Iemand stelde de vraag waar mijn gedachten dan zijn deze dagen, ik kan enkel antwoorden met wat hieronder staat en begin alvast met een citaat dat is blijven hangen in mijn geheugen:

… Er bestaat niet zoiets als ‘kunst, er bestaan alleen kunstuitingen, een verzameling uiterst heterogene praktijken die deels individualistisch en deels collectief gedacht worden, en wie spreekt van zoiets massiefs als ’geëngageerde kunst‘ heeft eigenlijk alleen maar lucht verplaatst. De veralgemening van ‘de’ kunst en wat ze moet horen te doen, beheerst vandaag de dag nochtans opnieuw het hele middenveld, de media, het denken over de betekenis en het nut van cultuur, haar hele bestaansreden wordt er opnieuw aan opgehangen, alsof de penibele geschiedenis van de twintigste-eeuwse ideologieën en hun verpletterende werking voor de vrijheid van de kunsten, ons niets had geleerd. Waarna ik hier vervolgens zelf luchthartig over ‘de kunst’ in het algemeen zal spreken. Om het algemene te bestrijden, moet men er blijkbaar zelf aan ten prooi vallen …

(Stefan Hertmans)

En dan kwam er dit:

De kunstenaar kan van alles willen, maar in globo verlaat hij de bestaande paden en zoekt hij zijn eigen weg, zijn eigen taal en vormvermogen om gestalte te geven aan wat hij denkt, voelt, becommentarieert ...

De kunstenaar creëert en reflecteert. Om die creaties aan een publiek duidelijk te maken, drukt hij zich uit: hij stelt een daad van expressie. Het publiek ontmoet het kunstwerk, al dan niet genietend en al dan niet reflecterend, plaatst het in zijn wereld en geeft op die manier al dan niet antwoord op de zelf gestelde vragen. Het is een ingewikkeld proces van betekenis geven, betekenis overbrengen en betekenis ontsluiten. Dit proces moeten wij mee ontsluiten voor het publiek willen ze de kunsten ten volle appreciëren en ontmoeten.

In ons werk bij De Veerman  als kunstenorganisatie kiezen we voor kunsteducatie

De Veerman neemt de ingewikkelde processen van vorm-geven en vorm-begrijpen van de kunstenaar en het publiek als leidraad voor zijn werk en wil hiermee radicaal de gangbare discussies over proces en product, over cultuureducatie en kunsteducatie, achter zich laten.

Met deze focus kan kunsteducatie zowel over het proces als over het product gaan zonder dat het ene moet dienen om het andere te beoordelen. Door aandacht te besteden aan wat de kijker/luisteraar ermee doet, hoe hij het ervaart, wat het met hem en zijn omgeving doet, komen we verder dan het louter beleven. Daarnaast zijn de economische, sociale, politieke en cultuurhistorische achtergronden van het werk belangrijk in ons verhaal: alles is immers contextgebonden. 

Wij bekijken kunst niet als een los gegeven, maar als een wezenlijk onderdeel van ‘ons’ en ‘het’ bestaan.

Hoe realiseren we dat:

* De kunstenaar

De Veerman plaatst de kunstenaar en zijn werk op centrale plaats  in de organisatie om projecten te ontwikkelen. Of het uitgangspunt van een nieuw project nu historisch of hedendaags is, is in deze context minder belangrijk; wel is de binding met het leven van vandaag in al zijn facetten essentieel. Het betrekken van kunstenaars (musici, dansers, theater- en filmmakers, beeldende kunstenaars, literatoren, mediakunstenaars …) die als uitvoerders van een historisch werk of als creators van een hedendaags oeuvre bezig zijn, is een noodzaak. Deze mensen zijn immers de hartslag van het kunst- en cultuurgebeuren. Daarom is het aangewezen om in de kern van de organisatie over mensen te beschikken met de nodige diversiteit. Tot onze equipe behoren dus zowel gevestigde waarden als opkomende kunstenaars die vanuit stedelijke of ecologische inspiraties werken. Net de confrontatie tussen het historische en het hedendaagse met daarin de cocktail van diverse stromingen, visies en manieren van werken maakt ons werk interessant.  

