Ik ben Jaclien, °19 december 1955. Ik werkte lange tijd in de tuinbouwsector, volgde onlangs de opleiding Begeleider Animator voor Bejaarden en werk nu in een woon- en zorgcentrum met ouderen met dementie. Ik ben getrouwd met Echtgenoot en mama van vier kinderen: Dochter (°1988), Oudste Zoon (°1990), Middelste Zoon (°1992) en Jongste Zoon of kortweg Jongste (°1999). Ik schrijf graag. Heb jarenlang meegewerkt aan de Wist-je, het schoolkrantje van de plaatselijke basisschool. Ook voor allerlei gelegenheden brouw ik wel eens een tekstje. Op dit blog wil ik graag wat van mijn dagdagelijkse ervaringen, herinneringen en bedenkingen, afgewisseld met vroegere spinsels, meedelen.
De grote vakantie is ruim halfweg. En mijn eigen vakantie is voorbij: vorige week al weer terug gaan werken. Met plezier overigens. Echt op verlof gaan is er niet bij geweest. Al kunnen de drie dagen bij Pa, half juli, toch wel tellen als vakantiedagen.
Met drie van onze kinderen bracht ik toen een namiddag door op het strand. Met weemoed terug denkend aan de tijd dat we elke vakantie een week naar zee gingen. En we op het strand samen forten bouwden en versierden met schelpjes. Forten die door de kinderen tevergeefs werden verdedigd tegen de opkomende vloed.
Die ene namiddag in juli hebben we ons ook geamuseerd. Dochter schiep uit zand een ietwat bejaarde zeemeermin. Ook zeemeerminnen blijven niet eeuwig jong! En wij verzamelden schelpjes voor haar staart.
Geen vakantiereis dus voor ons. Het lokt me wel om eens op reis te gaan. Maar dat dit nu niet zo is vind ik niet zo erg. Zo nu en dan géén wekker hoeven te zetten, eens lekker op je gemak zijn, van tijd tot tijd een fijne activiteit: ook dat is allemaal vakantie. En wat extra tijd om te lezen natuurlijk. Zalig. Daarbij, een boek lezen is ook een beetje op reis zijn toch?
"In de vakantie willen wij graag kamperen in de wei!" had Jongste, nog lang voor de vakantie begon, al eens meegedeeld. Met
"wij" bedoelde hij zichzelf en zijn twee vrienden, twee broers en ook
jongens met ASS, die hij kent van de buitengewone basisschool. Wij vonden het een goed idee en Jongste regelde één en ander met zijn makkers.
En vorige week was het dus zover, de kampeerdagen, waar ze zo lang naar hadden uitgekeken. De vader van de bezoekers leverde de tent en zou die ook mee opzetten.
Aan mij was het om voor eten en drinken te zorgen. En een oogje in het zeil te houden natuurlijk. Ik
had me in alle geval voorgenomen om me, achter de schermen, te
engageren om de jongens een paar onvergetelijk dagen te bezorgen.
Hoe
ze hun dagen zouden doorbrengen was me nog niet helemaal duidelijk toen
ik voor een matrasje nog even naar de winkel reed. Maar voor alle
zekerheid bracht ik nog een eenvoudige stuntvlieger mee. En een klein
gasstelletje, zodat ze iets te eten of te drinken zouden kunnen opwarmen
of koken.
Maar, eens het kamperen begonnen, werd me al gauw duidelijk dat er toch nog meer
initiatief van mijn kant moest komen: de jongens dreigden anders voor
een groot deel van de dag achter de computer te komen zitten. En dat kon
natuurlijk de bedoeling niet zijn. Voor jongeren met autisme is het niet gemakkelijk om zelf hun dag op te vullen of activiteiten te organiseren. Daarbij komt nog dat de meesten onder hen, nog intenser dan andere jongeren, verslingerd zijn aan de computer of andere elektronicaspellen. Niet erg als ze een deel van de tijd daaraan besteden: ze genieten ervan en komen er ook een beetje van tot rust. Maar wat de kampdagen van het drietal betreft zag ik in dat ze begeleiding nodig hadden om ook op een andere manier hun tijd samen door te brengen.
En zo ondernamen we twee korte uitstappen. Waarbij ik Jongste leerde hoe hij de bus moest nemen naar de stad. Zodat hij binnenkort zelfstandig met vrienden naar, bijvoorbeeld, de bioscoop zou kunnen gaan. Verder stelde ik hen voor te voet naar de supermarkt te wandelen om wat frisdrank en wat snoeperij in te slaan. Gaf hen een tafel vol ingrediënten, zodat ze zelf hun mini-pizza's konden samenstellen. Het was voor mij toch wat moeizaam zoeken naar een evenwicht tussen voldoende leiding geven en voldoende loslaten en ze hun eigen gang te laten gaan.
Ondertussen ontpopte mijn eigen Jongste zich tot een lieve en zorgzame "gastheer" voor zijn vrienden. Geen moeite was hem te veel. Ontelbare keren legde hij de afstand tussen kampplaats en keuken af om dingen aan te halen. En hij wist ook precies hoe ze de avonden door zouden brengen: hij wilde een echt kampvuur. En marshmallows, om aan een stokje in het vuur te houden. Met hulp van Echtgenoot kwam het vuur er en zaten de drie jongens er gezellig rond.
"Net als gewone jongens" dacht ik ontroerd. En juist dat "net als" deed toch weer een beetje pijn.
Ondertussen is het kamp weer opgebroken. Ik hoop van harte dat Jongste en zijn vrienden er heel erg van genoten en er wat van opgestoken hebben. Bij mij blijft de ervaring nog intens nazinderen.
Ondertussen ben ik, in mijn hoofd en op internet, naarstig op zoek naar mogelijkheden voor ontmoeting en vrije tijdsbesteding. Initiatieven voor jongeren met ASS, die zo gemakkelijk in een isolement dreigen te geraken, omdat ze hun draai niet vinden in het reguliere aanbod. En, ondanks dat laatste, mogelijkheden voor aansluiting met gewone jongeren ook. Want ooit gaan deze jonge mensen, gaat onze Jongste, zijn plek moeten vinden in de gewone wereld.
