wat anders in het hoofd of het hart blijft steken! Als het mij overvalt, of mij niet loslaat. Maar het kan ook voor het oefenen zijn. Oefenen in waar ik niet in opgeleid ben, oefenen met woorden.
24-01-2013
Kunst in het centrum van ons bestaan. kunst en educatie hand in hand zoals het spelen gaat!
eens beginnen met een citaat dat is blijven hangen
Iemand stelde de vraag waar mijn gedachten dan zijn deze dagen, ik kan enkel antwoorden met wat hieronder staat en begin alvast met een citaat dat is blijven hangen in mijn geheugen:
Er bestaat niet
zoiets als kunst, er bestaan alleen kunstuitingen, een verzameling uiterst
heterogene praktijken die deels individualistisch en deels collectief gedacht
worden, en wie spreekt van zoiets massiefs als geëngageerde kunst heeft
eigenlijk alleen maar lucht verplaatst. De veralgemening van de kunst en wat
ze moet horen te doen, beheerst vandaag de dag nochtans opnieuw het hele
middenveld, de media, het denken over de betekenis en het nut van cultuur, haar
hele bestaansreden wordt er opnieuw aan opgehangen, alsof de penibele
geschiedenis van de twintigste-eeuwse ideologieën en hun verpletterende werking
voor de vrijheid van de kunsten, ons niets had geleerd. Waarna ik hier
vervolgens zelf luchthartig over de kunst in het algemeen zal spreken. Om het
algemene te bestrijden, moet men er blijkbaar zelf aan ten prooi vallen
(Stefan Hertmans)
En dan kwam er dit:
De kunstenaar kan van
alles willen, maar in globo verlaat hij de bestaande paden en zoekt hij zijn
eigen weg, zijn eigen taal en vormvermogen om gestalte te geven aan wat hij denkt,
voelt, becommentarieert ...
De kunstenaar
creëert en reflecteert. Om die creaties aan een publiek duidelijk te maken,
drukt hij zich uit: hij stelt een daad van expressie. Het publiek ontmoet het
kunstwerk, al dan niet genietend en al dan niet reflecterend, plaatst het in
zijn wereld en geeft op die manier al dan niet antwoord op de zelf gestelde
vragen. Het is een ingewikkeld proces van betekenis geven, betekenis
overbrengen en betekenis ontsluiten. Dit proces moeten wij mee ontsluiten voor
het publiek willen ze de kunsten ten volle appreciëren en ontmoeten.
In ons werk bij De Veerman als kunstenorganisatie kiezen we voor kunsteducatie
De Veerman neemt de
ingewikkelde processen van vorm-geven en
vorm-begrijpen van de kunstenaar en het publiek als leidraad voor zijn werk
en wil hiermee radicaal de gangbare discussies over proces en product, over
cultuureducatie en kunsteducatie, achter zich laten.
Met deze focus kan
kunsteducatie zowel over het proces als over het product gaan zonder dat het ene
moet dienen om het andere te beoordelen. Door aandacht te besteden aan wat de
kijker/luisteraar ermee doet, hoe hij het ervaart, wat het met hem en zijn
omgeving doet, komen we verder dan het louter beleven. Daarnaast zijn de economische,
sociale, politieke en cultuurhistorische achtergronden van het werk belangrijk
in ons verhaal: alles is immers contextgebonden.
Wij bekijken
kunst niet als een los gegeven, maar als een wezenlijk onderdeel van ons en
het bestaan.
Hoe realiseren we dat:
* De kunstenaar
De Veerman plaatst de kunstenaar
en zijn werk op centrale plaats in de organisatie om projecten te
ontwikkelen. Of het uitgangspunt van een nieuw project nu historisch of
hedendaags is, is in deze context minder belangrijk; wel is de binding met het
leven van vandaag in al zijn facetten essentieel. Het betrekken van kunstenaars (musici, dansers, theater- en filmmakers,
beeldende kunstenaars, literatoren, mediakunstenaars ) die als uitvoerders van een historisch werk of als creators van een
hedendaags oeuvre bezig zijn, is een noodzaak. Deze mensen zijn immers de
hartslag van het kunst- en cultuurgebeuren. Daarom is het aangewezen om in de
kern van de organisatie over mensen te beschikken met de nodige diversiteit.
Tot onze equipe behoren dus zowel gevestigde
waarden als opkomende
kunstenaars die vanuit stedelijke of ecologische inspiraties werken. Net de confrontatie tussen
het historische en het hedendaagse met daarin de cocktail van diverse
stromingen, visies en manieren van werken maakt ons werk interessant.
