Ik ben Jaclien, °19 december 1955. Ik werkte lange tijd in de tuinbouwsector, volgde onlangs de opleiding Begeleider Animator voor Bejaarden en werk nu in een woon- en zorgcentrum met ouderen met dementie. Ik ben getrouwd met Echtgenoot en mama van vier kinderen: Dochter (°1988), Oudste Zoon (°1990), Middelste Zoon (°1992) en Jongste Zoon of kortweg Jongste (°1999). Ik schrijf graag. Heb jarenlang meegewerkt aan de Wist-je, het schoolkrantje van de plaatselijke basisschool. Ook voor allerlei gelegenheden brouw ik wel eens een tekstje. Op dit blog wil ik graag wat van mijn dagdagelijkse ervaringen, herinneringen en bedenkingen, afgewisseld met vroegere spinsels, meedelen.
Ik ben een echte koffieleut. Vooral 's ochtends kunnen enkele kopjes koffie me wel smaken. Gisteren ochtend, net na het ontbijt, ging ik naar de zolder, daar waar de nieuwe kamer van Middelste Zoon in aanbouw is, om de ramen te beitsen. Ik nam mijn extra kop koffie mee en zette hem op de tafel naast de verfpot. Neuriënd stond ik te schilderen en nam af en toe een slokje koffie. Tot ik pardoes mijn verfkwast in plaats van in de pot .... in mijn koffiemok doopte!
Het schemert al een beetje als hij besluit nog even naar buiten te gaan. Hij wil soldaatje spelen. Hij legt zijn, uit clickx vervaardigd, geweer al klaar. Het rode, want dat is absoluut zijn lievelingskleur. Dan trekt hij een bodywarmer aan. En vindt en passant een nieuw woord uit als hij verklaart: "Dit is mijn als-of-fe kogelvrij vest hé!" Terwijl hij buiten zijn eenzame oorlog voert, wijd ik me aan het avondeten. Met een gerust hart. Want Jongste zal niets overkomen. Met zijn alsoffekogelvrijvest zullen zijn belagers hem niet kunnen raken.
Ongemerkt, genadeloos tikt de tijd voorbij. Vaak besteed aan -soms verdoken- strijd om mooist of grootst om eerst of meest om ik, om mij.
Ach, hoe menselijk het is zich te willen meten. Rusteloos streven, aanzien, macht en slechts de winnaar wordt geacht en wie verliest vergeten.
Spreekt ons een kind in deze tijd van geluk voor iedereen? Van de tere kracht, ongezien en stil, in de mens die zó niet vechten wil, maar ver voorbij kille strijd op zoek gaat naar verbondenheid... jb
Vijf ballonnen in mooie, felle kleuren. Speciaal gekocht voor de nieuwjaarskaartjes. Onze nieuwjaarskaartjes maak ik gewoonlijk zelf. Op de computer wel te verstaan. En elk jaar is het zoeken naar een ideetje om rond te werken. Dikwijls maak ik gebruik van één of meerdere foto's. De laatste tijd is Jongste meestal het "eindejaars-kaartjes-fotomodel". Niet dat de anderen minder van tel zouden zijn. Maar pubers prijken nu eenmaal niet meer graag op de fotokaartjes van mammie. Dus is het tegenwoordig Jongste. De laatste tijd is het echter niet makkelijk meer om spontane foto's van hem te maken. Dus zocht ik iets waarmee hij afgeleid zou zijn, zodat hij geen "gemaakte" glimlach-grimas zou trekken bij het fotograveren. En kocht ik ballonnen. Een kort, luchtig tekstje had ik voor de kaartjes al in gedachten. Over een wens en een kind. Over de wind die de wens zachtjes zou waaien. Maar met een zekere realiteitszin had ik dat woord "zachtjes" toch maar weer geschrapt. Moest al lukken om de foto's bij een zachte bries te kunnen maken. En zo trokken we dus op een ochtend met de vijf felgekleurde ballonnen naar de wei tegenover onze woonst. De bedoeling was dat Jongste op een moment de ballonnen zou laten vliegen. Maar smeekte hij: "Mag ik de rode ballon niet houden? En... de oranje ook, en de gele wil ik ook graag hebben!" We spraken af dat hij de rode en de oranje ballon niet hoefde te laten vliegen. Het mooie sneeuwtapijt was al voor een groot deel weggesmolten. Op dat punt konden het al geen idyllische prentjes meer worden. Terwijl we over de straat stapten rukte een vrij felle wind aan de ballonnen. Ze buitelden en draaiden, zodat de linten helemaal in de war geraakten. Voorzichtig probeerde ik ze los te maken terwijl Jongste de eindjes vasthield. Maar wat jammer, per ongeluk liet hij er één los: de oranje ballon ontsnapte en zeilde in een mum van tijd steeds hoger in de lucht! Groot verdriet, de ballon in zijn tweede-lievelings-kleur. We moesten dus verder met vier ballonnen. Jongste poseerde, liet op commando de groene ballon vliegen en later de blauwe. Ik liep voor en achter en om hem heen met het fotoapparaat, dat ik voor alle zekerheid maar op "automatisch" had ingesteld. Na een tijdje vonden we het welletjes. Even later bekeek ik de resultaten van de fotosessie op de computer. En stelde vast dat mijn fotografie-oog nog niet te best ontwikkeld was. Een fotograaf hoort alles in "het oog" te hebben. Nu, ik had overduidelijk níét alles in het oog. Had niet opgemerkt dat het huisje van de buren op de achtergrond zo vaak in beeld was. Had niet gezien dat het mooier was een foto te hebben waar het min of meer witte veld de blauwe lucht zou raken, zonder nog een randje bos daartussen, die de foto in tweeën splitste. En hoe scheef ik die camera soms had gehouden! Er zat niets anders op dan met dit materiaal onze kaartjes ineen te knutselen. Want een nieuwe fotosessie zat er niet in. De ballonnen waren, op de rode en de plaatsvervangende gele na, gaan vliegen. Met onze kleurige nieuwjaarswens aan het lint.
Bij het inslapen moet het ergens in het gebied tussen slapen en waken geweest zijn. Dat ik ineens moest denken aan Bé. Dat ik me ineens afvroeg hoe het nu met haar zou gaan. Bé is een klein tenger mevrouwtje. In januari kwam ze op de dementieafdeling van het rusthuis waar ook moeder verbleef. Ze was nog goed te been, gebruikte enkel een wandelstok bij het lopen. Ze zocht graag contact met de anderen en babbelde honderuit. Ik vond het wel plezierig om met haar een babbeltje te slaan. Op sommige momenten kon ze nog helder vertellen. Dan wist ze precies waar ze was en hoe lang en waarom. Enkele minuten later kwam ze dan vragen of wij soms langs haar dorp moesten en haar misschien konden meenemen. Of afzetten aan de bushalte, dat vond ze ook al goed. Op die verwarde momenten wou ze, zoals zo veel dementerende mensen, vooral en alleen maar naar huis. Ze liep dan alsmaar rond op zoek naar de uitgang. Dan was ze verdrietig en boos als ze niet buiten kon. Op een keer was ze weer vreselijk kwaad. "Ik sla een raam in hé! Een stok heb ik al bij!" Ik ben toen mee naar haar kamer gegaan, heb haar wat proberen af te leiden. Ik kon haar wat kalmeren door over de foto's aan de muur te praten. Foto's van haar man, haar kinderen, de kleinzoon die zo jong verongelukt was. Maar haar verlangen om te ontsnappen bleef. Eén keer is ze, samen met een kompane, daadwerkelijk door een raam gekropen. En één van de laatste keren dat ik haar zag, had ze haar mantel aangetrokken, en stond ze met haar hele hebben en houwen in de armen bij de deur. Zó triest, dat onstilbare verlangen naar "thuis", waarvan ze duizenden keren, telkens en telkens weer, vergeten dat die er niet meer is. Bé wou altijd maar ontsnappen. En vorige week moet het haar gelukt zijn. Ze kwam langs toen ik bijna sliep.
Gisteren onze kerstboom gezet. Een mooi boompje, al zeg ik het zelf. Een kerstboom wordt elke keer dan ook heel zorgvuldig gekozen. Tien jaar geleden was het anders: toen hadden we onze boom uit de tuin gehaald. Nogal een miserabel exemplaar eigenlijk. Maar hij leverde toen wel de inspiratie voor het tekstje op onze kerstkaartjes:
't Is waar, hij is niet zo fraai dit jaar onze boom voor kerst.
In de tuin gegroeid met weinig licht, dit dun-betakte lichtgewicht.
Te smal, te schriel en iedere tak wel fris, maar zwak, zodat er niet veel in te dragen viel.
En toen ik hem sierde, samen met m'n jongen, groeide mijn ergernis nauwelijks bedwongen.
Want hoe we ook trachtten, 't blééf een stakerig ding.
Tot plots mijn kleine zoon naast mij: "En toch vind ik hem schoon!" zei hij.
En z'n ogen, waarin de lichtjes van de boom sterrenvonkjes toverden, lachten blij.
En ik, ik keek naar de boom met nieuwe blik.
Déze boom: symbool van onvolkomenheid.
En waarvan enkel een kind geloven wou dat hij toch feestelijk stralen zou...! jb
19 december. Bij tien graden onder nul gammelen we met een slakkengangetje door de zwaar beijzelde straten. Jongste kijkt zijn ogen uit. Hij ziet hoe bomen en velden beladen zijn onder een dik pak sneeuw. Hij leest de buitentemperatuur af aan de thermometer in de auto. "Wow," zegt hij "het lijkt wel of het al winter is!" "Maar het ís toch al winter!" reageer ik grinnikend. Maar dan realiseer ik me plots dat dit, strikt genomen, niet klopt. Srikt genomen, en Jongste neemt de dingen strikt, is het nog geen winter, maar herfst. De winter begint immers pas op 21 december!
Hoeveel Vlaamse kindjes van de eerste klas zouden er leren lezen met de "Maan, roos, vis"-methode van Zwijsen? Driekwart? Die methode wordt in heel veel scholen gebruikt. In de basisschool van onze kinderen is men er, als ik het goed heb, veertien jaar geleden mee begonnen. Een jaar voordat Oudste Zoon startte in het eerste leerjaar. De methode is opgebouwd uit letters en woordjes: telkens een nieuwe letter en een nieuw woord, tot ongeveer aan de kerstvakantie. Toen Oudste Zoon in het eerste leerjaar zat, heb ik eens geprobeerd met al die woordjes een Nieuwjaarswens voor de juf in elkaar te knutselen. En hier is hij dan: héél speciaal voor alle kindertjes, die nu de hele rij woordjes geleerd hebben. En voor alle juffen en meesters natuurlijk ook. Omdat straks de kerstvakantie begint!
ik wens u: wat schijn van de maan en de geur van de roos op tijd vis in de pan en een koek in de doos
hout voor het vuur een gloed in uw huis al was 't maar een hut het is er uw thuis
een jas bij guur weer en een sok voor de teen de riem niet te strak en nooit echt alleen
de berg te verzetten niet reus-achtig groot en voor meesters en juffen de pen niet te rood
goed voor de buik het brood dat u eet en dat u bij zorg niet 't genieten vergeet
intens genieten van de geur van het bos een uil op de tak of een duif op het mos
een poes aan het hek een geit in de wei bij warm weer wat ijs of wat sla met een ei
een goed mens op uw weg of de aap uit de mouw en soms op uzelf ook de trots van een pauw
't is wat ik u wens en geen bijl krijgt het stuk: oog voor wat schoon is en een neus voor geluk!
Tweede deel van cursiefje dat drie jaar geleden werd geschreven. Jongste zat toen in het tweede leerjaar van het gewone onderwijs. Hij kreeg begeleiding van een Gon-leerkracht: iemand uit het Buitengewoon Onderwijs die leerlingen met een beperking en hun klasleerkracht enkele uurtjes per week mee ondersteunt. Jongste loopt ondertussen school in het Buitengewoon Onderwijs.
... Sociale vaardigheden, die andere kinderen gaandeweg als vanzelf "uit de lucht" plukken, moeten kindjes als Jongste worden aangeleerd. Het heeft iets kunstmatigs, maar het helpt ze om zich te handhaven. Zo oefent de Gonjuf samen met Jongste dingen zoals: hoe je iemand moet aanspreken, jezelf voorstellen, luisteren tot iemand uitgesproken is, een spelletje spelen en sportief verliezen, je beurt afwachten,... Hij interpreteert het allemaal op zijn eigen, letterlijke manier. Zo op een avond vraag ik hem zich om te kleden voor het slapengaan. "Jongste, doe je pyjama eens aan!" zeg ik, onderwijl nog druk in de weer met iets anders. Hij schijnt het niet te horen. "Jongste, je moet je pyjama aandoen!" herhaal ik even later, terwijl ik iets in de badkamer ga opbergen. Weer lijkt het hem te ontgaan. "Zeg jongen, ga je er nu eindelijk aan beginnen?" kom ik nu ongeduldig. "Wat zeg je mama? Ik heb je niet verstaan!" Ik ben verbluft. Mij niet verstaan? En ik sta nog wel vlak naast hem! "Hoe, je hebt mij niet verstaan?" "Neen," legt hij uit "als je iets tegen mij zegt moet je me áánkijken, anders kan ik je niet verstaan!" Zijn blik is ernstig en onschuldig tegelijkertijd. Ineens begrijp ik dat hij dat heeft geleerd van de juf in de sociale vaardigheidstraining. En het vandaag héél rechtlijnig in praktijk brengt. Later heeft de Gonjuf nog één en ander geprobeerd te nuanceren. "Vooral als er veel lawaai is, moet je iemand aankijken!" heeft ze verteld. Want dat helpt echt als je iemand wil verstaan, of je zelf verstaanbaar wil maken. "Is het nu "veel lawaai", mama?" informeert hij enkele dagen later. "Ja, nogal..." antwoord ik een beetje verbaasd om zijn eigenaardige vraag. "O..., dan moet je me wel aankijken als we praten hé!" onderwijst hij me. Ik kijk recht in de blauwe, zuivere blik van mijn dappere, lerende zoon en aai hem over zijn bol. "Ja natuurlijk!" glimlach ik.
Zoals u helemaal in het begin van mijn blogarchief kan lezen, heb ik lange tijd cursiefjes geschreven voor het schoolkrantje. Eerst over en rond onze drie kinderen. Dan, na de geboorte van Jongste, over hen alle vier. En nog later, toen Jongste nog ons enige kind was op de basisschool, werd hij het middelpunt van de schrijfseltjes. Ruim vier jaar geleden kreeg hij de diagnose ASS, (Autisme Spectrum Stoornis). Maar al langer had ik gevoeld dat ik over hem niet meer kon schrijven als over een gewoon kind. Ik begon een nieuw cursiefje: "Nak Omertje", waarin ik open vertelde over dagdagelijkse situaties met ons wat "speciale" kind. Met de bedoeling ook om mensen meer vertrouwd te maken met Autisme.
Hier het Nak Omertje-cursiefje van drie jaar geleden: Jongste was toen zeven.
"Mama, ga je vandaag een kerstboom kopen?" "Neen..., vandaag zal het niet lukken." antwoord ik nadenkend. "Wanneer ga je dan wèl een kerstboom kopen?" "Maandag...!" beslis ik op het eigenste moment. Maandag na mijn werk kan ik wel even stoppen bij dat centrum waar ik al enkele jaren onze kerstboom vandaan heb. "Oké! Maandag dus!" Ik voel bijna hoe hij dat afgesproken moment in zijn innerlijke agenda registreert. En ik weet dat het nu echt belangrijk is om maandag die boom te gaan kopen. Niet morgen, als ik toch misschien onverwacht in de gelegenheid zou zijn. En zeker niet dinsdag of later. Niet dat Jongste daar dan nog een héél groot probleem van zou maken. De laatste tijd gaat hij toch al een ietsje soepeler met dit soort veranderingen om. Maar om zijn geloof in de grote mensen niet al te zeer op de proef te stellen, doe ik het nu best op het afgesproken moment. Veranderingen zijn verwarrend. Jongste neemt de dingen die hij hoort meestal heel letterlijk. Pikt vaak niet op wat er aan emoties en bedoelingen achter de woorden schuilgaat. Zoals die keer, als ik opeens merk dat hij al véél te lang aan de computer zit. Hij heeft pas van de Sint een nieuw spelletje gekregen en kan er niet genoeg van krijgen. En ik was hem helemaal uit het oog verloren. "Oei, jongen!" schrik ik "Nu moet je toch echt wel stoppen hoor!" En dan met een glimlach: "Jouw oogjes zijn al rechthoekjes geworden van de hele tijd naar dat scherm te kijken!" Mijn zoon kijkt een beetje verbaasd en stopt onmiddelijk zonder mopperen. Een tiental minuutjes later, als ik het al vergeten ben, komt hij naar mij toe. Met boze blik. "Het is niet waar!" roept hij furieus. "Wat is niet waar?" probeer ik me te herinneren. "Mijn ogen zijn helemaal geen "rechthoeks"!" Dan snap ik het ineens, niet zonder binnenpret. "O, ben jij dan in de spiegel gaan kijken?" Mijn jongen knikt. Hij was inderdaad in de spiegel gaan kijken. En zijn oogjes zagen er heel gewoon uit. Nu voelt hij zich boos, verdrietig en gekwetst tegelijkertijd. Zo'n grove leugen, dat begrijpt hij niet van mama! En mama schrikt een beetje van de impact van haar opmerking op het kind. Jongste heeft nu eenmaal het mopje achter haar woorden niet gevat. Met zijn beperktere vermogen om de meer abstracte dingen te plaatsen, tracht ons kind toch dapper zijn plan te trekken. En hanteert daarbij zijn eigen logica. Zo mogen de kinderen, bij het werken aan hun contractje in de klas, na elke taak een gezichtje tekenen. Een lachend of een treurig gezichtje, naargelang ze de taak leuk of niet leuk vonden. Of, bij taakjes daar ergens tussenin, een "streep"gezichtje, zoals Jongste het noemt. Omwille van het mondje in een rechte streep. Jongste tekent na elke taak een lachend gezichtje. "Vind je dan alle taakjes leuk?" informeert de juf op een keer. Neen, hij vindt heus niet alle taakjes even leuk! "Maar ik ben altijd blij als het gedaan is!" legt hij uit "Dáárom teken ik altijd een blij gezichtje!" Want als gevoelens sowieso al een beetje moeilijk zijn om te benoemen, dan toch zeker "het gevoel dat je had vóór het gevoel dat je nu hebt"? ....
Nog maar een weekje
geleden dat er vol verwachting werd uitgekeken naar Sinterklaas. En toch,
geen mens die het nog over hem heeft. Ongelooflijk hoe vlug die
Goedheilig Man telkens weer vergeten wordt, éénmaal 6 december voorbij.
Vergeten zijn ook veel van zijn overvloedige gaven trouwens, die hij
hier doorheen de jaren zorgvuldig had uitgezocht, behoedzaam in
zakken stopte of uitstalde op tafel. Veel daarvan is al lang verdwenen
of tot rommel gedegradeerd. Maar
soms, soms overleeft zo'n gift de tijd. Zoals het eerste geschenk
dat Jongste kreeg. Zijn allereerste geschenk was Woef, een
schat van een knuffelbeest. Tien jaar al houdt Woef Jongste gezelschap. Al
is de relatie de laatste jaren tussen hen wat minder hecht. Jongste
heeft Woef niet meer zo nodig. Het knuffeltje zocht zijn heil dan maar
bij Arno, de poes, zoals de foto laat zien. Of was het omgekeerd?
Tot ons verdriet kunnen we ondertussen van dergelijk tafereeltje niet meer
genieten: Arno, de kater, die Jongste voor zijn achtste verjaardag
cadeau kreeg van zijn meter, is sinds een maand of twee niet meer
thuisgekomen. Maar Woef is er nog wel. Na tien jaar is Woef nog altijd trouw op
post. Daar is hij tenslotte ook hond voor.
Jongste, negen jaar geleden met zijn onafscheidelijke Woef.
Eén jaar geleden: Arno de poes, en de al wat versleten Woef, knusjes bij elkaar.
"Zeg het geld groeit niet op mijn rug hoor!" temper ik hem, als hij hardop zit te fantaseren over een "groot" stuk speelgoed dat hij wel eens zou willen hebben. Hij komt naar me toe, kijkt naar mijn rug en strijkt er met z'n hand over. "Jawel," zegt hij dan "maar 't is nog niet rijp!"
Weet u nog wat ik vertelde vorige week? Over Middelste Zoon die zijn boterham afknipte met een schaar? Achteraf kon hij niet goed hebben dat ik er wat lacherig over deed. Want, vond hij: "Met een schaar gaat dat véél beter dan met een mes!" Later vertelde Jongste Zus, die ooit een tijdje heeft meegedraaid op een palliatieve afdeling van een ziekenhuis, dat ze daar de gewoonte hadden om de korstjes van de kaas met een schaar af te knippen. Van de week maakte ik het broodtrommeltje van Jongste klaar. Van de grote sneden van ons zelfgebakken brood stop ik er altijd anderhalve in. Er lag per toeval een schaar in de buurt. Stiekem heb ik het geprobeerd. Heb die éne snee half door geknipt. Ik belegde het brood met kaas. En u raad het al: ik knipte er de korstjes af. Ik was verrast. Dat gaat inderdaad prima zo! Van nu af aan ligt er steeds een schaar op tafel bij de broodmaaltijd. Best handig.
Altijd al geweten dat Middelste Zoon een practische kerel is!
Dikwijls
heb ik in deze periode terug moeten denken aan vroeger, toen ikzelf nog
een klein meisje was. Aan de sfeer van deze dagen bij ons thuis. De
tijd dat we nog geen TV hadden, en het woord "computer" nog nooit
hadden gehoord. Toen geschenken enkel door Sinterklaas werden
uitgedeeld en snoep nog iets zeldzaams was. Mijn
ouders waren hardwerkende hoveniers, maar in de winter, als het buiten
vroeg donker was, hadden ze wat meer tijd. Dan deden ze dikwijls
spelletjes met ons: tikkertje, verstoppertje of kloppertje. Of touwtje
springen of schipper-mag-ik-overvaren... Of we mochten om beurten de op
school geleerde gedichtjes voordragen. Dan
zaten we in de periode voor Sinterklaas in een halve kring rond de
kachel. Ik herinner mij nog die keer toen Papa samen met ons luidkeels
sinterklaasliedjes zat te zingen. Mama stond in de keuken af te wassen
als opeens Zwarte Piet op de buitendeur klopte. Wij zwegen dan, keken met grote verschrikte ogen in de richting van de keukendeur. "Kom maar binnen hoor, Zwarte Piet!" hoorden we Mama roepen. En
dan kriepte plots de keukendeur een beetje open, en stak er een zwarte
handschoen door de kier, die een heleboel snoepjes in onze richting
gooide. Sinterklaas en Zwarte
Piet waren in die tijden ook al heel druk bezet. Zo gebeurde het bij
ons dat de kar, die ze brachten voor onze oudste broer, en die ze
diezelfde nacht nog hadden gemonteerd op het onderstel van onze oude
kinderwagen, de volgende ochtend nog nat was van de verf! De
houten poppenbedjes die mijn zus en ik kregen waren
afgewerkt met hemeltjes van dezelfde stof, die we vroeger hadden gezien
bij het babybedje van ons kleine broertje. En toch was daar allemaal niets verdachts aan, vanuit ons kinderlijk denken was alles alleen maar ongrijpbaar en mysterieus. ...
(Uit een cursiefje, vijf jaar geleden geschreven)
Sinterklaas, twaalf jaar geleden
...
Als
zo rond het feest van Sinterklaas dagelijks het programma: "Dag
Sinterklaasje" wordt uitgezonden, probeer ik telkens mee te kijken.