De huisdieren van onze zoons leven letterlijk en figuurlijk als kat en hond: ze zijn niet bepaald elkaars vriendjes. Toen Nina haar intrede deed, nu bijna anderhalf jaar geleden, hield poes Emilie zich lange tijd gedeisd. Maar tegenwoordig laat ze zich niet meer doen. Dan schrijdt ze door de kamer met een hooghartige blik. En als de hond te dichtbij komt kromt ze haar rug en begint te blazen. Nina is vele malen groter en vooral zwaarder, maar, hoewel ze de poes nieuwsgierig probeert te besnuffelen, houdt ze voor alle zekerheid maar een zekere afstand. Enfin, de hond en de kat samen in de leefruimte, dat brengt ergens altijd spanning mee.
Maar nu heeft de poes even rust. De hond is met vakantie. Neen, niet met haar baasje. Maar Dochter, die is gaan kamperen met enkele vrienden mèt honden, wou dolgraag Nina meenemen.
En zo ligt poes Emilie tegenwoordig prinsheerlijk te dutten in de hondenmand. Nu ze het hele territorium weer voor zich heeft, lijkt ze zich de grote overwinnaar te wanen.
Het zal haar nog tegenvallen. Morgen is de pret voorbij. Dan komt Nina weer terug thuis. Wie daar wel erg naar uitkijkt is Nina's baas. Oudste Zoon heeft zijn hond gemist.
Weer drukke tijden achter de rug. Van de hele bedoening rond het einde van het schooljaar tot eergisteren, toen Middelste Zoon jarig was. Jammer dat het er dan vaak niet van komt om daar iets over te verslagen op mijn blog. Nu heb ik vakantie, de eerste keer sinds ik werk in ons WZC. Ik heb me voorgenomen toch maar eens de tijd te nemen om op mijn stek nog één en ander te vertellen. Met terugwerkende kracht.
Eergisteren was er dus de verjaardag van Zoon. Tweeëntwintig jaar is hij ondertussen. We hebben het gevierd met een gezellig feestje met de lievelingsgerechten van Zoon: mosselen met frieten en tiramisu.
Anderhalve week geleden heb ik mezelf een (eenvoudige) spiegelreflexcamera cadeau gedaan. Een speelgoedje waarmee en waarover ik alles nog te leren heb.
Interessant oefenmateriaal zijn onze huisdieren. Interessant, maar daarom niet gemakkelijk, want zo vaak zitten die niet stil. Maar hier toch al een paar leuke plaatjes van onze poes Emilie en onze hond Nina.
In dezelfde academie als waar Jongste zijn
muziekexamen aflegde, maar dan in de afdeling "Woord" heb ik ook examen
gedaan. Openbaar examen zelfs, om de middelbare graad af te sluiten. Ik
volgde in de woordklas het vak "Welsprekendheid". In dit vak leer je
vooral om aankondigingen, presentaties, voordrachten voor publiek te
doen.
Nu, ik was die opleiding
niet bepaald begonnen omdat ik bij mezelf daar een bijzonder talent voor vermoedde en dat tot ontwikkeling
wou brengen. Of omdat het me wel wat leek om voor een groep mensen te
staan. Neen, helemaal niet. Ik sta absoluut niet graag voor publiek. Ik heb heel wat remmingen te overwinnen om dat te durven en te kunnen.
En
nu dit examen dus, voor een jury. Mijn hele truckendoos heb ik boven
gehaald om de plankenkoorts het hoofd te bieden: de rescue-spray van
Bachbloesems, een bad met kalmerende aroma's,... En natuurlijk het examen goed voorbereid.
En deze keer is het gelukt. De zenuwen kon ik onder controle houden.
Het
was best wel een hele brok, dat examen. Een gedicht voorlezen, twee aan
twee een stukje proza voorbrengen, een minuut lang vertellen over iets
wat ons gelukkig maakt. En het grootste en moeilijkste was het betoog:
een voordracht van 5 à 6 minuten over een vrij te kiezen onderwerp, iets
waar we voor wilden opkomen.
Pas nog, in mijn opleiding
Aanvullende Algemene Vorming, die ik in januari heb afgerond, hadden we
het nog gezien. Hoe zo een betoog moest worden opgebouwd. Leerstof die
me nu prima van pas kwam.
Mijn betoog had met mijn werk te maken. Ziehier wat ik met vuur wou en wil verdedigen:
Komt voor het jonge volk de examentijd weer in het vizier, in de muziekacademie is die volop bezig. Of wat onze Jongste betreft al helemaal achter de rug. Zaterdag nog speelde hij, samen met de jongens (en leraar) van het "instrumentaal ensemble" voor het groepsexamen.
Muziekschool
en al wat erbij komt kijken is voor onze puberzoon met ASS niet altijd
evident. Dit aankunnen lijkt voor deze jongeren uit het Buitengewoon
Onderwijs ook eerder uitzonderlijk te zijn.
Dit jaar was het geen
gemakkelijk jaar. Na de blokjesbrug bleek het toch een hele toer te
zijn om met de vernieuwde stand van de mond weer op het oude niveau te
komen. Ook de onbevangenheid waarmee hij in zijn basisschooltijd voor
publiek stond, was opeens helemaal weg. Jongste stond niet meer graag
in de kijker. En het uurtje algemene muziekcultuur, een verplicht vak op de academie, was hem veel en veel te druk. Jongste blokkeerde op de duur volledig.
Maar
met wat extra maatregels, genomen in samenspraak met, gelukkig,
begripvolle leraars en directie, lijkt de crisis nu toch overwonnen.
Jongste speelde vorige week voor het "openbaar" examen. Weliswaar een
"onvolledig examen" zoals dat heet, met de bedoeling om de overstap naar
de volgende graad een jaartje uit te stellen, maar toch. Hij stond er
weer en deed het prima.
En vorige zaterdag dus samen met de
jongens van het ensemble. Echt ontroerd was ik toen ik hem daar gewoon
tussen die bende zag staan.
Een bende ja, dat zijn ze wel, dat
groepje jonge gasten. Het werd geen stijf en officieel examen dus. Dat
was al meteen duidelijk bij eerste nummer, dat tegelijkertijd een ludiek
stukje toneel was dat eindigde in een dweperige "knieval" voor de jury.