* De kunstinstellingen

Om het draagvlak van en de oriëntatie op de kunsten te vergroten zetten we  gedurende de afgelopen jaren doelbewust synergieën op met kunstinstellingen (AMUZ, HERMESensemble, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, deSingel, deFilharmonie, het Middelheimmuseum, de Vlaamse Opera, Les Muffatti, het Mas). Met hen gaan we steeds op zoek naar een gemeenschappelijk vraag over het ontsluiten van de kunsten voor een bepaalde doelgroep. De creatie of programmatie van deze instelling dient daarbij als uitgangspunt. Vanuit de gemeenschappelijke vraag worden projecten ontwikkeld met expertise van beide partners.

In de toekomst blijven we dit ook doen al willen we ons ook graag laten verleiden via andere maatschappelijk invalshoeken en thema's zoals talentontwikkeling, creativiteit, duurzaamheid, .......

In ons werk bij de kunstenorganisatie De Veerman werd tijdens de afgelopen jaren regelmatig gevraagd vanuit het kunstenveld om een brugfunctie te vervullen tussen de kunstinstellingen en het publiek. Ook in de komende jaren zal De Veerman antwoorden formuleren op deze groeiende behoefte.

* Het publiek

De Veerman blijft zich breed maatschappelijk oriënteren en wil kunst een plaats geven in ieders bestaan. We doen dit met duurzame en goed gekozen projecten waar participatie een belangrijk gegeven is.

De Veerman wil met en voor iedereen werken van klein kind tot oudere, van eender welke afkomst of stand, zolang men bereid is om democratisch en respectvol met elkaar te werken.

Toch moeten we regelmatig keuzes maken en kiezen we voor een publiek dat het meeste nood heeft aan kunst of waar we vermoeden dat dit dienstig kan zijn. Dat is niet altijd even makkelijk definieerbaar.

Groepen die verstoken blijven van kansen om met kunst om te gaan, genieten voorrang. Daarom zijn er programma’s binnen onderwijs  zoals De Wondere Pluim, De Kunstloft, Kinderen worden als componisten geboren, etc.... kijk eens op www.veerman.be en je kan er meer over lezen. Tevens is er een bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen, mensen met beperkingen, sociaal-economisch achtergestelde groepen. Diversiteit is bij De Veerman geen loos begrip, maar iets waar we met zorg op toezien.

Daar zijn mijn gedachten:

Om dat alles te realiseren, te financieren in goede banen te leiden, de juiste mensen in te zetten, zijn mijn gedachten gespitst op dat alles. We verliezen veel tijd doordat er vreemde discussies lopen over cultuureducatie versus kunsteducatie, over onderwijs dan wel cultuur, over........ ook in de talrijke expertisegroepen die onlangs werden opgericht en nog meer inde onderzoeken die uitbesteed werden zien we dat men geen raad weet met de plaats van dit alles.

Voor ons is het duidelijk: in het centrum van ons bestaan!

de basisgedachte:

Wij zien in de huidige maatschappelijke context nieuwe vormen van reductionisme ontstaan. Zo zien we dat menselijk gedrag dikwijls herleid of  enkel verklaard wordt vanuit een biologisch en/of neurologisch standpunt. Binnen dit denken wordt kunsteducatie door sommigen vernauwd via cultuureducatie tot socialisatie en door anderen tot identiteitsontwikkeling. We vinden deze tendens een te enge benadering, omdat kunsteducatie op die manier herleid wordt tot een middel met als gevolg dat ze zal geëvalueerd worden op haar psychologische en maatschappelijke effecten.

De Veerman gaat uit van een holarchische visie op kunsteducatie (A. Koestler, K. Robinson, W. Elias). Kunsteducatie is daarin een niveau van de werkelijkheid op zich, met haar eigen doelen, methodes en praktijken, die niet tot andere werkelijkheidsniveaus te herleiden zijn. Het is net een van die sterktes van De Veerman om dat holarchische model ook voor haar eigen visie, onderzoek en theorievorming te hanteren.