Zalig vind ik het dan om naar hun gezichtjes te zien. Ik hoop nooit het
beeld te vergeten van onze jongste, als hij daar zit te kijken en te
luisteren naar de Sint, die verliefd was geweest en nog een beetje
verdriet heeft om de mooie "Zarzouella". De intense blik van ons kind,
tot het uiterste alert en geboeid, en met zijn beide handjes rond een
speculaas, waaraan hij vergeet te peuzelen. Zijn
kleine hartje weet al een beetje wat verliefd zijn is! De laatste tijd
noemt hij vaak, wat verlegen, een naampje van een meisje uit zijn klas,
en dan glijdt er zo iets teders over zijn gezichtje. Verder
doet de TV-Sint hem serieus twijfelen aan de authenticiteit van de Sint
in het gemeentehuis of op school. Samen met zijn grote broer zet hij
dan een boom op over valse en echte Sinten. En
samen hebben ze er een oplossing voor gevonden: Sinterklaas heeft niet
alleen Zwarte, maar ook Witte Pieten. En als de Sint het dan heel druk
heeft, dan trekken de Witte Pieten sinterklaaskleren aan. Ik
laat ze maar fantaseren, mijn kapoenen, me al lang geen vragen meer
stellend over de vele gezichten en de verrassende veelzijdigheid van
Sinterklaas. Ja, veelzijdig is
hij wel, zoveel verschillende manieren hij weet te bedenken om in alle
gezinnen telkens anders zijn overvloedige gaven aan te bieden. Bij
ons heeft hij dit jaar alles in echte sinterlaaszakken gestopt, met
daarbij voor elk kind een persoonlijke brief, geschreven met sierlijke gouden letters. Nu ja, een póging tot sierlijke letters. Want enkele
lessen kalligrafie in zijn vrije tijd zouden hem beslist geen kwaad
doen! Hoewel, geen kind dat daarop let natuurlijk! Zijn
uiterste best heeft de Sint ook gedaan om nergens een bestraffend of
prekerig vingertje op te steken. Alleen wat informatie over de
cadeautjes en enkele lieve, lovende opmerkingen. De
brief aan grote broer was hij begonnen met de aanhef: "Dag lief
kind..", die typische aanspreektitel die we kennen van de televisie.
Ons kind was zo héél gelukkig met die brief en met de positieve
beoordeling die eruit sprak. De brief kreeg dan ook een plaatsje boven
zijn bed, waar hij hem telkens en telkens weer herleest. Zó gelukkig met een positieve boodschap in het schrijven van de Sint. 't Is mama die er een lesje uit trekt!
(Uit een cursiefje van twaalf jaar geleden)
Sinterklaas gisteren
Na jaren trouwe dienst staat de baan van Sinterklaas op de tocht. Bij ons wel te verstaan. Maar
gisteren hadden we nog een heus Sinterklaas-cadeautjesfeest. Omwille
van Jongste hadden we dat de laatste jaren nog zo gehouden. Sinterklaas moest een
familiegebeuren blijven. Het eindejaarsgeschenk van ieder gezinslid werd tot gisteren dus door de Sint geleverd. De oude sinterklaaszakken kwamen weer van pas. En Jongste mocht er de
pakjes uithalen en uitdelen. Maar pas ná het eten aan de, voor de
gelegenheid, speciaal gedekte tafel. Met tafelkleedje en kleurige Sint-en-Piet-en-Paard-servetjes van Hema. Of we het geschenkenfeest gaan behouden werd gisteren ook besproken. Jongste was vorig jaar al ingewijd in het Sintgeheim. Vorige week had hij aangegeven dat al die Sinterklaasflauwekul wat hem
betrof niet meer hoefde. Hij wou op school ook zijn schoen niet zetten.
Poeh, de juf dacht toch zeker niet dat hij nog een extra schoen mee naar
school zou zeulen zeker...! (Ondertussen heeft hij maar wát genoten van heel het Sinterklaasgebeuren!) Hoe gaan we het dan volgend jaar aanpakken? Liever een geschenk met Kerst of Nieuwjaar? Of een pakjesavond naar Hollandse gewoonte? We zijn er nog niet uit. Wel staat vast dat de eindejaarsgeschenkjes van nu af aan niet meer door Sinterklaas worden gebracht. Sint is er een beetje triest van. Een mooi gedekte, en van snoep voorziene tafel, ja, dat moet nog wel blijven. Misschien dat Sint volgend jaar op elke plaats toch nog een héél pietepeuterig klein pakje legt...?! Eén keertje nog, om het af te leren!
Sinterklaas, plezant en ik ben hem tot oog en hand. Tot zijn advies loop ik 't vuur uit mijn schoenen om aan mijn kinders' hebbe-dromen tegemoet te komen: wat techniek, wat cultuur en koesterdingen om te zoenen.
Met vóór mij 't visioen van benieuwde, vlugge voetjes en opgetogen snoetjes.
En dan thuis, mijn kindje vraagt: "Mama, speel je mee?" Ik zucht eens diep en zeg: "Oké!" Met een oude kruk die als "auto" dient, voert hij me naar zijn land van fantasie en spel, dan wil hij dat ik hem bel, en we "telefoneren", "communiceren". We zijn verbonden ik en hij en we genieten allebei.
En in zijn blije blinkers ontdek ik nog een keer een waarheid die ik al lang ken: dat ikzelf hun mooiste "speelgoed" ben! jb
Twee keer heb ik ermee in mijn handen gestaan. Twee keer heb ik het om en om gedraaid, de info op de doos gelezen, getwijfeld. Het zag er ook zo mooi uit, die variant op het Monopolyspel: Monopoly City. Ik weet hoe blij Jongste daar mee zou zijn. Hoe mooi hij die 3D gebouwtjes zou vinden, hoe zijn ogen zouden glanzen, hoe gretig en meteen hij het spel zou willen spelen. Maar dan hoor ik het hem weer zeggen, zoals al enkele keren de laatste week. "Wij hebben een hele stapel gezelschapsspellen," moppert hij dan gefrustreerd "maar wat heb ik daar nu aan? Niemand wil ze met mij spelen!" En hij heeft gelijk. Laatst zag ik nog hoe hij zijn Strategospel had opgesteld. En dan het hele huis en alle kamers doorliep om aan elk van zijn huisgenoten te vragen om het met hem te spelen. "Alstublieft?" Maar niemand die tijd of zin had. Het spel werd ongespeeld weer weggeborgen. Een andere keer kwam hij met de doos Trivial Persuit aandragen. Liet zich niet meteen uit het lood slaan en vuurde de spelvragen af aan zijn broers en zijn papa, die af en toe verstrooid hun blik van het scherm haalden om de vraag te beantwoorden. Heel soms wil Oudste Zoon zich nog wel eens aan een spelletje wagen met zijn jongste broer. Maar verder schijnt niemand in huis zich geroepen te voelen. Ikzelf heel, héél soms. Uit medelijden met Jongste. Maar echt graag heb ik dat nooit gedaan, gezelschapsspelletjes spelen. Alleen Jongste: die houdt niet van tekenen en knutselen, om nog maar te zwijgen van kleuren. Maar gezelschapsspellen vindt hij leuk. Daarom dus dat ik het bewuste Monopolyspel twee keer twijfelend in mijn handen hield. En twee keer heb ik het terug in het rek gezet. Met spijt. Maar het zou inderdaad de stapel maar weer hoger maken. Om na misschien één keer niet meer gespeeld te worden. Toch wringt het schuldgevoel. "Wat wil je nu dat hij minder TV kijkt, of computer speelt, als je je niet wil engageren om eens met hem te spelen?" hoont een kijvend stemmetje. Ik ben net weer naar de speelgoedwinkel geweest. Ben het Monopolyspel voorbij gelopen. Maar ik heb intens gezocht. Naar gezelschapsspelletjes waarvan ik vermoed dat ik ze ook een beetje graag zal spelen. In kleine doosjes, die de stapel niet erg vergroten. Met wat info over hoe lang ongeveer zo één spelletje duurt, liefst niet lang. Ik heb er twee gekozen. Het hoort vast weer bij die gevaarlijke "goede voornemens". Maar toch, laat dit dan het echte eindejaarscadeautje zijn aan onze jongste zoon: enkele keren per week samen met hem een gezelschapsspelletje spelen.
Onze enige middelbare scholier is begonnen met zijn examens. Dat betekent dat hij elke namiddag thuis is om te studeren. Ik denk wel dat hij goed bezig is. Echt waar. Meestentijds is het concentratiestil op zijn kamer. Zelfs de hip-hopmuziek, of hoe zijn favoriete genre ook mag heten, die dikwijls door het huis beukt, en waarmee hij zijn huisgenoten wel eens op de kast jaagt, blijft nu achterwege. Meestentijds is het stil dus. Maar soms moet natuurlijk de spanning los. Dan hoor ik hem ineens luid bulderend een Sinterklaasliedje zingen. Andere momenten hoor ik hoe hij stukken leerstof van buiten leert. Hij dreunt de schema's op, onderwijl heen en weer schommelend op zijn bureaustoel. Met de stem van een veilingmeester. Ineens stokt hij, schijnt ergens niet goed aan uit te kunnen. Want mompelt hij: "Wat is dat nu weer voor bullshit!" Altijd op zijn bureaustoel zitten is ook niet zijn ding. Tussenin installeert hij zich ook al eens op het onderste bed van het stapelbed, de slaapplek van Jongste. Daar zie ik hem zitten op zo'n moment: wijdbeens, één van de benen bungelend over de zijkant van het bed. Met een balpen in de mond gebogen over de papierstapel op de lakens. Een ander moment komt hij bij mij op de dorpel staan en declameert met overgave een bladzijde biologie. Over de moleculaire opbouw van de cel of zoiets. Van tijd tot tijd last hij een pauze in. Eén keer grist hij een muziekstuk van Jongste van de staander: het adventsliedje dat die op school zal spelen op zijn trompet. Destijds heeft Student dat liedje ook geleerd, en nu marcheert hij, luidkeels zingend, met het blad in de hand, heen en weer van de living naar de keuken. Zowat een uurtje later kringelt er een geur door het huis, de geur van gebakken ei: meneer heeft honger en bakt voor zichzelf een eitje. Een dik uur later komt hij weer de living in, terwijl hij haastig zijn jas aantrekt. "Tijd voor de grote pauze!" kondigt hij aan. "En moet je daarvoor de deur uit dan?" vraag ik. "Tijd voor de sociàle grote pauze!" verduidelijkt hij, en ik begrijp dat er op één of ander bankje eventjes moet gelucht worden, samen met enkele vrienden. Hij snort weg op zijn brommer. Is er ruim een half uur later weer terug. Om met een fris hoofd, laat ik hopen, verder te gaan.
De volgende ochtend is hij de deur uit voor zijn examen. Wat is het stil in huis nu. Echt stil.
"Papa, homo's, hoe vrijen die nu eigenlijk?" Hoe antwoord je nu op zo'n vraag? "Dat weet ik niet hoor manneke, ik ben geen homo hé!" had Echtgenoot geantwoord. Later heeft Zoon die vraag nog eens aan mij gesteld. Wat duidelijker gesitueerd: bij het zich visueel voorstellen was zijn technisch georiënteerde hoofd op een probleem gestoten. "Want," verwoordde hij: "... dat past toch helemaal niet?" Wat ik toen geantwoord heb ben ik vergeten. Waarschijnlijk ook, in navolging van Echtgenoot, dat ik het niet wist.
En misschien is dat soms gewoon het beste. Mama's en papa's hoeven niet alles te weten. Kinderen ook niet trouwens.
Een anekdootje van elf jaar geleden, toch maar niet opgeschreven voor het schoolkrantje. Ons derde, en op dat moment jongste kind, was toen zes jaar en vijf-en-een-halve-maand oud. Onze kinderen waren wel al op de hoogte van de bloemetjes en de bijtjes: ze wisten al één en ander over ei- en zaadcelletjes, hoe die bij elkaar konden komen en hoe er een kindje kon groeien in mama's buik. Maar er waren ook dingen die we nog niet hadden verteld. Die bepaalde ochtend had hij aan mij nog een logische Sinterklaasvraag gesteld. "Mama, hoe geraakt het paard van Sinterklaas nu eigenlijk op het dak?" had hij gevraagd, met nadenkende blik. In de namiddag liep hij blijkbaar over iets heel anders te tobben. Want, vroeg hij toen aan zijn vader: "Papa, homo's, hoe vrijen die nu eigenlijk?"
Middelste Zoon heeft soms van die rare invallen. Zo ook op zondagmorgen als hij, na uitgeslapen te hebben, voor zichzelf een ontbijt bij elkaar scharrelt. Hij snijdt eerst een snee brood af. Dan gaat hij naar de kast en neemt een reep chocola. Hij rolt zijn boterham om de reep. Dan trekt hij een schuif open, neemt een schaar en knipt zijn boterham langs weerskanten, net naast de chocola af. De stukken brood laat hij nonchalant op het aanrecht vallen. "Wat doe je nu?" stuif ik op "Wat een verspilling van dat brood!" Over het gebruik van de schaar en het morsen op het aanrecht zeg ik nog niks. Middelste Zoon kijkt me verbaasd verontwaardigd aan. Hoe enggeestig, dat ik me druk maak over zo'n onbenullige pietluttigheden! En terwijl hij met een langzaam gebaar zijn opgerolde en verknipte boterham naar de mond brengt, zegt hij: "Ség, doe eens normáál!"
Zelf heb ik een aantal jaren geleden ook muziekschool gevolgd. In het laatste jaar, binnen de lessen notenleer, werd ons gevraagd zelf een muziekstukje te componeren. De meesten van ons, volwassen leerlingen, wijdden zich vol overgave aan die taak. Er werden heel luisterbare stukjes muziek in elkaar geknutseld. Bij mij liep het anders. Ineens glipte er een kinderlijk melodietje binnen. In zes/achtste maat. Na een poos zat ik het te zingen met tekst en al. Nu hoefde ik het alleen nog op te schrijven. Wellicht zal het maar bij dit éne liedeke blijven. Hier is het dan: vandaag dus mijn hele muzikale oeuvre in één keer op het web.
Jongste, ons kind dus met een autisme spectrum stoornis, leert trompet spelen op de muziekschool. En thuis moet er geoefend worden. Hier over de bijzondere manier waarop hij omgaat met de afspraken rond de oefentijd:
Naast mij is Jongste net klaar met het oefenen op zijn trompet. Elke dag wordt hij verondersteld dat een twintigtal minuten te doen. Om die tijd bij te houden gebruikt hij een chronometer. En oefenen is oefenen. Wisselen van boek is bijvoorbeeld niet oefenen. Eventjes iets vertellen ook niet. Dus zet hij telkens de chronometer weer aan als hij aan een oefenblad begint en weer uit als hij even niet speelt. Heel soms vergeet hij de meter weer te laten lopen terwijl hij aan het spelen is. Oeps, dat is dan een probleem. Ofwel probeert hij dan te schatten hoe lang het stukje heeft geduurd, en telt die tijd erbij. Ofwel zingt hij het muziekstukje, terwijl hij de meter verder laat lopen, zodat de tijd die de chronometer aanduidt weer juist is. Hij zou die oefening nog een keer op zijn trompet kunnen spelen natuurlijk, maar dan moet hij berekenen hoeveel tijd het stukje duurt en die tijd er weer bijtellen. Zingen is dus minder ingewikkeld. Na tien minuten oefenen neemt hij altijd een korte pauze. Dan zet hij de keukenwekker op vijf minuten. En staat er na die vijf minuten gewoonlijk trouw weer terug. Net zoals de meeste kinderen, vindt hij het niet altijd even leuk om te moeten oefenen. Hij probeert er weleens onderuit te komen. Door te marchanderen over de oefentijd bijvoorbeeld. Maar nog geen enkele keer heb ik hem erop betrapt dat hij de chronometer stiekem laat verder lopen als ik even niet oplet. En als hij klaagt dat hij te moe is, hou ik daar rekening mee, want dan wéét ik dat hij zich werkelijk erg moe voelt. Dan hoeft hij een keertje niet of niet zo lang. Soms is het wel grappig, dat minitieus bijhouden van de tijd. Dan klinkt het bijvoorbeeld: "Mama, ik heb nu negen minuten, vijfendertig seconden en drieënvijftig honderdsten gespeeld. Is het goed als ik nu al een pauze neem?" Of zoals daarnet. Al zijn oefeningetjes waren klaar, maar hij had nog nét de twintig minuten niet bereikt. "Mag dit tellen voor twintig minuten?" vroeg hij toen "Ik kom zeven seconden en dertig hondersten tekort!"
Deze keer was Echtgenoot het slachtoffer van de genadeloze eerlijkheid van onze jongste zoon. Jongste stond onze trouwfoto te bekijken. "Jullie zijn wel heel erg veranderd sinds jullie getrouwd zijn!" vond hij. "Vooral papa. Die is bijna niet meer te herkennen. Ik herken papa alleen nog aan zijn grote neus!"
Ik heb een krulletje in mijn neus. Een piepklein krulletje, sinds het weekend. Het begon al vrijdag, tijdens de koffietafel van Moeders uitvaart. Veel mensen kwamen ons de hand schudden. En veel keren moest ik ons hele gezin voorstellen, want voor de meesten was het al tijden geleden dat we mekaar hadden gezien. "Jullie hebben een mooi gezin!" zei iemand op zo een moment. "Welja, ... eigenlijk wel...!" ontdekte ik toen ik daarna de tafel eens rond keek. Want vaak zie ik het niet zo. Vaak zie ik meer de minnetjes dan de plusjes. Maar nu we daar allemaal zaten, voor de gelegenheid op z'n paasbest gekleed, ja, nu zag ik het wel. En voelde ik me fier. En begon mijn neus zelfs een klein beetje te krullen. Zondag zette zich dat nog voort. Dochter deed mee aan een concert van een symfonisch jeugdorkest. Voor de eerste keer. Niet dat ze daar al zo'n grote prestatie kon neerzetten. Of juist wel, 't is hoe je 't bekijkt. Dochter speelt harp en had in de zomer al gedongen naar een plaatsje in dat orkest. Maar ze hadden er al een harpist. Tot ze twee weken voor hun grote jaarconcert opeens zonder vielen, en Dochter vroegen als interim-harpiste. Dochter had sinds anderhalf jaar nog maar amper gespeeld, en had nu ruim anderhalve week de tijd om de hoogstnodige partijen in te studeren. Ondertussen moest ze een presentatie voor school voorbereiden en was er het overlijden van haar grootmoeder. Eigenlijk een ondoenlijke zaak. Maar ze stond er zondag. Tussen die groep prachtige, jonge amateurmuzikanten. Ik was er ook, om te luisteren. Doodmoe van de voorbije week, doezelde ik op een moment een beetje weg. Maar bij de eerste harptonen was ik opeens weer helemaal klaarwakker. En ja, toen gebeurde het, ineens krulde mijn neus nog een ietsepietsie meer!
Ruim een week na het "feest van de Koning", een cursiefje van dertien jaar geleden. Oudste Zoon was bijna zeven, Middelste Zoon ruim vier.
't Kan zo heerlijk grappig zijn wat kinderen te vertellen hebben. Moeilijk eigenlijk om op te schrijven. Want er is zoveel dat niet in woorden te vangen is. Hun gezichtsuitdrukking bijvoorbeeld, met die héle ernstige, open blik of de toon waarop ze praten. Half eigenwijs, half verwonderd alsof zij de eerste ontdekkers zijn van de dingen des levens. 't Is één van de plezierige kanten van het vader of moeder zijn, dat luisteren naar dat eigenzinnige taaltje, dat je soms doet tintelen van heimelijk plezier. Zoals die ochtend toen zoonlief bij het opstaan vertelde: "Mijne eerste droom hé, die was héél griezelig." "Zo, wat heb je dan gedroomd?" "Wel, ik zat in de auto, helemaal alleen en toen kwam er een grote, boze beer aan. Ik was vlug in de koffer gekropen. Ik was zo bang dat ik er wakker van werd. En toen.... toen ben ik aan mijn volgende droom begonnen...!" In ditzelfde kind heeft België, sinds juf Lou in haar klas intens heeft gewerkt rond het koningshuis, er een zeer koningsgezinde inwoner bij. Dagenlang heeft hij ons met grote ernst, onderwezen over het wel en wee van de koninklijke familie. "Weet je mama, de koning en de koningin hé, die hebben drie kinderen. Daar is ook een prinses bij. Die heet prinses Astrid. Maar die is al wel getrouwd en die woont in een ander land. Ze heeft vier kindjes(*). Die prinses houdt heel veel van kinderen!" Of op een ander moment: "De grootvader van de koning, die heette ook Albert. Die was eens op een berg aan het klimmen en toen viel hij er af. En toen is hij gestorven..." Ook de kapster, bij wie hij zijn haardos liet knippen, mocht deelhebben aan zijn wetenswaardigheden. Terwijl ze intens met het karweitje bezig was, keek hij vorsend naar haar beeld in de spiegel en vroeg: "Ben je getrouwd?" "Ja." antwoordde ze. "Heb je kindjes?" "Neen." "Waarom niet? Kan je geen kindjes krijgen?" De dame in kwestie giechelde wat met een collega en mama, tja, die zat daar met rode kaken. Hij redde zelf enigszins de situatie door onbevangen door te gaan: "Koning Boudewijn hé, en zijn koningin, die konden geen kinderen krijgen." "Neen, dat was spijtig hé." "Koning Boudewijn is al gestorven en toen waren er heel veel mensen verdrietig."... Onze jongste (*) raakte ook angestoken door het vuur van grote broer. Ook hij kon na verloop van tijd enige weetjes vertellen rond koningszaken. En het deed hem ernstig nadenken over het begrip "macht". Want in zijn ogen is de koning de almachtige baas van het land. "Mama," zo vroeg hij een keer "waarover zijn wij nu eigenlijk de baas? Over ons bed en ons speelgoed, maar waarover nog?" Ik moest hem het antwoord schuldig blijven en had zelfs in stilte mijn bedenkingen rond dat bed en speelgoed. De laatste tijd horen we minder over het onderwerp. Het heeft plaats moeten ruimen voor vraagstukken en feitjes rond het op handen zijnde decemberfeest. Hoewel eergisteren nog: "Mama, hoe heet nu die koningin weer waarmee koning Boudewijn getrouwd was?" "Koningin Fabiola." "Ja, nu weet ik het weer. En koningin Fabiola kwam uit Spanje hé?!" En vooraleer ik iets zeggen kon, was daar het antwoord van kleine broer: "Da's niet waar, Sinterkláás komt uit Spanje!"
* Prinses Astrid heeft bij mijn weten vijf kinderen, maar op dat moment waren het er nog vier... * Onze "jongste" van toen is Middelste Zoon nu.
Kindervragen die, desondanks, een glimlach uitlokken:
We stapten in een grote stoet achter de ceremoniewagen aan, waarin zich de urne van Moeder bevond. "Bij oma was het anders hé, bij oma was er een grote kist in de kerk." merkte Jongste op. "Ja, oma is pas na de plechtigheid gecremeerd." "En moemoe," vroeg hij, doelend op zijn net overleden grootmoeder "wanneer hebben ze moemoe dan in de oven gezet?"
Ruim twee jaar geleden was de uitvaart van Ma. Jongste Zus had haar, toen vierjarig, zoontje nog niet verteld over de crematie. Het leek haar te beangstigend om uit te leggen dat het lichaam van oma zou verbrand worden, zodat er enkel nog as overbleef. Dat zorgde voor enige verwarring bij het ventje toen de urne werd bijgezet. Met niet-begrijpende blik vroeg hij: "Maar hoe hebben ze oma nu in die pot gekregen?"
Gisteren afscheid genomen van Moeder. Op een warme, fijne manier is haar uitgeleide gedaan. Compleet met harpmuziek en trompetgeschal. Kan het nog engelachtiger? Al is een overlijden een droevig gebeuren, toch mogen we terug kijken op mooie, intense momenten. Rond het stervensgebeuren zelf. In alle contacten met de "professioneel" betrokkenen, het samenzijn en samen denken met de familie. Gezamenlijk een mensenleven helemaal, en mooi, afgerond. Nu met enige nieuwsgierigheid en enige onrust op naar de periode die komt. Hoe gaat de rouw verder verlopen? Is het nog erg treuren om iemand, die we bij leven al zover kwijt waren? Vandaag nog primeert de opluchting. De opluchting voor haar, omdat aan de miserie van de laatste maanden, waar geen enkele levenskwaliteit meer overbleef, een einde is gekomen. Ach, we zullen wel zien, hoe het verder gaat. Gisteren en de voorafgaande dagen heeft er veel liefde gestroomd. Om en voor haar. Hopelijk energie genoeg om ons aan te warmen, de tijd die komt. Vaarwel Moeder!
