1.

Richten om te verminken. De slogan van onze compagnie. Spuwer, onze kapitein, schreeuwde het elke keer als we het vuur openden. Daarna propte hij altijd rustig zijn mond terug vol pruimtabak. Hij sneed dan met zijn mes een flinke brok van een pak. Wie teken deed, kreeg ook een grof stuk. Tabak hadden we meer dan voedsel, dus hij kon kauwen en uitdelen wat hij wilde. Daarbij liep hij dan rechtop langs onze linie, alsof hij flaneerde langs een boulevard. Niemand van ons liep ooit weg. Waarom bang zijn als de kapitein het zelfs niet nodig vond om eens te bukken als er lood onze kant uitkwam?

Als de vijand te ver weg was om doel te treffen, lagen we op onze rug achter de borstwering en keken naar hem. De kapitein herinnerde ons aan de romantische momenten van het begin. Drie jaar geleden toen de oorlog meer iets had van een middelleeuws steekspel, spannend en niet overdreven gevaarlijk. Hij was de enige in onze compagnie die nog een volledig grijs uniform droeg. Compleet met blauwe mouwen om aan te duiden dat hij bij de infanterie diende. Volledig correcte standaarduitgave. Zo'n uniformen zag je alleen het eerste jaar. Die aan de overkant hadden ons via zee afgesneden van zo wat alles wat een mens nodig heeft om een beetje verzorgd voor de dag te komen. Wij droegen allang bruine uniformen. Bruine lompen eigenlijk, met blauwe broeken gestolen van de vijand. Hoe slechter iemands kleren, hoe verder die van huis was. Onze moeders en zusters maakten zelf onze uniformen en stuurden die op. Als je moeder en zusters achter de gevechtslinies zaten, dan moest je wachten tot de kop van iemand van jouw grootte er werd afgeblazen. Wij schoten echter bewust géén koppen af.

Richten om te verminken. Dat deden wij. Knieschijven. We wisten wat dat betekende voor het slachtoffer. Versplinterd bot. Amputatie. De redenering van de kapitein: een gewonde daar moeten drie tot vier man voor zorgen. Dat zijn drie tot vier man minder in de slaglinie. Na zijn amputatie schrikt hij thuis ook nog eens kandidaat vrijwilligers voor de vleesmolen af. Een levend pamflet tegen de oorlog.

Zwartvoet en ik hadden nog een andere reden om de bovenkant van de blauwe stippen voor ons te vermijden. Een hoofd raken, was een economisch risico. Beschadiging van de waren. We hadden Pete omgedoopt tot Zwartvoet om twee redenen. Hij had effectief altijd zwarte voeten. De enige van ons die nog een nieuw paar schoenen had kunnen kopen, deed dat liever niet. Hij was gierig en 'aan het tempo waaraan wij marcheren, kan je elke maand wel een nieuw paar schoenen kopen.' Hij was zo gewend om blootsvoets te gaan, dat hij de schoenen van dode vijanden liever doorverkocht, dan een paar voor zichzelf te houden. Verder hadden we hem natuurlijk zo gedoopt, omwille van zijn specialiteit: scalperen.

Het was mei 1864 en hij kreeg nu heel veel oefening. Die aan de overkant, hadden een nieuwe bevelhebber. Generaal Grant. Koppig. De slager, noemden ze hem. Zelfs de kranten van zijn kant. Hij had er niet beter op gevonden dan onze lijnen te rammen tot er van ons geen één meer over was. Hij had meer pionnen, dus hoeveel hij er zelf verloor maakte niet zoveel uit.

We waren numeriek in het nadeel, maar we hadden ook voordelen. Wij groeven ons in waar we maar konden en wij hadden thuisvoordeel, we kenden elk paadje door elk bos. Die pionnen van generaal Grant moesten, als zijn plan wilde lukken, wel willen blijven aanvallen. Op vreemde bodem, ver van huis. En zoals wij ze bij bosjes wegmaaiden, konden ze niet al te optimistisch zijn. De kwaliteit van wat ze tegenover ons gooiden, ging er ook op achteruit. De moedigsten sneuvelden natuurlijk het eerst. Of de domste. Moed en domheid vonden we een debateerbaar thema.

Voor mij mocht de oorlog nog wel een tijdje duren. Er zat onverwacht veel geld in deze calamiteit. Als businesspartner van Zwartvoet ging het mij financieel voor de wind. Stom toeval hoor. Zo'n talent voor scalperen had ik niet. Als ik niet aan het geld dacht, vond ik het vooral lijkschennis.Die ongoddelijke bedoening liet ik liever over aan Zwartvoet, maar mijn jongste zus werkte in de duurste kapperszaak van Richmond, onze hoofdstad. Dus hij had mij nodig om de scalpen te verkopen tegen de beste prijs. De buit lieten we ophalen door Jethro, onze laatste familieslaaf. Zwart als pek, maar zijn haar zo grijs als het uniform van onze kapitein. Aan het begin van de oorlog had pa hem mij meegegeven als persoonlijke assistent, om tijdens de marsen mijn spullen te dragen. Maar die simpele ziel maakte mij belachelijk. Van zodra hij de minste spat bloed zag, viel hij flauw. Maar goed, ondertussen hadden we een veel betere taak voor hem gevonden. We moesten er wel voor oppassen dat we onze buit goed verpakten, anders viel hij toch weer flauw. Van de reuk alleen al. Mijn ouders waren aan hem gehecht, ikzelf had hem zeker verkocht, oud of niet.

Normaal kwam hij elke maand om nieuwe buit, op een oude knol van vader.Geheel alleen. Geen haar op zijn grijze hoofd dat er aan dacht om over te lopen naar de blauwbloezen om zijn vrijheid te ontvangen. Niet op zijn leeftijd. Sinds Grant dagelijks onze linies hamerde, kwam hij om de drie dagen. Altijd hadden we een hele zak vol.

Die zak ging recht naar de kapperszaak van mijn zus. De trotse aristocratie van Richmond kon het zich niet veroorloven om kaal door het leven te gaan. Ze betaalden in goud voor pruiken. In goud. Niet met ons geld dat niks waard was. En zelfs niet met het geld van de vijand. Nee, echt goud. Onze natie vocht voor haar leven en toch waren er nog rijke smeerlappen die goud konden geven aan luxe.

2.

Zwartvoet en ik hadden soms discussies. Ik zei: 'Kunnen we de scalpen niet beter achterhouden tot ná de oorlog? Aan dit tempo doen we de prijzen voor pruiken instorten. Vraag en aanbod, weet je wel.'