* De kunstinstellingen
Om het draagvlak van en de oriëntatie op de
kunsten te vergroten zetten we gedurende de afgelopen jaren
doelbewust synergieën op met
kunstinstellingen (AMUZ, HERMESensemble, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten
Antwerpen, deSingel, deFilharmonie, het Middelheimmuseum, de Vlaamse Opera, Les
Muffatti, het Mas). Met hen gaan
we steeds op zoek naar een gemeenschappelijk vraag over het ontsluiten van de
kunsten voor een bepaalde doelgroep. De creatie of programmatie van deze instelling dient
daarbij als uitgangspunt. Vanuit de gemeenschappelijke vraag worden projecten
ontwikkeld met expertise van beide partners.
In de toekomst blijven we dit ook doen al willen we ons ook graag laten verleiden via andere maatschappelijk invalshoeken en thema's zoals talentontwikkeling, creativiteit, duurzaamheid, .......
In ons werk bij de kunstenorganisatie De Veerman werd
tijdens de afgelopen jaren regelmatig gevraagd vanuit het kunstenveld
om een brugfunctiete vervullentussen de kunstinstellingen en het publiek. Ook in de komende jaren zal De Veerman antwoorden formuleren op deze groeiende behoefte.
* Het publiek
De Veerman blijft
zich breed maatschappelijk oriënteren en wil kunst een plaats geven in ieders bestaan. We doen dit met duurzame
en goed gekozen projecten waar participatie een belangrijk gegeven is.
De Veerman wil met
en voor iedereen werken van klein kind tot oudere, van eender welke afkomst of
stand, zolang men bereid is om democratisch en respectvol met elkaar te werken.
Toch moeten we
regelmatig keuzes maken en kiezen we voor een publiek dat het meeste nood heeft
aan kunst of waar we vermoeden dat dit dienstig kan zijn. Dat is niet altijd even makkelijk definieerbaar.
Groepen die verstoken blijven van kansen om met kunst om
te gaan, genieten voorrang. Daarom zijn er programmas
binnen onderwijs zoals De Wondere
Pluim, De Kunstloft, Kinderen worden als componisten geboren, etc.... kijk eens op www.veerman.be en je kan er meer over lezen. Tevens is er een
bijzondere aandacht voor kwetsbare groepen, mensen met beperkingen, sociaal-economisch
achtergestelde groepen. Diversiteit
is bij De Veerman geen loos begrip, maar iets waar we met zorg op toezien.
Daar zijn mijn gedachten:
Om dat alles te realiseren, te financieren in goede banen te leiden, de juiste mensen in te zetten, zijn mijn gedachten gespitst op dat alles. We verliezen veel tijd doordat er vreemde discussies lopen over cultuureducatie versus kunsteducatie, over onderwijs dan wel cultuur, over........ ook in de talrijke expertisegroepen die onlangs werden opgericht en nog meer inde onderzoeken die uitbesteed werden zien we dat men geen raad weet met de plaats van dit alles.
Voor ons is het duidelijk: in het centrum van ons bestaan!
de basisgedachte:
Wij zien in de huidige maatschappelijke
context nieuwe vormen van reductionisme ontstaan. Zo zien we dat menselijk
gedrag dikwijls herleid ofenkel
verklaard wordt vanuit een biologisch en/of neurologisch standpunt. Binnen dit
denken wordt kunsteducatie door sommigen vernauwd via cultuureducatie tot
socialisatie en door anderen tot identiteitsontwikkeling. We vinden deze
tendens een te enge benadering, omdat kunsteducatie op die manier herleid wordt
tot een middel met als gevolg dat ze zal geëvalueerd worden op haar
psychologische en maatschappelijke effecten.
De Veerman gaat uit van een holarchische visie op kunsteducatie (A. Koestler, K. Robinson, W.
Elias). Kunsteducatie is daarin een niveau van de werkelijkheid op zich, met
haar eigen doelen, methodes en praktijken, die niet tot andere
werkelijkheidsniveaus te herleiden zijn. Het is net een van die sterktes van De
Veerman om dat holarchische model ook voor haar eigen visie, onderzoek en
theorievorming te hanteren.