En onze Jongste was er dus gewoon bij. Niet als de voortrekker of de grapjas van de groep, maar wat maakt het uit. Het lukte weer, en daar ben ik ongelooflijk blij en dankbaar om.
Dat was ik daarstraks aan het bedenken toen ik de onderdelen van de trompet van Jongste weer tot een bespeelbaar instrument in elkaar paste. Alle schuifbare onderdelen netjes inwrijvend met de ene olie en de ventielen met de andere. Het instrument, een nieuw sinds zijn eerste trompetje helemaal versleten bleek, gaf ik net z'n eerst grote onderhoudsbeurt. Daarvoor moet je ze helemaal uit elkaar halen, onderdompelen in een lauwwarm sop, en het buizenstelsel behoedzaam uitschrobben met een lange dunne borstel. Een fluitje van een cent ondertussen, al voelde ik me eerst niet zo zeker van mijn stuk, zo met dit nieuwe en prijzige exemplaar.
Wat een mens allemaal niet leert. Er zijn de dingen die je leert omdat je ervoor kiest om ze te leren. Zoals de cursus Excel die ik een poosje geleden volgde. Of mijn opleiding.
Maar met kinderen in huis leer je een heleboel dingen, waarvoor je eigenlijk niet gekozen hebt om ze te leren. Dan komt er zomaar van alles op je weg om te leren. Omdat je er door hun hobby's of schooltaken bij betrokken wordt. Zo kan ik, behalve een trompet een sopbeurt geven ook een harpsnaar vervangen (al is dat toch alweer een tijdje geleden). Ik weet hoe je voetbalschoenen onderhoudt en hoe je keeper-handschoenen wast en laat drogen. Ik leerde ondermeer de kunstenaar Pablo Gargallo kennen, leerde over planeten en over Afrikaanse instrumenten. Ik leerde wat een story-board is van een film, hoe een animatiefilm gemaakt wordt en wat "stop motion" is.
Alleen al dit jaar zijn er enkele onvermoede en wel zeer uiteenlopende onderwerpen de revue gepasseerd. Chinese lotusvoetjes. Proeven met grassoorten. De animatieserie Dimitri, hoe en waar die werd gemaakt.
En vorige weken nog heb ik me helemaal verdiept in de muziek van "The Lord of the Rings". Jongste moest voor de muziekschool een eindwerk maken dat z'n petje nog wat te boven ging. Moederlijke hulp was dus welgekomen. Niet helemaal mijn genre, die "Lord of the Rings". Al zijn het natuurlijk indrukwekkende films, met knappe muziek van de componist Howard Shore. En eens ik me er mee had in verdiept was het best interessant.
Ja, mama's moeten flexibel zijn.
Ondertussen heeft Jongste, vanavond nog, zijn trompetexamen afgelegd. Een mooi examen. Met zijn schone en blinkend opgewreven trompet. Wel een geluk dat hij ze thuis nog even probeerde vooraleer naar de academie te vertrekken: bij het eerste aanblazen deed het instrument het niet. Moeder bleek één van de ventielen er wat scheef in gestopt te hebben. Oeps, niet zo'n fluitje van een cent dus...
"Mag ik deze tekening hebben?" bedel ik bij Dochter. De tekening heb ik net gevonden tussen haar gerief, dat nog achterbleef in ons huis. Met dit werkje oefende ze het tekenen van hoofden en gezichten van oude mensen. Voor het filmpje dat ze maakte tijdens het eerste jaar van haar studie aan de hogeschool.
Dochter knikt. Ik mag hem hebben. "Wat ga je ermee doen?" vraagt ze nog "Hem in het rusthuis hangen?" Ik grinnik. Neen, toch maar niet. Zo flatterend zijn zijn die tekeningetjes niet bepaald voor wie oud is.
Een paasboom in de woonruimte. Gezellig. Maar sommige mensen uit onze leefgroep kunnen er moeilijk afblijven. Dus hingen wij de boom maar aan het plafond.
Zes uur in de avond. Ik ben net begonnen met het klaarmaken van de maaltijd. Bij de muziek van een CD-tje. Tamelijk luide muziek zelfs voor mijn doen. Opeens slaat de deur open en komt Jongste binnen. Met resolute passen stapt hij meteen op de CD-speler af en zet die op pauze.
"Wat nu?" denk ik verbaasd, maar voor ik iets zeggen kan staat hij met een brede glimlach voor mij en reikt me iets aan. Zijn schoolrapport. "Ooh je rapport! Ik kan het even niet aannemen, mijn handen zijn vuil, maar..", ik kijk recht in zijn triomfantelijke blik en glimlach, "... maar ik weet nu al dat het een heel goed rapport is!" Even later staat het eten op het vuur. Ik spoel mijn handen onder de kraan en veeg ze af aan mijn schort. Nu kan ik het rapport inkijken.
En het is inderdaad schitterend! Hij doet dat goed, ons kind, dat mag gezegd worden. Zijn taken en lessen zelfstandig plannen en studeren. Veel ouderlijke bemoeienis hoeft er niet aan te pas te komen. En met mooie resultaten dus.
Als ik daarna weer in de potten sta te roeren bedenk ik dankbaar hoeveel geluk we hebben met de school van Jongste. Hoe gelukkig we ons mogen prijzen dat onze zoon "onder dak" is, dat hij op een school zit waar met zijn problematiek rekening wordt gehouden. En waar hij tegelijkertijd een gewoon leerprogramma kan volgen en straks een normaal middelbaar diploma in handen heeft.
De school van Jongste wordt bovendien geleid door een schat van een directrice die bevlogen opkomt voor "onze mannen". Die ook nog wordt bijgestaan door een gemotiveerd team. Mensen die buiten hun opleiding allemaal een extra opleiding gevolgd hebben rond autisme en die dus bewust kozen voor deze doelgroep.
Zeer zeker zijn er in het gewone onderwijs ook gedreven leerkrachten. Maar ik hoorde er ook reacties waaruit ik kon opmaken dat mensen daar niet zitten te springen om de zoveelste leerling "met speciale noden" in de al volle klassen. Daarenboven kunnen jongeren als onze Jongste de drukte van zo'n grote klas helemaal niet aan.
Dat de Minister van Onderwijs daar maar allemaal rekening mee houdt bij zijn beslissingen rond meer of minder plaatsen in het Bijzonder Onderwijs. Dat het voor een flink aantal kinderen gewoon niet te doen is in een gewone klas.