'Kijk', zei hij,' het is niet omdat je jaren bij die noordelijke sjacheraars en zwendelaars gewerkt hebt, dat jij de enige bent die verstand heeft van zaken. Denk je nu werkelijk dat ik in deze business blijf na de oorlog? Het eerste wat ik doe als we deze oorlog gewonnen hebben, is een heleboel slaven kopen. Prijzen voor slaven gaan geweldig de hoogte invliegen, als we eindelijk gewonnen hebben. Niemand twijfelt dan nog aan de economische en sociale gezondheid van onze 'vreemde instelling'.

Er zat wel iets in zijn redenering, maar toch: 'We kunnen de scalpen toch opsparen tot vlak na de oorlog? Dan mondjesmaat verkopen, om de prijzen stabiel te houden en pas dan investeren in slaven?'

'O nee', zei Zwartvoet, 'kijk, dat hebben die noordelijke charlatans je natuurlijk niet bijgebracht. Reputatie, kerel. Ik wil na de oorlog niet bekend staan als scalpenjager. Ik wil een respectabele slavenhandelaar zijn. Met mijn staat van dienst als soldaat om mij de nodige sociale status te geven. Onze scalpenhandel moet niemand onder mijn neus komen wrijven dan. Voor je het weet, heb je de reputatie dat je een wreed man bent, die zijn goederen schandelijk behandelt en dan weigeren de klanten te kopen bij je. Tenzij je prijzen natuurlijk laag genoeg zijn. Nee, hoor, na de oorlog was ik mijn handen af van deze business. En de eerste die mij dan nog Zwartvoet noemt, daag ik uit tot een duel. In respectabele zaken is reputatie alles, kerel.'

Ergens in juni stabiliseerden onze linies. Wij groeven ons in. Zij groeven zich in. Net of we gezamenlijk kampeerden bij de rivier des doods. Die rivier was dan de strook niemandsland tussen onze loopgraven in. Ze vielen niet meer aan tot onze lijnen, ze bleven zitten waar ze zaten, dus het werd moeilijker om aan scalpen te komen. Onze handel moest blijven draaien, dus soms trokken we er 's nachts op uit, met spades waarvan we de rand vlijmscherp hadden geslepen. Dat was in de krappe ruimte van een loopgraaf een veel efficiënter wapen dan een musket en maakte geen lawaai. Maaar zo'n nachtelijke excursie was erg riskant, ze lagen aan de overkant niet altijd te slapen. En zelfs als we er eentje keelden, dan nog hadden we geen tijd om hem even rustig te scalperen.

Op één zo'n nachtelijke excursie slopen we plat op onze buik over niemandsland. 'Voel jij dat ook?,' vroeg ik. 'Wat dan?', vroeg Zwartvoet, die het lemmet van zijn bowiemes eerst van tussen zijn lippen haalde om te kunnen spreken. 'Net of iemand graaft', zei ik. 'Bangerik', zei hij. 'Nee, echt', zei ik en drukte mijn oor tegen de grond. 'Luister. Ik hoor houwelen' Zwartvoet snoof. 'Jongen, je hallucineert. Je hebt te lang in de koolmijnen van die smeerlappen gewerkt. Daar moet je wel wat aan over houden. Da's geen werk voor blanken.'

'Ik meen het Zwartvoet, luister nu gewoon eens even.' Zwartvoet drukte met een zucht zijn hoofd tegen de grond. 'Als Spuwer weet dat je stemmetjes hoort, laat hij je meteen afvoeren, hoor. Dan deel ik de winst alleen nog met je zus.'

'Hou je kop en luister.' Ik was echt niet gek, ik hoorde mensen graven. 'Hey, hoe doe je dat?', vroeg Zwartvoet. 'Ik doe helemaal niks,' fluisterde ik bits. 'Ze graven onder ons.'

'Wie dan?', vroeg Zwartvoet. 'Trollen?'

'Nee, jong, zij natuurlijk. De blauwzakken'.

Ik bedacht dat we tegenover jongens uit de staat Michigan lagen. Daar had je veel mijnwerkers tussen, net zoals ik er ooit één was geweest, vóór de oorlog. 'Dat doen ze niet zomaar', zei ik.

'Echt niet?', vroeg Zwartvoet en hij duwde zijn gezicht met grote ongelovige ogen vlak tegen het mijne. Ik rook ranzige bacon in zijn adem. 'Denk je niet dat het leven in de loopgraven die blauwzakken in mollen veranderd heeft, die niet beter weten dan maar wat te graven?'

'Doe niet zo dom. We moeten terug. Melden aan de kapitein wat we gehoord hebben. Ze graven vast een tunnel tot achter onze linies om ons zo in de rug aan te vallen.'

'Melden? Aan wie dan? Hoe ga jij aan Spuwer verklaren wat wij midden in de nacht met onze buik plat in niemandsland doen? Een luchtje scheppen? Overlopen, maar halverwege misten we de compagnie al? Slaapwandelen? Als hij weet wat we echt doen, draaien we de bak in.'

'Ach kom', zei ik, 'uiteindelijk doen we juist onze soldatenplicht als we die smeerlappen kelen.'

'Akkoord, maar dat we ze scalperen vinden ze aan de top nooit goed. Weet je nog toen Quantrill die negersoldaten zonder pardon uitmoordde nadat ze zich al overgegeven hadden? De regering weigerde meteen Quantrill en zijn mannen nog te erkennen als legitieme soldaten. Is dat wat je wil? Door je eigen regering als outlaws bestempeld worden voor overdreven wreedheid ? Ook al is die dan gericht tegen de vijand. En als ze weten wat we er aan verdienen, laat Spuwer ons verrot slaan tot we elke gram goud aan hem hebben gegeven.'

'Spuwer is een te grote patriot om zich te verrijken in zo'n business.'

'Ja, en wat dan nog, vent? In beslag nemen doet hij het toch, al was het maar om cadeau te doen aan onze regering. Denk toch eens na.'

'Kijk, we hoeven niks te zeggen over onze handel. We zeggen gewoon dat we er niet tegen kunnen om stil te zitten in die konijnenpijpen van ons en dat onze handen jeukten om er enkele te grazen te nemen.'

'Dat geloven ze nooit. Niemand is zo ijverig.'

'Ach weet je, ze zijn straks zo blij dat we dit tijdig ontdekt hebben, dat ze ons als beloning een dubbel rantsoen geven.'

'Waarom moeten we dit eigenlijk melden?'