De Veerman vertrekt vanuit een geloof in de mogelijkheden van de mens om via waarneming, ordening en vormgeving zichzelf en zijn wereld te realiseren. Dit telkens opnieuw en opnieuw doen, zorgt voor evolutie en innovatie in denken en handelen. We geloven dat kunst hierin een centrale rol te spelen heeft: zowel het receptief, actief als reflectief omgaan met kunst heeft het vermogen in zich dat de mens en zijn wereld zich telkens weer in vraag stelt, hem opnieuw bekijkt, hem opnieuw vormgeeft.

Opdat mensen zouden blijven evolueren, moeten deze mechanismen een leven lang geactiveerd blijven. Leeftijd speelt in onze opties dus een ondergeschikte rol. We passen onze projecten, programma’s en activiteiten aan naargelang de leeftijd, context en achtergrond. Intergenerationeel werken is een van de nieuwe uitdagingen.

De Veerman vertrekt van het vermogen tot waarnemen, ordenen en vormgeven. Deze eigenschappen, die te trainen zijn, zijn eigen aan elk individu en vormen een continu proces in de drang naar evolutie en vooruitgang. Een kunstenaar is per definitie iemand die vanuit deze eigenschappen werkt: hoe hij naar de wereld en de dingen kijkt, hoe hij zijn waarneming ordent en hoe hij van daaruit vormgeeft, is zijn hoofdbezigheid.

Daarom zijn onze activiteiten, producties, projecten en trajecten uitermate geschikt om niet enkele van deze elementen, maar net de hele samenhang van deze elementen te belichten.

Om de samenhang tussen de factoren en het mechanisme bewust te laten groeien, hanteert De Veerman het klaverbladmodel. Door middel van deze, weliswaar artificiële, indeling kan De Veerman de globaliteit van de menselijke potentie beklemtonen, bevorderen en waarderen en vanuit dit model bewaken dat het volledige veld wordt bewandeld.

Het klaverbladmodel neemt de mens als uitgangspunt (1) en stelt het ontwikkelen van de menselijke vaardigheden centraal. Om meer inzicht te krijgen, zijn inhoudelijke en thematische (2) benaderingen nodig. Om vorm te geven of vormgeving te kunnen lezen, zijn inzicht en vaardigheid in de verschillende kunstdisciplines en de taal van de kunsten (3) nodig. De hulpmiddelen, technieken, en werkvormen zijn onontbeerlijk om iets praktisch te realiseren (4).

Het klaverbladmodel leidt tot concepten en projecten die, net zoals kunst die naam waardig, een gelaagdheid bevatten. Kunsteducatie wordt daardoor behoed voor het ‘evenement’.

Vanuit deze visie gaan beleving, inzicht en kennis hand in hand. En dit in een continu proces, waar groei en ontwikkeling voorop staan.

In het ontwikkelen van zowel eigen producten als in de coproducties staat samenwerking met de doelgroep, de partners, maar ook met aangrenzende sectoren, centraal. Het buiten de eigen sector durven denken (wetenschappelijke, sociale, economische ….) is een nieuw en noodzakelijk gegeven dat zeker ook in de kunst en cultuur belangrijk is.

Dit alles kan zich vertalen in workshops, labo’s, meerdaagse projecten, langere trajecten, adviesprogramma’s, coachingtrajecten en opleidingen waar op ontwikkelingsprocessen gefocust wordt, maar het kan zich ook vertalen in publicaties, uitwisselingsmomenten en presentaties van diverse aard. De keuze van de werkvorm of combinatie van werkvormen is afhankelijk van de doelstellingen en de beoogde resultaten. Effectiviteit en duurzaamheid zijn daarbij steeds basisbeginselen.

daar waren mijn gedachten en zijn ze nog steeds!

26-01-2013 om 16:09 geschreven door amendine