De Veerman vertrekt
vanuit een geloof in de mogelijkheden
van de mens om via waarneming, ordening en vormgeving zichzelf en zijn
wereld te realiseren. Dit telkens opnieuw en opnieuw doen, zorgt voor evolutie
en innovatie in denken en handelen. We geloven dat kunst hierin een centrale
rol te spelen heeft: zowel het receptief, actief als reflectief omgaan met
kunst heeft het vermogen in zich dat de mens en zijn wereld zich telkens weer
in vraag stelt, hem opnieuw bekijkt, hem opnieuw vormgeeft.
Opdat mensen zouden
blijven evolueren, moeten deze mechanismen een leven lang geactiveerd blijven.
Leeftijd speelt in onze opties dus een ondergeschikte rol. We passen onze
projecten, programmas en activiteiten aan naargelang de leeftijd, context en
achtergrond. Intergenerationeel werken is een van de nieuwe uitdagingen.
De Veerman vertrekt
van het vermogen tot waarnemen, ordenen
en vormgeven. Deze eigenschappen, die te trainen zijn, zijn eigen aan elk
individu en vormen een continu proces in de drang naar evolutie en vooruitgang.
Een kunstenaar is per definitie iemand die vanuit deze eigenschappen werkt: hoe
hij naar de wereld en de dingen kijkt, hoe hij zijn waarneming ordent en hoe
hij van daaruit vormgeeft, is zijn hoofdbezigheid.
Daarom zijn onze
activiteiten, producties, projecten en trajecten uitermate geschikt om niet
enkele van deze elementen, maar net de hele samenhang van deze elementen te
belichten.
Om de samenhang
tussen de factoren en het mechanisme bewust te laten groeien, hanteert De
Veerman het klaverbladmodel. Door middel van deze, weliswaar artificiële,
indeling kan De Veerman de globaliteit
van de menselijke potentie beklemtonen, bevorderen en waarderen en vanuit
dit model bewaken dat het volledige veld wordt bewandeld.
Het klaverbladmodel
neemt de mens als uitgangspunt (1) en stelt het ontwikkelen van de menselijke vaardigheden
centraal. Om meer inzicht te krijgen, zijn inhoudelijke en thematische (2)
benaderingen nodig. Om vorm te geven of vormgeving te kunnen lezen, zijn
inzicht en vaardigheid in de verschillende kunstdisciplines en de taal van de
kunsten (3) nodig. De hulpmiddelen, technieken, en werkvormen zijn onontbeerlijk
om iets praktisch te realiseren (4).
Het klaverbladmodel leidt tot concepten en
projecten die, net zoals kunst die naam waardig, een gelaagdheid bevatten.
Kunsteducatie wordt daardoor behoed voor het evenement.
Vanuit deze visie
gaan beleving, inzicht en kennis hand in hand. En dit in een continu proces, waar groei en ontwikkeling
voorop staan.
In het ontwikkelen
van zowel eigen producten als in de coproducties staat samenwerking met de doelgroep,
de partners, maar ook met aangrenzende sectoren, centraal. Het buiten de eigen
sector durven denken (wetenschappelijke, sociale, economische .) is een nieuw
en noodzakelijk gegeven dat zeker ook in de kunst en cultuur belangrijk is.
Dit alles kan zich
vertalen in workshops, labos, meerdaagse projecten, langere trajecten,
adviesprogrammas, coachingtrajecten en opleidingen waar op
ontwikkelingsprocessen gefocust wordt, maar het kan zich ook vertalen in
publicaties, uitwisselingsmomenten en presentaties van diverse aard. De keuze
van de werkvorm of combinatie van werkvormen
is afhankelijk van de doelstellingen en de beoogde resultaten. Effectiviteit en duurzaamheid zijn
daarbij steeds basisbeginselen.
Soms lijkt het alsof je geen gedachten wil of kan formuleren maar er is wel degelijk turbulentie in de kop! Zo was het de afgelopen maand met mij, turbulentie in de kop. Dan gaat het formuleren moeizaam, zijn de keuzes wat onduidelijk of verscholen of wat dan ook. Zelf heb je dromen maar minder daden. Het is geen stilstand, geen afstand maar eerder een toestand van véél en méér. Nu er sneeuw ligt en de stad, die ooit van iedereen was maar nu even niet, verstilt probeer ik orde in de chaos te creëren. Wetende dat die chaos altijd terug moet komen wil ik vooruitgaan. Chaos is een mooie in mijn leven maar ook een lastige. Het vraagt moed om dat weer elke keer toe te laten en dan te zien dat nadien er alles anders uitziet, dat niets hetzelfde blijft bij het toelaten. Simpel en schoon maar lastig op het moment dat het toeslaat, onverwacht, nooit gepland noch in tijd noch in ruimte. En daar sta je dan met een leven vol twijfels, wetende dat elke stap die je zet de richting zal bepalen. Je mag zelf kiezen of recht of links eerst gaat, welke kant op ook, je mag kiezen.... altijd. Bij elke stap verlaat je wat was hoe dan ook. Stilstaan is nooit een optie. Zelfs bomen staan niet stil en groeien hun richting uit. Vandaar de wat lange stilte hiervoor, ik hield mijn adem in, wachtte en twijfelde en zie ik stap en stap en stap....