'Denk na, Zwartvoet, je wilt toch dat wij deze oorlog winnen? Als we verliezen kan je een dikke streep trekken door die slavenhandel van je.Als je hun gevangenissen al overleefd.'

Zwartvoet vloekte. 'Niet zo luid', siste ik. 'Als wij hen kunnen horen, kunnen zij ons ook horen.'

'Kunnen we er niet eerst enkele naar hun Schepper zenden? Sinds we zo ingegraven zitten, ligt onze handel volkomen stil.'

'Als we dit melden, hebben we de poppen aan het dansen, dan komt er vanzelf terug schot in onze zaak.'

Zwartvoet haatte de noorderlingen om hun neus voor zaken, maar zelf verstond hij ook alleen maar het argument van de dollar. We keerden terug. Een half uur later lieten we Spuwer wekken. Hij stuurde meteen een koerier naar de kolonel van ons regiment. Die zou het aan de generaal van onze brigade melden. En die weer aan de bevelhebber van onze divisie. Die aan de korpscommandant en die aan onze zeer gerespecteerde leider, Lee. Die zag er niet alleen uit als God de Vader, sommige aanbaden hem ook zo. Ik niet. Als hij echt God de Vader was, hadden we twee jaar terug al gewonnen en nu niet vast gezeten in de modder.

Spuwer salueerde naar de koerier en stuurde hem weg. Dan gorde hij zijn revolver om en zei:

'En nu jullie twee.Wat deden jullie in hemelsnaam midden in de nacht tussen de linies?'

Tegen mij: 'Wil jij zo graag terug naar je mijnen?'

Hoe zeer ik ook elke last van mijn dienst voor het Zuiden droeg, altijd bleef er wel iets van wrevel hangen, omdat ik voor de oorlog in het Noorden had gewerkt.

'Nou, voor de draad ermee. Wat waren jullie van plan? Ik wist niet dat jullie zulke grote patriotten waren dat jullie zelfs op eigen initiatief nachtelijke verkenningstochten hielden. Doen jullie dat vaker?'

We zeiden niks.

'Jullie twee gaan nu onmiddellijk terug en tot zolang de zon niet opgaat, houden jullie de vooruitgang van die lustige gravers bij, gesnopen? Als dit goed uitdraait, stel ik verder geen vragen, hebben jullie dat goed begrepen?'

We keerden terug. 'Godverdomme', vloekte Zwartvoet, 'ik zei toch dat we hier onze bek moesten over houden.'

'Kom aan, Zwartvoet, we helpen zo de oorlog winnen.'

'Die wordt zonder extra moeite van onzentwege ook wel gewonnen, hoor. Die winkeliers en fabrieksjongens aan de overkant winnen geen oorlogen. Ze weten geeneens waarvóór ze vechten.'

'Om Noord en Zuid bij elkaar te houden natuurlijk. En sommigen voor de vrijheid van onze slaven.'

'Ach kom, aan, wat hebben zij daar aan? Die jongens willen zo snel mogelijk terug naar hun fabrieken of hun stinkende varkensboerderijen.'

'Ze schieten wel goed op, hier onder. Ik hoor hen al niet meer.'

We kropen over onze buik, terug naar onze linies, op zoek naar het geluid van de pikhouwelen.

'Zeg me niet dat we het spoor kwijt zijn', zei Zwartvoet. 'Spuwer zet ons voor de rest van de oorlog op zwaar korvee.'

'Ssst.'

'Straks gaat de zon op. Als we dan nog tussen de linies zitten, hebben we nog drie seconden en er zit een bal lood door onze hersenen'

'Ssst', zei ik weer, 'zo horen we hen nooit.'

'Hoe kunnen ze nu zo verdomd snel graven?'

'Wat wil je? Het zijn mijnwerkers.'

'Kun jij ook zo snel graven?'

'Ik weet hoe je onderaardse gangen moet stutten. Dan kun je vlot werken.'

'Zeg dat maar niet aan Spuwer of voor je het weet, ben je zelf een tunnel aan het graven. De andere richting uit.'

'Sstt', zei ik, 'ik hoor hen terug.'

'Kunnen we die tunnel niet doen instorten?', vroeg Zwartvoet.

'Hoe dan? Die jongens weten wat ze doen, hoor. Dat stort niet zomaar in.'

'Zeg, als ik hoor hoeveel bewondering jij hebt voor die opportunisten, vraag ik me echt af, waarom je bij ons dient.'

'Niks bewondering. Je moet je vijand kennen. Luister, aan deze snelheid zitten ze morgen tegen de middag aan onze linies en tegen morgenavond zitten ze achter ons. We weten genoeg, laat ons terug gaan.'

Achter ons deel van het front trok Lee extra troepen samen. Wat de noordelijken precies van plan waren met hun tunnel wisten we niet, maar we waren voorbereid op een stevige aanval. Als we deze ook nog afsloegen, hielden ze er misschien eindelijk eens mee op. In een maand tijd had Grant al meer dan 50 000 man verloren. Dat was veel volk. Zelfs voor het dichtbevolkte noorden.

Nog een honderdtal scalpen en ik had genoeg om een claim te kopen in het verre westen, over de Mississippi. Mijn eigen goudmijn. De winst die daaruit zou volgen, was nog veel groter dan die uit slavenhandel. Ik had trouwens te veel van onze officieren horen beweren dat het met de slavernij gedaan was. Of we nu wonnen of niet. Er waren al te veel zwartjes die weggevlucht waren en van hun vrijheid hadden geproefd.

3.

Ik lag in de loopgraaf, uit te rekenen hoeveel ik precies nodig had voor een goede claim, hoeveel voor gereedschap, hoeveel voor een jonge slaaf om mij te helpen alles op te zetten. Ik sprong echter recht toen ik de grond voelde trillen. 'Ze laten ons ontploffen', riep ik. Ik krabbelde overeind en liep zo snel mogelijk naar achter door de verbindingsloopgraven naar de achterhoede. Maar te laat. Ik kwam maar enkele meters ver terwijl de aarde onder mij als een zeegolf omhoog stroomde. Toen ik na een lange val weer terugkwam, zat ik helemaal onder. Ik kon me niet bewegen. Bedolven zou ik stikken.

Tot ik voelde hoe men aan mijn armen trok. Beetje bij beetje kwam ik los. Ik lag te puffen op de omgewroete aarde. Onbeschaamd peuterde ik de aarde uit mijn neusgaten.'Zoek een geweer. Ze komen', zei Spuwer. Er was een geweldige krater in onze linies geslagen. Onder ons hadden de noordelijken een grote lading springstoffen tot ontploffing gebracht. Nu profiteerden ze van de verwarring om ons aan te vallen.