En dat hij ook nadenkt over meer keuzemogelijkheden in het Bijzonder Onderwijs. Wie nu Opleidingsvorm 4 volgt in de A-stroom is in de meeste gevallen beperkt tot de richting Handel. Ook voor onze Jongste vind ik dat jammer. Want het hele domein "Wetenschappen" komt in deze richting eerder stiefmoederlijk aan bod.
Op 2 April was het de "Wereld Autisme Dag". Rondom deze dag ijverde Autisme Vlaanderen voor het erkennen van de bijzondere talenten die mensen met autisme vaak, naast hun beperkingen, ook hebben. Talenten die met wat begrip en aanpassing dikwijls kunnen ingezet worden op de gewone arbeidsmarkt.
Talenten ontwikkelen begint met een goede en aangepaste scholing. Ik wil er mee voor duimen dat er voor elk kind of jongere met ASS een gepaste leeroplossing gevonden wordt. Of die "gepaste" oplossing zich nu in of buiten het gewone onderwijs aandient.
Bij deze nog een dikke "dank u wel" voor al die mensen van de school van Jongste, bij wie hij en wij altijd terecht kunnen!
Op mijn werk hebben we vrijdag afscheid genomen van één van de coördinatoren, die voor velen van ons de rechtstreeks verantwoordelijke was. Per leefgroep hebben we, al dan niet al knutselend, iets ondernomen om haar te bedanken.
Voor onze leefgroep was het natuurlijk de animator die de verantwoordelijkheid droeg voor een attentie. Het werd een reuzegrote kaart met vooraan een mandala van papierrondjes die uit de knikkerverf-resultaten van onze bewoners waren gesneden.
En dan moet er bij zo'n kaart natuurlijk een tekst bij. Al schrijvend aan het tekstje mijmerde ik erover hoe alles wat we doen, of waar we aan hebben meegewerkt of een poosje hebben bijgedragen, dat dit alles toch ergens een afdruk achterlaat. Het zijn de vele, kleine "steentjes in de rivier op aarde", die mensen mee verleggen, zodat de rivier voor altijd een beetje anders stroomt.
Ook onze coördinator dus. Hieronder de tekst van haar dank- en afscheidskaart. Met de hartelijke wens voor veel werkplezier en mooie groeikansen in haar nieuwe job.
Je liep een eindje mee, tekende wat lijnen voor het huis, gaf het van je kleur.
Nu ga je een nieuwe weg, is je inbreng hier voorbij.
En zal de tijd het beeld vervagen,
toch blijft iets bestaan,
iets van jou in dit huis, iets van dit huis in jou,
zal net zo min vergaan als een voetafdruk in klei. jb
Tegenwoordig heb ik, ondanks het feit dat de opleiding voorbij is, toch weer huiswerk te maken. Ik volg een beginnerscursus Excel. "Waarvoor heb je dat nu nodig?" vroeg Middelste Zoon me nog. En eigenlijk had ik er niet echt een idee van waarvoor ik dat nodig zou hebben.
Een half jaar geleden is het pas dat ik voor de eerste keer het programma opende. En daar zat ik dan als een volslagen leek naar een maagdelijk blad met rechthoekige vakjes te staren. De eerste keren dat we Excel nodig hadden tijdens onze lessen wiskunde kon ik er geen touw aan vastknopen. Maar stilaan, en niet zonder de verbetenheid om het absoluut te willen kunnen, lukte het me toch enige geheimen van het programma te ontfutselen. En kon ik de tabellen en grafieken die we nodig hadden voor de basis van het onderdeel statistiek, zelfstandig maken.
Bijna gold het als het hoogtepunt van de opleiding: het moment dat ik begreep hoe het in elkaar zat en dat de eerste oefening lukte! Het programma was me ondertussen erg beginnen te fascineren. Ik wist het zeker: hier wil ik meer van leren.
Nu heb ik net de derde van de vijf lessen achter de rug. Nog altijd even fascinerend vind ik het. Dat mensen zoiets ingenieus kunnen uitvinden! De euforie van dat eerste moment dat ik een oefening snapte en kon maken, komt telkens weer een beetje terug.
Maar ik moet me reppen. Zowel tijdens de cursus zelf als bij de oefeningen die we thuis moeten maken. Mijn medecursisten zijn bijna allemaal mensen die in een kantooromgeving werken. Die toch wat vertrouwd zijn met het programma en vooral veel sneller op de computer dan ik. Thuis aan die oefeningen werken kost me heel wat gespannen nadenken. Gelukkig heb ik zoons aan wie ik al eens iets kan vragen. Maar het lukt me wel. Alleen ben ik zo ontzettend traag. Neen, een efficiënte boekhouder worden, dat zou er toch niet meer in zitten.
Dit weekend zijn Jongste en ik even gaan verpozen in Middelkerke. Weeral goed ontvangen bij Pa, die met zijn 82 jaar nog altijd de perfecte gastheer is. En dan het zalige weer! Veel volk buiten en op het strand. Soms nog voorzichtig genietend, want wie gelooft dat nu, zulke temperaturen op 9 maart?
"Zo'n warm weer, en dat in de winter!" merkte Jongste op. Echt iets voor hem, bij mij was het nog niet opgekomen dat het eigenlijk nog winter is. Maar strikt genomen en volgens de kalender is dat natuurlijk wel zo. Al denken de paasbloemen in het park van Middelkerke er toch anders over. Net als de viooltjes en tulpen op het terras van Pa.
Onze portie lucht en licht hebben we gehad. Wel al halverwege de namiddag naar huis gekomen, om files te vermijden. Want morgen gaat de wekker alweer om zes uur en stapt Jongste om tien voor zeven op de bus naar school. Spijtig voor hem is de krokusvakantie voorbij.
