als iets wat moet en belangrijk is in opvoeding, communitybilding, zelfontplooiing, etc…. terwijl ze dat intrensiek al is gewoon omdat ze is!

Sommigen bedenken keer op keer nieuwe methodieken, anderen laten het ene na  andere schone en boeiende project geboren worden. Alweer nobel, schoon en meer dat ik mag verhopen. Iemand gebruikte een beeld van een koorddanser (zijzelf) in haar programma en het vertrouwen krijgen dat je het kan. Dat verwijst mij naar een zeer goeie vriendin die ergens in het zuiden dezelfde metafoor gebruikt maar dan zonder woorden.  We zijn met zijn allen koorddansers die eenmaal de stap gezet weten dat enkel het vertrouwen ons naar de overkant brengt. Niet de vraag of die overkant dan beter is dan deze van waaruit we net zijn gestart. Het gaat over de tocht, het stappen zelf, wind nog regen of wat dan ook mag dat vertrouwen aantasten of we vallen (of falen) en kunnen een andere zonderling die de tocht wil aanvatten enkel nog banger maken om te beginnen stappen.

En dat doen we vandaag we herbeginnen preciess bnog banger en angstiger dan gisteren. Maar wat met zei die reeds op het koord lopen, wat met zei die onderweg zijn?

Ik ben een van hen, onderweg vol vertrouwen en blakend in al mijn onzekerheid in de zekerheid van mijn weg. Zo is ook de kunst, blakend van zekerheid van de onzekerheid. Maar hoe bouw je dat in een bestaan, hoe vertel je kinderen (waar hier nogal op gefocust wordt , ook als metafoor voor de zich ontwikkelende mens en maatschappij) die wij concepten als tijd , ruimte, kracht, orde, juist en niet juist willen bijbrengen en dat dit alles maar realtief is en dus geen enkel zekerheid kan geven op het koord.  Moeten de educators niet meer “in het plaatje plassen” zoals de kunstnaar in het plaatje plast?

Neen ik ben geen negativist en evenmin negeer ik het idee “elk moment zijn waarde”, net niet! Ik geloof in het zoeken maar ook in het vinden, zoals ik geloof dat elke stap op de gespannen koord op grote hoogte mij de gemoedsrust bijbrengt die nodig is om er vrede mee te nemen wat zoveel wil zeggen als “ten vrede” of “tevreden”. Elke lijn, elk geluid, elk moment door ons gevangen in de onbevangenheid van het weten en weeggeven als teken is van betekenis als we dat willen.

(Ik sloeg een werksessie over om deze gedachte te delen voor wat ze waard is en voor mijn eigen orde, ik drink een glas water en kijk naar deze stad die ik niet ken en plas in mijn eigen plaatje dat is wat ik minstens kan doen in deze wereld!)