Ondernemingstalent in de Noordstraat, in de buurt van

‘Uurwerken en Juwelen’ van

Gabriël De Lille, deel V.

In mijn boek ‘Nostalgie naar het levendige dorp’ werd de handelskilometer in de Noordstraat uitvoerig beschreven. Intussen is die kennis uitgebreid met de hulp van talrijke personen die met heimwee terugdenken aan de drukke handelskilometer van weleer. De handelszaken ‘t Schortje, Huyze De Baere en de meeste bedrijvigheid in het begin van de Noordstraat, in de buurt van Gabriël De Lille, Uurwerken en Juwelen werden beschreven en gepubliceerd.

Vanaf de handelszaak koloniale waren van Auguste Blomme en Anna Bafort tot aan de hoek van de Edestraat waren diverse handelszaken, een meubelwinkel, kleding- of stoffenwinkels, slagers, groenten- en kruidenierswinkels, de oude landbouwschool (en heel vroeger een borduurschool) en de mooie inrijpoort naar de kerk, de Pastoorspoorte. Activiteiten grijpen nog plaats in de Crea en de Fidea verzekeringskantoren van Lieven Baert Noordstraat 26, het vroegere Bazarke Prudent Vercruysse en Alice Danneels.

In nummer 28 was de meubelzaak van Arthur Willems (1891) gevestigd in het mooie gevelhuisje met de druiventros en is nu een eengezinswoning. De druiventros verwijst naar de vroegere wijnhandel van Albéric Van Den Bossche (1879) en Ida Van den Berghe in de woning. Albéric Van den Bossche had oorspronkelijk een bakkerij in de Markstraat 29 waar hij samen met zijn echtgenote en kinderen Jeannette, Victor, Paula, Rachel en Yvonne woonde. Die wijnhandel Van den Bossche uitgebaat door een dochter van Albéric, verhuisde aanvankelijk naar de Stationsstraat nr. 76 en is nu gevestigd naast Blokker, Koning Leopoldlaan aan het Aldi Rond Punt. Het gevelhuisje van Arthur Willems is trouwens helemaal ‘onder-wijn-kelderd’. De inrijpoort is juist breed genoeg voor een trekwagen. De broer van Arthur Willems, René Willems  sneuvelde op 25 mei in 1918 in Oostduinkerke. René, zoon van Arthur werd waarschijnlijk naar hem vernoemd. René Willems, getrouwd met Marie Debackere zette de bloeiende meubelhandel verder in de Nieuwstraat waar zijn zonen de zaak uitbaatten tot op heden.

Mannenkledij Alfons (1922) Rommel en Elza Ysebaert, overgedragen op zoon Philippe Rommel blijft een vaste waarde in de Noordstraat nummer 30, mede door de kwaliteit van de herenkleding. De overzichtelijke kledingwinkel biedt nog altijd echte maatpakken, wat uitzonderlijk wordt in deze tijd. Het is een mooie handelszaak met klasse. De vroegere eigenaars waren familieleden van Louis Bekaert (1922) handel in koloniale waren, Noordstraat 80. Fruit- en groentehandelaar Pieter Lips (1891) en Zulma De Bruyckere (1895), Willy Lips (1926), groentehandelaar en Georgette Lips (1922) staan eigenlijk op dit huisnummer 30 geregistreerd. Ernaast in nummer 32 was ooit een fruit-, groente- en kruidenierswinkel van Edmond Verhé (1915) en Irma Sabot (Dudzele 1905), uitgebaat door hun nicht of dienstbode Edith Van de Geuchte (1928). Het Modehuis Chloé handelszaak van Ady Schelstraete, later kapsalon Chloé waren ooit bloeiende zaken. Deze mooie gerenoveerde handelszaak wacht op nieuwe uitbaters.

In het volgende huis, in nummer 34 woonden slager Richard Van De Genachte (1882) en Ludwina De Baere (1882) en hun twee knappe dochters, Georgette (1917) en Jeanne (1923). Een van hen, Jeanne Van de Genachte was getrouwd met de zaakvoerder van het boekhoudingskantoor Lucien Van Maldegem (1923). In de Noordstraat nr. 36 is de slagerij van veekoopman Adolf Cauwels (1899) en Alida De Vogelaere uit lang vervlogen tijden, verdwenen. Die handelszaken werden gerenoveerd en zijn nu woonhuizen.