Een eeuwigheid geleden lijkt het al. De tijd dat ik hoorde bij een groep moeders, die na het uitwuiven van hun kroost, een poos bleven staan babbelen aan de schoolpoort. Verstokte kwebbelaars waren wij. We dreven het zelfs zo ver dat we, zij het heel af en toe, elkaar trakteerden op koffie of warme chocomelk uit een thermos. Aan de poort. Daar, op dat plekje op de stoep, werden ervaringen geuit, opvoedingsstrategieën getoetst, ideeën uitgewisseld en druk gefilosofeerd. Het was de ontmoetingsplaats waar wij, collega-moeders, een belangrijke vorm van sociaal contact vonden. Een plek met een haast magnetische kracht, waar we ons, hoezeer we ons ook voornamen om er deze keer aan voorbij te lopen, niet aan wisten te onttrekken. En dan, na ons praatje, dat zo nu en dan nogal durfde uitlopen, spoedden we ons naar onze taken thuis. Want 's middags moesten onze kinderen weer worden opgehaald, ze kwamen over huis om te eten. Jàren geleden is dat al, toen mijn drie oudste kinderen nog op de kleuter- en basisschool zaten.
Ondertussen waren wij, de babbelmoeders, elkaar min of meer uit het oog verloren. Zagen we elkaar nog wel eens in het dorp. Maakten een kort praatje, staken onze hand op in het voorbijrijden, stuurden aan sommigen nog een nieuwjaarskaartje.
En nu, na al die tijd, vinden we, met drie van ons, elkaar weer terug. In een heel andere context: die van ons beroep. Eén van de mama's is namelijk kapster in het woon- en zorgcentrum waar ik werk. En ze doet die job met verve: ze ontvangt de bewoners in kleine groepjes in haar "salonnetje", waar ze ze tijdens hun kappersbeurt entertaint met muziek en drankjes en koekjes. De andere moeder is net als ik ook ingestapt in het beroep van bejaardenanimator, in een woon- en zorgcentrum in onze buurt. Een goede reden om weer vaker contact met elkaar op te nemen natuurlijk.
En we blijken nog even grote babbelaars te zijn als vroeger. Een vlug-vlug telefoontje om even iets af te spreken zit er niet in. Het hoofdonderwerp van onze gesprekken is wel wat verschoven. Maar evengoed uiten we ervaringen, toetsen we strategieën, wisselen ideeën uit en filosoferen we.
Eén van haar filosofietjes heb ik in mij opgeslagen als een belangrijke wijsheid. We hadden het over de sfeer van negativiteit die er soms kan zijn tussen collega's. Hoe er soms alleen gepraat wordt over de vervelende irritatie-opwekkende trekjes van mensen.
"Eigenlijk is er van iedereen wel ergens een "hoek af"!" vond ze. "En dikwijls kunnen we het alleen maar hebben over die hoek die eraf is, maar niet meer over hetgeen er wèl is, over het goede dat die persoon is en doet.. Het is zo belangrijk om dat goede te blijven zien!"
Dat is iets wat ik graag wil meenemen. Waar ik altijd aan probeer te denken als ik aanloop tegen iemands minpunten. Dat er nog zoveel pluspunten zijn. En het gekke is dat je, zolang je het geheel maar niet uit het oog verliest, het mooie en het minder mooie, die minpunten ook gewoon mag blijven zien. Ze zelfs mag benoemen. Als je dan bij tijd en wijle dat andere óók benoemt. En nog een goed gevolg van deze manier van kijken naar mensen: niet meer zo erg om te erkennen of te horen dat er aan jezelf ook een hoek mankeert!
Van babbelmoeders naar babbelcollega's. En hoe je al babbelend van elkaar wijze lessen leert.
Het is dansavond vanavond. Met een groepje bewoners gaan we de lift uit, richting cafetaria, waar het gebeuren zal plaatsvinden. Lena is niet goed meer te been en stapt maar heel traag. Veel te traag voor Louise, die achter haar aan loopt. "Zeg, maak eens een beetje voort!" snauwt Louise. Onderwijl steekt ze een vinger uit en port Lena ermee in de rug. Die kijkt geïrriteerd om. "Ja maar zeg, dat gaat zo rap allemaal niet meer hoor!" geeft ze terug. En ze moppert er nog achter aan: "Als ge mijne leeftijd zoudt hebben, dan zoudt ge 't wel weten!"
Klinkt logisch voor iemand die al 82 jaar is. Zou logisch kunnen klinken. Alleen is diegene aan wie de opmerking is gericht, Louise dus, er 102.
Vandaag kregen wij, als werkgroepje "Natuurbeleving" van ons woon- en zorgcentrum, de kans om een bijscholing te volgen in Oostende. Het werd een schitterende leerzame dag, waar we nog meer overtuigd werden van het belang van veel groen en licht voor onze bewoners. Nog meer overtuigd van het ademen, proeven, ruiken, voelen van lucht en wind, planten en dieren, natuurmaterialen.
Vorig jaar hebben we, voor zover mogelijk samen met onze mensen, al mooie stappen gezet. Bloemen ingepot voor op ons terras. Een verwaarloosd strookje grond aan onze nieuwbouw omgewerkt tot een tuintje. Waar we telkens op de markt, samen met enkele bewoners wat plantjes voor uitzochten. Met een groepje bewoners meerdere keren de volkstuintjes in de buurt gaan bekijken en onderweg halt gehouden om te raden welk fruit of groente we mee hadden in onze "voeldoos". Om dat later, met z'n allen rond een tafel op een bankje in het park, in stukjes te snijden en te proeven.
Bovenop het "natuur beleven" leverden die uitstapjes de fijne ervaring van samenhorigheid op. De ervaring dat grenzen komen te vervallen. Op zo'n momenten is het van geen tel meer dat we zorgverleners of zorgbehoevenden zijn, dat mensen al dan niet dementie hebben. Op zo'n moment zijn we gewoon een groepje mensen die het gezellig hebben met elkaar.
"Daar is de lente, daar is de zon, bijna maar ik denk dat ze weldra zal komen ..." gaat het liedje. We kijken er alvast weer naar uit!
Ze woont niet meer hier, onze Dochter. Zondagavond heeft ze haar plekje bij ons ingewisseld voor het appartement waar ze met het Lief gaat samenleven.
Om die overgang te markeren hebben we klein feestje gebouwd. Evenredig eenvoudig, maar toch compleet met cadeautjes en bloemen. Cadeautjes die ze zelf mocht kiezen in een naburige woonwinkel. In het belendende tuincentrum wou ik haar een mooi boeket kopen, het eerste boeket dat hun nieuwe woonplek zou opfleuren. Maar zij verkoos een plantje in een vrolijk gele pot, een gerbera, die me nog geen 2 kostte.