Niet dat er geen gedachten zijn, maar soms is de stilte beter dan welke stroom van woorden ook, niet elke gedachte of niet elke fantasie is geschikt voor mededeling. Alhoewel ik ze nodig heb, die verborgen gedachten, die onderwereld van het denken, dromen en fantaseren. Mijn leven wordt saai, ondraagelijk zelfs zonder zijn onderwereld vol met vreemde verhalen, beelden, verlangens ook en uiteraard heldendaden. Ja in het diepst onzer gedachten zijn we helden, overwinnaars van de angst en het verdriet. We zijn de goede en de slechten tegelijk maar winnen is erbij. Ik vertoef er graag in mijn onderwereld van gedachten maar weet dat ik dan weer naar buiten moet gaan en toetsten wat er overblijft in realiteit. Soms is dat niet veel of slechts een fractie van iets, soms is het net heel veel waardoor mijn gehele wereld in een ruk is veranderd. Het is een motor een labo voor ontwikkeling van mijn toekomst, het innovatiecentrum bij uitstek. Laat ons dat trainen het vertoeven in de onderwereld, in het land der dromen en fantasieën, Op school moest het een hoofdvak zijn en op het werk een must! Vooruitgang ontstaat in mijn onderwereld niet in de vergaderzalen die zich van sterriliteit hebben voorzien door allemaal op zichzelf te lijken. Zo dan wist je nu waar ik was, raden maar waar ik nu ben!
Woorden zijn slechts een vervangende schaamte van wat we willen zeggen. Wat we zoal proberen te zeggen met woorden, kranten, radio en tv programma's, boeken(beursen) vol met woorden, vergaderingen bulkend van de woorden,.... en toch blijven we zoeken naar net dat ene woord dat vol en ledigheid met elkaar verenigd zoals in vol-ledig. Men wil wel eens stellen dat schrijven denken is, maar ik denk dat denken o.a ons tot schrijven kan brengen maar ook tot bewegen of zingen of een beeld of wat dan ook. Onze ratio en emotio staan immers nooit stil, zijn altijd net uit balans genoeg om expressie te vragen en dan is het pure noodzaak- kunst als noodzaak-. De enkele keer dat er balans is, dat alles in de plooi ligt hoor ik mij enkel nog ademen, in- en uit- en dit samen met de dag en de nacht, eb en vloed met de andere mee in en uitademen, je wilt dat ogenblik voor altijd bewaren, vasthouden, vrijwaren voor alles of net het niets. Op dat laatste moment waar je wil vasthouden begint de miserie al opnieuw, nooit genoeg met "wat is", maar net dat willen wat reeds was alsof het nog komen moet: uit balans dus en nood aan expressie met het parchtige excuus, "ik wou dat dit voor altijd duren kon". Niets is durend , niet de mensheid niet de wereld. Het is wat het is, elk moment opnieuw en daar dan kontent mee zijn en in evenwicht mee zijn. Het is makkelijker een tekst te schrijven, een dans te maken, muziek componeren of een beeld scheppen. Maar toegegevn al deze laatste helpen wel bij het zien, al is onze blindheid groot. Of het woord voor woord ontleden en weten dat ze allemaal bol staan van vervangende schaamte om wat we niet weten en kunnen.
Je kent het vast wel, je komt iemand als bij toeval tegen en wat blijkt je kent hem/haar al jaren zo blijkt, zonder het te weten. Neen, je kan je niet herinneren dat je de persoon ooit fysiek bent tegen gekomen en toch het voelt zo. Het hoeft zelfs niet in een echte ontmoeting, het kan in een blik zijn die elkaar kruiste.
Je opent je armen en meteen je hart en het voelt als thuiskomen waar rust, te(n)-vrede(n)-(heid) en schoonheid zijn deel doen.