Deze huizenrij wordt begrensd aan de Edestraat door 2 prachtige onderhouden herenhuizen, voordien één eigendom van Hector en Maria Cuelenaere – Potvliege (toen nummer 40), nu twee eengezinswoningen. Voor dat Hector Cuelenaere er een nieuwe woning liet optrekken was op de hoek het woonhuis en postkantoor van de postontvanger Roger Tavernier (1915) en Elisabeth Thienpondt.

Hector Cuelenaere (Maldegem, 20 maart 1881 - 18 april 1957), doctor in de rechten werd in 1907 verkozen tot gemeenteraadslid, was van 1908 tot 1926 schepen in onze gemeente en van 1926 tot 1939 burgemeester. Een periode die kort werd onderbroken gedurende het bestuur van Jozef De Lille, zoon van Victor De Lille. Hector Cuelenaere was een telg uit een politieke familie, die vijf generaties actief was in de Meetjeslandse gemeente Maldegem. Henricus Cuelenaere (1761-1836) was raadslid en schepen. Pieter Jacobus Cuelenaere (1805-1878) was raadslid en schepen. Hippoliet Cuelenaere (1848-1903) was raadslid en burgemeester en getrouwd met Sidonie Maria Blanckaert (1854-1933). Hippoliet Cuelenaere (1914-1985) was burgemeester van 1947 tot 1954 en werd nadien notaris te Temse. Die grote woning is reeds jarenlang eigendom van de familie Rommel die er twee eengezinswoningen van maakte.

Tot slot enkele foto’s die geplukt zijn uit een ver verleden, toen de Maldegemnaars in stoet door het centrum trokken, toen de Maldegemnaars verenigd werden tijdens blijde gebeurtenissen, recepties, opening of heropening van een zaak.

GEPLUKT UIT EEN VER VERLEDEN: DE STOET.

De foto’s van de stoeten zijn genomen in de Stationsstraat ter hoogte van het huis waar nu de CM is. Ze werden genomen tijdens een optocht op 21 november 1937 ter gelegenheid van het Ceciliafeest, met de Vlaamse fanfare “Hou ende Trou” (1933 – 1940), tijdens de politieke periode van de familie De Lille (1932 -1944) toen Jozef De Lille met de Kristen Vlaamse volkspartij burgemeester was. Elke politieke strekking had toen haar fanfare. ‘Hou ende Trou’ hoorde dus bij de De Lilles. Gabriël De Lille is herkenbaar, hier aangeduid met een kruis. Vier plaatsen achter Gabriël stapt Leon De Lille.

RECEPTIES.

 
   

%%%FOTO6%%% 

De notabelen van Maldegem ontmoetten elkaar tijdens recepties bij openingen of renovatie van de handelszaken bij een of andere feestelijke gelegenheid. De Bestuursleden van de Middenstand, vroeger N.C.M.V.  nu Unizo waren vertrouwde figuren die openingen of recepties van enkele handelszaken van de zelfstandige winkeliers bijwoonden. U merkt op de foto’s enkele bekende figuren, uit “onze tijd”, pure nostalgie.

Omer De Zutter in gesprek met de minister d ’Alcantara en Gabriël De Lille, op de andere foto de knappe Julienne Van den Abeele, Gabriël De Lille en Gerard Verhoestraete, zadelmaker en -handelaar uit de Edestraat.

Bij de prijsuitreiking van een heuse auto, tijdens de receptie bij de eigenaars van de voormalige kledingzaak ’t Schortje Debbaut - Van Landschoot, Noordstraat staan achteraan koster René Verhaeghe, juwelier Gabriël De Lille, meubelmaker René Van Canneyt, zadelverkoper Gerard Verhoestraete, bankbediende Albert Goethals en echtgenote Godelieve Standaert, Charline Debbaut, Omer De Zutter (echtgenoot van Julienne Van den Abeele), Willy De Zutter, drukker Karel De Bolster, echtgenoot Annie De Backere, garage uitbater Lodewijk De Martelaere van de Garage WESTEINDE en Marie-Louise Debbaut.

Zittend Alice Debbaut, Rita Goethals, Gregorius De Muyt, winnares van de wagen Vera Goethals, Christina De Martelaere-Timmerman, het echtpaar Alice Van Landschoot en Theofiel Debbaut.

REISLUSTIGE MALDEGEMNAARS.

De foto’s van de prachtige grote wagens verwijzen naar de reislustige Maldegemnaars met bestemming Lourdes, die blijkbaar werk, plezier en bedevaart uitstekend combineerden. Stel je voor dat je naar Lourdes kan rijden met  zo’n mooie, lange, open wagen!