'Ze hebben hun eigen graf gegraven', hoorde ik iemand roepen. Mannen lachten hysterisch, uitzinnig van blijdschap. Ik vond nergens een geweer, dus ik keek naar beneden waar ik stond. Waar net nog een batterij kanonnen stond, was nu een gigantische krater geslagen. De noordelijken waren tijdens hun aanval domweg in die krater gelopen. In plaats van er omheen te gaan. Die van ons konden hen ongestoord bestoken. De blauwzakken krioelden als gevangen insecten en vertrapten elkaar. De oogst aan scalpen zou fenomenaal groot zijn.

Maar waar was Zwartvoet? Die lag voor de ontploffing naast mij. 'Een spade! Geef mij een spade!', schreeuwde ik. Niemand reageerde, iedereen wilde zoveel mogelijk blauwe sitting ducks de hoek om helpen. De frustratie van een maandlang bestookt te worden, deed ieders bloed koken. Sommigen hadden tranen van geluk over hun wangen stromen terwijl ze geweren met bajonetten als speren in de krater mikten. Dat ging sneller dan laden en schieten.

Een spade vond ik nergens. Een bajonet wel. Beter dan niks. Ik groef wat ik kon. Enkele meters van waar ze mij omhoog hadden getrokken. In mijn haast sneed ik mij aan het lemmet. Onze sergeant zag mij en gaf mij een schop. 'Het is te laat. Wreek je maat op die geniepige rotzakken.' Ik duwde hem van me af en groef verder. Gelukkig liet hij mij verder met rust.

Uiteindelijk raakte ik iets met de bajonet. Ik trok de bajonet terug. Er zat bloed aan. Ik groef voorzichtig verder met mijn handen. Een hoofd. Ik wreef er de aarde af. Het was Zwartvoet. Dood. Zijn mond vol aarde. En een lelijke snee over zijn voorhoofd tot op zijn linkerooglid waar de bajonet hem had geraakt.

Ik trok hem toch vanonder de aarde. Sloeg op zijn wangen. Riep: 'Kom aan, je mist de beste oogst van de hele oorlog.' Maar hij gaf geen kik. Razend rende ik naar de krater en sprong over de rand. Ik herinner mij dat ik de bajonet in de borst van een zwaar bebaarde blauwzak plofte en dat ik daarna de kolf van een geweer tegen mijn hoofd kreeg. Daarna niks meer.

4.

De oorlog is al jaren afgelopen en verloren. Ik heb mijn claim, niet zo'n grote als waarvan ik droomde, maar ik heb hem. Een jonge negerslaaf heb ik ook niet. Niet alleen had ik die nooit kunnen betalen, daar kwam ik te veel scalpen voor tekort, maar dat heeft onze nederlaag sowieso onmogelijk gemaakt. De slavernij is ten onder gegaan samen met het zuiden. Het enige beetje hulp dat ik krijg, komt van ouwe Jethro. Die heeft zijn vrijheid nu ook. Maar waar moest hij heen? Een oude man, zonder familie, zonder kinderen. Hij is doodsbang van de vrije wereld. In het begin verbood ik hem om mij nog meester te noemen, maar het is hopeloos.

Ik ben blij met zijn hulp. In het laatste jaar oorlog hebben ze mij lelijk te pakken gehad. Als ik alles moest doen met mijn ene arm, kwam ik nergens. De claim levert zo goed als niks op. Wat stofgoud zo nu en dan. Ik probeer zelfs niet meer. Daarom lig ik nu verscholen tussen de rotsen. Met uitzicht op de rivier, die langs mijn claim stroomt. Mijn geweer over de schouder van Jethro, zodat ik kan mikken. Als de prooien zelf niet in God geloven, is de wreedheid maar half zo ongoddelijk. Trouwens, als God ecbt bestond had hij het Zuiden laten winnen. Nou ja, God neemt en hij geeft. Dankzij die rotoorlog heb ik tenminste een vak geleerd.

Zo af en toe stoppen er Navajo indianen, als ze van het dorp terugkeren naar het reservaat. Die zijn meer waard dan wat mijn claim aan goud kan geven.

Mijn zus werkt nog steeds in die kapperszaak.

16-12-2012 om 18:39 geschreven door Tederdraads  

Er werd mij gevraagd om mijn ervaringen als beginnende leerkracht neer te schrijven, als bijdrage voor een handboek voor beginnende leerkrachten. Ik heb er dit van gemaakt, binnen de krijtlijnen van het format. 

De eerste jaren trek je van school naar school, een beetje als een rondtrekkende troubadour. De meeste beginnende leerkrachten vinden dat een zeer vervelende periode en willen liefst zo snel mogelijk een vaste stek en vastbenoemd zijn. Nochtans kan zo'n interimoddysee door het scholenlandschap veel inzicht geven in de onderwijswereld.

Geen enkele school is dezelfde. Ten eerste is er in ons land het verschil tussen het katholieke net en de staatscholen. Daar bestaan nogal wat clichés rond. Zo zouden katholieke scholen meer discipline hebben, meer orde en tucht hebben, aangenamere leerlingen hebben en zelfs beter materiaal. Staatsscholen zouden moeilijkere leerlingen hebben en een slechtere sfeer. Clichés komen niet uit de lucht vallen. In de praktijk wil dat nogal eens kloppen. Wel wordt er zelden bij verteld dat een lerarencorps van een staatschool makkelijker aaneen klit. Zo'n beetje het principe wij tegen hen, onze moeilijke leerlingen. Natuurlijk gaat dat verschil niet op voor elke school, maar zeggen dat er geen verschil is tussen de twee netten, is liegen. Een beginnende leerkracht doet er goed aan van allebei eens te proeven, om te zien welke sfeer het beste past bij zijn/haar persoonlijkheid.

Na een tijdje ontwikkel je een radar om te bepalen met wat voor soort school je te maken hebt. Enkele onorthodoxe tips. Een goede indicator is altijd het humeur van de secretariaatsmedewerkers. Als beginner moet je daar vaak langs om administratie te regelen. Vaak moet je je daar aanmelden voor je sollicitatiegesprek. Als de sfeer daar beneden alle peil is, dan weet je het wel. Zo'n secretariaat is toch het zenuwnet van een school.

Wie de kans ziet doet er ook goed aan om eens een babbel te slaan met het onderhoudspersoneel. Waarschijnlijk vraagt niemand ooit de mening van de poetsvrouw en dat is erg onterecht, want die ziet veel, heel veel, en zal het openlijk durven zeggen.