En dan, na een gezellige feestelijke maaltijd, is ze samen met het Lief vertrokken naar hun eigen stek. We hadden eerst nog nagedacht over een gepast ritueeltje. "Destijds heeft onze papa je binnengedragen in je reiswiegje. Misschien moet hij je nu over de drempel naar buiten dragen?" grapte ik. Maar zover is het niet gekomen.
Bij het moment van het vertrek kwam onze Jongste nog aanzetten met een eigen geschenkje. Een zakje met haar lievelingssnoep. Hij omhelsde zijn zus hartelijk en bleef haar samen met ons staan uitwuiven. En daarna troostte hij zijn mama, wiens gemoed plots vol schoot. Onze Jongste toch, ons speciale kind, die zo verrassend en juist op de goede manier "aanwezig" was. Dat ze zich niet zouden kunnen inleven geldt toch niet voor alle mensen met een vorm van autisme.
En dus woont onze Dochter niet meer bij ons. Soms staat moeders gemoed nog weleens onder druk. Want hoezeer ik ook weet dat het is zoals het moet zijn, dat haar weggaan maar een milde pijn is, het doet niettemin toch zeer.
"Het ga jullie goed, kinderen" heb ik haar nog ge-sms't, toen ze pas vertrokken waren "Zie dat je elkaar gelukkig maakt!" Laat ons dat nu vooral maar hopen...
Valentijn is ons woon- en zorgcentrum niet voorbij gegaan. Ook al is het geen "feest van vroeger". Zelf ben ik wat sober met Halloween of Valentijnsversiersels op de leefgroep. Omdat ik denk dat mensen met dementie herkenbaarheid uit vroegere tijden nodig hebben.
Maar ons wooncentrum kent de traditie om op Sint-Valentijn een etentje te organiseren voor de mensen die nog een partner hebben. Daartoe wordt de cafetaria omgetoverd tot een gezellig restaurantje met feestelijk gedekte "tafels voor twee". Met hier en daar subtiel een stoel bijgezet voor een derde persoon: een zorgkundige of vrijwilliger voor de mensen die hulp nodig hebben, zodat de partner rustig kan eten.
Het feestje had iets dat tegelijkertijd héél mooi en ergens ook droevig was. De mooi gedekte tafels, de feestelijk gegarneerde schotels, de moeite die gestoken wordt in een gebeuren als dit, het zijn dingen die mensen altijd raken. Het betekent het "waard te zijn" dat dit aan hen gebeurt. En de ervaring leert ook dat mensen met dementie nog heel lang gevoelig blijven voor een smaakvolle en feestelijke tafel. Op dat punt leken alle mensen erg te genieten van dit gebeuren.
En tegelijkertijd was er ook dat andere. De herinnering aan betere tijden, aan vroegere gezamenlijke etentjes misschien. De confrontatie met een partner, bij wie zoveel verloren is gegaan. Al heel verzonken mensen soms, bij wie van de persoon die ze ooit waren, haast niets meer overblijft. Zo waren er mensen die stilletjes tegenover elkaar zaten te zwijgen, omdat met de partner met dementie geen gesprek meer mogelijk is.
Ons Valentijn-etentje voor de koppels die al een lange geschiedenis met elkaar hebben beleefd. Hun liefde, die enkel nog trouw zorg dragen voor de ander betekent. En er zijn mensen die dat ook heel warm en teder blijven doen.
Graag zien, ver voorbij de verliefdheid. Liefde terug gebracht tot de essentie. Zoals in het gedicht van K. Schippers, dat we gebruikten voor de menu-kaartjes.
Dochter werkt mee aan de Franse animatieserie "Dimitri", die vanaf september ook op Ketnet te zien is. In de Belgische animatiestudio, waar een deel van die serie wordt geanimeerd, kwam Arne op bezoek en mocht er één en ander proberen met het vogeltje Dimitri. Op Ketnet was al te zien wat hij ervan gemaakt heeft. (zie link)
Dochter volgde het opnamegebeuren mee van achter het gordijn, waar zij op een andere set aan het animeren was.
We wisten het eigenlijk al, maar nu zijn we het zeker: Oudste Zoon heeft zijn opleiding afgerond en is geslaagd! Hoera! Wij, Echtgenoot en ik, mogen ons de ouders weten van een "Master of Bioscience", oftewel een "Industrieel ingenieur in de Biowetenschappen". En daar zijn we best fier op!
Alles in ons huis is nog zo gewoon. Zo bedrieglijk gewoon.
De slaapkamers. De kleerkasten, waarin ik net nog hele stapeltjes geplooid en gestreken wasgoed heb gelegd.
De kamer van Dochter is nog gewoon haar kamer. Nogal vol en daardoor nogal rommelig. Met de vertrouwde boekenkast. Met haar bureau, waaraan ze, als ze thuis is, haast altijd te vinden is. De kastjes, de spulletjes. Het schoenenrek. De harp in de hoek. Alles is nog zo gewoon.
In de keuken de tafel met de zes stoelen. Voor elk van ons een vaste plek. De laatste tijd zitten we niet meer zo vaak met z'n allen aan de maaltijd. Nu Dochter elke werkdag laat tot heel laat werkt in de animatiestudio waar ze tijdelijk een job vond. Maar ondertussen is dat ook gewoon.
Toch zal er eind deze week iets grondig veranderen. Dochter zal verhuizen om met haar Lief te gaan samenwonen. Lijkt hier thuis alles nog intact te zijn en stil te staan, in hun fris geschilderd appartementje gonst het van activiteit. Meubels worden er uitgepakt en kasten in elkaar gezet. Keukenspulletjes worden geschikt. De wasmachine draait de eerste wasbeurt.
Eind deze week vliegt onze eerste vogel uit. Komt ze zo dadelijk nog gewoon naar huis, volgende week zal ze, als ze onze drempel overstapt, "op bezoek" komen. Wat zal dat raar doen.
Och, denk ik bij mezelf, daar gaan we niet sentimenteel over doen. Het is toch de gewone gang van zaken. Daarbij, hoe lang verlang ik al dat ons huishouden, met al z'n beslommeringen en zowat een miljoen karweien, wat lichter wordt?