Natuurlijk is er eerst het verzet van de onzekerheid, de angst, het eeuwige wantrouwen, het ongeloof in het schone en de vooroordelen. We nemen geluk nooit zomaar aan, het zijn immers de anderen die gelukkiger zijn.
Maar dan slijt de tijd en het blijft in je lijf en geest aanwezig , alleen je hersenen willen niet zo mee in dat avontuur, jij dwaas zeggen die steeds.
Maar op een dag moet je beslissen loslaten of vasthouden alsof het een een keuze is. Dit stelt zich niet in een vraag maar in daden, een ontmoeting, een handdruk, een tranendal van geluk, open armen, een lied voor elkaar,samen koffie, of wat dan ook .... Zo ontmoete ik mijn beste vrienden en liefdes, het oordeel vooraf bleef uit. De angst werd verdreven door een glimlach of bulderlach. Het wantrouwen werd vertrouwen. Ineens waren ze er de klanken van een strijkkwartet helemaal in elkaar opgaand alsof dat een evidentie was en is. Waarom was dit al van bij de eerste blik op elkaar zo, waarom gaat dat niet over of weg? Dat zijn vragen die je kan stellen maar die er allang niets meet toe doen op dat moment en ook niet daarna. Vriendschap en liefde rare vogels in een wereld waar de oppositie veelal aan zet is. Dat spreekwoordelijke voor elkaar gemaakt zijnis de schoonheid ver voorbij, zoiets als bloedbanden met een niet te breken loyaliteit. Gek is dat bij familie dat vanzelfsprekend is, wanneer het gebeurd pakweg op een perron of een museum lijkt het verdacht. Maar onze bloedbanden zijn gemengd eeuwenlang en mijn ervaring zegt dat die loyaliteit zich ook natuurlijk heeft gemengd. Soms hoef je de persoon zelfs niet te zien. Zo stond ik in Berlijn oog in oog met op het eerste zicht witte doeken van de tekenaar-schilder Qiu Shihua en ik wist het zeker dit zou nooit meer overgaan, dit zou zich voor altijd in mij nestelen, dit was voorbij wat we schoon noemen. Tranen vloeiden rijkelijk, niet van verdriet maar van geluk. Tranen van geluk zo bezong mijn vriend het ooit in een nummer! Ik ken ze ondertussen die tranen van geluk, zout en weldadig voelend en zowaar zo dicht bij pijn. Maar witte doeken waar in het wit nuances zijn aangebracht in wit waardoor het teken begint, langzaam maar zeer zeker om eenmaal je kijkt nooit mee op te houden elke keer opnieuw zie je meer en is de wereld rijker dan voordien! Daar hou ik nu van!
Soms begrijp je het niet of tenminste "ik" begrijp het niet. Het gebeurd en ik kan dan enkel zeggen: "het is wat het is". Het is zoiets als "het is mij overkomen", toch weet ik dat ik daar de hand in heb, dat er "willen" bij betrokken is. Of dat willen rationeel dan wel emotioneel gestuurd is blijft soms vaag en onduidelijk maar doet er op dat moment ook niets toe. Het is immers wat het is. Ik noem het -een fenomeen-. Het voltrekt zich en ik ben deelgenoot, ik ga er zelfs ten volle in op. Fenomenen zijn vrouwelijk ook al zegt het woorden boek iets anders.Zo voelt dat, of anders gezegd het mannelijke is te dwaas voor een fenomeen. Zo voelt dat! Het is ook een bijzonder verschijnsel. Of die twee (vrouwen en bijzonder) samengaan weet ik niet, maar zo voelt het nu eenmaal, ik krijg er geen mannelijkheid aan gekoppeld. Fenomenen hebben altijd met kunst en liefde te maken en zelden ook met wetenschap, als die maar fundamenteel genoeg is en niet toegepast. De angst is weg bij het ontdekken en onderzoeken van fenomenen, het ware en de werkelijkheid opent zich anders dan voorheen. Ik weet maar al te goed dat dit tijdelijke zaken zijn, maar is niet alles tijdelijk? Ik mag het hopen, anders rest er enkel het stilstaan of het vertoeven in gisteren. Ik mag dan wel van geschiedenis houden, ik wil niet terug. Fenomenen zijn daarom ook zeldzaam denk ik dan, een niet voorbij te lopen of onopgemerkt te laten liggen gebeuren. Je kan het ook bijna spoken noemen, ze zijn er en zijn er ook niet of tenminste je ziet ze of ziet ze niet. Anders gezegd het zijn kansen om de wereld weer anders te zien dan voorheen, rijker, schoner, genuaceerder, gedrufder meestal... dat merk ik. Het maakt mij gelukkig! Ook al zijn oorzaken en gevolg soms verdoken. Niemand kon mij een kijkwijzer maken voor fenomenen of spoken, maar het helpt wel als niet alles als zeker en evident wordt voorgesteld want dat dood spoken en fenomenen.