Over Moeder valt heel wat te vertellen. Zo bleek toch toen ik een tekstje wou schrijven voor het gedachtenisprentje. De eerste versie was véél te lang. Minstens de helft inkorten werd me gevraagd. Dus moest ik schrappen. Ik keek na hoeveel tekens (=letters en spaties) de tekst nu telde: 1322. Nóg te lang. Moest proberen me aan 850 tekens te houden. Weer schrappen, herschrijven, enkel de essentie behouden. En jawel het lukte, ik bleef er net binnen, kwam aan 848 tekens. Moeder kon het in betere tijden, de tijd voor haar ziekte, goed uitleggen. Een echte babbelaarster was ze. Zelfs met wildvreemden wist ze een gesprek aan te knopen en op gang te houden. Chance voor haar dat zij zich nooit, zoals ik nu bij het schrijven van het tekstje, aan dergelijke quota moest houden!
Daarstraks zijn we met ons hele gezin Moeder gaan groeten. Een mooi en aangrijpend gebeuren. Nog nooit gezien hoe een overledene zo een metamorfose kan ondergaan. Het was ineens een sprong terug in onze herinnering. Het lijdende, totaal hulpeloze, dementerende hoopje mens van de vorige maanden, was opeens weer de vrouw van vijf à zes jaar geleden. Mooi verzorgd en opgemaakt, een zijden bloesje aan en een sjaaltje om haar hals. Het was net of ze hierdoor haar waardigheid weer helemaal terug kreeg. Hier konden we haar weer zien als de mens die ze was en altijd is geweest. Een geschenk voor haar kinderen en kleinkinderen om dit te mogen meemaken, om met dit beeld afscheid te nemen.
Ontzettend dankbaar voel ik me tegenover de mensen van de uitvaartverzorging, die door zorgend respect voor "het stoffelijk overschot", iemand, de gehele mens, ons Moeder weer helemaal hebben "opgetild". Een stapje dichter bij de hemel misschien? Nog nooit zo bij stil gestaan.
Een poosje wat minder blogactiviteit wat mij betreft. Niet dat er niets te vertellen valt. Ik had bijvoorbeeld best wat willen verhalen over de uitstap met Mieke V., Mieke van de vroegere schoolkrantredactie, die nu sinds een aantal jaren aan de zee woont. Hoe we samen een dagje in de oude stad van Antwerpen hebben rond gedwaald, in winkels gesnuisterd en vooral héél veel hebben gebabbeld en verteld. Hoe we een koffietje zijn gaan drinken, mooi verzorgd met suikertjes en chocolaatjes en snoepgraag zaten te glunderen boven een punt taart, met de heerlijkste bosvruchten ooit. En over die hele bijzondere sfeer in het schemerdonker, toen een eenzame straatmuzikant aan één van de zijportalen van de kathedraal, melancholische melodiën haalde uit zijn viool. Ik had ook wat willen vertellen over mijn eerste bezoek aan de VDAB. Hoe ik vriendelijk werd onthaald en buitenging als, voor het eerst in mijn leven, officieel "werkloze". Als je een madammeke van bijna vierenvijftig bent én vertelt arbeidster te zijn, tja dan wordt je minitieus en uitgebreid, in eenvoudige taal, de weg gewezen door de site van de VDAB. Ik mocht meevolgen op het scherm om te zien hoe het allemaal in zijn werk ging. Viel nog mee dat die mevrouw me niet uitlegde hoe ik moest klikken en dubbelklikken. Maar toch ging ik buiten met een glimlach, en kon ik dat tuttelige best hebben, omdat de uitleg op zo een hartelijke manier gegeven werd. Van deze dingen, de gewone dingen des levens, had ik willen vertellen. Maar deze wereld staat nu eventjes stil.
Gisteren namiddag is moeder, mijn schoonmoeder, zachtjes ingeslapen.
Een rusteloze avond was het geweest, enkele dagen geleden. Met een felle discussie met één van de groten. Jongste kon niet goed in slaap komen en vroeg me om even langs te komen voor wat hij noemt "een privégesprekje". Blijkbaar had hij wat liggen nadenken over opvoedingszaken en zo, want zei hij: "Weet je, eigenlijk hé, vind ik dat jij sneller moet ingrijpen!" "Sneller ingrijpen?" "Ja, je moet strenger zijn. Jij en papa, jullie zijn de ouders hé. Jullie moeten vertellen hoe alles moet." "Ja, dat is waar." "Ik ben de jongste, ik moet alles pas als laatste weten. Als iedereen iets doet, dan doe ik het ook hé. Jullie moeten zeggen hoe het hoort." "Daar heb je gelijk in. Ik zal er eens over nadenken." De volgende dag, tijdens de autorit naar school, als een echte schoolmeester: "En mama, heb je er al over nagedacht, over wat ik gisteren zei?"
Opzijkijkend naar mij, tijdens diezelfde rit, moest hij ineens denken aan wat hij zag op televisie. "Mama, er bestaat zo een middel om je huid bruiner te maken en de wallen onder de ogen weg te werken. Dat heb ik gezien in de reclame." "Ja?" "Ja, misschien moest jij dat ook maar eens kopen. Dan zijn die wallen ook meteen weer "uit de weg geruimd". Want ik vind dat jij wel grote wallen onder je ogen hebt hoor!" Ziezo, dat weet ik dan ook weer. Het is een oud en waar gezegde: "De waarheid komt uit een kindermond".
De boekenbeurs, die sla ik niet graag over. Ik ga er elk jaar naar toe, liefst alleen. Kan ik blijven hangen, standen voorbij lopen of kriskras van de éne zaal naar de andere gaan, zoveel en zo lang ik wil. Na ettelijke jaren weet ik waar ik moet zijn voor de boeken die me interesseren. Maar het plezantste, het állerfijnste aan de boekenbeurs is het moment 's avonds thuis. Het moment waarop ik, gezeten aan de keukentafel, de nieuw verworven schatten uit hun bruin papieren zakjes haal. Ze behoedzaam, koesterend bijna, om en om draai in mijn handen. Ze bekijk, betast, erin blader, eraan ruik, de eerste bladzijde lees. Lees van en over de auteur. Ze weer op de tafel leg en ze weer opneem. Middenin enkele alinea's lees. De lay-out beoordeel. De kaft, de bladspiegel. En ze uiteindelijk omzichtig weg berg bij de andere boeken in de kast...
Zo meteen mag er eentje uit. Heerlijk nog eventjes lezen.
De Euro's kregen vleugels vorige week bij ons. En de ramen en deuren bleken wagenwijd open te staan. Ze vlogen galant naar buiten, die Euro's: Bobbejaanland, een verkeersboete (ik reed 62 waar je maar 50 mag rijden), een verkeerde pot verf gekocht, die al geopend was vooraleer we het merkten, een nieuw stripverhaal voor Jongste dat hij al bleek te hebben. En een kwetsbaar wollen truitje van mijn dochter dat ongezien in de verkeerde was terecht kwam. En nu op een soort vervilt harnasje lijkt voor een driejarige. En net vóór al die aderlatingen was er de boekenbeurs. Tja, daar had ik er nog geen rekening mee kunnen houden dus. En dat allemaal in de eerste week waarin ik werkloos ben. Straks ga ik mijn naaimachine boven halen om enkele nieuwe jeansbroeken in te korten. Een goede gelegenheid misschien om ook het gat in mijn hand te dichten. Jeansbroeken hoef ik voorlopig gelukkig niet te kopen. En boeken ook niet. Daar kan ik lekker nog een poosje mee voort!
Hij heeft het gedurfd! Hij heeft het gedurfd, onze Jongste! Gisteren naar Bobbejaanland geweest. Jongste, een vriendinnetje, Echtgenoot en ik. Een ongelooflijk dure dagbesteding overigens, zo'n pretpark. Maar voor Jongste, die altijd heel speciaal gefascineerd geweest is door alles wat tolt en draait, is dit een jaarlijks hoogtepunt. En wekenlang was hij er over bezig: dat hij déze keer in de Typhoon zou gaan. Ik niet, mij krijgen ze in dat ding niet in, nog in geen honderd jaar. Die achtbanen, voor mij is dat met de ogen stijf dicht mezelf inprenten dat dit echt maar een handvol seconden duurt. En zo een monster als de Typhoon, dat overweeg ik zelfs niet. Jongste dus wel. Samen met het vriendinnetje stond hij dapper aan te schuiven. Hij was wel een beetje bang, vertelde hij met zenuwachtige blik. Maar ze hebben het gedaan, die twee. Kwamen naderhand enthousiast aangelopen: "Dat was zóó leuk!"
Zelf ben ik het een beetje beu, die pretparken, de kermissen, de verjaardagspartijtjes. Ik heb dezer dagen berekend dat ik al zo'n vierendertig verjaardagsfeestjes georganiseerd moet hebben. Zo goed als altijd thuis. Zoektochten, spelletjes, snoeptaarten. Het is stilaan genoeg geweest. Over enkele jaren, als Jongste door deze periode gegroeid is, verklaar ik mij kermis-, pretpark- en verjaardagsfeestjesvrij! Voor minstens tien jaar!
Toch was het gisteren wel genieten van de glunderende gezichten van de twee kinderen. Van het uitgelaten rennen van het éne naar het andere. Wel verkondigde Jongste na de eerste achtbaan dat hij nu even wou wachten, vooraleer hij in een volgende onstuimige attractie zou gaan. "Want eerst moet mijn hoofd nog op zijn plaats gezet worden!" vond hij. "Staat je hoofd niet meer op dezelfde plek dan?" schertste ik. "Jawèhèl! Maar het is bínnen in mijn hoofd. Daar moet alles weer gesorteerd worden omdat mijn hersenen zo door elkaar zijn geschud!"
In dit wagentje zitten ze, midden op de achterste rij, niet zichtbaar op de foto's.
Hij was ontroostbaar, de jongen. Ik hoorde het al van ver. Toen ik dichterbij kwam zag ik hoe zijn moeder en een opvoedster op hem trachtten in te praten. De opvoedster zat voor hem gehurkt en sprak hem zachtjes toe. Druppelgewijs vernam ik wat er gebeurd was. De jongen had een werkje van klei gemaakt in de klas, en mocht het nu mee naar huis nemen. Tijdens de nabewaking had hij er de hele tijd zorgvuldig op gelet. Er voor gezorgd dat er niemand aankwam en het kapot zou maken. En nu had zijn mama het per ongeluk laten vallen. In vormeloze brokstukken lag het voor de jongen op de bank. De jongen was in alle staten, de mama geïrriteerd door het oponthoud. Het was al laat en ze moest ook nog haar andere kind gaan ophalen. "Kom man, het is nu zo, breng het maar naar de vuilbak!" De jongen sputterde tegen: "Ik wil het mee naar huis nemen!" "Neen zeg, dat nemen we niet meer mee naar huis hoor!" De jongen werd boos, wou niet opstaan, begon de brokjes stukje voor stukje weg te gooien. Zijn mama schoot uit, eiste luid dat hij alles weer zou oprapen en nu en meteen naar de vuilbak dragen. Hij deed het. Ik stond erbij, met een hart van peperkoek. En zag hoe de jongen, met hetgeen net nog zijn "kunstwerk" was, naar de vuilbak liep. "Ja zeg," richtte zijn mama zich tot mij "ik moet al zoveel weggooien als hij niet thuis is. Alles zou hij bijhouden!" "Weeral een goed begin van het weekend!" zuchtte ze nog. Even later, toen ik met mijn eigen zoon al aan de auto was, zag ik haar met driftige stappen aankomen. Net doende of ze haar zoon ging achterlaten, zoals ouders dat soms doen met onwillige kleine kinderen. En het werkte, de jongen liep verschrikt achter haar aan en stapte vlug in de wagen.
Ik denk er vaak aan terug, aan dat voorvalletje van vorige vrijdag. Waarom kon de moeder zich zo moeilijk inleven in het verdriet van haar zoon? Van haar autistische, randnormaal begaafde kind? Ik denk er aan, maar zonder te veroordelen. Ik vraag het me alleen maar af. Misschien was ze helemaal overstresst na een vermoeiende werkdag. Of dreigde ze echt te laat te komen voor haar kleintje. Of misschien is het niet zo evident voor mensen die erg netjes zijn in huis en geen rommel verdragen, om kleibrokstukken behoedzaam op te rapen en mee te nemen. Rustig het moment afwachtend dat de storm zou zijn gaan liggen, en ze dan pas richting vuilnisemmer verwijzen. Maar misschien ook, zo denk ik, is het nog heel erg moeilijk. Moeilijk voor de moeder om het gedrag, de manier van zijn, de handicap van haar kind te accepteren. Moeilijk om te aanvaarden, dat wat ze destijds in het wiegje kreeg, zo anders is dan ze zich had voorgesteld. Moeilijk, of misschien op sommige dagen, bij vlagen gewoon allemaal te veel. Dat zou kunnen. En wie kan haar dat kwalijk nemen?
Kleurige aandachtstekens voor dierbare overleden mensen. Pa bracht de laatste bloeiende roosjes van zijn terrasklimroos naar Ma.
Gedenksteen met schitterende tekst op het kerkhof van Middelkerke. Van wiens hand die tekst is stond er niet bij. Maar zó zin geven aan de asuitstrooiïng, daar vind ik me wel in.
Uit een cursiefje voor de schoolkrant, met Oudste Zoon, toen zes jaar oud.
Soms hebben kinderen gevoelens die ze nog niet echt "benoemen" kunnen, en toch onder woorden weten te brengen. Zoals die keer als we bij valavond met de auto naar huis rijden. In het groter wordende duister schijnt de maan aan de hemel als een reuzenlantaarn. Volle maan is het. Zegt onze eersteklasser ineens: "Als ik de maan zie, dan voel ik me altijd een beetje verdrietig." "Zo.., aan wat doet de maan je dan denken?" vraag ik. "Dan denk ik... aan alle mensen die gestorven zijn...."
"Weemoed," benoem ik in stilte, "wat hij nu voelt is weemoed... ."
Ze was erbij toen ik haar een chrysant ging kopen. Ik weet het zeker. Ik herkende haar in de kritisch keurende blik waarmee ik langs de tafels stapte. Ik zag weer hoe ze, net als ik, van de ene naar de andere plek liep, potten verzette en dan een stap achteruit deed om ze goed te kunnen bekijken. Hoe ze zorgvuldig wikte en woog om er uiteindelijk één uit te kiezen. De keuze viel ditmaal op één met donkere, bordeauxkleurige bloemen. Misschien wat somber van kleur? Maar vorig jaar was het een gele geweest, en later bleek dat het kerkhof overzadigd was met gele chrysanten. En deze was zo perfect mooi gesnoeid. Helemaal prachtig rond en alle bloemen zo wat gelijk. Alle bloemen ook even fris, op ééntje na dan, dat ik met ervaren vingers ertussenuit pitste. Nu de pot. Ging ik hem meenemen in die zanderige, lelijke plastic pot? Toch maar een overpot zoeken. Niet te duur, dat was niet nodig voor op het kerkhof. Dat vond ze vast ook. Niet te zwaar ook, zodat Pa het gewicht niet moest meesleuren als hij hem later mee naar huis wou nemen. Ik liep tussen de rekken door op zoek naar een pot. Bekeek de één na de ander, hield ze op armlengte afstand. Dit metalen emmertje misschien? "Neen, die vind ik niet mooi hoor!" hoorde ik haar vastberaden zeggen. Ik herkende haar stem, herinnerde de tongval waarmee ze sprak. Met nog een zweem Noord-Brabants, omdat ze net over de Hollandse grens was opgegroeid. Het werd een witte pot. Die zou het geheel, voor zover je hem zou kunnen zien, een beetje oplichten.
Morgen, met Allerzielen, krijgt ze hem, haar paarsrode chrysant in de witte pot. Ma zal wel tevreden zijn. Ze heeft hem tenslotte zelf mee gekozen.
Met een knipoog naar Veerle, als dank voor het onderscheidinkje. En om te tonen dat originele ideetjes navolging krijgen. De cake is intussen al lang verorberd, compleet met spinnen en al. Die zijn met huid en haar verslonden, op de poten na dan.
Tijd voor de ontvangst van de "award", mij geschonken door Veerle. Tien weetjes dus over mezelf:
1. Ben opgegroeid als oudste in een groot gezin als hoveniersdochter. Altijd werkzaam geweest in de land- en tuinbouw. Het is als een klei waaruit ik nooit ben losgekomen, ook al wilden de vleugels soms andere dromen achterna. Toch heb ik mijn werk altijd met veel plezier gedaan. Werken met de handen brengt rust in het hoofd, helpt om alles beter op een rij te krijgen.
2. Ben tweeëntwintig jaar echtgenote van Echtgenoot. Echtgenoot is 'n een lieve, maar staat niet graag in de belangstelling: hij wordt liever niet de wereld in gestuurd via mijn blog. Maar hij is er wel, al verhaal ik niet zo veel over hem.
3. De kinderen. Een droom die waar geworden is. Vier stuks. Door hen bleven werelden afgesloten, gewoon wegens weinig tijd. Door hen openden zich werelden, oorden ik nooit betreden zou hebben, dingen die nooit waren geleerd, als zij er niet zouden zijn. Hen te helpen hun plek in de wereld te vinden is één van de grootste drijfveren in mijn leven, de reden dat ik nooit bij de pakken wil blijven zitten.
4. Ben heel geïnteresseerd in mensen. In wat mensen draagt, beweegt, stuwt, ... In wat er leeft achter mimiek, kleding en gebaren. Verder lees ik graag en voel me erg aangetrokken door kunst en muziek. Toch zijn dit goeddeels nog onontgonnen gebieden. Een heel groot verlangen was altijd om een muziekintrument te kunnen bespelen. Heb dat enkele jaren geleden nog geprobeerd. Maar de poging strandde op een tekort aan tijd en een te veel aan zenuwen.
5. Ik ben dol op geschenkjes geven. Zorgvuldig uitkiezen, mooi inpakpapier, lintjes en strikjes, zelf ontworpen kaartjes. Wie weet, kom ik in mijn volgende leven terug als Sinterklaas!
6. Volgens Echtgenoot ben ik nogal naïef. Maar eveneens volgens hem schijnt dat mijn charme te zijn.
7. Volgens mijn kids kan ik nogal zagen. Daar is misschien wel iets van aan. Misschien uit onmacht om redelijke eisen te stellen en te handhaven. Misschien uit verlangen om gehoord te worden. Ja, laat me maar eerlijk zijn: ik ben nogal soft en laat wel eens over mij lopen.
8. Ben van het overgevoelige type: snel ontroerd, snel geraakt en snel van slag. Van drukte en lawaai wordt ik horendol. Gekibbel in huis voel ik van kilometers ver aankomen. Meestal op de loop voor geweld en (te) spannende films, maar geroerd door onrecht en diep verdriet.
9. Ben altijd geboeid geweest door de Werkelijkheid achter de werkelijkheid, hoe die ook moge zijn. Maar ik geloof zeker dat die er is.
10. Droom in mijn huidige leven van wat meer fijne leefcultuur. Tijd hebben, een langzamer ritme. Minder "doen" en meer "zijn".
En nu het weggeven van een "award". Al veel fijne blogs gezien op het net, maar diegene waarnaar ik het meeste en liefste surf hebben die award al gekregen. Ik schenk er dus maar ééntje, dit aan Vera De Brauwer. Omdat ik vind dat ze heel leuke gedichten schrijft. Zie link aan de linkerkant van dit blog. Eerstdaags zal ik dat rijtje links eens uitbreiden met een aantal warm aanbevolen lees-stekjes.
Hij zoekt zijn MP3-speler. Loopt van de keuken naar de living en weer terug. "Iemand mijn MP-speler gezien?" Ik laat mijn blik over het aanrecht gaan. Kijk eens op het bureautje dat er altijd rommelig bij ligt. "Ik dacht toch dat ik hem ergens had zien liggen!" meen ik. Maar, zoals zo vaak, weet ik niet meer waar. En nu zie ik hem niet. Hij zoekt nog verder, loopt naar zijn kamer, dan weer naar de living, speurt de kast af, legt enkele dingen opzij. Ondertussen is mijn aandacht weer bij het huiswerk van Jongste. Een minuut of tien later hoor ik dat het toilet wordt doorgespoeld. Hij komt binnen. Hij blijkt zijn muziekapparaatje gevonden te hebben: hij heeft een hoofdtelefoon op zijn hoofd en beweegt zich ritmisch, lichtjes bengend met zijn hoofd. Ik kijk hem half verbluft, half geamuseerd aan. "Moest je dáárvoor speciaal die MP3-speler hebben? Om naar het toilet te gaan?" Hij glimlacht, maar verstaat me niet. "Life is music" voor hem! Zelfs kakken gaat niet zonder!
Een "award" voor mijn blog, mij toebedeeld door Veerle (van Sprokkels). Eerst moest ik eens gaan kijken wat dat eigenlijk is, zo'n "award". Was het zondag nog tegen gekomen op een ander blog waar ik graag naartoe surf. "Tijdtussendoor" heet het. Nu blijkt zo'n award een soort prijsje, een eervolle vermelding, die iemand anders, die net zelf zo'n award gekregen heeft, jou schenkt. Een hartverwarmend erkenninkje van iemand die het fijn vindt om bij jou te komen lezen. Dank je wel hé Veerle! Drie dingen staan je te doen als je die erkenning ontvangt. Ten eerste de persoon bedanken die het je geschonken heeft. Dat is nogal wiedes en ook helemaal niet moeilijk. Is bij deze dan ook gebeurd. Ten tweede moet je tien weetjes over jezelf vertellen op je blog. Dat is al moeilijker, en gaat niet zomaar in één, twee, drie. Ten derde kies je een aantal bloggers, die je ook die erkenning wil schenken. Ook daar moet ik nog een beetje over nadenken. De blogs die ik het meest volg is deze vermelding immers al te beurt gevallen. Nu ik net zulke gewichtige taken te vervullen heb, kan ik wat minder tijd vrijmaken om in Blogland te verwijlen. Een beetje vertraging wat de "pluim-voor-je-blog-ketting" betreft. Maar ik maak er één dezer dagen werk van, beloofd!
Zo meteen ga ik een cake bakken, maar eerst nog een vrolijke noot voor Jongste Zus. Gisterenavond ben ik, mee met Broer en Schoonzus, bij haar langs geweest. Jongste Zus heeft wat last van baby-blues. Ze is één van mijn trouwste bezoeksters en nu mag ik eventjes alleen maar blije of grappige dingen vertellen, vindt ze. Jongste Zus is voor haar werk juf in een lagere school. De link is dus vlug gemaakt naar volgend anekdootje, ons een aantal jaren geleden aangebracht door een mama, voor het schoolkrantje:
Matthijsje zit in de eerste kleuterklas. Hij heeft nu een andere juf dan diegene die er eerst was. Ellen, zijn zusje, weet precies hoe het zit met de juffen in de klas van haar broer: "Onze Matthijs zit bij juf Caroline. Juf Caroline komt in de plaats van juf Kim. Die kan nu een tijdje niet komen, want ze is vervallen!"
Het durft nogal eens stormen tussen Middelste Zoon en mij. Middelste Zoon is zeventien, de pittigste van ons viertal en evenzo verloopt zijn puberteit. "Ongezeglijk, tegendraads, onredelijk" zijn zo enkele woorden waarmee ik zijn houding van tijd tot tijd omschrijf. Terwijl hij vindt dat mijn manier van doen het hele spectrum omvat, van wat je zou kunnen plaatsen onder de noemer "zagen". 't Verloopt dus niet altijd op rolletjes. Maar vorige woensdag wachtte me een aangename verrassing. "Ik ben daarstraks mijn theoretisch examen gaan doen hé!" vertelde hij "En ik ben geslaagd!" Blij verbaasd was ik, want ik had helemaal niets gemerkt van enige voorbereidingen. Al vlug had hij zijn voorlopig rijbewijs en maakte hij, met mij als begeleidster, zijn eerste ritjes. Normaal ben ik daar heel bang voor. Maar met Middelste Zoon viel het reuze mee. Na eerst even wennen aan het schakelen en het remmen, reed hij al ongelooflijk goed. Niet dat dat uit de lucht is komen vallen natuurlijk. Middelste Zoon is een ervaren tractorbestuurder en heeft daar al een rijexamen voor afgelegd. Hij heeft al enige ervaring op de weg. Maar toch.. Heel fier was ik op mijn zoon om te zien met welke flair hij zich al bewoog in het verkeer. Dat kind heeft talent voor alles wat met wielen te maken heeft. Als kleutertje al had hij zichzelf leren fietsen, op één dag tijd. Niks weken achternalopen met een stok vastgebonden aan de fiets. En nu de auto dus. Voorlopig nog behoedzaam en oplettend. Ik ben gewoon heel trots en het is een fijn gevoel om weer eens helemaal positief naar hem te kijken. Wel duurt het nog negen maanden vooraleer hij achttien wordt en zijn examen mag afleggen. Zo lang blijft hij met iemand van ons in de auto opgescheept zitten. Ik weet nu al dat hij zich daar nog tegen gaat verzetten. Dat hij zal vinden dat wij ons weer zo pietluttig aan de regeltjes houden. Ja, ja, 't zal nog wel eens stormen...!