Maar toch, ik ken mezelf. Afscheid is altijd een beetje rouwtijd. En dan zit ik daar straks, eenzaam vrouw te wezen in dat mannenbastion.
Maar zo dadelijk komt ze dus nog naar huis. Gewoon. Ik zal maar alvast een kan thee zetten.
Een ideetje van al bijna een jaar geleden: turnstokken maken van buizen en pompons. Al
lang geleden heeft Berre van onze leefgroep er de elektriciteitsbuizen
voor door helpen zagen. Maar pompons maken bleek voor onze mensen toch
te ingewikkeld. Ik deed mijn
"projectje" uit de doeken bij Jongste Zus. En ineens had zij een idee.
Jongste zus is onderwijzeres in het vijfde leerjaar. Zij zou elk van
haar kinderen een pompon laten maken in de les handvaardigheden. Zo gezegd, zo gedaan. Elke leerling van de vijfde klas van juf Marita maakte een pompon. Eind vorig schooljaar werden ze afgeleverd. In alle kleuren. In verschillende maten. En in verschillende vormen.
Lange
tijd bleven ze, in een plastiek zak, voor materiaaloverlast zorgen in
onze kamer. Maar nu is het er toch van gekomen. De turnstokken zijn
afgewerkt. In een knutselactiviteit voor mensen die zelf niet meer
kunnen knutselen. Niet dat dat een probleem moet zijn. Voor mensen met dementie draait het vaak om gezelligheid en samenzijn.
Zo zitten we die middag met z'n allen rond een grote tafel. Ik verbind twee pompons, met een elastiek doorheen het buisje, aan elkaar. Ondertussen dienen twee lieve vrijwilligers het versgeperste sinaasappelsap uit aan de bewoners. Met een stukje cake. Eén heeft een gitaar bij zich en we zingen honderduit. Als Aagje, die telkens een middagdutje doet, erbij komt begint die haar "lijfliedjes" te zingen. "Viva bomma, patatten met saucissen..." en "'k Heb een bloemeke geplukt al in de wei..." Ze zingt ze alsof het voor de allereerste keer is dat we die liedjes te horen krijgen en kijkt daarbij fier de groep rond. En we vallen haar met plezier bij. Een
andere bewoonster geeft een solootje weg. En weer zijn we er verbaasd over
hoe mensen, die zoveel taal hebben moeten inleveren, nog vaak hele
liedjesteksten van buiten kennen. Als er al een paar stokken af zijn, probeert één van de vrijwilligsters er enkele oefeningen mee: "Nu de stok naar boven, naar beneden, naar links, naar rechts..." En het lukt. De bewoners blijken de instructies te begrijpen en/of de bewegingen na te kunnen doen. Voilà meteen al uitgetest, en ze blijken werkbaar te zijn, onze "pompon-turnstokken".
En zo hebben we een gezellige namiddag. Hebben we bovendien leuke attributen voor een bewegingsactiviteit.
En
de, ondertussen al zesdeklassers van de school waar Jongste Zus les
geeft, kunnen nu eindelijk zien waartoe hun ijverige knutselen heeft
geleid.
Oudste Zoon heeft zijn allerlaatste examen van zijn opleiding: hij moet zijn eindwerk verdedigen. Een spannende dag dus. Als hij goed en wel weg is, vertrek ik met de fiets naar het appartement van Dochter en haar Lief, waar wij, de twee mama's, nog wat zullen schilderen. Tussen ons gekwebbel door moet ik er vaak aan denken, aan die voordracht van Zoon. Hij heeft zich goed voorbereid, een overzichtelijke PowerPoint gemaakt. Zijn tekst enkele malen geoefend, met de chronometer binnen handbereik. Anderzijds weet ik dat hij het moeilijk heeft om voor publiek te praten. Ik ben al zenuwachtig in zijn plaats. Om half twaalf zal hij aan de beurt zijn. "Hij is nu vast bezig!" deel ik de andere moeder mee, als ik zie dat het kwart voor twaalf is. En een half uur later: "Nu zal hij wel klaar zijn!" Een twintigtal minuten later hoor ik dat er een sms-je binnenkomt. "Van hem!" meen ik. In zeven haasten rep ik me naar mijn gsm, die op het tafeltje ligt. Duikel daarbij bijna van de ladder, dreig te struikelen over enkele lege verfblikken. Ik gris het mobieltje van de tafel. Ja, 't is Oudste Zoon, zie ik op het display. Met mijn met verf bekladde vingers ontgrendel ik gehaast het toestel, open de sms en begin te lezen. Ik kom echter niet te weten hoe het nu met de voorstelling is gegaan. Zijn bericht bevat slechts vier woorden, verpakt in de volgende vraag: "Wat eten wij vanavond?"
Vorige week is, uit de leefgroep op mijn werk, Maartje overleden. Niets wees op een naderend einde. Tot ze twee weken geleden plots viel, een heup brak en na de operatie in het ziekenhuis niet meer bijkwam uit de narcose.
Maartje, ons taterwatertje. Geen minuut kon ze haar mond houden. Niet onder het eten, niet als er een verhaal voorgelezen werd, niet als iedereen TV keek, niet als ze bij de kapper onder de droogkap zat. Iedere zorgverlener, en de andere bewoners ook, kregen weleens horens van dat eeuwige gekwebbel.
Vaak pikte ze in op de woorden die iemand anders uitsprak. Zonder de betekenis te doorgronden nam ze een aantal woorden over en reageerde erop op haar manier. Soms was ze daardoor een gesprekspartner voor iemand anders, vooral voor Treesje, die vaak haar nood wil klagen. En dan zaten die twee dames daar, de hoofden naar elkaar toegewend, zonder enige onderlinge wederkerigheid met elkaar te babbelen. En toch leek dat Treesje soms te troosten.
Wat mensen met dementie vertellen kan soms zowel schrijnend als grappig zijn. Zo ook die keer dat Maartje haar hoofd kwijt is:
Maartje stesselt met vlugge passen de woonkamer in en kijkt zoekend rond. "Maar allé," zegt ze "waar is mijnen kop toch gebleven?" Ze kijkt me vragend aan: "Hebde gij mijnen kop soms gezien?" Ik moet nogal schaapachtig gekeken hebben, want ze vervolgt: "Neen? Niet?" Dan loopt ze weer zoekend verder. "Maar allé, nu weet ik toch niet waar ik die gelegd heb! Waar zou mijnen kop nu toch zijn?"