Kinderen en Psallentes, oude en nieuwe muziek, meer dan een schoon moment!
Donderdag bleek het nog een discussiepunt: muziekeducatie voor nieuwe muziek! Vrijdag was ik overtuigd dat we verder stonden dan dat de meeste gedachten waren gegaan die dag. En week lang waren Kinderen van de 5de en 6de klas van Basisschool De Zonnebloem uit Antwerpen al aan het werken rond de monumentale "Messe de Notre Dame", een 14de eeuwse polyfone mis van Frans dichter en componist Guillaume de Machaut. Neen, geen nieuwe muziek maar wel degelijk 14de eeuwse muziek! Maar voor die kinderen was de muziek nieuw en op basis van wat ze hoorden en op basis van hun exploratie maakten ze eigen composities
In de week lang durende muziekworkshop onderzochten zij namelijk de polyfone zang, wat was de basis daarvan? Wat waren de elementen die die taal deed zijn wat ze was? Ze maakten op basis van dat alles zelf composities vertrekkende vanuit volkse melodiën en liederen en experimenteerden met polyfone compositietechnieken door gebruik te maken van loops, herhalingen en spiegelingen van samples. Ze werden daarin vakkundig begeleid door muzikanten: Liesbeth Bodyn, Astrid Bossuyt en Marieke Berendsen medewerkers van De Veerman. Op donderdagmiddag wisselden ze hun ervaringen uit met Psallentes, het professionele ensemble dat op vrijdagavond met La Messe concerteerde in AMUZ. Ze zongen ook samen een lied, eenstemmig, tweestemmig, driestemmig. Vrijdag gaven ze samen met Psallentes een concert in Amuz, in de namiddag. kinderen met diverse culturele achtergronden (16 kinderen, 9 nationaliteiten, .... ook anderstalige nieuwkomers......) niets kon ons van de schoonheid weerhouden in dit werk!!!
Ontroering was mijn deel en ook veel inzicht! Nieuwe muziek was voor deze kinderen vertrekken vanuit een gegeven uit de 14de eeuw en daar vandaag betekenis aan geven! Met de hulp van middelen hen aangereikt maar gehanteerd naar eigen inzicht en vermogen. Loopstation naast een contrabas, viool, de eigen stem en opnames van geluiden.....maar met de opbouw die ze ontdekten in de 14de eeuwse muziek! "Nieuw" en "erfgoed" hand in hand alsof het dagelijks was. Wat onze artistiek medewerkers presteerden was fenomenaal, was de schoonheid ver voorbij!!! Ik ben ook dankbaar dat de zangers van Psallentes mee stappen in zo'n schoon avontuur, dat ze er ook tevreden en enthousiast door worden, net als de kinderen. Je zou elke week zo'n project willen doen. Is er iemand met wat centjes die dit steunen kan, bel mij, roep mij, ik ben al onderweg!
De complexe schoonheid van een strijkerskwartet, het zoeken en vinden van elkaar, tegen elkaar, met elkaar, na elkaar, samen met elkaar..... Zo complex is schoonheid dus, het lijkt eenvoud van een wit vlak tot je ontdekt dat er duizenden varianten in het wit verscholen liggen, en dan hebben we nog geen nadrukkelijke kleur gebruikt. De eenvoud en de simpelheid, het complexe en de schoonheid, ze gaan samen, hand in hand.... maar het genot heeft daar allemaal geen last van. Eenmaal genot de hoofdtoon is dan is er een flow, een niet meer denken aan de onderliggende structuur , aan het gemaakte of vooral hoe het gemaakt is. Maar ook bij afkeer het afschuwelijke is de flow herkenbaar ze liggen dichter bij elkaar dan ik verwacht: de liefde en de pijn, de schoonheid en de lelijkheid, het genot en de afschuw,.... hoe bipolair kunnen we zijn? De warme jas is warm en veilig, hoe hij gemaakt is en uit wat voor stof en welke kleur doet er weinig toe, het genot van de warmte is er en daar kan niets tegen op. Zo ook het beeld: of het oud of nieuw is, eenmaal het mij raakt of mij kraakt en mij meeneemt in volle flow is de onderliggende structuur de complexheid van de zaak een zaak voor anderen, voor analisten voor wetenschappers voor ....... En toch af en toe stap ik uit de flow en wil weten hoe het werkt en waarom en waarom altijd maar weer waarom.... ondertussen zijn er jaren over gegaan en ik weet niets dat de flow overtrof enkel dat het ene mij meeneemt het andere mij tegenhoud. Ik ga vandaag voor het meegaan, het meeslepen, het overdonderende tot iets of iemand me halt toeroept maar dan heel hard..... maar je mag ook meegaan.... ik start alvast bij Beethoven.