Uiterst belangrijk is natuurlijk de directeur of directrice. 'Der Fisch beginnt am Kopf zu stinken', zegt men in het Duits. Met andere woorden, als de school vierkant draait of de sfeer rot is, is er een goede kans dat een groot deel van de schuld bij de directie ligt. Bij het sollicitatiegesprek is dat vaak de eerste persoon die je ziet. Bekijk het beoordelen niet eenzijdig. Monster ook eens goed die directeur die jou moet aannemen en welke stijl die mijnheer of mevrouw hanteert. Het kan je veel zeggen over het onderwijsklimaat in de school.

Nieuwe planeet

Een bijzonder aparte plek in elke school is de lerarenkamer. Als beginner is de drempel om daar binnen te treden, soms nog groter dan de drempel om je klaslokaal binnen te stappen. Het is een aparte planeet met eigen ongeschreven regels en zelfs aparte mensensoorten. De leerkrachten hebben soms nogal de neiging om zich te groeperen per type. Er zijn de noeste werkers die zich door stapels verbeteringen vreten, allicht wiskunde- en wetenschapsleerkrachten, soms ook wel Frans. Ja, clichés, er zijn er enkele hardnekkige in het onderwijs. Er wordt lustig geroddeld in zo'n lerarenkamer en de babbelaars claimen meestal ook wel hun eigen tafel. De klagers en zagers, de uitgebluste collega's die er helaas ook zijn, troepen ook vaak samen. Net als de beginners, de tafel waar jij allicht een plek vindt.

Een vreemde kloof die de lerarenkamer soms splijt, is die tussen licenciaten/masters en regenten. Het kan gebeuren dat er weinig contact is tussen die twee groepen. Regenten verdienen een stuk minder, komen niet in de hogere jaren en kunnen daar wel eens een complex over hebben.

De beste manier om met een lerarenkamer om te gaan, is gewoon een plek opeisen en doen alsof je daar al jaren zit, tap vooral gratis koffie of thee en eet goed, want voor de klas vergeet je al snel dat je niets gegeten hebt.

Voor de leeuwen

'Don't smile before Christmas', is vaak de raad die men geeft aan beginners. Wel, het klopt. Doe maar niet te vriendelijk als je pas voor een nieuwe klas staat. Lach niet om je eigen grapjes, want dat staat gelijk aan helemaal de teugels loslaten. Wees niet hun vriendje. Een valkuil waar velen intuimelen, lekker joviaal doen met de leerlingen. Dat lijkt een goede zet, maar dat wreekt zich vroeg of laat. Je kan niet tegelijk hun vriendje en hun leerkracht zijn. Hoe sneller je dat hebt begrepen, hoe meer kans op frictie, drama en flauwe pogingen tot emotionele chantage je jezelf bespaart.

Leer zo snel mogelijk hun namen uit het hoofd, liefst de eerste les al. Of als er een map met foto's van de leerlingen bestaat, doe het dan nog voor je eerste les. Met naam en toenaam genoemd worden, houdt hen beter in het gareel dan 'hey, gij daar met uw rode pull!'

Beantwoord maar niet te veel persoonlijke vragen. De meerderheid van de leerlingen bestaat uit reuzefijne mensen, echte schatten aan wie les geven een privilege is, meer dan een opdracht, maar er zijn natuurlijk ook wel enkele tegendraadse elementen, die vertrekken van het principe: 'anything you say, can and will be used against you'. Vermijd dat. Wees maar een mysterie voor hen. Veel later kan je een persoonlijke anecdote wel eens in de strijd werpen, het verrassingseffect is nog zo groot als je tot dat moment een enigma was.

Eigen stijl

Erg belangrijk is dat je een eigen lesstijl ontwikkelt. Een soort autopiloot waar je kan op terugvallen als je eens een mindere dag hebt. Kijk daarvoor naar je eigen favoriete leerkrachten. Wat beviel je aan hun manier van les geven? Kopieer die ingrediënten. Als beginnende leerkracht herinner je je nog levendig je eigen school tijd en hoe saai sommige lessen waren. Dat wil jij niet herhalen, dus wil je vooral plezante lessen geven. Je kan je echter afvragen: hoe plezant moet een les zijn? Is een les zo goed als ze plezant is? Erg populaire leerkrachten zijn vaak niet de leerkrachten die er ingewikkelde grammaticaregels of formules in hameren. De les opleuken kan wonderen doen voor de interne motivatie van de leerlingen, je kan hen aansteken met de microbe voor je vak, zodat ze zelf op zoek gaan naar meer kennis. Zelf plezier hebben van het les geven, houdt ook je eigen motivatie op peil en dat voelen de leerlingen ook. Mij leek dat altijd de uitgelezen lesmethode, maar voor het ene vak lukt dat al beter dan andere.

Er zijn aardig wat TED-talks, zoals die van Daniel Pink, Ken Robinson, Sugata Mitra, maar nog vele andere, die sterk pleiten voor interne motivatie, tegen al te rigoreus les geven. Kies de aanpak die het beste bij je past. De leerlingen merken het meteen als je probeert te zijn wat je niet bent. Als hyperstreng zijn je niet ligt, zal die stijl ook gewoon niet 'pakken' bij de leerlingen. Wees authentiek. De mening van de leerlingen is zeer, zeer snel gevormd en daarna nog moeilijk uitwisbaar.

Het beroep

Je start met een aantrekkelijk maandloon. Je zomervakantie wordt ook uitbetaald. Dat je veel vrije tijd hebt, is een cliché dat niet geheel klopt. Ouwe rotten in het vak durven zeggen: wij nemen in de zomervakantie gewoon onze overuren op. Er is wat van aan, want bij les geven, komt veel kijken. Er is altijd wel een puntensysteem dat je onder de knie moet krijgen, elke school heeft zijn eigen specifieke regels, in de ene school mogen de leerlingen praten als ze naar de klas gaan, in de andere moeten ze vooral zwijgen, in de ene mogen ze tijdens de speeltijd nog naar hun kastje, in andere niet. Als je vaak wisselt van school, kan je wel eens nerveus worden van al die verschillen. Bovenop de uren die je daadwerkelijk voor de klas staat, komt er hele resem andere dingen bij: voorbereidingswerk, verbeterwerk, studiedagen, wachttijden, uitstappen, toezicht op de speelplaats, opendeurdagen, feestjes, oudercontact, klassenraden, noem maar op, de lijst is lang.