Ik slaap nooit erg lang uit. Hooguit tot half acht. Maar vandaag was het een ietsje langer. Niet dat er geen huishoudelijke to do's meer op het programma stonden. Integendeel, zo onoverzichtelijk veel dat het me aan de moed ervoor ontbrak. Bovendien had ik een knoop in mijn rug en voelde het of ik lood in mijn borstkas had: ik ben ferm verkouden en voelde me hondsmoe. Dus dat extra uurtje vannacht wou ik gewoon lekker warm in bed doorbrengen. Al soezelend hoorde ik om een uur of acht (oude tijd) voetstappen richting toilet. Jongste. Even later zijn heldere stem: "Mama, ik ben wakker en ik heb meteen ook honger!" "Neem dan zelf maar een boterham!" regelde ik lui. Jongste wou wel graag dat zijn mama gewoon naar beneden kwam, zoals hij gewend is. Zaak dus om met iets straffers af te komen. Riep hij daarna, lichtelijk dramatiserend: "Mama, er zit een mot in de kamer! En ik wil niet dat al mijn kleren worden opgegeten!"
Intense dagen de laatste tijd. Buiten al het andere, ook het meeleven
met het gezin van Jongste Zus. Gisteren zijn we naar het kleintje gaan
kijken.En zoals altijd weer gepakt door zo'n wondertje.
Wie we erg missen dezer dagen is Ma. Rube is het eerste kleinkindje van
wie ze de geboorte niet meer heeft meegemaakt. Met een glimlach moet ik
er aan denken hoe het was net na elke bevalling. Hoe Ma en Pa, waar ze
zich ook bevonden, meteen kwamen kijken. Wat mijzelf betreft, ik moest
dan eindeloos vertellen, hoe moe ook na de geleverde arbeid. Zelf
moeder worden doet je de binding met je eigen moeder het sterkst
ervaren. En dat moet Jongste Zus nu missen.
De aanwezigheid van Pa zal haar in deze misschien een beetje troost
bieden. Pa bivakkeert al enige weken in het huishouden van Jongste Zus
en Schoonbroer. En ik maak me sterk dat hij kan wedijveren met de beste
gezinshelp(st)ers, waar het op opruimen, koken, kindjes van school
halen en al het andere aankomt.
Vandaag kwam de geboorteaankondiging met de post. Met fotootjes van de
drie kindjes. En het tekstje dat ik heb mogen leveren. Het kaartje is
moeilijk kopieerbaar. Daarom hier enkel het tekstje en een glimp van
het nieuwe spruitje.
dag
broertje,
kom maar
kijk, alles is klaar
je bedje, je flesje, je knuffel
op je stoel in de hoek een sprookjesboek
straks lees ik daaruit voor jou een verhaal -ik kan nu al wat woordjes-
en broer neuriet zacht het melodietje van 't wiegeliedje
Vanmorgen is hij geboren, het kleintje van Jongste Zus en Schoonbroer. Een flinke jongen van 4040gr. Van het voorlopige naampje, waarmee ik Jongste Zus enkele dagen geleden een beetje heb geplaagd, zijn enkel de klinkers behouden gebleven. Ons nieuwe neefje heet Rube.
Jongste Zus en Schoonbroer, neefjes Yoran en Tibe: van harte alle geluk gewenst met het nieuwe kindje!
En ik, weer eens kersverse tante, ik wil morgen absoluut gaan kijken.
Onze Jongste werd tien jaar geleden ruim drie weken te vroeg geboren. Eigenlijk werd hij toen tegen 19 Oktober verwacht. Ik had heel erg gehoopt dat hij op de uitgerekende datum zou komen, omdat dat de dag was waarop zijn peter, Nonkel Paul, jarig was. Maar dat is dus anders uitgevallen. Ik heb toen het prille van ons kindje laten vastleggen op de gevoelige plaat door een beroepsfotograaf. En had daarvoor precies op 19 Oktober afgesproken. Dus hier, onze Jongste, tien jaar geleden, de dag dat hij geboren had moeten worden en toch al drieëntwintig dagen oud was. In gespannen afwachting van het kleine neefje, dat, wie weet, misschien wel vandaag, op 19 Oktober het levenslicht ziet.
Nieuwe maan vandaag. Dit mijmeringske verhaalt over een taxiritje met Middelste Zoon, tijdens een oktoberavond bij volle maan, zeven jaar geleden:
samen in de auto en ga weer terug mijn zoon van tien en ik hoor mijn stappen onderweg naar op het zompige pad zijn cursus djembé de lucht voelt vochtig 't is bij achten en warm voor de tijd de maan schijnt vol van het jaar en helder over de weiden de herfst geurt we kijken t is net of de maan een straatlantaarn met ons mee gaat zegt hij zet de kruin van een grote boom ik glimlach in goudgele glans weet je nog wat je vroeger zei en daar is ze weer over de maan vraag ik de maan neen zegt hij nu doet ze me denken je dacht dat de maan aan de nacht waarop de plek was waar -ook bij volle maan- mensen naartoe gaan ons jongste kindje als ze gestorven zijn werd geboren
hoe dan vraagt hij hoe grappig bedenk ik dan met een raket? één taxiritje en welk neen zeg ik een vreemde mengeling zo bedoelde je het niet van gewaarwordingen je dacht dat het daar en gedachten: de hemel was de verbondenheid met het kind hoe het denken in het besloten duister van een kind verandert van de wagen bedenk ik met een beetje spijt om de vervlogen maneschijn kleuterfilosofietjes het ritme van djembé's geur en kleuren we komen aan van de herfst
uit het verbouwde boerderijtje geboorte horen we al het ritme en een plekje van de djembé's hemels en toch nabij voor gestorven mensen harder en feller naarmate we naderen ik stap in de auto zet de tocht weer voort stevig volgehouden ritme dat levenskrachten en de maan hoog daarboven bovenhaalt reist met me mee... jb een beetje Afrika
Jongste Zus is ondertussen al eenenveertig weken zwanger. Al een dag of acht over tijd. Met z'n allen wachten we gespannen af. "Is alles nog hetzelfde?" sms-te ik al een week geleden. "Neen," berichtte ze terug "ons kookvuur is stuk!" Vond ze geweldig grappig van zichzelf! "Flupke", zoals tijdens datzelfde sms-gesprekje het kleintje bleek te heten, althans voorlopig toch, schijnt zich nog kiplekker te voelen in de buik van zijn mama. Even werd er overwogen om maandag de bevalling "in gang" te laten zetten. "Ze gaan de baby in de gang zetten!" vertelde grote broer Yoran met grote stelligheid aan zijn juf. Waarop de juf geruststellend antwoordde dat er in het ziekenhuis heus wel een babykamertje voor het kindje zou zijn.
Jongste Zus, we wensen je van harte een voorspoedige bevalling. Zodat we heel binnenkort jullie derde zoon mogen komen bewonderen!
Nota: Flupke blijkt dus de voorlopige naam van de baby te zijn. Tja, ze kunnen hem bezwaarlijk "Quick" noemen hé!
Dochter heeft er lang naar uitgekeken. Naar haar nieuwe studie op het unief. Ze wilde graag écht studeren, eens alleen maar theorievakken hebben. Als middelbare scholier heeft ze kunstsecundair onderwijs gevolgd, richting Beeldende Vorming. En daarna drie bachelorjaren Animatie. In heel die periode heeft ze vaak moeizaam zitten broeden op een idee voor haar werk. Geworsteld en gewroet met tijdsplanning en deadlines Het waren leerzame jaren, ongetwijfeld. En ook, ze tekent verdienstelijk en graag. Maar ze genoot er ook van om theorievakken te studeren. Om kennis op te doen, informatie op te zoeken, papers te schrijven. Ze heeft er lang over nagedacht en uiteindelijk de knoop doorgehakt: ze opteerde voor de Master Theater- en filmwetenschappen aan de UA. Waarvoor ze dit jaar eerst een schakelprogramma moet afwerken. En al weet ze dat studeren ook flink wat druk op de schouders legt, toch verzuchtte ze onlangs dat ze blij was dat ze nu eens niet moest bedenken hoe ze creatieve projecten moest vormgeven en binnen een bepaalde tijd af krijgen. Niet zoeken naar een origineel idee, voorstudies maken, eindeloos schetsen en tekenen. Ondertussen is het academisch jaar al bijna een maand bezig. "En valt het nu mee, die nieuwe studie?" vroeg ik onlangs. "Ja," knikte ze overtuigend "'t is héél interessant!"
Deze week vertelde ze over een creatieve opdracht die hen was opgegeven als taak. En waarbij ze zelf mochten invullen hoe ze die zouden maken. "Misschien dat ik er iets voor ga tekenen!" opperde ze.
Zaterdag schreef ik dat het niet makkelijk is om de denkstijl van mensen met autisme te begrijpen. Dat is zo, behalve dan als ze je heel hun "gedachtentraject" verwoorden. Zoals enkele weken geleden bij Jongste:
Helemaal nat van het zweet stapte Jongste naast mij in de auto. We hadden net een familiefeestje en hij had zich kennelijk uitstekend geamuseerd met de andere kinderen. "Amaai, wat zweet ik!" zuchtte hij. En dan: "Ja, ik wéét dat het zweet is. Want er loopt water over mijn gezicht, en ik ben niet aan het wenen. En ook geen uien aan het snijden!"
Dat is wat ik interpreteer als een typisch autistische gedachtengang.
De festivals lijken voorbij te zijn. En dus ook het bijhorende kamperen op de festivalcampings. Geen beletsel voor Middelste Zoon en zijn makkers om toch maar weer de tenten op te slaan. Om na een avondje feesten nog wat verder te vieren op hun privé-kampeerweide en daarna lekker lang uit te slapen. Bijna tussen de koeien.
De juf van Yoran (6 jaar) heeft uitgebreid verteld over de Vlaamse pater, die bij de melaatsen heeft geleefd, en die nu wordt heilig verklaard. Yoran heeft geboeid zitten luisteren. Thuis weet hij het allemaal na te vertellen. Ongelooflijk hoeveel hij ervan heeft opgepikt. Behalve de naam van de pater dan, die blijkt hij niet helemaal goed verstaan te hebben. Want volgens hem is het "Pater Baviaan"!
De Vlaamse Vereniging voor Autisme heeft haar 15de congres gehouden. Twee zaterdagnamiddagen waren er voor gepland, en die gingen door in Brussel, in het Vlaams Parlement. Ik ben er daarstraks, net als vorige zaterdag, naartoe geweest. Met het openbaar vervoer. Een hele belevenis op zichzelf, als je dat niet vaak hoeft te doen. 't Was fijn om zo eens alleen op pad te zijn. Met gretige nieuwsgierigheid kijken naar de mensen, lekker wat zitten lezen op de trein, op het gemak een broodje kopen in het station. De namiddagen op zichzelf waren boeiend en bij wijlen aangrijpend. Dat laatste vooral bij de getuigenissen van mensen met autisme, of van ouders met kinderen met ASS. Zoals daarstraks in dat panelgesprek, waar de ondersteuningsnood van ouders en volwassenen met autisme aan bod kwam. De diepe zorg van ouders, voor wiens kind dat niet alleen kan wonen, een goed gezinsvervangend huis moet worden gevonden. Of de normaal begaafde volwassen vrouw en moeder met autisme, die naar buiten toe heel goed functioneert, maar dagelijks een energievretende strijd moet voeren om zich staande te houden. Vorige week werd er vooral rond kinderen en onderwijs gesproken. Ongelooflijk interessant waren toen de ervaringen van een welbespraakte Gonjuf bij middelbare scholieren met autisme. (Gon = een extra kracht, die leerlingen in het gewone onderwijs én leerkrachten enkele uurtjes per week informeert en ondersteunt) En dan waren er ook de contacten tijdens de pauzes: met de mensen van de vereniging zelf, met Chris, die er veel vrijwilligerswerk verricht, terwijl ze zelf zes kinderen heeft onder wie drie met autisme. De losse babbels met nog andere ouders. De ontmoeting vandaag met een moeder en haar jong volwassen zoon stemde me hoopvol. De jongen had een bevredigende lagere- en middelbare schoolloopbaan afgelegd en studeert nu geschiedenis in Leuven. Hij kon goed meepraten over zijn autisme, over hoe het hem op school vergaan was. Hij straalde zelfvertrouwen uit. Het kán dus wel goed gaan, bedenk ik dan een beetje verwonderd. Want ik hou mijn hart vast tegen de tijd dat mijn eigen Jongste gaat puberen, dat we voor hem op zoek moeten gaan naar middelbaar onderwijs, dat hij zich misschien weer zal moeten handhaven in een gewone school.
Ondertussen, ondanks alle ervaring en info, blijft autisme toch een ongrijpbare handicap. Blijft het moeilijk om dat andere denken te doorgronden. Moeilijkheden met het zien van het geheel, de samenhang. Moeilijkheden om uit de vele prikkels de essentie op te pikken. Al die dingen vragen van mensen met autisme heel veel denkkracht. Vandaar dat het voor hen ook zo moeilijk is om bijvoorbeeld iemands gemoedstoestand af te lezen van het gezicht. Eer alle details samen gepuzzeld zijn, is die gezichtsuitdrukking soms al tien keer veranderd. Eén van de redenen waarom het sociale functioneren zo moeilijk is.
Gezichtsuitdrukkingen. Met een glimlach moet ik er aan denken hoe onze Jongste daar mee omgaat. Jongste doet op zijn manier aardig zijn best om ons, door de uitdrukking op zijn gezicht te kennen te geven hoe hij zich voelt. Vooral dan wanneer hij boos is. In symbooltjes wordt boosheid altijd aangegeven door een naar omlaag gebogen lijntje voor de mond. Nu, als Jongste boos is, en dat aan iedereen wil laten zien, trekt hij zijn mondhoeken in een nogal onnatuurlijke grimas naar omlaag. Ik snapte dat eerst niet, tot ik opeens begreep dat hij gewoon die symbooltjes nabootste! Zo ook vanmorgen, toen ik hem aanmaande om wat sneller voort te doen. "Ik ben boos aan het worden hé!" waarschuwde hij, terwijl hij me strak aankeek. Ja, ik zag het al: de mondhoeken waren weer helemaal naar beneden getrokken. "Maar jongen toch, het is niet nodig om boos te zijn!" vond ik, terwijl ik mijn handen om zijn gezicht legde, en de mondhoeken zachtjes naar boven duwde "Zo, trek nu maar weer een lachend gezichtje!" Maar nu keek hij me pas echt verbolgen aan: had ik dan niet gezien dat het niet alleen met zijn mond was dat hij zijn boosheid aangaf? In de lessen Sociale Vaardigheden had hij geleerd dat je ook aan de wenkbrauwen kan zien of iemand boos is! En zo als hij het interpreteert, is het met de mond hetzelfde als je boos of verdrietig bent, maar zit het verschil hem in de manier waarop de wenkbrauwen samen getrokken of gebogen zijn! Oeps, ik kan wel, vind ik zelf, aardig uit iemands gezichtsuitdrukking opmaken of iemand verdrietig is, of boos, of verlegen, of, of, ... Maar hoe dat dan juist zit met de wenkbrauwen? Daar heb ik nog nooit over nagedacht. Ik denk dat ik nog maar eens zal oefenen voor de spiegel!
Een mama vertelde me op een keer dat ze haar bedenkingen had bij de kwaliteit van een uitgave van werkblaadjes voor kinderen. Omdat er op de eerste bladzijde al het woordje "plezant" was opgedoken. Ze vond dit geen goed Nederlands woord. Als licentiate Germaanse talen hechtte zij veel belang aan het correcte gebruik van het Nederlands. "O maar," bracht ik daartegen in "het is wel eerder een Vlaams woord, maar toch evengoed wel correct Nederlands, denk ik." Lees wel: ik bracht ertegen in! Ergens is er toch altijd dat sluimerende "minder voelen", omwille van mijn geringe opleiding. Niet evident dus om ergens iets tegenin te brengen bij een hoog opgeleid iemand, en dan nog binnen haar vakgebied. Thuis gekomen ritste ik dan ook meteen de "Dikke Van Dale" uit de kast en ging op zoek naar het woordje "plezant". En jawel, het bleek een aanvaard woord in het Nederlands. "Yes, ik had het toch just!" Verontschuldiging: "Jawel, ik had het bij het rechte eind!" Stond het die mevrouw natuurlijk vrij te vinden dat er in zulke publieke uitgaven beter een meer officieel Nederlands wordt gebruikt!
Lange tijd eerder had bij ons thuis al eens het omgekeerde plaats gevonden. Dochter, toen in het vijfde leerjaar, vond het juist zo jammer dat Vlaams klinkende woorden moesten plaats maken voor woorden die uit Nederland kwamen over gewaaid. Ze kon soms met belangstelling luisteren naar het sappige dialect van haar moemoe. "Allé, giet da es in de poempsteen!" Dan proefde ze hardop het woordje "pomp-steen". "Ik vind dat zo jammer!" vond ze "Er gaan zo veel mooie woorden verloren!" Het ging haar zo ter harte dat ze er een gedichtje over wou schrijven. En ik heb haar erbij geholpen.
Dus van Dochter, in coschrijverschap met mij:
(Mét de invloed uit het Frans)
Ons eigen Vlaams
Weet ge wat ik spijtig vind dat hier bij ons nu ieder kind, ja, ik bedoel, wij allemaal moeten leren in een vreemde taal.
Dat vele oude, schone woorden die ons eenvoudig toe behoorden in 'n Hollands kleedje zijn gestoken, met een pruimenmondje uitgesproken.
Zo kwam het woordje "pet" voor "klak", en het woordje "jas" voor "frak", of 't woordje "fiets" voor een "vélo" en een "voiture" werd een "auto".
Wat nu "leuk" heet was "plezant" en een "gazet" heet nu een "krant", zo kwam "gebakje" voor "pateeke", en een "jochie" voor "kadeeke".
En 't heel vertrouwde woordje "gij" werd lang reeds weg gejaagd door "jij".
Ik kan ook niet meer zo "stoefen" met mijn schone, nieuwe "sloefen", en ik zou toch die weidebloemen weer heel graag "pisbloem" willen noemen.
Eigenlijk hebben we heel veel pech, want al die doodgewone woorden zijn al uit de schrijftaal weg.
En dus vraag ik u allemaal laat ons "klappen" nog in ónze taal! m&j
Omwille van zijn trompetles haal ik Jongste op maandag wat vroeger uit de nabewaking. Deze keer is de school nog maar net uit. Ik loop voorbij het bushokje, waar in en rond heel wat middelbare scholieren staan te wachten op de bus. In kleine groepjes staan ze druk te kwetteren en te lachen en mekaar wat te plagen. Ineens merk ik hem op: een wat gezette jongen die helemaal alleen buiten de groepjes staat. Met de kap van zijn vest op, het hoofd tussen de schouders, de handen diep in de zakken, staat hij in het niets te staren. Als ik terug voorbij kom met Jongste, staat de jongen daar nog net zo. Uit heel zijn lichaamshouding spreekt zo een intrieste eenzaamheid dat het me, bijna tot tranen toe, beroert.
Voor sommige jongeren is het niet simpel om deel te hebben aan de groep. Om een betrouwbaar plekje te vinden. In stilte supporter ik voor die onbekende gast aan dat bushokje. Zou het een beetje helpen?
Alle jongeren uit de klas van Oudste Zoon moeten hetzelfde boek lezen. Uit ervaring weet ik al hoe moeilijk het dan is om het bewuste boek te ontlenen uit één van de naburige bibliotheken. Ik besluit dus om bij de boekhandel eens te informeren naar de kostprijs ervan. Als ik de winkel binnenstap kan ik me opeens de titel van het boek niet meer herinneren. "Wat was dat nu toch alweer?" zoek ik koortsachtig. Er bekruipt me een gevoel van lichte paniek. Stel je voor dat ik onverrichterzake weer naar buiten moet gaan, gewoon omdat ik de titel van dat boek niet meer weet! Dan opeens schiet het me te binnen. Gelukkig! En welke de titel van dat boek dan wel was? De zaak Alzheimer!
Het heeft altijd iets fascinerends, je kind naar school laten gaan. Het in handen geven van iemand die je dikwijls helemaal niet kent en die toch vanaf dat moment een belangrijke rol vervult in het leven van je kind. Bij ons zijn er al heel wat leerkrachten de revue gepasseerd. En héél dikwijls is het gekomen tot een fijn contact met de mensen die onze kinderen hebben onderwezen of nog onderwijzen. Bieke, Ann, Tania, Katrien, Micheline, Evelyne, Koen, Anja, Lotte, Paul, Mieke, Karen, Tim, Daan, Nicole, Lut, Marleen, Leen,..., om er nog maar enkele van hen te noemen. Mensen die we heel dankbaar zijn om wat ze voor onze kinderen beteken(d)en. En Schoonbroer Erwin en Jongste Zus, die ik hier ook niet wil vergeten. Aan jullie en alle anderen vandaag dit tekstje, ooit voor deze dag geschreven:
ons kind naar school eens de eerste keer
en daarna telkens weer en meer het uit handen geven aan vaak nog ongekende mensen
die het taal leren, en kleuren, zingen, denken, rekenen
en in z'n wezen hoe onbewust iets van zichzelf uittekenen
elk om beurt
mensen van wie veel verwacht té veel soms voor mensengrenzen
maar toch voor wie we openstaan die we volop erkennen en waarderen
als maar zij die ons het dierbaarst zijn
hen werkelijk ter harte gaan! jb
We wensen jullie bij deze gelegenheid
véél plezier in jullie werk en de verdiende erkenning
Veerle vertelt op haar blog (Sprokkels, zie link hier aan de linkerkant) over ouders die een zoon hadden verloren na een jarenlange slepende ziekte. Het raakt me altijd heel erg, zulke verhalen. Een kind afgeven, het moet één van de diepste soorten verdriet zijn die er bestaat. Enkele jaren geleden werd me gevraagd om een tekstje te schrijven voor Maarten. Maarten was een tienerjongen, die een jarenlange strijd tegen botkanker verloren had. Al kende ik die jongen niet, het had me ook erg aangegrepen. Maarten was gefascineerd door vliegen. Dit tekstje is dus bovenal opgedragen aan hem, maar ook aan alle andere jonge mensen die veel te vroeg moesten gaan. Ook aan die, nog veel te jonge, man uit het verhaal van Veerle. En misschien kan het een beetje een hart onder de riem zijn voor al de ouders.
Voor Maarten
Er kwam een piepklein vogeltje in een warm nest uit het ei. Het had twee sterke vleugeltjes en dat vogeltje was jij.
In je levenshunker wist je gauw dat je heel graag vliegen wou. Je oefende en droomde van de vliegtocht die je maken zou.
Je droomde tot ver voorbij de dag waarop het sluipend noodlot kwam dat stilaan aan je vleugeltjes elke hoop en alle kracht ontnam.
Nu oefen je en droom je in een andere en nieuwe tijd en ik zie al hoe je vliegen zal in die hemels grootse Werkelijkheid.
Hoe vrij, vol kracht je vleugelslag hoe prachig dat moet zijn. En of je daar nog denken zal aan ons gemis en pijn?