Maartje die haar hoofd kwijt was. Een grond van waarheid zat er wel in. En nu is ze weg en heeft iedereen het over het gemis. Het ontbreken van het gebabbel van Maartje laat een leegte na.
Na mijn werk ga ik nog vlug even langs de supermarkt. Er is niet genoeg meer in huis om een maaltijd mee in elkaar te boksen. "Pff" denk ik een beetje moedeloos "Wat moeten we vandààg weer eten?" In koken heb ik echt geen zin. Ik heb trouwens nog niks gepland en kan ook niets bedenken.
Dan schiet me plotseling een idee te binnen. Eenmaal door de ingang van de supermarkt doe ik niet eerst de afdeling groenten en fruit aan, zoals anders. Neen, ik begeef me ogenblikkelijk naar de afdeling tijdschriften, dicht bij de uitgang. Daar kies ik een tijdschrift met recepten. Ik doorloop het rustig op zoek naar een goed en haalbaar recept. Eenmaal gevonden sla ik de bladzijde van het boekje naar buiten, en loop de gangen langs op zoek naar de ingrediënten. Voilà, alles bijeen gesprokkeld voor eens wat anders: rijst met curry en studentenhaver, een combinatie waar ik nooit zou opkomen. Verder kalkoen en komkommersla in vinaigrettesaus met witte wijnazijn. Thuis maak ik met plezier het nieuwe gerecht klaar. En het wordt door iedereen met smaak gegeten!
"En heb je dat boekje dan gewoon weer in het schap gezet?" wil dochter weten als ik het verhaal vertel. Neen, dat zou ik niet durven. Bovendien staan er nog wel interessante recepten in. Misschien maar uitknippen en meenemen in mijn handtas. Voor de volgende keer als de inspiratie voor het avondmaal me ontbreekt.
Bijna vier jaar geleden begon ik de opleiding voor animator. Een jaar geleden mocht ik het getuigschrift van Begeleider Animator voor Bejaarden in ontvangst nemen. In het kielzog van die opleiding volgde ik nog de opleiding Aanvullende Algemene Vorming. Een, zoals het woord het zegt, aanvullende opleiding, die samen met de beroepsopleiding leidt tot een middelbaar diploma.
En nu, vanaf heden, mag ik mij een gediplomeerde animator noemen.
Certificaat of diploma, voor mijn werk maakt dat natuurlijk niet zo veel uit. Hier draait het niet om een papier of een titel, maar om bepaalde vaardigheden en om de juiste visie en houding naar ouderen toe. En vooral om het héél graag zien van mensen.
Maar toch ben ik blij met dat diploma. Reuzeblij. Het voelt nu aan of het echt helemaal af is. Alsof ik iets heb recht gezet. Iets wat in mijn jeugdig verleden misgelopen was. En ik heb het met verve gedaan, dat mag ik toch wel zeggen. Schitterende cijfers en daar ben ik heel, héél fier op.
We werden dan ook onderwezen door een supergemotiveerd team van leerkrachten. Niets geeft mensen zozeer vleugels dan de drive en de positieve bekrachtiging van mensen die met "veel goesting" hun werk doen.
Voor de proclamatie werd per studierichting iemand gevraagd om in enkele zinnen te vertellen hoe hij of zij de betreffende opleiding ervaren heeft. En ik kreeg de eer om dat voor de AAV te doen. Hier wat ik te vertellen had:
"Het eerste semester van de AAV-opleiding overlapte net het laatste stukje van mijn drie jaar durende opleiding Begeleider Animator voor Bejaarden. En mijn net-afgestudeerde collega's hier van de BAB kunnen getuigen dat dit laatste stuk echt wel heftig is.
Het was combineren dus: eerst met de BAB-opleiding, daarna met een prille job en de hele tijd door met een nog druk gezin van zes personen.
Wat deze opleiding, naast het al zo lang gegeerde middelbare diploma, me allemaal geboden heeft? Eerst al een flinke boost voor mijn zelfvertrouwen. Verder het terug ophalen en uitbreiden van leerstof, die, in mijn geval, al onder een decennialang opgespaarde laag stof begraven lag.
Maar vooral het plezier in het leren. De ervaring dat studeren, je de leerstof eigen maken, gaan tot de grenzen van je kunnen, dat dit plezierig kan zijn. Mijn leerhonger is door de opleiding niet uitgeblust, maar net aangewakkerd. En al ga ik blij zijn dat ik mijn zondagmiddag voortaan niet meer hoef te besteden aan schoolse taken, ergens heb ik ook spijt dat dit nu ophoudt.
Rest me nog om het ongelooflijk gedreven docententeam, of liever gezegd "teampje", te vernoemen. Hun motivatie en enthousiasme werkte aanstekelijk. Geen punt voor hen om een extra tekst te verbeteren of om geduldig via mail uit te leggen waar ik, in dat eerst zo raadselachtige programma Excel, een histogram moest vinden.
Voorts waren er nog mijn medestudenten, waartussen ik, gezien mijn leeftijd toch een vreemde eend in de bijt, toch mijn plek vond. Stuk voor stuk hadden ze mijn zonen of dochters kunnen zijn. Vanuit die hoek bekeken is het mijn verdienste misschien, dat ik daadwerkelijk heb getoond dat men inderdaad nooit te oud is om te leren."
daar het verlangt dat het oog en oor en weerwoord vangt
en liefst van al: een glimlach..
Een tekstje lenen? Soms publiceer ik een dichttekstje op mijn blog. Is er één dat u aanspreekt en u graag wil lenen voor een gelegenheid? Ik zou mij heel vereerd voelen. Maar toch wil ik er graag enkele afspraken rond: -Dat mijn initialen er onder gezet worden (jb). -Dat er niets meer in gewijzigd wordt. (Wil het a.u.b. laten weten als er taal- of tikfouten in staan.) -Uiteraard niet te gebruiken voor commerciële doeleinden.
Gastenboek
Druk op onderstaande knop om een berichtje achter te laten in mijn gastenboek