De foto’s van de drie wagens: een lege auto voor schrijnwerkerij – herberg van Marcel Geernaert (1883) – Ursula Van Parys, later omgevormd tot garage-carrosserie op ’t Molentje, Noordstraat 151.
Stel je voor dat er slechts een tiental notabelen beschikten over een wagen in Maldegem, begin vorige eeuw! Moet spetterend geweest zijn, al die wegen en straten voor tien auto’s!
Prominenten zoals Victor De Lille, notaris Hippoliet Vermast, kasteelheer Frédéric Dhont, edelman Charles Rotsaert de H., Reichler, Charles en Edmond Dhont (ooms van Frédéric) van ’t Princeveld, Ed. De Laere van de saucissen en E. De Backere konden zich een wagen aanschaffen voor W.O.I.
Meteen drong zich de noodzaak op van goede mecaniciens en garagisten. Voordien waren garagisten immers overbodig.  Alfred Van Hoorebeke – Ysebaert was de eerste garagist in Maldegem, werd uitbater van autobussen die het tramverkeer aanvulden, anderen volgden hem.
Aloysius Elias was ook een van de eerste garagehouders (Ford) in Maldegem,  in de Voorstraat, nu de Mevrouw Courtmanslaan genoemd, op het terrein waar Hyboma nu vier smalle huisjes bouwt. Er is een uitvoerig portret van Aloysius Elias geschetst in een van de jaarboeken van Het Ambacht. Alfred Clément van Oostende herstelde moto’s in het huis van Hedwige De Coninck en Omer Vercruysse. We kunnen het ons niet goed meer voorstellen, maar ’t moet er wel gezellig en plezant aan toe gegaan zijn voor sommigen toch.

De foto’s tonen een wagen met enkel dames en een ander enkel met mannen. Nu kunnen we ons dat niet meer voorstellen maar blijkbaar gingen de Maldegemnaren op reis in dergelijke, luxueuze, open wagens.

De eerste foto bovenaan toont enkele leden van de UNIZO tijdens een informele bijeenkomst (Omer De Zutter, René Van Canneyt, Willy De Zutter en Gabriël De Lille). De laatste foto de Maldegemse eenheidslijst rond G. De Lille en enkele sympathisanten.

Tot zover de beschrijving van een stukje Noordstraat in de buurt van de heimat van Victor De Lille en zijn nakomelingen.

Met dank voor de foto’s en de informatie aan Mevr. Lut De Lille en Elvira Leloup, aan de heer W. Notteboom, E. De Lille, P. Rommel, Chris Blomme. (De Noordstraat, Deel VII,
Rond Gabriël De Lille, Deel V).
 Zie ook. www.bloggen.be/marianne_posman_in_maldegem/

Link naar fotoreeks G. De Lille:

https://plus.google.com/photos/116688562905656264433/albums/6016584845147993937?authkey=CJSuzo_6_vHzBQ

24-08-2014 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

Ondernemingstalent in de Noordstraat,  
in de buurt van Uurwerken en Juwelen van
Gabriël De Lille, deel IV.

In mijn boek ‘Nostalgie naar het levendige dorp’ werd de handelskilometer in de  Noordstraat uitvoerig beschreven aan de hand van de herinneringen van mijn neef Valeer Posman en van de informatie die ik kreeg. Intussen is die kennis uitgebreid dank zij het enthousiasme van vele Noordstraat bewoners. Enkele bekende handelszaken werden uitgediept en gepubliceerd met enkele weergaven van de buurt van Gabriël De Lille, deel IV.

Gabriël De Lille, geboren zes dagen voor de eeuwwisseling op 24 december 1899 en overleden een kleine eeuw later in 1995, verkocht vooral de uurwerkmerken Verdal en Pronto. Werken aan niet automatische, mechanische horloges, met fraaie wijzerplaat, de kast van het uurwerk in goud, zilver, later in chroom, was een accuraat werk. Sommige wandklokken, zak- en polshorloges waren louter handwerk. Het bewegende echappement is een wonder, de minuscule radertjes moeten passen, ze raken uitgesleten en moeten vervangen worden en de uiteinden van de asjes draaien op robijnen. Een horloge was een kostbaar bezit en ging soms van vader op zoon of van moeder op dochter. Het vergde liefde voor het vak, uitzonderlijke precisie en intelligentie om aan uurwerken te werken. De grote wandklokken produceerden diverse klanken, statig, vol, galmend, klaterend of vrolijk. Je moest de uurwerken toen nog opwinden, gelijk stellen, soms liepen ze voor of achter. We kunnen het ons nu niet meer voorstellen hoe horloges gemaakt en hersteld werden, maar het was een ambacht dat uitzonderlijke vakkennis vereiste en sterk aanleunde bij kunst.