Dan denk ik hoe jij in je vlucht het leven verder overziet, de volle geheimenis doorgrondt en ook de zin van ons verdriet.... jb
Ik ben van de week, op een avond, uit mijn vel gesprongen. Tegenover Jongste. Nu, bij Jongste heb ik meestal veel geduld. Heb noodgedwongen geléérd om veel geduld te hebben. Omdat uitvliegen, hem onder druk zetten of hem al te nadrukkelijk tot haast aansporen, meestal het omgekeerde effect heeft van wat ik wil bereiken. Maar héél soms, tja, dan gebeurt het. Zoals eergisterenavond dus. Ik moest ergens naartoe en Jongste moest nog wat werken voor notenleer en oefenen op zijn trompet. Bij dat laatste hou ik graag een oogje in het zeil. Of in dit geval een "oortje". Hij was op de computer bezig. Ik had met hem het uur afgesproken waarop hij zou beginnen te oefenen. Tien minuten op voorhand waarschuwde ik even dat dat moment er zat aan te komen. Op de afgesproken tijd riep ik hem. En jawel, hij stond direct op en kwam naar de keuken. Keek met verstoorde blik op de klok. "Oh, maar die klok staat drie minuten voor op die van de computer!" ontdekte hij. En voor ik antwoorden kon was hij weer weg. Om nog drie minuten voort te gaan met zijn spelletje. Ik zuchtte, maar zei er niets van. Juist is juist tenslotte. Drie minuten later was hij terug. Zonder trompet. "Ik moet eerst nog even plassen!" En daarna zijn handen wassen. Heel keurig. We waren zeker al vijf minuten verder. Of zes, of zeven.. Hij begon eraan. Na enkele noten moest hij dringend iets vertellen. "Ja, ja,.." antwoordde ik, kon mijn ongeduld nauwelijks in toom houden "Maar nu vlug voortdoen hé!" Hij speelde enkele stukjes. Tot op een moment, middenin zo'n stukje, zijn trompet plots stokte. "Hier staat een hoge fa! Die heb ik nog niet geleerd. Ik weet niet hoe dat moet." "Dan sla je dat stuk voorlopig maar over." Maar Jongste bleef nog een hele poos staan dralen bij die fa. Keek na of die onspeelbare noot ook in het volgende stuk voorkwam. En had er weer heel wat bij te vertellen. "Jongen, doe nu gewoon verder. Je hebt nog maar enkele minuutjes gespeeld. Zo meteen moet ik weg en jij moet die Italiaanse woordjes nog leren. En het is bijna slaaptijd." Ik ging me omkleden. Na weer een minuut of twee was er weer geen instrument te horen. Jongste was even naar de badkamer om een vlekje op zijn tandvlees nader te bekijken. En een poosje later moest hij terug naar het toilet. Hij nam er zijn tijd voor. Letterlijk "op 't gemakske". De stoom was ondertussen al zowat uit mijn oren gekomen. Ik wachtte nog een poosje. En toen, ja, toen kwam de ontploffing. Ik trok de deur van de WC open en vroeg briesend of meneer er vandaag nog van plan was af te komen. En wanneer hij dan wel dacht zijn huiswerk af te werken. En voegde eraan toe dat alles keurig moest gebeuren. Dat het anders morgen een dagje zonder die verdomde computer zou worden. En ik zou niet meer kunnen helpen, ik moest nu weg... Zoon keek me aan met grote ogen. Er wisselden zich verschillende emoties in z'n blik: schrik, boosheid, maar ook een nieuwsgierig observeren. En toen hij er even tussen kon komen, zei hij met afgemeten stem: "Dat is héél onbeleefd, de WC-deur opendoen zonder te kloppen!"
Toen ik die avond terug kwam was alles gebeurd zoals het moest. Hij had zijn oefentijd vol gemaakt, de notenleeroefeningen afgewerkt en blijkbaar ook de woordjes geleerd. Dat zag ik aan de nog openliggende kaft. Echtgenoot vertelde gniffelend wat hij nog aan hem was komen vragen: "Papa, hoe lang ben jij met mama getrouwd?" "Tweeëntwintig jaar." antwoordde zijn vader. "Tweeëntwintig jaar!" had Jongste vol verbaasd ongeloof gereageerd "Hoe heb je dát kunnen volhouden?"
Vandaag zijn we aan de laatste septemberverjaardag: het is mijn ventje wiens verjaardag we vieren. Echtgenoot staat er niet om te springen dat ik hem feliciteer via mijn blog. Maar voor alle volledigheid toch even vermelden. Hem feliciteren, daar zijn andere manieren voor. Vanmorgen al even vluchtig gedaan, en de rest is voor straks....
In mijn jonge jaren, toen ik nog geen kinderen had, fantaseerde ik er soms over hoe het zou zijn om er wel te hebben. En al ging mijn gedachtegang dan wel niet helemáál voorbij aan de realiteit, tenslotte was ikzelf de oudste van zeven en had ik mijn jongere broers en zussen mee groot zien worden, toch stelde ik het "moederschap" toch heel wat harmonieuzer en meer idyllisch voor dan de huidige werkelijkheid. Zo zag ik toen bijvoorbeeld in gedachten "mijn gezin" al samen zijn op een rustige, vrije zondagnamiddag: de kinderen zoet spelend aan onze voeten, met -natuurlijk- pedagogisch verantwoord speelgoed, en wij ons ontspannend verdiepend in eigen creatieve bezigheden. Dit fantasietje komt me ineens weer voor de geest als wij op een keer eens echt zo'n moment beleven: grote broer is naar de scouts en kleine broer speelt met zijn "duplo", waarmee hij bizarre grote "machienen" maakt, met langs alle kanten kraanarmen en schoppen en uitsteeksels. En natuurlijk met werkluimannetjes erop. Werkluimannetjes zijn die duplofiguurtjes die een witte pet op hebben. Moest grote broer er nu bij zijn, dan was er allang ruzie geweest om die schaarse "ventjes-met-witte-pet". Maar deze keer is dat dus niet het geval en zo besturen die mannetjes met z'n allen het ingenieuze ontwerp van kleine man. Zus speelt ook met figuurtjes, zij het dan op een totaal andere manier. Als zij geen fantasie- mensen of diertjes heeft, dan máákt ze er. Soms van heel onnozele dingetjes, als potloodjes of penselen of ander materiaal. Daar prutst ze dan rokjes of haartjes of gezichtjes aan en daar is ze dan minutenlang mee in de weer. Haar figuurtjes zijn geen werkers, zoals bij haar broer, maar echte "kletskousen", die ze de hele tijd met elkaar in gesprek laat zijn, met hoge namaakstemmetjes. Dan laat ze haar fantasie de vrije loop: het is haar héél eigen, rustige manier van zich ontspannen en uitleven. Ook op deze ruzievrije zondag dus. Als ik mijn man vertel dat het zó is dat ik het me eens had voorgesteld, heft hij zijn ogen ten hemel, verbluft door zulk een groot gebrek aan nuchtere realiteitszin. En de werkelijkheid is heel dikwijls ook héél anders. Zo zijn er van die dagen die wel één grote, doorlopende ruzie lijken te zijn. Kibbelen, bekvechten, stompen, huilen en gillen. Voor de onbenulligste kleinigheden. Ik denk dat er niets is dat ouderlijke haren nog meer ten berge kan doen rijzen dan die ruziemakerij. Iets anders dat me wel eens als een grote druk op de schouders ligt is de hele organisatie die er nodig is om alles wat voor schoolse en naschoolse ontwikkeling moet gebeuren ook in orde te krijgen. Elke dag met je kind een tiental minuten lezen is op zichzelf niet erg, met hem tien minuten tafels oefenen of zorgen dat hij ze oefent ook niet, en les overhoren ook niet, en er op letten dat je dochter haar notenleer niet vergeet, en huiswerken nakijken of helpen als 't moeilijk gaat, en taxi spelen naar de muziekschool, en een verhaaltje voorlezen dat zo goed is voor de onderlinge relatie en de ontwikkeling van het kind, en met kleine man naar het zwembad, en zorgen dat ze voldoende slapen, en dat ze toch een beetje behoorlijk eten, en er aan helpen denken dat ze hun zwemgerief niet vergeten of de boeken voor de bib, en de haren in een staart voor de turnles, en de centjes voor het drinken in de schooltas... en...en... . Al die dingen apart zijn helemaal niet moeilijk, maar dat allemáál durft wel eens wat veel zijn voor mama's ongestructureerde hersencomputertje. Ik heb dan ook een mateloze bewondering voor die mama's en papa's bij wie dat alles wel gesmeerd loopt, bij wiens kinderen de plakstift meteen weer vervangen wordt als die op is, die altijd met alles keurig op tijd zijn! Bij ons zal het altijd wel een ietwat wanordelijk boeltje blijven, zo denk ik, maar we doen ons best! En gelukkig zijn er toch die zalige, aandoenlijke, genietelijke ogenblikjes. Als grote broer zo heerlijk gezellig, en in grote samenhorigheid, de benen van kleine man als hoofdkussen gebruikt terwijl hij ligt TV te kijken. Of als hij in grote opwinding naar buiten loopt om ons, zeer ernstig en gewichtig, te vertellen wat hij net in het journaal heeft gehoord: "Papa, in 't nieuws zeggen ze dat de verbrandingsoven op 2 april weer open gaat!", of "'t Gaat niet goed met de voetbalploeg van Antwerpen, ze zullen het nog heel moeilijk krijgen. Die meneer van 't nieuws heeft het gezegd!" Of als zus op haar muziekinstrument aan 't oefenen is en ik gezeten op de tafelrand, haar meehelp om het juiste ritme te vinden. Kinderen hebben, moeder zijn: niet altijd zoals ik het had gedroomd... . Maar voor geen goud ter wereld zou ik het willen missen...!
Cursiefje voor de schoolkrant: Dochter was toen negen, Oudste Zoon acht en Middelste Zoon vijf en een half.
Jongste kan niet in slaap komen. Hij heeft verdriet. Omdat het feestweekend niet goed verlopen is? Neen, dat is het niet. Integendeel, het is schitterend geweest! Hij heeft ontzettend genoten. Het allermeeste van het kinderfeestje. Alle genodigde kinderen, de vijf klasgenootjes, de buurkindjes en enkele vriendjes van de vorige school, waren komen opdagen. "Het was het leukste feest in tien jaar!" volgens Jongste. Nu ja, meer jaren heeft hij natuurlijk niet om op terug te kijken.
Maar nu is hij verdrietig. Omdat het allemaal al voorbij is...! Eens kijken of hij ondertussen toch al in dromenland vertoeft..
Vandaag wordt Jongste tien jaar. Het tekeningetje en onderstaand tekstje zijn van zijn geboortekaartje. Dat
we voor Jongste niet bewust een bestelformulier hadden ingevuld kan u
lezen onder de titel "Onverwacht gelukje", geschreven op 6 augustus en
te vinden in het archief van dit blog. Over
de omstandigheden van zijn geboorte vertelt hij graag zelf, zoals u kan
lezen onder de titel "Spraakwaterval", bijgevoegd op 12 september. Tien jaar geleden dus dat ons herfste-vlinder-kindertje zijn intrede in onze wereld deed. En verjaren, dat
betekent tegenwoordig zo'n drie dagen feest: gisteren in de klas, vandaag tracteren in de
muziekschool en in de namiddag kinderfeestje, morgen familiefeest. Een
verjaardriedaagse, het kan niet op! Maar we gunnen het hem graag, onze Jongste. 'n Fijne verjaardag, jongen!
zo verrassend als het late vlindertje dat dartelt in de najaarszon
en in verwonderde ogen plotse vreugde zaait
zó overkom je ons jij, ons herfste-vlinder-kindertje
als spreek je van belofte die zich in jou ontvouwen wil, een roep waartoe je kan bestaan:
vreugde zaaien, handen vol... jb
Nóg een jarige
Vier jaar geleden zat Jongste in het eerste leerjaar bij juf Ann. Juf Ann is echt waar, een pareltje van een juf! Zij had dat jaar enkele kinderen minder in haar klas, om de twee ASS-zorgenkindjes onder haar hoede te nemen. En het is toen een heel mooi schooljaar geworden, waarin wij als ouders samen met haar en de Gonjuf op een schitterende manier mochten samen werken. Plezierige bijkomstigheid was dat de juf precies op dezelfde dag jarig is als Jongste! Dus ook u, Juf Ann, vandaag een héle gelukkige verjaardag! Onderstaand tekstje was om haar aan het einde van dat schooljaar te bedanken. Vandaag nog altijd niet vergeten en even welgemeend:
Aan juf Ann
ons kind is anders
alhoewel, wat heet normaal?
maar hij is toch speciaal
en een handleiding is in 't begin aan ons niet meegegeven
die moest stil aan van voor af aan nog helemaal geschreven
ons kind is anders
en hij was dit jaar een kindje in uw klas
wij waren blij te zien dat jij met warm begrip en veel geduld dat handboek mee hebt ingevuld
ons kind is anders
en 't geluk van deze uk is een zorg tot in mijn dromen
en wat ik weet en van mijn leven niet vergeet is dat jij dit jaar het beste was
Broer speelt op de computer. Zo'n spelletje waarin je verschillende "levens" toegemeten krijgt om, als je het niet haalt "dood te gaan" en dan weer van voren af aan te beginnen. Heel gedreven is hij ermee in de weer. Voor de tweede keer vraagt mama hem een klein karweitje op te knappen. "Ja, direct...!" zegt hij, maar houdt zijn volle aandacht bij het spel. "Ik wil dat je het nú meteen doet!" zegt mama streng. En nog steeds heftig in de weer met het toetsenbord smeekt hij: "Ja, maar mag ik alstublieft eerst nog even doodgaan?"
Eind deze week is er het verjaardagspartijtje voor Jongste. Hoog tijd dus om de uitnodigingskaartjes te maken. Ik wil er dit keer niet te veel tijd insteken. Ik ga er een foto voor gebruiken en weet al welke: die met rechtsonder een héél klein Jongsteke, en linksboven een héél klein vliegertje, en ertussen de zee en véél blauwe lucht. Genoeg plaats om de tekst in te zetten. Alleen, oeps, het fototoestel scheef gehouden bij het maken van de foto. Even rechtzetten in Photoshop. Hoe moest dat ook alweer? Vlug opzoeken in het Photoschopboek. Kan het niet vinden. Het andere Photoshopboek dan maar? Jawel hoor, hier staat het. Ziezo, zo gepiept, foto staat recht. Nu naar Publisher, omdat ik dat programma het beste ken, om er een tekst op te zetten. Ik tik de tekst. Staat alles erop? Jawel: de datum en het uur van het feestje, het adres, wat we gaan doen en welke kleren ze best kunnen aantrekken, gsm nummer om aan- of af te melden... Nu nog zoeken naar het juiste lettertype. Even een vluchtige print. Neen, dat lettertype is te vet. Iets anders dan. Weer een vluchtige print. Ok, ziet er goed uit. Ik zet vier kaartjes op een A4-blad, zoek het juiste fotopapier en begin in het net te printen. Drie bladen. Zo, denk ik tevreden. Als ik dat nu eens niet vlug geklaard heb! Terwijl ik weer in Blogland vertoef, kijk ik af en toe terzijde naar de printer, waar de uitnodigingen langzaam aan komen uit geschoven. Ziet er goed uit, vind ik. Er is nog een vaag gevoel van schrik, ik zal toch echt niets vergeten zijn? Ik lees de tekst nog eens. Nee hoor, dik in orde. "Zie je wel," denk ik bij mezelf "dat hoeft allemaal niet lang te duren! Al dat perfectionistisch gesemmel, nergens voor nodig...!"
De volgende dag wil ik de bladen snijden. En ineens zie ik het, hoe toch een belangrijk detail ontbreekt: de Naam van de Jarige!
("Geeft niets," vindt Schoonzus "als de mensen hun kind komen afleveren op het juiste moment en op het juiste adres, dan zien ze vanzelf wie de jarige is...!)
Die ochtend. We stonden op. Gewekt door het licht en onze eigen biologische klok. We gingen naar de ouderlijke slaapkamer. Mama lag niet in bed, zoals we de meeste ochtenden gewend waren. "Ze zal wel aan het werk zijn!" dachten we. Want zo ging dat soms. Mama moest veel rusten. Maar soms stond ze toch een paar uur op om papa te helpen. We waren pas verhuisd. We gingen sinds een week of drie ook naar een nieuwe school. Onze ouders hadden een zeer oud huis gekocht, met een flinke lap grond. Waar ze een serre op bouwden om daarin en ook buiten groenten te telen. De overgang van een huurbedrijfje naar een eigen bedrijf. Die bewuste morgen dus. We kleedden ons aan en begonnen de tafel te dekken. Ik had net een stapel borden in de arm, die boterhambordjes met pastelkleurige randen, waarover we soms ruzie maakten. De ene keer was dat met de blauwe rand het favoriete bord, de andere keer dat met de roze of gele rand. Terwijl ik die borden één voor één op tafel zette, kwam papa binnen. Zonder mama. Ik keek nieuwsgierig op. "We hebben twee kleine jongetjes!" vertelde hij "Ze zijn vannacht rond twee uur geboren!" Later, aan tafel, gaf hij ons meer bijzonderheden over de pasgeboren tweeling, duidde met z'n handen hoe groot ze ongeveer waren, vertelde hoe ze zouden heten. En na schooltijd mochten we mee gaan kijken.
En dat zijn ze, hier op het fotootje, zo'n anderhalf jaar later. De foto is niet van schitterende kwaliteit, maar wel kostbaar. Omdat we weinig foto's hebben uit die tijd. Dus vandaag hier op mijn blog. Om onze kleine broertjes van toen, de nummers vijf en zes in ons gezin, een héle gelukkige verjaardag te wensen! Vandaag, 22 september, precies vijfenveertig jaar na die éne ochtend.
Vandaag start het academisch jaar voor de meeste universiteiten en hogescholen.
Bij ons zijn het Dochter en Oudste Zoon die een nieuw schooljaar beginnen.
Dochter gaat voor de Master Film- en Theaterwetenschappen. Dit schooljaar moet ze daarvoor een schakeljaar volgen.
Oudste Zoon heeft twee vakken niet
gehaald voor zijn eerste Bachelorjaar. Of positiever gezegd: hij heeft minstens tien vakken wèl gehaald. Hij zal verder gaan met dezelfde studie
en wellicht zijn drie bachelorjaren Bio-ingenieurswetenschappen
spreiden over vier jaar.
Veel jongeren zetten vandaag de héle
grote stap naar hun eerste jaar hoger onderwijs. Graag wens ik hen
allemaal heel veel succes en een mooie studententijd toe. In het
bijzonder Nichtje Kirsten, Neef Pieterjan en Sander (van Annick).
"Wat is dat hier, onder mijn lip?" vraagt Jongste. We rijden van school naar huis, ik moet mijn ogen op de weg houden, en kijk maar eventjes vluchtig opzij. "Ja, daar zit precies een bobbeltje. Dat heb ik vanmorgen ook al gezien. Komt dat van de trompet?" Hij bekijkt zijn onderlip in de spiegel van het zonnescherm. "Ik denk dat het een puistje is. Ik zal het straks eens aan broer laten zien. Dat is de puistenexpert, die zit in de puistenfase!" "Die zit in de wat?" "In de puistenfase...! De puberteit is toch de periode dat er pukkels zijn. Dat is dan toch de puistenfase...!"
Puistenexpert omdat hij in de puistenfase zit! Middelste Zoon zal dat graag horen...!
Cursiefje voor het schoolkrantje. Juni 1999. Onze drie kinderen zaten toen in de eerste, derde en vijfde klas. (Jongste was er nog niet.)
Grote broer gaat op bosklassen. Voor de eerste keer in zijn leven onder de ouderlijke vleugels vandaan. Hij lijkt er best zin in te hebben. Zo sleept hij al enkele dagen voor het vertrek al de nodige spullen bij elkaar om ze in diverse reistassen en rugzakken te stoppen. Wat we niet hebben, een extra tube tandpasta bijvoorbeeld of "toj-let-zeep", zoals hij moeizaam spelt, noteert hij zorgvuldig op een lijstje. Best handig voor mama, die deze spulletjes tijdig in huis haalt en op de bewuste vooravond enkel nog maar alles hoeft na te kijken en te naamtekenen. En het aantal tassen terug brengt tot een aanvaardbaar getal. Het inladen en vertrekken de volgende morgen gaat zonder veel emoties. Broer verkondigt héél blij te zijn om eindelijk een poos van "die broer en die zus" af te komen, en die twee betalen hem met gelijke munt: "Oef, éíndelijk van die zageman verlost!" "Zeg, als er nog geslagen of gestompt moet worden," zeg ik als we de laatste bocht op weg naar school nemen, "'t is nu de moment hé! Straks kan het niet meer!" Ineens veel beweging op de achterbank, met het nodige gejoel en gegiechel, bij wijze van afscheid. Twee dagen later schrijf ik een briefje aan grote broer. "Willen jullie niet graag een kaartje sturen?" vraag ik de twee anderen. Jongste man haalt een briefje, en met een ondeugende blik in de ogen begint hij te schrijven: "Dag broer, ik vint het leuk dat jij weg bent omdat jij altijt zaagt en om als jij altijt zoo hard weent....!" "Zeg eens...!" roep ik verontwaardigd als ik het lees, en hij schatert, want om die verontwaardiging was het hem natuurlijk te doen. En ja zeg, hij zal zijn broer eens eventjes zwart op wit gaan bekennen hoe "doelloos" zijn voetbalgoal op het gazon staat, nu hij geen voetbalkameraadje meer heeft. En dat mama 's avonds even bij hem blijft omdat hij het toch maar eng vindt zo alleen in die grote kamer...! Uiteindelijk is het enkel mama die een briefje verstuurt, mét de allerhartelijkste groeten van papa, broer en zus erbij. Eigenlijk mag ik dat wel, dit soort omgaan van onze kinderen met elkaar. Het zich meten aan elkaar, plagend stoeien met woorden. Net als poesjes in hun schijngevecht. Zolang het maar niet écht menens wordt of al te venijnig. Als het over slagvaardigheid gaat in taalgebruik is zus wel de kampioen. Zowel in werkelijke bekvechtruzies als in de plagerige woordenwisselingen is ze niet te overtreffen. Een aanval van hun kant wordt meteen beantwoord door een spervuur van welgemikte volzinnen waar haar broers niet van terug hebben. Tegenwoordig is het vooral hun linker hersenhelft, waarvan ze de werking in vraag stelt. Tijden de uiteenzetting van Paul Maes over "leren leren" heeft ze gehoord dat de menselijke hersenen uit twee helften bestaan, waar in het linkergedeelte het logisch denken zou zetelen, terwijl het rechtergedeelte de meer creatieve en artistieke kwaliteiten zou bevatten. "Zeg, gebruik je linker hersenhelft eens!" horen we zus nu regelmatig zeggen, "Denk eens een beetje logisch na!" "Hoe zit het met jóúw linker hersenhelft?" plaag ik op een keer als ze zuchtend en steunend aan deelsommen met decimale getallen werkt. Hoe ze die staartdelingen moet doen snapt ze wel, maar al die rekensommetjes die ze daarbij uit het hoofd dient te maken... Hoeveel keer gaat nu 39 in 206...? "Ik denk" ga ik genadeloos verder "dat het met jouw linker hersenhelft zo gesteld is als met sommige walnoten. Als je een noot open kraakt kan het wel eens gebeuren dat één van die helften erbinnen helemaal verschrompeld is...!" "Ja maar, ík heb dan tenminste toch een réchter hersenhelft!" geeft ze pittig terug, en dat is zeker iets wat ik niet ontkennen kan. Ik vermoed zelfs dat de linkerkant van haar hersenen wat in de verdrukking zit door die rechterhelft. Want creatief is ze genoeg. Het is het enige wat aan vervelende dingen als huiswerk maken of lessen leren nog een beetje kleur geeft. Letterlijk dan. Drie maal een woordpakket overschrijven is minder saai als je dat telkens in een andere kleur doet, nietwaar? En als er ter voorbereiding van die toets van breuken dan toch wat oefeningen gemaakt dienen te worden, is het toch leuker om dat te doen in aardige pasteltinten? Met als ontspanning er liefst nog een tekeningetje bij. Want tekenen is haar grote plezier. Tekenen is voor haar niet alleen een hobby, maar een middel ook om zich uit te leven, zich uit te drukken. Ruzietjes met haar vriendinnetjes, een uitbrander van mama die zij héél onterecht vindt, wat ze zich droomt of waar ze mee bezig is, van al die dingen slingeren er in ons huis, in haar kamer en in haar schooltas papieren getuigenissen rond. En zoals gezegd is er haar gevatte taalgebruik. Zo moeizaam als het rekencentrum in haar linker hersenhelft bewerkingen weet op te lossen, zo paraat en helemaal vooraan blijken haar antwoorden soms klaar te zitten. Ook mama ontsnapt daar niet aan. Zo vraagt ze op een keer: "Mama, kraaienpootjes, wat zijn dat eigenlijk?" "Dat zijn de rimpeltjes die je krijgt rond je ogen als je ouder wordt." leg ik uit, terwijl ik naar mijn eigen gezicht wijs, waar dit verschijnsel al overvloedig genoeg te zien is. Mijn dochter kijkt er even ernstig naar, dan flikkeren er plaaglichtjes in haar ogen als ze zegt: "Bij jou zijn dat eerder struisvogelpoten!"