Het houdt je jong. Met de leerlingen werken, houdt je actief en energiek en je bent altijd 'mee' met de laatste modetrends zowel qua kleding als techniek als omgangsvormen. Dat maakt het beroep zeer boeiend en afwisselend. Het is ook een erg zelfstandig beroep. Voor de klas doe je eigenlijk min of meer je zin. Sommigen vinden dat heel fijn, anderen hebben graag meer begeleiding en duidelijke richtlijnen. Vaak zijn die er niet. Het belangrijkste controlemechanisme in het onderwijs, is het lesonderwerp dat je in je agenda zet en die van de leerlingen. Dat mogen ronkende titels zijn, maar zelden weet iemand of je dat nu degelijk gegeven hebt of niet. Lestoezicht wordt vaak op voorhand aangekondigd en dat kan je op voorhand goed voorbereiden. De leerlingen veranderen ook plots in makke lammeren als de directeur achteraan de klas plaats neemt. Het is een beroep met vrij weinig incentives. Klimmen op de hiërarchische ladder is er vaak niet bij. Je wordt ook niet beter betaald als je een betere leerkracht bent. Les geven is een competentie die eerder onmeetbaar is.

Het blijft een boeiende job, die je eigen vakkennis ook verbazend sterk verbetert. De beste manier om iets te leren, blijkt het uit te leggen aan iemand anders. De vragen waarmee leerlingen je bombarderen, houden je scherp. Bouw fijne relaties uit met je collega's en verdeel cursussen en voorbereidingswerk, dat hakt een serieuze moot werkdruk weg. Vraag gerust elke collega naar tips, ze zullen allemaal open staan om hun ervaring met je te delen. En als je eens een baaldag hebt of een minder fijn klasincident, moet je vooral blijven onthouden dat je zonder twijfel één van de meest boeiende en meest belangrijke jobs hebt die er zijn.

15-12-2012 om 00:00 geschreven door Tederdraads  

Tegenover mij: een al wat oudere mens, die aan zijn oogopslag te zien, echt iemand wil helpen en er ook wel verstand van heeft, van CV's en sollicitaties en zo.

Naast hem zit iemand die zelf pas werk heeft. Een gretig ogend meiske. Gretig, omdat ze denkt dat ze de kerel naast zich moet bewijzen hoe enthousiast ze is voor haar job en dat ze er toch ook wel verstand van heeft. Wil ze echt iemand helpen? Mijn empathieradar zegt: nee, ze wil vooral aan de kerel, Norbert heet hij, tonen dat ze haar best doet.

Goed gedaan, meiske, ge vulde de voor de hand liggende zinnen van uw oudere collega's zeer vlot aan. Ge doet gij dat goed. Toen ze mijn CV zag, zag ik haar denken: 'Shit, en IK moet DIE advies geven om werk te vinden? Die kan al zes talen meer dan mij' Ik heb ook 500 boeken meer dan u gelezen, maar dat kon ik niet op mijn CV zetten.

Nee, mijn CV is niet zakelijk genoeg. Tactisch begint het ook dom, want ik pak uit met een oplijsting van mijn talenkennis, terwijl ik helemaal nooit solliciteer voor jobs waar die talen nu net de vereiste zijn. Die vacatures bestaan namelijk niet, zoals de meeste slavisten wel zullen bekennen.

Mijn CV is te druk. Ik heb CV verward met autobiografie. Er staat zo veel in, dat een werkgever de moeite niet zal doen om er uit te ziften wat hij nu net wil horen. Met uitzondering van schooldirecteurs om redenen die mij niet direct duidelijk zijn. Waarschijnlijk omdat ze voor interim lesopdrachten iedereen aanvaarden die geen strafblad heeft en een masterdiploma in iets heeft en ja, er zijn veel taalvakken, dus dan komt talenkennis wel van pas.

Norbert gaf mij ook nog de typische jobvereisten voor journalisten en communicatieverantwoordelijken mee. Die zijn zo voor de hand liggend dat ik ze tot nu toe inderdaad niet in mijn CV zette, net zoals ik ook niet in mijn CV zet dat ik met mijn twee ogen tegelijk kan lezen, kan ademen en en zeer regelmatig een douche neem. Naast warme met water, ook koude douches bij sollicitaties via mail. Maar dat moet nu stoppen, want ik ga mijn talenkennis verschuiven naar een voetnoot op pagina twee en de voor de hand liggende competenties voor journalisten verwerken.

'wel niet knippen en plakken van onze site', zei het enthousiaste groentje nog, 'want dat valt direct op als ge dat doet'.

In een ideale wereld zou ge kunnen zeggen: 'kom, ik pak uw job, nu direct, de volgende die hier binnenkomt, zal ik zelf wel aanraden van geen CV te knippen en plakken van de VDAB-site'

Nou ja, in een ideale wereld krijgt ge natuurlijk de job die echt bij u past, zonder saboterende tussenstappen als een lange arm hebben, politieke vriendjes, CV hocuspocus en een dosis geluk.

14-12-2012 om 19:24 geschreven door Tederdraads  

Misschien wel het beste geschiedenisboek dat ik al las, maar het is wel een roman.

We volgen het laatste jaar van het leger van Noord-Virginia, onder bevel van generaal Robert Edward Lee, van ongeveer juli 1863, vlak na de slag bij Gettysburg, tot april 1865, als Lee zich uiteindelijk moet overgeven. Dat er van zijn leger nog iets overblijft om over te geven, mag een wonder heten.

In tegenstelling tot de meeste historische romans loopt het verhaal niet via fictieve personages. Jeff Shaara, de auteur, stapt in de voetsporen van zijn vader (auteur van een roman over Gettysburg, The Killer Angels, verfilmd als Gettysburg)

en hij kruipt in de hoofden van de belangrijkste historische figuren. In dit geval vooral Lee en zijn tegenstander Grant. Dat is riskant, want voor veel Amerikanen zijn deze twee figuren heilig. Jeff Shaara slaagt er echter bijzonder goed in om hun gedachten weer te geven en heeft overduidelijk zeer goed de psyche van deze kerels doorgrond.

Van de kant van Lee is het een verhaal over hoe een leger dat sterk in de minderheid is en toch ten koste van alles wil stand houden, ondanks slechte bevoorrading, geen eten, slechte kledij, troosteloze loopgraven, ziekten en een regering die niet snapt wat er nodig is om de oorlog nog te winnen.