Je kan kunst niet de schuld geven dacht ik, toen ik mensen hoorde kibbelen of iets het wel of niet was, of het de moeite was.... Kunst kent schuld nog boete, het is wat het is, een poging, een kijk, een optie, een spel, een niemendal die van tel is etc..... Waarom is dat nu zo moeilijk dacht ik,... en toen braakte de radio de kunstroof in Rotterdam uit zijn speakers, klaar! Er valt niets meer te zeggen, eenmaal je kunst als koopwaar of geldwaar beschouwt verliest het zijn vrije status van "het is wat het is" ineens is het iets waard dat nergens te verifiëren valt. Het moet dan liefst veel zijn en wel- niet begrijpelijk veel-. Stel dat we met de liefde ook zo omgaan, we geven het marktwaarde en verkopen het, brengen het onder in musea en ontdoen het daarmee van zijn ware bestaan. De waarde stijgt want er is er altijd te weinig en teveel gegadigden, de betekenis zal wel niet mee stijgen maar ach niet zeuren! De liefde zal koopwaar zijn, iets voor de arme rijke die niets beter weet. De waarde van de liefde en de kunst is een spel van "zijn" niet van "hebben". of vertel ik onzin? We proberen de weerloosheid van het bestaan van liefde en kunst waarde te geven door geld of aanzien terwijl dat er niet toe doet. Het aanzien is enkel een spel van raken en geraakt worden. De opwinding die daardoor ontstaat moet voldoende zijn toch? En of deze emotioneel rationeel of wat dan ook is het zal altijd zijn wat het is!
Ik hou van de regen van achter het raam waar ik zit, zoals ik hou van de politiek vanop de zijlijn. Het is ook gemakkelijk, ik zie de regen maar voel hem niet, ik zie de politieker zijn best doen maar voel de ellende van overleg en zoeken naar dat eeuwige evenwicht niet. Toch zal ik blij zijn als straks de regen opdroogt de zon weer schijnt en de herfst zijn definitieve verkleuring inzet. Zo zal ik ook blij zijn met "net na de verkiezing" geen schreeuwerige folders meer in de bus , geen geraaskal meer op radio, tv, internet.... met de stem van "zie mij" en "ik weet het beter". Het debat wordt immers ergens anders gevoerd, de standpunten en programma uitwerkingen (en daar gaat het toch om) zijn een subtiel spel geworden voor super getalenteerde politici. Ik mis ze al teveel! Wij hebben zo' burgemeester en wat schepenen die daarbij horen (neen niet allemaal , maar toch), we stellen hen morgen weer in de vitrine en kunnen kiezen, doorgaan of veranderen. Alsof daar een verschil zou in bestaan, doorgaan is immers verandering. Enkel wie stilstaat en alleen hunkert naar gisteren weet verandering tegen te houden, maar houd dan ook het leven tegen. Dus ik zie de dwaasheid van de slogans waar verandering in staat als de spuug van marketeers in mijn gezicht. Zei maken zoveel kapot omwille van een zogenaamd kwaliteitsproduct (de politicus in deze). Ik hou meer van de mens achter het verhaal, hij die probeert rechttoe rechtaan zijn gedachten, dromen en standpunten te vertalen in daden, ik zeg wel probeert! Want niets of niemand die weet welk weer het morgen is, of die zon er wel zal zijn. Er is alleen de hoop op die mooie herfst verkleuring, langzaam en schoon. Maar het kan ook een storm zijn die plots alle bladeren van de bomen rukt tot er enkel kale stammen en takken overblijven. Ik kijk uit het raam, de regen is overvloedig nu! Grafische schoonheid in de plassen, subtiel bewegingsspel in de bladeren en dan die geur van vers gezette koffie,eigenhandig en traag gemalen en gezet, de schoonheid ligt onder mijn neus en voor mijn ogen! Ik hoop morgen ook!