Ik koop, als ik kan, graag Fair Trade producten. In de supermarkt een pakje koffie of bananen, en soms loop ik langs de Wereldwinkel. Ik geloof in het bijdragen van kleine steentjes en hoop oprecht dat boeren en arbeiders in ontwikkelingslanden betere kansen krijgen en een eerlijke prijs voor hun product. Maar de boeren van bij ons? Gisteren hebben Waalse boeren actie gevoerd en miljoenen liters melk weg laten lopen. Gisteren was er ook op Radio 2 het bericht dat volgens Test Aankoop de Colruyt de goedkoopste supermarktketen (voor merkprodukten) zou zijn. Mensen zouden echter niet alleen op zoek gaan naar de goedkoopste supermarkt. Supermarkten kunnen ook nog andere troeven hebben. Maar een keten dat ervoor ijvert dat de boeren en tuinders, de producenten van voeding, een eerlijke prijs krijgen voor hun product, dat heb ik niet horen noemen. De situatie is ernstig voor de sector. Nog nooit zo vaak gehoord dat krachtige mensen, nog ver van het einde van hun loopbaan, noodgedwongen hun bedrijf moeten stopzetten. Nog nooit zo vaak gehoord ook van boeren en tuinders die zwaar depressief blijven voort ploeteren. Ik weet niet veel van beleid of wanbeleid en kan er hier geen oordeel over geven. Maar dat je bijvoorbeeld voor een liter van een kostbaar product, dat door een koeienlijf is geproduceerd en ongelooflijk veel energie heeft gekost, onderhand minder hoeft te betalen dan voor een liter water of frisdrank, daar is toch iets mis mee, niet?
Tot zover de sombere gedachten. Mijn blog. Ik vind het ontzettend fijn dat er dagelijks al een aantal bezoekers komen kijken. Toch ga ik de frequentie van mijn schrijfseltjes wat moeten laten zakken. Het wordt een beetje te veel. Maar een keer of drie, vier per week, dat wil ik graag volhouden. Want ik vind het heerlijk om te doen. En morgen toch weer wat blijere kost. De bedoeling is toch om ... een glimlach te vangen.
Vandaag zou, als alles gewoon was, Dries jarig zijn. Zijn achttiende verjaardag. Ergens in een doos ligt hier vast nog zijn geboortekaartje. Hij was de tweede zoon in een gezin van vier jongens. Zijn ouders hebben destijds het tuinbouwbedrijf van mijn ouders overgenomen. Dries en zijn broers zijn dus opgegroeid in het huis dat mijn ouders nog gebouwd hebben. Waarvoor wij, achtendertig jaar geleden, de sleuven voor de fundering hebben uitgegraven, met de schop. Maar dat doet hier natuurlijk niets ter zake, al geeft dat toch een bepaald gevoel van verbondenheid. Dries is in erg dramatische omstandigheden om het leven gekomen, nu ruim een maand geleden. Sinds zijn dood is er een speciale website opgestart, met een gastenboek waar ieder die wil iets kan schrijven. Elke dag zijn er berichten van zijn ouders, van zijn broers en zijn vrienden. Net zoals ik een paar blogs volg, hier op het web, zo ga ik elke dag eens een goeiedag zeggen bij Dries. Ik vraag me soms af waarom ik dat doe. De jongen heb ik eigenlijk nooit echt gekend. Ik wil er zeker over waken dat het niet uit een ongezond soort nieuwsgierigheid is. En dat is het ook niet. Maar ik, en zo veel mensen, zijn diep geraakt. Het is je ergste nachtmerrie, dat je kinderen iets verschrikkelijks zou overkomen. En bij deze mensen, in dit gezin is dat gebeurd. Zij moeten door het diepste lijden. Niemand kan zelfs hun leed helpen dragen. Het misschien alleen maar een beetje draaglijker maken. Door aanwezig te zijn, door te luisteren naar hun verhaal. Het gastenboek op het web is mee zo'n plek. Waar mensen bewijzen dat met de uitvaart het meeleven niet ophoudt. Waar de ouders en broers , het vriendinnetje, de familie en vrienden hun pijn kunnen uitzeggen. En waar velen aanwezig zijn. Nu zeker, op de achttiende verjaardag van Dries.
Tijdens het
lesuurtje "Juf vertelt" heeft juf Karen, de klasjuf van Jongste,
gewerkt rond de "horoscoop". Jongste was zeer geïnteresseerd. Behalve
de horoscoop die wij kennen, was ook de Chinese horoscoop aan bod
gekomen. Zoon is zelf geboren in het Jaar van het Konijn, dus is hij
volgens eigen zeggen "een konijntje".
Zaterdag googlede hij de Chinese horoscoop om te kijken onder welke dieren de rest van ons gezin behoorden.
De resultaten van zijn zoektocht zorgden die middag voor nogal wat hilariteit.
"Papa, jij bent een zwijn en ons mama is een geit!" had hij, weinig flatterend, gevonden.
Dochter zou een draak zijn. "Dé draak van ons gezin!" aldus Jongste.
Zij kon daar niets tegen inbrengen, ze is nog op vakantie.
Oudste Zoon was een slang en Middelste Zoon zou een aap zijn.
"Oh, als ik een aap ben, dan wil ik een gorilla zijn!" besliste die.
"Wil jij een gorilla zijn?" grinnikte
Oudste Zoon spottend "Weet je dan niet dat die maar een heel klein
piemeltje hebben? Maar vier centimeter en zo dun als een potlood!"
Hij kan het weten, voor één van zijn tweede zittijdvakken moest hij dierkunde studeren.
Maar Middelste Zoon haalde onverstoord zijn schouders op.
"Dan ben ik een uitzondering hé!" antwoordde hij droog.
Zondag vertelde ik aan Jongste dat ik
vandaag absoluut onze slaapkamer wou poetsen. Door de drukte is de
laatste tijd het huishouden er wat bij ingeschoten. Het is ook hier dat
ik avondenlang post heb gevat, om Dochter te helpen bij haar eindwerk.
Overal slingerden er bundeltjes tekeningen, kaften, stapeltjes
paperassen. De kamer oogde rommelig en stoffig.
Dringend aan een opruim- en poetsbeurt
toe dus. Jongste vond het ook want zoals hij, toch lichtelijk
overdreven en weeral niet bepaald flatterend, zei:
"'t Is hier precies een zwijnenstal!"
En ineens dacht hij aan de Chinese horoscoop:
"Hé, dat past hé! Papa is een zwijn, en die hoort in een zwijnenstal...!"
"En jij," dacht hij verder "jij bent een geit. Och, jij mag er wel bij!"
Onze kamer heeft ondertussen een grondige
poetsbeurt gehad. Geen enkele gelijkenis met een zwijnenstal meer. Maar
hoe zit het met de slaapplaats van Jongste? Hij deelt nog een stapelbed
met zijn broer. Slaapt in het onderste bed.
Een knus holletje tussen het houtwerk. Precies een konijnenhok! Al hoeft ons konijntje zich natuurlijk niet gevangen te voelen achter een wand van gaas.
Op een ochtend zit ik opeens vrijwel door de schone sokken-voorraad van kleine broer. Uit de enkele overblijvende minder geschikte paren in de sokkendoos, kies ik er een paar die nog in goede staat zijn, maar te klein geworden voor grote zus. Sokken met bloemetjes op. Ik besluit het er maar op te wagen in de hoop dat hij ze ongemerkt zal aantrekken. Maar daarin heb ik me misrekend, hij protesteert vinnig: "Ik wil deze kousen niet aan!" "Waarom niet?" doe ik alsof. "Dat zijn meisjeskousen!" "Waarom zijn dat meisjeskousen?" "Daar staan bloemen op." Grote zus komt me ter hulp. "Ja maar" zegt ze "dat zijn jóngensbloemen!"
Voor de schoolkrant: Dochter was toen acht, Middelste Zoon vier jaar.
Veel mensen hebben nog een eng beeld over mensen met autisme. Alsof het telkens over mensen of kinderen zou gaan die nauwelijks of niet praten, zichzelf wiegen enz. Nu, veel mensen met ASS wiegen zichzelf niet, en/of fladderen niet, en/of zijn normaal begaafd en/of zijn echte spraakwatervallen. Al deze dingen gaan ook op voor Jongste. Zeker ook dat laatste. Als we zo 's morgens naar school rijden, met z'n tweeën in de auto, staat zijn mond niet stil. Dan roetsjt hij van het ene onderwerp naar het andere. Soms is hij wel grappig. Zoals van de week. "Weet je wat ik lelijk vind aan auto's?" vroeg hij. "Nee. Wat vind jij dan lelijk?" "De spiegels, de spiegels maken de auto's lelijk. Vind jij ook niet dat spiegels lelijk zijn? Het lijkt net of de auto's flaporen hebben!" Het autisme bij mensen en kinderen met ASS uit zich vooral in de manier waaróp ze praten.Zo zegt Jongste vaak dingen die op dat moment niet relevant zijn, voelt niet aan wat je tegen wie kan vertellen. Hij houdt ook geen rekening met de informatie die de luisteraar wel of niet al heeft. Weidt bijvoorbeeld eindeloos uit over een computerspel, zonder er erg in te hebben dat de ander niets weet over de desbetreffende figuren of het spel zelf. Vorige maandag hadden we een staaltje ASS om u tegen te zeggen. We moesten naar zijn trompetleraar om voor dit schooljaar afspraken te maken wat betreft aanvangsuur van de lessen en zo meer. In het begin was Jongste nog tamelijk stil. Behalve wij en de leraar, waren er nog een andere leerling, een jonge gast, samen met zijn moeder. Op een moment vertelde de leraar dat op 19 oktober de les een uurtje later zou zijn dan het gewone uur. En daar kwam hij. Eerste, niet relevante, tussenkomst: "Op 19 oktober hé, dat was de dag dat ik geboren moest worden." "Oh," begreep zijn meester een beetje verkeerd "ben jij dan jarig?" "Neen, op 19 oktober zou ik geboren worden, maar ik ben jarig op 26 september." "Ah, dan ben jij te vroeg geboren dus.." concludeerde de leraar, en praatte dan verder met de twee andere mensen. Maar Jongste boterde nog verder over die dag in oktober. "Op 19 oktober is ook mijn peter jarig, dat is nonkel Paul!" "Oh ja," antwoordde de meester geduldig "in oktober lijken er veel mensen te verjaren. Ik ken er ook heel wat.." "Ja, in september ook!" vulde Zoon aan "De helft van ons gezin verjaart in september!" Zijn leraar glimlachte inschikkelijk en ging weer verder met wat hij te zeggen had over oefenboeken en agenda's. "Weet je..." kwam Jongste nog een keer. Ik hield mijn adem in. Verdomme, had dat joch nu niet in honderd lessen sociale vaardigheidstraining geleerd dat hij niet mocht onderbreken? Thuis kan hij zo aandoenlijk geschrokken zijn als hij merkt dat hij die regel overtreden heeft: "Sorry mama, ik wist niet dat jij nog een zin ging zeggen..." Maar deze keer schenen verjaardagen en geboorteperikelen hem te zeer in beslag te nemen. "Weet je..." kwam hij dus "dat ik te vroeg geboren ben hé, dat kwam omdat bij mijn mama de vliezen...." "Sssttt," greep ik nu snel en gegeneerd in "dat hoeven de mensen hier niet allemaal te weten...!" Hij zweeg nu, geschrokken. "Ja maar, dat is toch waar!" was het eerste wat hij zei, toen we later nog net niet de deur uit waren, nog altijd gekwetst om mijn interventie. "Het was toch omdat "jouw" vliezen gescheurd waren dat ik te vroeg geboren ben!" En jawel, dat is waar. Ik heb het hem onlangs verteld. In eenvoudige woorden heb ik hem uitgelegd dat de bevalling destijds ingeleid moest worden omdat er een scheurtje in het vruchtvlies was gekomen en er daardoor infectiegevaar was. Daardoor is Jongste drieëntwintig dagen te vroeg geboren. "Ja," legde ik hem uit "dat is wel zo. Maar dat zijn dingen die je niet tegen iedereen vertelt. Je kan dat alleen vertellen aan mensen die je heel goed kent, of aan vrienden of zo..." "Maar de meester is toch een vriend, die is toch vriend-elijk?
Vanmorgen kwam ik er met hem nog eens op terug. Ik probeerde hem uit te leggen dat er intieme zaken waren, die je niet aan iedereen vertellen kan. "Wat zijn intieme zaken?" vroeg hij. "En waarom mag je "intieme zaken" niet aan iedereen vertellen?" "En aan wie mag je het wel vertellen?"
Ik trachtte, haperend, zo goed mogelijk te antwoorden. Maar hoe meer ik zei, hoe meer ik voelde dat het allemaal veel te ingewikkeld werd. Hoe leg je nu zo iets uit aan een kind, dat dit soort dingen niet gaandeweg als vanzelf leert aanvoelen en inpassen? En als je er goed over nadenkt is het ook ingewikkeld. Wanneer mag ik wat aan welke persoon vertellen? Ontelbare mogelijkheden... Waarom is het in deze situatie, tegen deze persoon, wel oké en in die situatie en/of tegen die persoon niet...? Probeer daar maar eens een antwoord op te formuleren. Eigenlijk is het een wonder dat de meeste mensen in een flits, zonder nadenken, gewoon weten wat gepast is of niet...
Mensen met ASS kunnen dat niet. Ook voor dit aspect in een autisme stoornis is een goede training in sociale vaardigheden onontbeerlijk. Gelukkig was er deze week een schrijven van de school, waarin juf Greet meedeelde dat ze Jongste zou begeleiden in een intensieve therapie. Al zal een training nooit de beperking in het sociale aanvoelen helemaal kunnen oplossen, het helpt toch al een eind op weg... Dank alvast, juf Greet!
Mijn Oudste Broer, die ook mijn werkgever is, runt twee tuinbouwbedrijven: dat van zichzelf, en een huurbedrijf, enkele kilometers daar vandaan. Sommige periodes switchen we nogal eens van bedrijf om te gaan werken, maar andere momenten staan we op een vaste plek. Ik ben ingekwartierd in het thuisbedrijf en had daardoor mijn twee Marokkaanse collega's, die meestal op het huurbedrijf werken, al wekenlang niet gezien. Tot ik deze week een karweitje moest opknappen op het andere bedrijf. "Yes" dacht ik "dan zie ik ze nog eens..." Want ik heb ze graag, onze Noordafrikaanse helpers: Ahmed, een minzame, verstandige man en zijn neef M'hammed, die zijn gebrek aan kennis van het Nederlands ruim compenseert met een schitterende mimiek en gebarentaal. En ja, nauwelijks was ik die dag in de serre, of er kwam plots een donker hoofd van achter de planten. "Goedemorgen!" klonk het luid en aangenaam vriendelijk. Het was M'hammed. "Is lang geleden hé? En alles goed? Ook met kinderen?" En even later is Ahmed daar, met zijn kar vol pas geoogste paprika's. Bij hem ook een even hartelijke begroeting: "Dag! Alles goed? Met de kinderen ook? Allemaal weer naar school?" (Ze vragen altijd naar de kinderen, nooit naar de echtgenoot.) "Neen, niet allemaal! De twee grote kinderen nog niet. Ze beginnen op 21 september! En hoe gaat het met jou kinderen?" Van de kinderen gaat het naar de Ramadan. Dat het best wel lukt, al is de vasten, en vooral het niet mogen drinken, wel erg moeilijk op de warme dagen... Ik ga met een glimlach aan het werk. De dag al goed begonnen met dit streepje Marokkaanse zon.
Boven het tuinbouwgebeuren van Oudste Broer pakken er nochthans donkere wolken samen. Enkele crisisjaren, die zich in een te korte tijd opvolgden en de onwaarschijnlijk lage prijzen dit ganse seizoen maken de situatie wel heel zorgwekkend. Hoe heel erg voor Broer en Schoonzus, die na zesentwintig jaar dit alles misschien moeten prijsgeven. Zij en wij, hun vaste personeel, zien een onzekere toekomst tegemoet.
Eénentwintig wordt ze vandaag, onze Dochter! Eenentwintig jaar geleden is het dat wij voor het eerst ouders werden. Het doet wat om die herinneringen weer op te roepen. Een kind krijgen, het is toch één van de meest diepe, intense gebeurtenissen in je leven. En nu is ze dus groot en gaat op eigen houtje, en vastberaden om er iets van te maken, haar dromen achterna. Natuurlijk wensen we haar daarbij veel geluk toe. En dat niet alleen op haar verjaardag!
Op het fotootje is ze vijf uren oud.
blij verwonderd, huiverend stil staan we bij je prille leven van zoveel dromen, lieve wensen hebben we je een wieg geweven
ach, 't is bij je begin een gek gedacht misschien maar toch wens ik je dit het meest dat, wat het leven je ook brengt en welke wegen je zal gaan je aan 't eind van je bestaan voluit zeggen kan: 't is goed geweest. jb
Gisteren het kot van Dochter leeg gemaakt. Dochter studeerde Animatie in Brussel, maar kiest nu een Masteropleiding aan de Universiteit van Antwerpen. Dus moest haar kot leeg. Bij het inrichten ervan konden we gebruik maken van onze oude, maar handig ruime monovolume. Ondertussen heeft dat beestje zijn laatste adem uitgeblazen, zodat we deze keer de verhuis met onze kleinere wagen moesten doen. Aangezien we het kot helemaal zelf bemeubeld hadden, compleet met Ikea-slaapbank en al, betekende dat heel wat ritten over en weer. Vier keren welgeteld, ben ik op en neer naar Brussel gereden. Ik dus, schrikkepiet op wielen. Eén keer samen met Echtgenoot, één keer met Oudste Zoon en voorts alleen. Dochter en haar vriend moesten ginds alles uit elkaar sleutelen en vele trappen naar beneden dragen. Parkeren was er onmogelijk. Ik moest telkens voor een garagepoort blijven staan, en zelf bij de wagen blijven. Onderweg, tijdens één van die ritjes naar Brussel, dacht ik opeens aan een anekdote uit onze kindertijd. Héél lang geleden, toen de wereld nog niet ons dorp was. Ons toenmalige kleine broertje, diegene die nu net vijftig geworden is, was een jaar of vijf oud. Hij moet toen een ongelooflijk groots idee van onze hoofdstad gehad hebben. Want weken, maandenlang was dit te pas en te onpas zijn slagzinnetje: "...En dan hé, dan loop ik hélemaal tot in Brussel!" of "Dat is zo gróót als Brussel!" Tot mijn ouders hem eens mee naar Brussel namen. Met een benepen stemmetje vroeg hij toen: "Ligt hier nog iets achter...?" Sindsdien was zijn voorliefde voor de hoofdstad over.
Een zegen is het als je, als ouders, warme supporters ontmoet voor je kinderen. Mensen die oprecht begrip hebben als er beperkingen of problemen zijn. Die niet veroordelen. Bij wie je je verhaal kan doen. En die jou en je kind de successen en de vaardigheden van harte gunnen. Er is niets mis mee om je eigen kroost het allerliefste te zien en er gepast fier op te zijn. Maar vaak komt het tot een onderhuidse concurrentieslag. Best moeilijk om daar niet in mee te gaan. En het rare is: als je oprecht en van harte ook een plaatsje inruimt voor andermans kinderen, doen anderen dat dikwijls vanzelf ook voor die van jou. In deze tekst een pleidooi om met een warm hart om te zien naar elkaars kinderen:
Een kind geboren:
de warme, felle euforie en geen mens die zich eraan zal storen als mams of paps dat nieuwe, dat wondere, bloedeigen kind de mooiste en de liefste vindt.
Maar dan komt Mijnheer, Mevrouw Rivaliteit die verdoken soms, geniepig leeft en een heleboel gezichten heeft en haast iedere ouder op z'n tijd verleidt.
Neen, ik bedoel niet 't competitieve in 't sportieve spel maar wel: het naar andere kinderen kijken in wedijverend vergelijken.
Mijn kind, schoon kind.
Maar wat in wezen telt, wat "mijn" kind voor mij bijzonder maakt -niet dat 't beste is, of weet of kan- maar dat het 't mijne is en dat volstaat.
Zo is elk kind, zijn ze allemaal voor enkele mensen héél speciaal.
Waarom die onderlinge strijd? Laat ons, bevrijd van dwangmatig overtreffen, het opnemen, ook voor de kinderen van elkaar.
Want geloof, er kán echt wat veranderen als we maar een beetje kunnen houden van de kinderen
Ik heb drie petekinderen: Als oudste mocht ik bij ons thuis meter zijn van de jongste. Toen de jongste zelf moeder werd, mocht ik meter zijn van haar oudste. En ik ben ook meter van de jongste van mijn oudste zus. Eind augustus was mijn jongste petekind, dus de oudste van mijn jongste zus, jarig. Vandaag is het jongste zus zelf, dus mijn oudste petekind, die jarig is. Een beetje ingewikkeld? Is ook de bedoeling!
Ziezo, de examenherkansingen voor Dochter en Oudste Zoon zitten erop. We hebben er nog geen hoogte van hoe het met Oudste Zoon verlopen is. Eventjes afwachten dus. Dochter heeft keihard gewerkt aan haar filmpje. Sommige nachten maar amper geslapen. Ongelooflijk hoeveel werk er in zo een tekenfilm kruipt. Deze namiddag moest ze het gaan voorstellen in haar school. Veel weten we er nog niet van, ze zou vannacht niet thuis komen slapen. Maar ze stuurde al een berichtje. Waarin ze vertelde dat het eerste was wat haar docent waarderend had gezegd: "De (film)festivals zullen blij zijn!". Zo, moest ik eerst eventjes over stoefen...
Gisteren was het precies vijftig jaar geleden dat ik voor de derde keer "Grote Zus" werd. Een memorabele dag. In de eerste plaats natuurlijk voor het kleine broertje van toen, die nu vijftig is geworden. Proficiat hé broer! Maar ook letterlijk memorabel, omdat dit één van de vroegste herinneringen is die mij is bijgebleven. Ik weet nog hoe mijn moeder met het kleine kindje in de arm in bed lag en ons vertelde hoe het zou gaan heten. Ik kan het me visueel nog voorstellen, hoe ik heel erg moest opkijken. Net of het desbetreffende moederhuis van die hele hoge bedden had. Maar natuurlijk was ik het, die nog maar een kleine uk was. Drie jaar en ruim acht maanden. En toch al de oudste van vier.
Ik reed naar huis. Met een bezwaard hart en een hoofd vol zorggedachten. Plots zag ik dit tafereel. Dat een glimlach naar boven bracht. En ineens woog alles lichter.