Van de kant van Grant is het een verhaal van ongeduld, van weten dat je gaat winnen, maar de tegenstander die weigert dat koppig in te zien en blijft je de definitieve overwinning maar ontzeggen, tegen alle pronostieken in. 

De psychologie zit goed, de historiek is onberispelijk, de verstandhoudingen tussen de belangrijkste officieren aan beide zijden komen nooit naar voren, ook de houdingen van de presidenten, Jefferson Davis enerzijds en Abraham Lincoln anderzijds worden ook mooi getoond.

Het boek is een aanrader voor strategiefanaten en voor mensen die willen ervaren hoe het voelt om aan het hoofd van een leger te staan, een leger verwacht dat je hen naar de overwinning voert en je de verantwoordelijkheid geeft om hen de dood in te sturen om dat resultaat te behalen.

Jeff Shaara staat met een lange en heldere lezing op youtube. Voor hij begon te schrijven, was hij een specialist in de handel in oude munten. Hij zag zichzelf nooit als een schrijver. Zijn vader was wel schrijver. Michael Shaara, auteur van The Killer Angels. De zoon heeft dat werk voortgezet. Hij maakte er een trilogie van. Gods and Generals gaat vooraf aan The Killer Angels en The Last full measure pikt de draad op waar The Killer Angels stopt.

Wie de drie romans uit heeft, krijgt een heel goed begrip van de eb en vloed van de strijd tussen het zuidelijke leger van Noord-Virginia enerzijds en het noordelijke leger van de Potomac anderzijds.

Aan lage prijzen te verkrijgen via amazon.

14-12-2012 om 18:58 geschreven door Tederdraads  

Psychiater tegen mijn ouders als ik 17 ben: “uw zoon is zo iemand die van zijn passie zijn beroep maakt”

Dat het wreed moeilijk ging zijn, zei ze er niet bij. Mijn pa vond dat ik niet meer bij de psychiater moest gaan. Mijn ma vond dat ze gelijk had.

Ik vond dat ik meer tijd had voor mijn passie als ik niet meer bij de psychiater moest gaan.

Nadelen van uw passie najagen:

-belangrijke bureaucratische karweien zoals uw belastingen invullen, laat ge liggen, omdat ge met bevlogen koorts aan uw passie aan 't werken zijt. Vele maanden later wreekt zich dat en moet ge in allerhaast toch uw belastingen invullen op straffe van een boete. Uw belastingsaangifte vind ge niet meer, noch uw 'token' om het online in te vullen

-de ziekenbond dreigt u te schrappen omwille van de zelfde voorkeur voor 'investering' (ja ja, in een kapitalistische samenleving zal een kunstenaar zich vermarkten of niet zijn) in uw passie ten koste van de nodige vlijt bij het achterna jagen van de juiste formulieren

-ge neemt uw eerste jobs niet al te serieus, want ja, ze zijn toch maar een noodzakelijk kwaad om dan uiteindelijk te gaan leven van uw passie

-ge verknipt vriendschapsbanden met mensen die achteraf bekeken alleen maar goed bedoelde feedback wilden geven

-ge reageert uw frustraties af op uw omgeving, ge wordt zuur als 't met dat te gelde maken van uw passie niet rap genoeg wil lukken

-er komt een bloedrode waas voor uw ogen als ge leest over mensen die een passie gelijk de uwe al goed te gelde kunnen maken

-ge wilt uzelf van kant maken als 't op 't passiefront angstaanjagend stil wordt en ge even geen kans meer ziet

-ge voelt uw eigen een buitenaards wezen als ge mensen ziet die passieloos, maar gelukkig door het leven gaan, hoe the fuck doen ze DAT??

-na een periode van manisch zonder veel slaap of aandacht voor wat anders uw passie na te jagen, wil uw lichaam wel eens crashen

-ge verwarmt niet in de winter, om geld uit te sparen voor uw passie

-ge denkt dat bij het beleven van uw passie ook een hele sliert vrouwen horen, waardoor ge op den duur vergeet waar ge nu juist een passie voor had: voor vrouwen of voor kunst? En er is eigenlijk echt een verschil?

-ge plakt uw kamer vol met foto's van kunstenaars die ook hebben durven lijden voor hun passie. Ge verpest daarmee het behangpapier, zo'n niet-passionele materialiteit die u kan gestolen worden en waar ge nooit een cent zoudt aan uitgeven

-ge klampt overal iedereen die er een beetje invloedrijk uitziet aan om uw passie een klein beetje vooruit te willen helpen, ge verzamelt visitekaartjes, ge drukt voor uzelf vijf verschillende soorten visitekaartjes, want ja, al uw passie kon niet op eentje

-ge vindt dat uw naaste omgeving vooral in functie van uw passie moet leven, om de eenvoudige reden dat zij die passie niet hebben en content zijn met een 'normaal' leven. En bij zo'n ordentelijk 'normaal' leven, waarbij elke onaangename eventualiteit al bij voorbaat geregeld is, omdat men niks anders te doen heeft, altijd wel wat marge is om een passiekrabber te ondersteunen

-ge geeft al eens uw laatste euro's uit in een overweldigende bui van dankbaarheid om die omgeving te overstelpen met cadeaus, nadat ge weer eens weken alle energie in huis naar u hebt toegezogen

-ge voelt u wreed schuldig elke minuut dat ge niks doet voor uw passie, want uw passie uitbouwen, dat volgt geen kantooruren, het is altijd passietijd, dus elke moment dat ge niks doet, bedriegt ge uw baas, zijnde uw passie, zijnde uzelf. Mensen vragen u waarom ge altijd zo gespannen zijt, terwijl ge toch eigenlijk geen reden hebt om zoveel stress te hebben

-ge hebt nogal wat tactieken om toch minstens te doen alsof ge elke minuut aan uw passie werkt. Als ge drie uur het computerspel Age of Empires speelt, doet ge dat uitsluitend als ge tegelijk ook naar een documentaire luistert die min of meer iets te maken heeft met uw passie en het nieuwste kunstproject waar ge mee bezig zijt.