Soms zijn woorden niet genoeg, het zijn maar wat letters in een orde die niet vatten kunnen wat je voelt en denkt. Dan blijf je steken in wat gebrabbel, in wat dwazigheden die kant nog wal kunnen raken omdat ze nog niet het minste van de gedachten kunnen raken. Hoe kan je mensen dan raken met je woorden als ze niet eens aanraken wat je zelf wil zeggen. Ik lijk een kleuter van drie die graag een verhaal wil vertellen en nog onvoldoende woordenschat heeft, ik lijk het worstelende kind dat voelt en speelt maar brabbelt als geen ander. Hoe leg je uit dat liefde en pijn in elkaars verlengde liggen, dat schoonheid en lelijkheid in elkaar opgaan, dat leven en dood een geheel zijn zoals ook de nacht bij de dag hoort of de zon bij de maan. Je kan alles vereenvoudigen maar dat maakt het complexer zo lijkt mij vandaag. Zoals in het woord "vol-ledig" zo vol als het ledig is! Ik weet dat in de eenvoud het antwoord zal liggen maar de weg naar daar is bezaaid met brokstukken van mijn gestotter en gestamel, van mijn geharrewar in woord en daad, ik speel freejazz op dit moment, maar dan van het soort dat het noorden nog zuiden als referentie heeft genomen, zich van west of oost ook niets aantrekt, ik speel wat in het rond en rond en rond. Maar laat mij duidelijk zijn, het voelt goed hier, zeer goed zelf, al zou ik dat ook graag kunnen zeggen wat dat dan is dat mij gelukkig maakt. Wie mij gelukkig maakt, hoe ik het geluk steeds op mijn pad tegenkom...... altijd weer compromisloos en die dat ook van mij verwacht. Leven is zo simpel als wat, je ademt in en uit en de gedachten en gevoelens komen vanzelf.... dat gewoon laten zoals het is, het blijkt niet de sterke kant van de mensheid. Hij wil toevoegen en er iets mee doen. Elke toevoeging aan vandaag lijkt mij er een teveel, ik laat gewoon de dag, dat lijkt mij meer dan genoeg!
Het was als een spiegel in tijd en ruimte, letterlijk maar nog veel meer als metafoor. Ik was getuige van ons eigen falen om het geluk te omhelzen maar des te sterker om het af te stoten om het te verwerpen alsof het vuil was dat we van ons af moesten schudden. Heftige beelden en nog heftiger dialogen gehuld in een jas die schoonheid heet. Lelijkheid in schoonheid of de schoonheid van onze lelijkheid. Woorden en situaties herkenbaar en hard. Hartekop heet de voorstelling met spelers die beheerst en doelmatig elke vezel van mijn bestaan weten te raken. Zelfs de eenvoud van de situatie waarin een vrouw haar liefeling's kip bijna durft te vragen om een ei te leggen omdat de honger niet te harden is, maar dat net ook weer ontkracht omdat het onkies zou zijn zoiets op te dringen aan een beestje! Verdomde beelden en verdomde taal die mij terug smijten daar waar ik hoor, bij de onbekwamen om het geluk te omhelzen, denk ik na de voorstelling. Of ik het mooi vond vraagt een van de acteurs, ik beken dat dat niet zo is, mooi is iets anders , waar wel de waarheid waar ik zal moeten mee leven, als ik tenminste de schoonheid en de liefde echt wil omhelzen. Hartekop een locatieproductie van Het Gevolg in regie van Stefaan Perceval, daar heb ik het over. Het speelde zich af in een hangar of oude loods op een ex-miltair domein, het maakt het allemaal nog killer en koeler dan je verwacht, ook het weer doet mee en laat koude wind voelen. Het speelvlak een immense vlakte gedeeltelijk een wateropvlak die mij als een spiegel laat zien dat wij twee levens leiden, het schone en het lelijke, het goede en het slechte, de liefde en de haat, het omhelzen en het afstoten..... en dat dit altijd met elkaar verbonden zal zijn. We zijn niet in staat het ideaal waar we zo naar hunkeren naar behoren bij te houden, we willen meer en lopen wat zo schoon is voorbij. Ik hoop dat dit stuk nog terugkomt, het is de spiegel die mij wakker houd, waar ik moeilijk woorden voor vindt, waar ik deze ploeg zo dankbaar voor ben! en veel meer dan dat het is noodzaak!!!!