Ze zijn weer weg. Middelste Zoon en Jongste toch. Respectievelijk vertrokken en afgeleverd. De twee oudsten zien het einde van hun tweede zittijd naderen: allebei nu donderdag hebben ze hun examen of deadline (voor het filmpje van Dochter). Maar de jongsten vandaag dus weer naar school. Zoals duizenden kinderen en middelbare scholieren. Voor heel wat van hen een nieuwe grote stap. Zoals voor Yoran, mijn petekindje, en neefje Xander, die vandaag starten in het eerste leerjaar. Op de school van Jongste stond weer een hele batterij opvoeders en leerkrachten de kinderen op te wachten. Er waren weer wat nieuwe kinderen in de auti-klasjes. Met nerveuse gezichtjes. Onwennig nog dicht in de buurt van hun afwachtende ouders. Voor Jongste was het allemaal niet meer nieuw, maar toch veranderingen genoeg om te verwerken. Wel heeft hij nog dezelfde juf, en de drie nieuwe klasgenootjes kende hij al van op de speelplaats. Het zal wel los lopen. Het is bijzonder, zo een school voor Buitengewoon Onderwijs. Van elk kind daar weet je dat het op de één of andere manier een zorgenkind is. Ouders dromen niet van een kind met beperkingen of ernstige leerstoornissen. Je weet dat het voor elke vader en moeder die je hier ontmoet, anders is uitgepakt dan ze hadden gedroomd. Ieder van hen heeft zijn of haar "pakske zorg". Het heeft ook iets positiefs. Hier is geen smakeloze wedijver tussen ouders of kinderen onderling, zoals dat soms is op de gewone school. Hier gaat het niet om een puntje meer of minder. En hier merk je telkens weer dat "graag zien" niets met een goed verstand of mooie vaardigheden te maken heeft. Maar toch...hoe dankbaar ik ook ben om de school die ons "pakske zorg" helpt dragen. Vanmorgen dacht ik eraan hoe het geweest was als hij een gewone jongen zou zijn. Dan was hij naar school vertrokken op zijn fiets, naar het vijfde leerjaar van de plaatselijke basisschool. Het deed toch weer een beetje pijn...
Laatste dag vakantie, morgen trekken ze weer naar school, de kinderen. Onze Jongste heeft tot en met het derde leerjaar op de gewone basisschool gezeten. Een jaar geleden ging hij dus voor het eerst naar het buitengewoon onderwijs. We hebben er diep over nagedacht toen er daar een plaatsje vrij kwam. ' t Was een moeilijke keuze omdat hij nog niet echt was vastgelopen in het gewoon onderwijs. Hij is normaal begaafd en de school leverde grote inspanningen. Daar houden we goede herinneringen aan over, er was een fijne samenwerking en de leerkrachten hielden stuk voor stuk rekening met het probleem van ons kind. Toch is de keuze voor een auti-klasje in het buitengewoon onderwijs een goede keuze gebleken. Veel minder stress, een aanpak op zijn maat. Meer structuur, in de klas en ook bij het spelen op de speelplaats. En boven al, dit ongelooflijk belangrijk geschenk: ons kind maakte voor het eerst in z'n leven ten volle deel uit van een groep. Zijn eigen kleine klasgroepje van maar zes kinderen. Hier was hij geen "buitenbeentje" meer. En omdat de dagschool minder van hem vroeg, kon hij daarbuiten meer aan. Hij volgt muziekonderwijs in een gewone academie. Tussen "gewone" kinderen. Ook dat vinden we belangrijk. Er is een mooi evenwicht gekomen in het leven van onze zoon. Ontzettend dankbaar zijn we ervoor. En dat hebben we aan het eind van vorig schooljaar, aan zijn begeleiders en leerkrachten, mee gedeeld in volgend tekstje:
ziet u, mooi in evenwicht ben ik
niet over- en niet onderbelast
evenwicht tussen mogen en moeten
tussen buiten ravotten, samen leren spelen en beeldschermamusement
tussen wat ik leer om te kennen, wat ik leer om te (over)leven, wat ik leer om te ontplooien
Midden vorige week. Jongste kwam in de deuropening staan om me iets mee te delen. "Mama, weet je? De zwarte weduwe is in het land!" Wat verstoord maakte ik me los van het computerscherm. "Wie is er in het land?" reageerde ik fronsend. "De zwarte weduwe. Die is nu in ons land!" "Eeh...bedoel je die soort spin?" "Ja, die is hier. In de provincie Antwerpen!" "In de provincie Antwerpen? Van waar heb je dat?" "Papa heeft het in de krant gelezen. Hij heeft het me laten zien." "Och, ik denk niet dat er daar zo veel van zijn hoor! Dat zal zo'n vaart wel niet lopen!" meende ik en verplaatste mijn blik weer naar wat ik bezig was. Jongste nam daar geen genoegen mee: "Ja halloho! Vergeten misschien dat wij in de provincie Antwerpen wonen?" "Och, maar die spinnen gaan zeker niet tot bij ons geraken!" maakte ik me ervan af, want ik wou eigenlijk niet gestoord worden. Even later stond hij er alweer. "Er gebeuren de laatste tijd veel slechte dingen in België, vind ik!" "Wat gebeurt er dan zoal?" vroeg ik, benieuwd naar wat hij nog meer mee droeg van het nieuws. "Ja, eerst ontnappen er een heleboel boeven uit de gevangenissen. En nu wordt ons land nog overspoeld door giftige spinnen!" Pas 's avonds werd het me duidelijk hoe groot de impact was van het bericht over die spinnensoort. Hij verzekerde er zich van of de luiken gesloten waren, of het vliegenraam er goed in zat. Hij kwam minstens nog twee keer uit zijn bed omdat hij de slaap niet kon vatten. "Ik durf niet slapen omdat ik bang ben van de zwarte weduwe!" "Wat is dat met die spinnen?" vroeg ik aan Echtgenoot. Hij legde me uit, dat die met containers mee gekomen waren uit Amerika, en nu in het Antwerpse waren aangetroffen. Dat ze hier misschien een dankbare biotoop zouden vinden om zich voort te planten. De dagen erna begon Jongste nog ontelbare keren over de zwarte weduwe. En op een ochtend zat hij met een treurig gezicht op de rand van ons bed, om vier uur. Omdat hij weeral niet slapen kon. Toen we zondag naar het familiefeest reden, koos ik in Mechelen de autostrade richting Brussel. "Oef!" zuchtte hij opgelucht, toen hij zag dat we de tegenovergestelde richting van Antwerpen uit reden "Nu rijden we weg van de zwarte weduwe hé!" Terloops hoorde ik vertellen dat het in de Kempen zou zijn dat de spin aangetroffen was. Zonder me verder te informeren vertelde ik dat aan Jongste, toen hij er weer over begon. "En de Kempen, waar is dat dan?" "Dat ligt ver van ons, meer in het Noorden. Tante Lia woont bijvoorbeeld in de Kempen. En moemoe en je trompetleraar..." "O..., dat zijn er dus drie "in gevaar"!" vond hij bezorgd. "Ja maar, er zijn er nog maar enkele gevonden hoor! Daar zijn er nog echt niet veel van! Zo veel gevaar lopen de mensen daar niet." Maar een dag of wat later: "Toch blij dat we niet in de Kempen wonen! Wie woonde daar nu alweer?" Eindelijk heb ik nu gedaan wat ik tot nu toe had verzuimd omtrent dit onderwerp: er zelf eens wat info over opzoeken. En wat blijkt? De zwarte weduwe komt ook voor in Antwerpen zelf. In de Zoo en op het Kiel. Oepsie, de volgende keer als hij het weer ter sprake brengt wordt het dus kiezen: de juiste info geven of hem in de waan laten dat het gevaar ver van huis is. Ik neem me voor om zo snel mogelijk met hem de info door te nemen: hoe vaak het dier al voorkomt, hoeveel er ongeveer van zijn, hoe je zo'n spin moet herkennen en hoe ernstig zo een beet eigenlijk is. Gelukkig lijkt ondertussen de angst van Jongste voor het spinnig gespuis wat afgenomen.
Vanmorgen, in de "Gazet van Antwerpen" een hele bladzijde over giftige spinnen. Jongste en ik hebben er samen al naar gekeken. En ineens staat hij weer in de deuropening als ik aan de computer bezig ben: "Mama, weet je. De giftigste spin hé, de Braziliaanse zwerfspin, die kan bij ons niet eens overleven!" Oef!
De laatste tijd, neem nu sinds een dag of tien, zit ik na mijn dagtaak niet meer te lezen. Ook TV kijken of gewoon zitten uitblazen is er niet meer bij. Tegenwoordig werk ik nog wat op de computer. Aan mijn blog uiteraard. Maar daarbuiten help ik Dochter. Dochter heeft een tweede zit. Oudste Zoon ook, maar die moet studievakken studeren, en daar kan ik niet echt iets voor doen. Maar de tweede zit van Dochter is van een andere orde. Zij had haar eindwerk voor haar derde bachelorjaar Animatie niet helemaal afgekregen. Ze moest een animatiefilmpje maken. Dat kostte haar meer tijd dan ze ingeschat had. Ondanks het feit dat haar film niet af was had ze er toch mooie punten voor gekregen. En had enkel een onvoldoende voor geluid, waar ze maar nauwelijks aan toe gekomen was. Nu werkt ze het hele filmpje verder af. Vooraleer er geluid kan opgezet worden moet ze de ontbrekende scènes tekenen en in het geheel verwerken. Mijn hulp bestaat er uit om de gescande tekeningen in Photoshop zuiver te maken: alle stipjes, gomsporen en vegen moeten weg gewerkt. Een precies karweitje. Maar eigenlijk doe ik het wel graag, het is best ontspannend. Het begint hier aan m'n computerbureau een heel vertrouwd plekje te worden. Zo 's avonds in het lichtschijnsel van de bureaulamp, in een verder nogal duistere kamer. Met de muziek van de nieuwe CD's die ik pas cadeau heb gekregen. De boxen daarvoor staan aan weerszijden van mijn werkplek. En daar zit ik dan, in de weer met de tools uit Photoshop. In een gezellig soort coconnetje van licht en muziek.
Het is een rommelboel in haar kamer. "Wat een nest is me dat hier!" zucht ik als ik binnenkom. Ze glimlacht onverstoorbaar en beaamt: "Ja, ik wou er net eitjes in leggen!"
Vandaag is Pa dus jarig: hij wordt 78! Daarom pa, opa, langs deze weg nog eens van harte onze gelukwensen!
Toen Pa 48 jaar oud werd, is precies op zijn verjaardag zijn eerste kleinkind Ann geboren. Zij viert dus vandaag haar 30ste verjaardag. Ann, ook hartelijke gelukwensen aan jou! En precies 24 jaar later (de helft van 48) mocht Pa nóg een kleinkind verwelkomen op zijn verjaardag: Yoran. Yoran wordt vandaag 6! Ook een gelukkige verjaardag hé Yoran!
Van hem, als een kleine verrassing, een fotootje op mijn blog, want tenslotte is hij mijn petekindje!
Tekstje voor geboortekaartje van Yoran, precies 6 jaar geleden:
je bent er nog maar net
en nooit meer zal het zijn of je er nimmer bent geweest
zó onuitwisbaar al is jouw voetafdruk geprint in het geheugen van de tijd
én in ons hart
waarvan de duizenden lieve zorgen, de onrust en de warmte
Pa is nu woensdag jarig en dat hebben we gisteren alvast met de familie gevierd. Zo'n familiefeest is een hele organisatie. We zijn met velen. Dat wil zeggen: Pa heeft zeven kinderen en evenveel schoonkinderen, tweeëntwintig kleinkinderen, onder wie een aantal al een partner of lief hebben, en vier achterkleinkinderen. En er is nog meer volk op komst: het drieëntwintigste kleinkind over zeven weken, het vijfde achterkleinkind over zeven maanden. Wie dus een samenkomst met heel deze bende thuis wil organiseren, moet ofwel een groot huis of een grote tuin hebben. Jongste Zus heeft het allebei. Vooral een fantastische grote en mooie tuin, met terras en enorm veel ruimte voor de kinderen om te spelen. Daar was het gisteren "the place to be". Behalve lekker eten en babbelen is het ook altijd leuk om naar de spelende kinderen te kijken. Van de jongste groep waren er nu enkel de neefjes, die de hele namiddag op een zalige manier hebben samen gespeeld. Ook met onze Jongste verliep het prima. Al is het met ons A-denkertje (zo noemt hijzelf kinderen met autisme) altijd een beetje het hart vasthouden. Samenspelen is voor hem niet evident. Kinderen als hij kunnen moeilijk omgaan met onverwachte dingen. Daarom wil hij graag de controle over het spel behouden en lijkt het of hij de hele tijd de baas wil spelen. Toch begint het meer en meer te lukken, die spelmomenten met neefjes en nichtjes. En terwijl dus gisteren de jongens voetbalden en krijgertje speelden, flaneerden de achterkleinkindjes, die allemaal nog kleine meisjes zijn, over het gazon. Met hun zomerjurkjes aan en zonnehoedjes op. Ze deden me denken aan vlindertjes. En de kleine baby ging van arm tot arm. Met zo'n drukte is het voor kleine ukken niet altijd eenvoudig om gehoord te worden. Letterlijk soms. Zo schrokken we een moment van een nogal indringend roepen. Gealarmeerd hielden we ons even stil. En jawel, het werd vlug duidelijk. Jongste neefje van vier-en-een-half zat op het toilet, dat zich bijna buiten gehoorafstand van het feestgebeuren bevond. Hij kan zichzelf nog niet schoonvegen. En dus riep hij luidkeels en almaar door in hetzelfde ritme: "Ik ... Heb ... Kaka ... Ge- ... Dáán! ... ... Ik ... Heb ... ...........!"
Hoe het komt weet ik niet. Ik kan het niet laten. Als ik in de supermarkt een krop sla koop móét ik er eens aan ruiken. Let wel: ik ruik enkel aan de krop die ik in mijn karretje ga leggen. Ik steek nooit mijn neus in andermans krop! De geur van sla roept een waaier aan herinneringen op. Brengt een bepaalde sfeer naar boven. Ik ben een tuinderdochter. Als vijftienjarige ben ik al van school gebleven om mee te helpen. Zo hoorde ik wellicht tot de laatste lichting meisjes die op jonge leeftijd al thuis werkten. De leerplicht was toen nog tot veertien jaar. Maar ook van de kinderen die wel nog naar school gingen, werd veel hulp verwacht. Zo ging dat in land- en tuinbouwergezinnen. We teelden dus kropsla. Onder andere. In het voorjaar en de zomer buiten. Dan stonden we bij het krieken van de dag op, om op het veld de sla kraakvers te oogsten voor de veiling. In de winter plantten we de serre vol. Onze serre was één hectare groot. Stel u voor: een plein van duizenden kroppen. Als die planten nog aan het groeien waren, hadden we het een poosje rustiger. Maar als de oogst begon, betekende dat hard labeur. Drie weken lang duurde dat dan. Van 's morgens vroeg tot laat in de avond. Ook doorheen het grootste deel van het weekend. Sla hoort altijd fris te zijn. En vochtig. We kropen op onze knieën, zetten een kist of krat schuin tegen ons bovenbeen. De krop werd afgesneden, aan de onderkant wat zuiver gemaakt met het mes, en zo in de kisten gestopt. Om niet nat te worden droegen we een groene plastic broek over onze kleren, met van die dikke, ingewerkte knielappen. Na zo een week of twee waren je knieën helemaal rood en gezwollen. En had je kloven in je handen, van het sap van de sla en het vocht. In die oogstperiode was er niet veel tijd voor andere dingen. Weinig sociaal contact dus. Soms had ik dan een gek fantasietje. Dan dacht ik: als ik nu een een briefje wegmoffel tussen de bladeren, met naam en adres op. En een beetje uitleg, om aan diegene die de krop zou verwerken, te vertellen dat wij het waren, die hem geoogst hadden. Zo'n beetje als een kaartje aan een ballon. Nu nog moet ik er dikwijls aan denken als ik iets koop. Bij groenten en fruit, maar ook andere dingen, zoals kleren bijvoorbeeld. Welke handen, misschien zelfs aan de andere van de wereld, zouden dit geplant, geplukt, gesneden, gestikt of vervaardigd hebben? En wat de sla betreft in de supermarkt: ziet u ooit iemand, met een krop in de hand, even schichtig rondkijken, om dan vlug eens aan die sla te ruiken? Grote kans dat ik dat ben!
Hij heeft in zijn spel weer een heel leger verslagen. "Yes, ik heb ze allemaal afgemaakt!" roept hij enthousiast. "Jongen toch," kom ik geërgerd "wat een taal! Dat vind ik geen mooie uitdrukking hoor!" Hij denkt even na, op zoek naar iets beters. Dan glijdt er iets ondeugends over zijn gezicht als hij vraagt: "Eh... in de pan gehakt dan?"
Hij sputterde weg op zijn brommertje. Ik keek hem na door het raam. Eigenlijk een grappig zicht: zijn lange gestalte zowat in drieën gevouwen op z'n kleine machientje. Een grote rugzak op zijn rug. Hij zou die nacht bij een vriend blijven slapen. Om dan van daaruit samen, met het openbaar vervoer, naar Pukkelpop te trekken. Lange tijd was hij in de weer geweest om alles klaar te maken. Had enkele keren een beroep op mij gedaan. "Mamaaa...!" Als hij die tweede lettergreep zo uitrekt, betekent het dat hij iets nodig heeft! Of zijn zwarte broek gewassen en droog was. En zijn grijze vest. Of ik zijn haar wou millimeteren met een tondeuse. Of ik wist waar dat zwarte "marcelleke" was, dat hij al een hele tijd kwijt bleek te zijn. Neen, ik had het niet gezien en de strijk was helemaal bijgewerkt. Samen doorzochten we zijn deel van de slaapkamer. Die een weerspiegeling leek te zijn van zijn eigen innerlijke ik: chaotisch dus. En ja hoor, na een korte zoektocht vond ik het hemdje. Verscholen onder een ander kledingsstuk. Hij nam het uit mijn hand en snuffelde er eens aan. Rook niet meer fris blijkbaar, want vroeg hij, met smekende blik: "Kan dat nog even gewassen?" Ik waste het, samen met wat andere spullen, met het kortwasprogramma van de wasmachine. Meer dan vijf minuten in de droogtrommel gunde hij zijn "marcelleke" niet. Dan maar vochtig mee, zijn geduld was op. En daar snorde hij dus weg op zijn brommer. Voor vijf dagen weg van huis. En ik keek hem na vanuit het venster. Bezorgd zoals gewoonlijk. Maar ook, en meer nog dan dat, voor een keertje weer helemaal moederlijk vertederd! Daar zie, onze tienerzoon van zeventien!
"Als ik dood ga, wil ik verast worden." "Waarom wil je dat dan?" "Dan word ik uitgestrooid. En dan komt de wind en die blaast mij naar de hemel!"
Een filosofietje van Dochter, toen ze een jaar of zeven was. Gisteren was de uitvaart van Dries. En ook al werd zijn lichaam niet verast, evengoed hoop ik dat een wind hem zal optillen en naar de hemel dragen. Zo als ook die nog jonge man, papa van drie kinderen, die vorige week op een ochtend niet meer wakker werd.
Ik kon er gisteren niet naartoe gaan, naar de uitvaart van Dries. Maar ik kreeg wel een gedachtenisprentje. Toch was het niet alleen het overlijden van de jongen die onze aandacht in beslag nam. Ik werk bij mijn broer en zijn schoondochter is sinds kort mijn collega. Gisteren deelde ze ons een dubbel gevouwen blad papier. Als we het open plooiden bleek het een kopie van een echografie-fotootje te zijn. Haar manier om te vertellen dat ze een kindje verwacht! Het kopie en het gedachtenisprentje stopte ik samen in mijn handtas: nieuw leven en sterven, vlak naast elkaar.
Gisteren was het Moederdag. Hier in het Antwerpse toch. "Straks gaan we je een cadeautje geven!" vertelde Jongste 's ochtends. "Zeg moet je dat nu zeggen? Ze hoeft nog niet te weten dat we eraan gedacht hebben!" bitste Middelste Zoon. Jongste schrok. Oeps, had hij het al verklapt! "Ik vind het wel leuk om te weten dat ik nog iets te verwachten heb!" probeerde ik hem gerust te stellen. Toch vond hij het erg dat hij het fout had gedaan. "Wil je het alstublieft vergeten mama?" smeekte hij. En daar achteraan: "Of toch doen alsof...!"
En later op de dag, denkend aan Moederdag, vroeg hij me wel een keer of drie: "Mama, kan ik iets voor je doen?" Momentje..., dat moet ik eventjes in het vet schrijven: "Mama, kan ik iets voor je doen?" Niet vergeten dus, voor de tijden dat ik misschien, wat het spontaan aanbieden van zijn diensten betreft, op mijn honger zal moeten zitten.
Om de anderen niet tekort te doen, moet ik nog zeggen dat ik voor Moederdag, een warm verpakt geschenk gekregen heb van al mijn huisgenoten: de cd box die ik zo graag wou.
Ik ga mijn laatste dag verlof in. Vanaf maandag zit ik weer bij de collega-paprikaantjes tussen de paprikaplanten. Deze week moest ik het dorstige hout van onze ramen behandelen. Maar verder heeft het niet hoeven gaan werken iets ontspannends natuurlijk. Een beetje langer slapen. Niet met de auto door het verkeer. En tijd voor mijn nieuwe hobby: blogsurfen. En mijn eigen nieuwe blogje opstarten, en up to date houden, wat van nu af aan niet meer zo frequent zal kunnen. Tijd ook om te lezen, al is dat er door de ontdekking van de blogwereld wat bij ingeschoten. Toch vind ik lezen bijna het fijnste wat er is. Van de week, nadat dochter laat thuisgekomen was van haar vakantiejob, hebben we samen na het afruimen nog een poos zitten te lezen aan de keukentafel. Zalig. Zij las "De eenzaamheid van de priemgetallen", ik "De aarde neuriet in B-mineur" van Mari Strachan. Boeken hebben een ongelooflijke aantrekkingskracht op mij. Als ik boeken koop zijn het meestal non fictie boeken, over onderwerpen waar ik mee bezig ben. De laatste tijd waag ik me echter meer aan romans. Toch verdwaal ik een beetje in de bibliotheek. Ik ben niet erg thuis in de literatuur. Gisteren ging ik een boek, dat ik had besteld, afhalen in mijn lievelingsboekenwinkel. Dat voelt dan aan als een beetje feest. De mevrouw van die winkel leest zelf veel boeken. Ze print dan haar mening erover af op een blad papier, en bevestigt dit als een bandje om het bewuste boek. Dat helpt al een beetje op weg. Zo heb ik al enkele boeken gelezen, die ik anders niet opgemerkt zou hebben. En gisteren mocht ik wat langer blijven plakken in de boekhandel natuurlijk. Ik was ten slotte nog in verlof.
"Papa, wat is een condoom?" Ik wil net de woonkamer binnen gaan als ik Jongste die vraag hoor stellen. Hij kijkt naar een aflevering van FC De Kampioenen, waarin er sprake is van een condoom. Ik hou mijn pas een beetje in, benieuwd hoe Echtgenoot, die zijn krant zit te lezen, dit zal oplossen. "Papa," klinkt het nu wat dwingender "een condoom, wat is dat?" Even lijkt het of Echtgenoot heel gewoon zal antwoorden. "Een condoom, jongen, dat is..." Hij maakt moeizaam z'n blik en aandacht los van zijn krant. Ineens gaat zijn hoofd met een rukje omhoog: "Tja, een condoom...?" Hoe moet hij dat gaan uitleggen? Hij kijkt hulpeloos om zich heen. Ziet dan hoe zijn "redding in nood" bij de deuringang staat te luistervinken. "Mama," schuift hij opgelucht de vraag door "hij wil weten wat een condoom is!" Ik kom dichterbij. Zie ook Oudste Zoon achter de computer zitten. Met een smile van oor tot oor. Geamuseerd afwachtend wat zijn ma nu gaat zeggen. Ik besluit heel gewoon te vertellen wat een condoom is. Hoe die eruit ziet kan ik al meteen aanwijzen: op het scherm staat Pol van Doortje met een exemplaar in de hand. Verder kan ik bouwen op wat Jongste al weet over voortplantingszaken. Dat zaadcellen bij een eicel moeten geraken om een baby'tje te laten groeien, dat een mama en papa daarvoor eerst moeten vrijen. Nu vertel ik hem dat een man en een vrouw het vaak fijn vinden om te vrijen, ook zonder dat ze een kindje willen. Dat een condoom een soort zakje is, dat de man om z'n penis moet doen, waar de zaadcelletjes in terecht komen zodat ze niet bij de eicel kunnen geraken. Voilà, kort en duidelijk. Zo moeilijk is dat niet. Oudste Zoon zegt nog iets over overdraagbare ziekten. "Niet te veel ineens!" vind ik. Ik vertel nog dat er ook andere manieren zijn om te zorgen dat er geen kindje komt. Dat veel vrouwen bijvoorbeeld pilletjes innemen, zodat er in hun buik geen eicel wordt klaar gemaakt. "Niet te veel ineens!" vindt Echtgenoot op zijn beurt. Jongste knikt dat hij het allemaal begrepen heeft. Hij heeft een duidelijk antwoord op zijn vraag. Nu wil hij rustig verder naar zijn programma kijken.