Goudsmid en Horlogemaker Gabriël De Lille behoorde door zijn verwantschap met de flamboyante duizendpoot Victor De Lille tot een zekere elite van het dorp. Zijn prachtige juwelen en diverse soorten uurwerken in allerlei grootte en vorm verleenden een belangrijke meerwaarde in de handelskilometer van weleer.

Gabriël werkte in een kleine pittoreske ruimte links van de zaak en elk voorbijganger kon hem aan het werk zien en hij had zicht op alles wat zich afspeelde in de omgeving. Naast de woning, in de tuin stonden vroeger twee kleine huisjes, waar in nummer 10, Leonard Pieter Wabbes (°1884), kledingschilder, zijn echtgenote Adèle of Adelaide Rabout en hun kinderen Jozef (1916), Agnes, Paula, Frans, Marie, Adriaan, Philomena en Elvira (1934) gehuisvest waren. Vader Wabbes was afkomstig van Mechelen, gevlucht naar Maldegem begin W.O.I in 1914. Hij werd hier ook verplicht tewerkgesteld.

%

 

Buiten zijn belangrijke dagtaak had Gabriël zich als doel gesteld de inwoners van Maldegem op de hoogte te brengen van de geschiedenis van Maldegem (van 1778 tot 1919) met zijn 7 delige brochurereeks “MALDEGEM IN BEELD EN SCHRIFT” die hij opstelde met de hulp van historicus Etienne Dhont vanaf 1970 en die hij gratis overhandigde aan zijn klanten. De meeste Maldegemnaars verslonden die interessante en unieke informatie, nu zijn de brochures een verzamelaarsitem geworden. Gabriël De Lille interesseerde zich voor geschiedenis. Hij was heemkundige en betrok zijn klanten in zijn passie en liefde voor de streek en Maldegem. Gabriël was een goed schrijver, hij schreef een toneelstuk, reisverhalen, verslagen, gedichten en had voordien een rubriek over de Maldegemse politiek in ’t Getrouwe (verschenen tussen 1888 – 1944).

Gabriël De Lille was Vlaamsgezind zoals zovelen die W.O.I meemaakten en de gruwel die de Vlaamse soldaten ondervonden aan het front aan de kaak wilden stellen op een bescheiden manier. Hij kon tegen geen onrechtvaardigheid, hij vocht voor een rechtvaardige zaak.

Hij had ook belangstelling voor de jongeren en probeerde hen warm te maken voor de ontvoogding van de Vlaming. Gabriël De Lille was geliefd bij jonge studenten, ze deden opzoekingswerk in de archieven en maakten schetsen van historische gebouwen. Hij was een wijs man, gerespecteerd en geraadpleegd door elke generatie, omdat hij zich in zijn zaak ook ten dienste stelde van de ander.

Gabriël De Lille engageerde zich in de politiek in de jaren 60 met een onafhankelijke katholieke scheurlijst, was lid van de gemeenteraad en werd Schepen van Burgerlijke Stand (1971 - 1974). Hij huwde menig koppel op het gemeentehuis, waardig en voornaam, dat was zijn stijl.

Gabriël De Lille was actief lid van het syndicaat van de Juweliers-uurwerkmakers van Oost- Vlaanderen, hij was ondervoorzitter, later ere-ondervoorzitter. Ter gelegenheid van het Jubelfeest van het syndicaat van de Uurwerkmakers, Juweliers en Goudsmeden van Oost-Vlaanderen, op 04 04 1960 maakte hij een mooi gedichtje. Hij schreef talrijke leuke verzen als er iets feestelijks op het programma stond.

Laat ons vijf minuten wijden aan de goede oude tijden,

Toen elk huisje was vertrouwd met een staande klok in hout.
’t Moest toen ook voortdurend beter, met een slinger van een meter

Trommels met een kattensnaar, ’t gangwerk zacht en ’t slagwerk klaar.