-als ge weer eens ergens wakker wordt waar ge niet thuis hoort, zegt ge tegen uzelf: ja, maar ik moet toch levenservaring opdoen, dat geeft voeding aan mijn passie

-ge kunt alleen nog over uw passie spreken en ge merkt niet dat ge sommige mensen daar enorm moe mee maakt. Vrienden beginnen een avond uit met u te zien als een soort business meeting met hallucinogene hapjes

-ooit, al is 't maar één keer, meent ge serieus dat iets van drugs gegarandeerd zeker nieuwe perspectieven gaan bieden bij het uitbouwen van uw passie

-ge leest meer biografieën over succesvolle kunstenaars die u zijn voor gegaan, dan dat ge effectief iets DOET en dat alleen om u te overtuigen en te troosten dat het wel degelijk allemaal kan lukken, als ge nu eindelijk eens stopte met biopics als 'Walk the line', 'Great balls of fire' of, ow God, films als 'Finding Forrester' te bekijken. De dromerigheid die bij uw passie hoort, zuigt u een beetje meer dan normale mensen mee in alles wat fictie is

-ge vraagt u al eens af of het dit wel allemaal waard is, als ge tussen stapels boeken, op uw knieën in een ijskoude kamer zit te zoeken naar uw belastingsformulier van een jaar geleden

-ge reageert met schouderophalen als iemand plots zegt: “Zeg, voor een jonge kunstenaar zijt gij precies al helemaal uitgeblust”. En ge mompelt: “Ik ben niet uitgeblust, ik denk commercieel”

Moet uw passie uw werk zijn? Het wordt dan wel uw werk. Is 't uw passie dan nog? Als ge uw passie voor NA uw werkdag houdt, is 't misschien toch eerder gelijk een verboden vrucht, gelijk een altijd gewillige minnares. De mannen die trouwen met hun minnares, zoeken zich een paar maand nadien toch al rap een andere minnares. Dus nee, misschien moet uw passie uw werk niet zijn. Allicht helpt geen enkele kunstenaar zichzelf vooruit door alle bureaucratie over boord te gooien om zogezegd tijd te winnen voor zijn passie.

Als ik al een tip kan geven om sneller uw passie uit te bouwen: stop met uw passie uit te bouwen. Reserveer er een paar uur per week voor uw passie of een uur per dag of zo, en laat het los, los, los.

Als ge uw passie overal mee naar toe neemt, vergeet ge op den duur dat ze er is.

13-12-2012 om 00:00 geschreven door Tederdraads  

De titel van een roman van John Updike. 'Couples'. Gekocht op 't boekenfestijn in Mechelen. Beter dan het speelgoedmuseum of de Dossinkaserne, dat boekenfestijn. Hollanders die de boel zeer Hollands organiseren. Overstock opkopen en op tafels smijten. Kies maar uit. Aan zeer Hollandse prijzen.

Nog niet gelezen, 'couples'. Schijnt zeer expliciete seks te bevatten. Naar Amerikaanse normen. Dat wil zeggen dat er misschien ergens een befscène tussen zit. Ik zal het wel eens lezen. Met mijn vrouw op 1200 km, lees ik niet graag over seks en neutraliseer ik mijn libido liever met militaire boeken. Van tanks, stingerraketten en Kesselschlachten word ik ook geil, maar ik wil er niet mee neuken.

Koppels. Ik ben beginnen schrijven, ooit, om mijn kansen te verhogen om de helft te zijn van een koppel. En in een poging om vrouwen wat op te geilen. Gelijk zo veel mannelijke schrijfmanische frustro's. Er zijn efficiëntere manieren, voor 't geval ge met gelijksoortige plannen rondloopt.

Ik kijk al voor de vijfde keer naar de liefdesscène uit The Departed tussen Leonardo DiCaprio en de psychiater die ik wreed aantrekkelijk vind, door dat intellectuele, bedachtzame kantje in combinatie met haar benen en wishywashy ogen gelijk dauwdruppels. 't zal wel de camera zijn.

Ik kijk altijd naar koppels. In mijn naaste omgeving zitten een paar goeie. Zelfs nog los van hun sterrenbeeldencombinatie. Er zitten er ook een paar hele slechte tussen. Ja, 't is onnozel, maar 't zijn vaak relaties tussen twee luchttekens die mij kil en afstandelijk lijken.

Als er een gebied is waar zelfhulpboeken echt snel wat opleveren, dan is het relaties. Als ik al die boeken niet had gelezen, had ik nooit gesnapt wat de communicatieve noden en verwachtingen van vrouwen zijn. Want het is toch allemaal zo counter-intuitive. Toen ik op mijn vijftien 'mannen zijn van mars, vrouwen zijn van venus' vond in het boekenrek van de ouders van mijn maat, Ruben, vond ik dat nog onnozele troep die ge alleen verkocht kreeg aan kleinburgerlijke tweeverdieners. Voor hen was 't trouwens een miskoop, want ze zijn al jaren gescheiden ondertussen. Is nochtans best een nuttig boek, hoewel marsepeinzoet van toon.

David Deida is bijvoorbeeld erg goed. Typisch voor Amerikaanse bloggers is dat ze bij zo'n opmerking direct linken naar amazon waar ge een boek van David Deida kunt vinden. Wel, klik hier op David Deida en het leidt u naar Amazon, naar een goed boek van David Deida. 't is wel bedoeld voor mannen. En ik betwijfel dat vrouwen er echt iets aan hebben.

De scène waar ik het eerder over had, staat netjes op youtube. Youtube: één van de redenen waarom ik ondanks de crisis blij ben dat ik in deze tijd leef. Een plek waar mensen heel schone liefdesscènes delen. https://www.youtube.com/watch?v=JukcSdrweHU

Bekijk 't en ga iemand knuffelen. Op knuffels betalen we voorlopig nog geen BTW.

11-12-2012 om 02:27 geschreven door Tederdraads  

Medewerker zelfmoordpreventie. Ben ongewild ervaringsdeskundige. Hoewel. Behalve mijn zelfmoord, heb ik er nog nooit één voorkomen. Grootvader. Whap. Vader. Whap. De tante die hier breit, rookt, slaapt en ronddwaalt, heeft het drie keer geprobeerd, toen ik nog te klein was eender wat te voorkomen.

Communicatieve vaardigheden. Check.

Begrip van psychologie. Check. Ik lees sinds twee jaar elke week wel een boek over psychologie.

Begrip van social media. Check. Oprichter social media gebruik van Nederlandse ambassade te Bratislava, inclusief ghost writen van de blog van de ambassadrice. Genoeg ervaring mee via ManiFiesta, Solidair en mijn eigen geschrijfpromotie. Verschillende boeken over gelezen.

Flexibel. Check. Ik werk overdag. Ik schrijf 's nachts. Ik netwerk in 't weekend.

Motivatie. Check. Als ik een paar mensen kan helpen om niet vroegtijdig een ouder te verliezen. Graag dan.

Vlotte pen. Ja, kom zeg, geef mij die job.

11-12-2012 om 00:00 geschreven door Tederdraads