"Wanneer gaan wíj nu eens op reis?" Hoe vaak hebben ze het al gevraagd? "We gaan toch naar zee." antwoord ik dan telkens weer. "Ja maar, wij willen ook eens naar een lánd!" "Een ánder land bedoel je." Door ons beroep is het ons onmogelijk om met het hele gezin op vakantie te gaan. Daarom trek ik alleen met ons kroost elk jaar voor een week of wat naar de zee. En hoewel ze daar telkens weer best heel gelukkig mee zijn, ze horen van andere kinderen dat die véél verder op vakantie gaan. En dat willen ze ook weleens. Vooral grote broer is ervan overtuigd dat elders, ver weg van ons, een soort aards paradijs te vinden is. En hij weet best waar. Hij wil naar Spanje, met het vliegtuig. Spanje, dáár zijn al veel klasgenootjes geweest, en dáár lijkt het hem de plek bij uitstek om vakantie te houden. Laatst, zomaar in de paasvakantie, is Phil van zijn klas er nog geweest. Maar dat was dan wel met de auto. Een openbaring is het voor hem dat je er ook met de auto geraken kunt. "Hangen die landen dan aan mekaar?" vraagt hij, zijn gezicht schuin naar mij opgeheven en met nadenkende blik. Er daagt hem iets van een heel andere werkelijkheid dan die hij zich had voorgesteld. Ik moet erom glimlachen. "Zullen we eens kijken op de kaart hoe het precies is?" We trekken naar boven en ik pak de nieuwe wereldkaart die nog ongezien opgerold in de koker zit. We leggen hem open op het bed en ik wijs: "Kijk, hier wonen wij, dit is België, en daar ligt Frankrijk en daar, dat is Spanje." Hij kijkt geboeid toe: naar ons eigen prutslandeke, waar zelfs nog geen grote mensenvinger op kan wijzen, zonder een deel van Duitsland of Frankrijk bezet te houden. Maar zelfs zijn droomland Spanje vindt hij in het niet verzinken bij Rusland of het werelddeel Antarctica, die indrukwekkend groot zijn. Dáár zou hij nu weleens naartoe willen! Samen hangen wij de kaart op de nog kale muur in de kinderkamer. Boven zijn bed. De dagen erna staat hij er nog dikwijls naar te kijken en moet ik hem de landen nog eens aanwijzen. Onze wereldreiziger in de dop besluit toch maar met Spanje te beginnen. Antarctica is te koud weet hij nu, en Rusland, daar is nog niemand van zijn klas geweest, dus zo aantrekkelijk zal het daar wel niet zijn.... .
Uit de cursiefjesdoos. Zoon in kwestie was toen zeven.
Deze keer geen grappige anekdote, zoals ik van plan was. Gisteren heb ik vernomen dat een jongen van 18 jaar, uit onze verdere omgeving, is overleden ten gevolge van een "weekendongeval". Ik ben er erg door aangegrepen.
Moet er alsmaar aan denken hoe de wereld van zijn ouders en broers ineen stort. En hoe, als ze dit te boven komen, hun leven nooit meer hetzelfde zal zijn. De omstandigheden van dit overlijden waren zo nodeloos. Jongeren van die leeftijd lijken nog niet "af" te zijn. Nog zo impulsief en ondoordacht. Jongens meer nog dan meisjes, zo denk ik toch. En toch moet je ze loslaten, al is het met zo'n bang hart. Het is een risicovolle periode, waar ze door schijnen te moeten. En waar sommigen jammer genoeg niet door geraken. In gedachten vandaag dus, met heel veel mededogen, bij de familie van Dries.
Elena is de jongste telg van de familie. Geboren op 19 mei en dochter van ons oudste nichtje. Gisteren werd ze gedoopt. Als gelukwens aan haar een tekstje.
liefdeskindje
laat je wiegen , laat je warmen in een schelp van koesterarmen
geurend naar je vers bestaan gebalde groeikracht in je handjes
in je oogjes woont geheimenis enkel je oorsprong is geschiedenis
en daarbuiten zingt de wind hij lokt en wenkt en roept je, kind
zijn lied gewaagt van duizend wegen waarvan nog niet één gegaan
verhaalt van verre horizonten over zee en over land van oase en woestijn van geestdrift, hartstocht, hartenpijn
maar ook van verstild verlangen en kostbaar lot mee in jouw hand
van wat komen kan en komen zal als een belofte in het zand. jb
We zijn weer thuis. Oorspronkelijk was het de bedoeling om tot maandag te blijven, maar Pa moest in het binnenland zijn voor het doopsel van zijn achterkleindochtertje Elena. En zo hoefde hij niet uren op de trein te zitten. Eerst hebben we vanmorgen alles opgeruimd in het appartement. Gestofzuigd en gedweild. Frisse lakens op de bedden omdat er maandag alweer nieuwe logés komen. Ongelooflijk hoe Pa nog in staat is om al die dingen te plannen en uit te voeren: wassen, koken, poetsen, boodschappen doen. En sociale contacten onderhouden, en de papierwinkel bijhouden. Alles kan hij. Alles behalve strijken. Zo'n groot contrast met Moeder, mijn schoonma, die mijn man en ik vanmiddag nog zijn gaan bezoeken. Moeder is dementerend en wordt in de dementieafdeling van een rustoord verzorgd. Dementie, het is een ontzettend schrijnende aandoening. Hoe de mentale vermogens langzaamaan wegsijpelen, en daarmee ook de grip op het eigen leven en het recht en de mogelijkheid om over zichzelf beslissen. Tal van staaltjes van dit pijnlijke proces hebben we al meegemaakt, zowel bij Moeder als bij de andere bewoners. Deze keer waren de mensen erg rustig. Ze kregen net het avondeten opgediend. Terwijl ik hen gadesloeg, bedacht ik hoe zij ooit gewoon volwaardig hebben geleefd, gewerkt, lief gehad, opgevoed en beslissingen genomen. En hoe het elk van ons kan overkomen, ongeacht talent, verstand of status.
Vandaag hebben we een zandkasteel gebouwd zoals in de goede oude tijd. Nu ja, we! Jongste was het eigenlijk al vlug beu. Wou liever in de zee spelen. En zo zat ik daar wel een paar uur lang te scheppen, te kneden en te plamuren. En zocht schelpjes om ze voorzichtig in de zandmuren en -torens te duwen. Heb me geamuseerd als een kind. Op een moment stond ik Jongste toe om alleen bij opa, die maar twee straten ver woont, iets te gaan halen. Hij is ten slotte al bijna tien. Terwijl hij weg was voelde ik me daar ineens een beetje "bloot" zitten. Zo spelend in het zand zonder een kind in de buurt! Toen de vloed later het fort kwam verwoesten, hebben we er samen rustig naar staan kijken. Ons zonder tegenstand neergelegd bij het onvermijdelijke. Vanmorgen hadden we eerst nog een eenvoudige vlieger gekocht. Want Jongste wou zo graag vliegeren. Er lag wel een stuntvlieger in het appartement. Maar dat zag ik echt niet zitten, dat gedoe met die touwtjes en zo... "Daar moeten je papa of je broers je maar eens bij helpen..." vond ik. Alle emancipatie ten spijt, soms mis ik het hier weleens, de grotere deskundigheid, op sommige gebieden, van "mijn" mannen. Zoals deze week ook op de kermis, toen Jongste voor het eerst met een kermisgeweer in de weer was. Ik wist nog helemaal niet hoe je zo een ding moest opspannen! We kochten dus een éénlijnsvlieger. In schitterend felle kleuren. Verbluffend eenvoudig. In een mum van tijd hadden we hem opgelaten. Maar Jongste vond die vlieger maar saai. Keek afgunstig naar de kinderen die meer actief konden vliegeren. En zo trokken we vanavond nog naar het strand met allebei de vliegers. De grote vlieger had ik binnenshuis al samen met Pa bestudeerd en in elkaar gezet. Een hele poos probeerden Jongste en ik hem op te laten. Maar telkens dook hij weer met z'n neus in het zand. Dan maar de "saaie" vlieger. Terwijl ik die opliet trok mijn zoon weg met z'n emmertje. "'k Ga nog wat mosselen zoeken hé!" En daar stond mammie dus, bij zonsondergang, te vliegeren. Trok het touw aan en liet het weer vieren. En genoot van de aanblik van die vlieger in de nog blauwe lucht, van de kleurige staart en de fladderende slierten aan de vleugelpunten. "Ik vind het helemaal geen saaie vlieger!" zei ik even later tegen mijn zoon, toen ik het touw aan het oprollen was. "Als jij hem niet wilt, dan is hij nu gewoon van mij!"
We hadden het daarstraks over "gezonde voeding". Pa vertelde hoe hij onlangs in één of ander dieetboek had gelezen dat alle soorten bonen gezond zouden zijn. En pal erachter aan: "Kwam goed uit, ik had net nog een doosje suikerbonen staan!"
Het is de eerste keer dat ik meerdere dagen alleen met Jongste in verlof ben. Tot nu toe kwam ik bijna jaarlijks met al onze kinderen voor een weekje naar zee. Papa kan niet voor meerdere dagen weg van huis, maar om hem de gelegenheid te geven om toch eens op bezoek te komen, gingen we nooit ver op vakantie. Nu dus voor de eerste keer met één kind. Soms is dat wel makkelijk. Maar ik mis ze toch, onze "groten". En heb er deze week al vaak aan moeten denken. Hoe we destijds zandforten bouwden, ze helemaal versierden met schelpjes. Hoe ze die dan met een ongelooflijke inzet en samenhorigheid tevergeefs trachten te redden van de oprukkende vloed. Of hun leven ervan afhing. Zalige momenten waren dat. Er schoot me dezer dagen ook een anekdootje binnen van die tijd. Over Oudste Zoon, pakweg veertien jaar geleden:
Terwijl Zoon en ik van de vloedlijn naar het strand terug stappen kruisen we een peutertje dat gretig naast haar mama richting zee loopt. In haar blootje. "Dat kindje daar hé, dat is een meisje!" weet Zoon. "O, ja?" "Ja, ik zie het! Ze heeft staartjes!"
Het appartement ademt nog helemaal Ma. Alles hier in huis, meubelen en decoratie, gebruiksvoorwerpen, keuken-, slaap- en badkamerlinnen, het behangpapier aan de muren, al die dingen zijn nog ooit door haar gekozen geweest en hebben door haar hun plaats gekregen. Of ze heeft er althans serieus de hand in gehad. En er staan overal foto's. Ma is twee jaar geleden overleden aan leukemie. Na "een lange, maar moedig gedragen ziekte", zoals men pleegt te zeggen. Dat gaat zeker op voor haar. Ze heeft ongelooflijk dapper strijd geleverd. Nu hier bij Pa, met al die tastbare herinneringen rondom, lijkt het gemis nog groter. Een tekst uit de periode van haar overlijden. (te lezen vanuit het oogpunt van Pa)
Afscheid van mijn maatje
je was zo graag nog wat gebleven 't was hier zo goed nog en zo warm
maar de dood -die ongenode gast- drong aan: "het is je tijd nu, je moet gaan..."
en ik, met verstikte stem, zei jou
"kom, mijn lieve knoop je jas maar dicht en ga nu maar
We logeren enkele dagen bij Pa in Middelkerke. 't Is te zeggen, Jongste en ik. We hebben het schoon hier. "Gratis appartement met garage èn butler!" grapte ik al aan de telefoon tegen mijn zus. Dat laatste slaat op onze immer zorgzame Pa. Het is echt niet de bedoeling om daarvan te profiteren, maar je moet al vlug zijn om hem voor te zijn. "Gaan jullie al maar naar het strand, ik ruim wel op..." En als we dan na enkele uurtjes terug komen, staat de tafel alweer gedekt!
Gisteren was Jongste in de speeltuin aan het spelen. Hij had het erg naar zijn zin, speelde verstoppertje met enkele andere kinderen. Ik zat in de buurt op een bankje te lezen. Hoorde ik mijn zoon ineens vertellen aan één van die nieuwe makkertjes: "... en mijn papa is 51 jaar, en mijn mama is er 53!" Welja, dacht ik, zet het maar in de krant! Maar het deed me terug denken aan die periode van ruim tien jaar geleden. Het was enkele maanden na mijn drieënveertigste verjaardag. Ik voelde me niet lekker, had hier en daar wat lijfelijke ongemakken. "Zou het de overgang kunnen zijn?" vroeg ik me af. Ik kocht en verdiepte me in de lectuur van een boekje met precies die titel. "Zou het de overgang kunnen zijn?" Het was de overgang niet! Getuige de zoon die hier de leeftijd van zijn ouders staat uit te bazuinen. Een ongelukje? Neen, laat ik het liever, en dat ondanks de later opgedoken problematiek, een "onverwacht gelukje" noemen! En het boekje over de overgang? Heb ik verder niet meer gelezen. Latere lichamelijke ongemakjes wàren "de overgang".
Met Jongste (*) naar de kapper is normaal geen enkel probleem. Meestal gaan we op een moment dat het er niet druk is. Eventjes moeten we dan gewoonlijk wat wachten op de rode bank, waar maar drie mensen kunnen plaatsnemen. Ik neem dan een tijdschrift uit één van de lectuurbakken en mijn zoon kijkt wat rond of leest een strip. Enkele minuutjes maar, want hij is altijd snel aan de beurt. Maar deze keer is het drukker dan anders. De rode bank zit al vol als we binnenkomen. We moeten blijven staan. Een Onverwachte Omstandigheid. Voor Jongste zijn veranderingen, of dingen die anders lopen dan verwacht, altijd moeilijk. Zoals "drukte" en "moeten wachten" ook altijd moeilijk zijn. Ook nu zie ik het: hij wiebelt van het éne been op het andere, loopt wat heen en weer en er is die herkenbare onrust in z'n blik. "We kunnen zo meteen wel zitten," fluister ik "kijk die éne mevrouw is al bijna klaar." Ik ga op zoek naar iets te lezen. Tijdschriften zijn er genoeg, maar voor kinderen is er niets bij. Geen strip dus. En we hebben er zelf geen bij. Nóg een Onverwachte Omstandigheid. Na een poosje wachten komt er een plaatsje vrij op de bank. Nu zit er alleen nog een mevrouw en in het midden een wat oudere heer. Jongste gaat vlug op het vrijgekomen plaatsje zitten. Natuurlijk is dat niet beleefd en hoort hij eerst mij te laten plaatsnemen. En ik hoor het hem zo aan te leren. Maar ik zeg niets en laat hem doen. Dit is echt niet het moment om hem met wellevendheidsregels te overvallen. De mijnheer in het midden denkt er anders over. Hij wendt zich verontwaardigd naar mijn zoon en zegt hard en op afkeurende toon: "Zeg, zoude gij nie eerst uw moeder laten zitten?" Jongste lijkt hem niet te verstaan. Hij kijkt verschrikt en schuift nog verder naar de kant, weg van die meneer. Ik probeer de situatie te redden. "O, maar hij laat nog genoeg plaats voor mij!" glimlach ik, en zet me op de plek tussen hem en mijn zoon in. Blijf wat vooraan op de rand, omdat ik echt niet tegen die man wil aanzitten. En Jongste, goudeerlijk zoals hij is, fluistert me toe: "Eigenlijk liet ik geen plaatsje voor jou hoor...! Ik was gewoon bang van die enge meneer!"
Dertien jaar geleden geschreven voor de schoolkrant:
De grootste droom van onze kleine man is: "papa worden". O ja, ook brandweerman of politieagent of landbouwer of kraanman. Dat wil hij ook allemaal wel, zo nu en dan. Maar boven alles zou hij een papa willen zijn. Niet dat hij daarmee de status van het vaderschap beoogt. Het woord "papa" heeft voor hem ook een andere betekenis. Zo versta ik het toch uit kleine gesprekjes. Zoals die avond als hij tegen bedtijd nog erg druk is. "Kindje," verzucht ik "wat zal ik een gelukkig mens zijn als jij straks slaapt." "Ben jij een mens?" vraagt hij, de rest van de boodschap negerend. "Ja." "Maar een andere mens als onze papa hé?" "Hoezo?" vis ik. "Omdat onze papa..eh..eh..onze papa is een papamens....!" "O, en dan ben ik zeker een mamamens." "Ja, jij bent een mamamens." Papamensen en mamamensen dus. Aardig gevonden als je de woorden "man" en "vrouw" nog niet kent. "En" vraagt hij "ben ik ook een mens?" "Ja, jij bent ook een mens. Jij bent een kleine mens." "Ja, ik ben een kindje-mens." En ons kindje-mens wil, liefst zo vlug mogelijk, een grote papamens of kortweg "papa" worden. Veel van wat hij doet, speelt of vraagt staat in functie van dat groot ideaal. Zo informeert hij haast elke dag of er spek op het menu staat en reageert verontwaardigd als dat niet zo is. Ik weet niet beter of spek is veruit zijn lievelingskostje. Tot hij op een morgen zegt: "Ik moet veel spek eten, want ik wil wel een papa worden hé!" "Moet je daar spek voor eten?" vraag ik verwonderd. "Jaha, onze papa heeft dat gezegd." "Wat heeft papa dan gezegd?" "Dat ik eerst nog veel spek zal moeten eten." Er is nog een grote hindernis die hij te nemen heeft om zijn droom waar te maken. Hij heeft namelijk nog elke nacht een pampertje nodig. En hij weet best dat grote papa's niet meer in hun bed plassen. Die morgen als hij opstaat, nog meer vervuld van zijn grote droom dan anders, staat zijn besluit dan ook vast. "Ik wil geen pamper meer," kondigt hij vastberaden aan, "ik ga niet meer in mijn bed doen." "O nee?" twijfel ik, terwijl ik de doornatte luier in de vuilbak mik. "Nee!" zegt hij ferm. "Oké, we gaan het de volgende nacht zonder proberen." Terwijl ik hem help bij het wassen en aankleden speurt hij zijn lijfje af naar tekenen van ophanden zijnde mannelijkheid. Hij gaat voor de spiegel staan en tilt zijn hemdje hoog op. "Kijk eens," roept hij "ik heb al papaborsten!" Geluk heeft hij: kleine meisjes met gelijklopende ambities moeten daar gewoonlijk langer op wachten. Dan houdt hij me een klein armpje voor. "Ik heb ook al haartjes op mijn ammeren!" Ik kijk naar het nauwelijks zichtbare beetje blonde dons. "O ja!" Met moeite onderdruk ik een glimlach om zijn zo héél ernstige gezichtje. Met diezelfde ernst observeert hij even later zijn oudere broertje, die nog in zijn hemdje zit. "Heb jij al papaschouders?" vraagt hij dan. Grotere broer is wel te vinden voor een babbel tussen mannen in spé. En hij is best optimistish. "We hebben alleen nog geen baard!" besluit hij. "Nee, die moet nog groeien." De volgende morgen staat kleine man weer een stapje dichter bij zijn ideaal: voor de eerste keer is zijn broekje nog droog... .
Nota: Kleine man van toen is ondertussen een opgeschoten tiener geworden van om en bij de 1.90m
Ik maak er mijn jongste van tijd tot tijd attent op voorzichtig te zijn met te harde geluiden, omdat die het gehoor kunnen beschadigen. Als hij bijvoorbeeld op de computer een spelletje speelt met een hoofdtelefoon op. "Op de muziekschool zegt men dat je een goed gehoor hebt, dat mag je niet verprutsen hé! Daar heb je het zeker nodig om goed te kunnen horen!" zeg ik hem op een keer. Even later is hij aan het spelen met enkele vriendjes. Eén van hen roept hem nogal hard in het oor. Hij reageert verschrikt: "Hé zeg, wel oppassen voor mijn oren hé! Ik heb die nog nodig voor de muziekschool!"
Pa (zo goed als 78) is nog een hele krasse. Woont sinds het overlijden van Ma alleen in zijn appartement in Middelkerke. Hij bereddert daar zijn huishouden, ontvangt bezoek, beluistert de belevenissen en zorgen van zijn zeven kinderen en hun aanhang, reist met tram en trein heel wat keren per jaar naar het binnenland om hier en daar een handje toe te steken en vooral de vele verjaardagen te vieren. Ook is hij prima vertrouwd met computer en internet. "Zo een blog maken, is dat niets voor jou?" vroeg hij me enkele maanden geleden. "Jij schrijft toch graag?" "Een blog?" viel ik uit de lucht. "Welja, dat is helemaal niet moeilijk!" en hij troonde me mee naar z'n computer om me te laten zien wat een blog eigenlijk is en hoe je die aanmaakt. "Interessant" vond ik, en sloeg het gegeven op in mijn hoofd. In de map "Nog wel eens, misschien, als ik ooit eens tijd heb..." Het "ooit" veranderde in "binnenkort". Ik besloot eens een kijkje te nemen en heb enkele avonden zitten surfen in wat ik hier al "Blogland" heb zie noemen. En zo wisselde "binnenkort" voor "nu meteen". En voilà, hier zijn we dan.
Want ik schrijf inderdaad graag. Niet dat ik mezelf zie als een literair of groot poëtisch talent. Eerder als een grote babbelkous. Maar toch kan ik, en hou ik ervan om gedachten, ervaringen en gevoelens in woorden te vangen en mee te delen. Ik tracht geboortekaartjes, nieuwjaarswensen, bedankjes aan leerkrachten e.d. wat persoonlijker te maken met eigen tekstjes. En ik heb vele jaren meegewerkt in de redactie van het schoolkrantje van de basisschool van onze kinderen. Daarvoor schreef ik cursiefjes, anekdootjes en tekstjes. De cursiefjes betroffen eerst onze oudste kinderen, die destijds alledrie op die school zaten. "Met kinderen gaandeweg" had ik ze genoemd. Later kwam ons nakomertje erbij en nog later werd hij alleen het middelpunt van mijn schrijfsels, als enige die nog op de basisschool zat.
Ons jongste kind ontwikkelde zich wat anders. Toen hij zes was kreeg hij de diagnose ASS (autisme spectrum stoornis). Ik kon met de "gaandewegjes" niet meer verder alsof hij een gewone jongen was. Het was stoppen met het cursiefje of het over een andere boeg gooien. Ik ben dan een nieuw cursiefje gestart dat ik "Nak Omertje" noemde. En waar ik vertelde wat het betekende samen te leven met een kind dat "anders" is. Vorig schooljaar is onze jongste van school veranderd, en zit hij in een auti-klasje in het Buitengewoon Onderwijs. Dat was dan ook voor mij, na dertien jaar, het einde van mijn medewerking aan de "Wist-je".
En ziehier, een nieuw kanaal gevonden dus. Ik hoop er wat van te maken. En wil hierbij ook graag putten uit wat ik vroeger neerschreef en wat, vooral voor mijzelf, een schatkist is aan, anders wellicht vergeten, herinneringen. Ik hoop heel erg dat ook u, lezer, er plezier aan beleeft!
daar het verlangt dat het oog en oor en weerwoord vangt
en liefst van al: een glimlach..
Een tekstje lenen? Soms publiceer ik een dichttekstje op mijn blog. Is er één dat u aanspreekt en u graag wil lenen voor een gelegenheid? Ik zou mij heel vereerd voelen. Maar toch wil ik er graag enkele afspraken rond: -Dat mijn initialen er onder gezet worden (jb). -Dat er niets meer in gewijzigd wordt. (Wil het a.u.b. laten weten als er taal- of tikfouten in staan.) -Uiteraard niet te gebruiken voor commerciële doeleinden.
Gastenboek
Druk op onderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
Uit een cursiefje voor de schoolkrant, met Oudste Zoon, toen zes jaar oud.
Tijd voor de ontvangst van de "award", mij geschonken door Veerle.