Zelf gesneden met de handen, alle wieltjes, alle tanden,

Ja, en midden door het glas, dat de wijzerplate was,

ook een gaatje kunnen slagen! Wie van ons zou ’t durven wagen?

Niets was toen gemaakt-gereed, boor en doorslag zelf gesmeed.

Met een liefde zonder perken, tot de klokken konden werken.

Lijk Ons Heer de bloemen schept, edel, schone, ongerept …

Zo was ’t eertijds, zo is ’t morgen, d’uurwerksmid heeft edele zorgen.

’t Zijn thans asjes, ach zo fijn, dat een haar nog grof zou zijn.

Wat hij niet kan zien met d’ogen, wat zijn vingers niet gedogen,

kijkt hij voort met lenzen aan, doet hij op zijn plaatse staan,

met d’allerfijnste tange, steeds voorzichtig, immer bange,

dat hij ’t een of ’t ander hoort, dat niet tikt gelijk ’t behoort.

Hij die ’t al zo juist moet meten, vast, heeft die een rein geweten.

Sint-Elooi ’t hem voren deed, “Eer… staat in zijn schild gesmeed.

Stad en dorp komt door zijn handen, ’t zij goud kopen, ’t zij verpanden,

met een opgewekt gelaat, luisterend naar zijn raad en daad.

’t Is vandaag sinds vijftig jaren, dat de juweliers vergaren.

Op dit gouden jubelfeest dringt nog door der stichters geest,

dat die geest nu onder d’hoede van de dokter Paul De Vroede

Net zo lange blijve staan als de beiaard klokken slaan!

G. De Lille, juwelier.

Tot zover de onderneming van Gabriel De Lille, jarenlang een juweeltje in de handelskilometer van de Noordstraat. Hij was goudsmid, uurwerkmaker, heemkundige, gemeenteraadslid en schepen, dichter en schrijver, een vriendelijke buurman, een zachtaardig en knap man, een geliefde vader, een fantastisch grootvader en een trots overgrootvader. Hij had talrijke talenten, die hij ontplooide en ten dienste stelde van de ander. Hij hield van zijn dorp en droeg de Noordstraat in zijn hart.

Naast de handelszaak van Gabriël De Lille, liep en loopt een kerkstraatje. Eens dit  kerkstraatje voorbij tot aan de hoek van de Edestraat, waren een hele reeks handelszaken afgewisseld met woonhuizen, die deels afgebroken werden of gerenoveerd. De handel in kruideniers- en koloniale waren van Auguste Blomme en Anna Bafort was vroeger de brouwerij Verstringe met bijhorende herberg, werd  jarenlang een meubelzaak ‘Gezellig Wonen’ van de familie De Gryze en later deels vervangen door Accountants- en Advocatenkantoren van de dochters De Gryze.


Het Bazarke, toen nummer 22, het meest pittoreske winkeltje in het centrum was volgestouwd met speelgoed, tijdschriften enz.…. Aliceke Danneels (1907) verkocht werkelijk alles, tot zelfs knoopsgaten toe. Alle waren lagen opgestapeld en je moest je een weg banen naar de kassa waar Aliceke Danneels je met raad en daad bijstond, geholpen door Eric Vercruysse haar zoon, die later zijn toekomst en zijn leven  knap heeft uitgebouwd. Eric Vercruysse was cultureel ambassadeur van Maldegem, is wereldreiziger en bekwaamt zich nog altijd verder in de studie van vreemde talen. De echtgenoot van Alice Danneels (1907), Prudent Vercruysse (1908), vlasbewerker, was de zoon van Theofiel Vercruysse en zij hadden drie kinderen Mariëtte (1933), Anny (1936) en Eric (1945). Alice en Prudent leefden in harmonie en konden elk hun vrije tijd inkleden zoals zij zelf wilden, een modern huwelijk avant la lettre.
Aan deze linkerkant van de Noordstraat, vanaf de pizzeria Saramonia nr. 4 tot aan de Edestraat is er nu nog sporadisch een handelsactiviteit.
Het Bazarke is later verhuisd naast de Franco Belge en werd later Lingeriewinkel Boetiek Sheilla van de ondernemende Bertha de Taeye. Zij verhuisde met haar handelszaak naar een eigen woning annex winkel in de Nieuwstraat. Prachtige gevels op die hoek.

U kan Gabriël De Lille zien op de foto tussen zijn geliefde horloges en juwelen en als schepen van Burgerlijke stand en de gerenoveerde zaak sinds 1964 van dochter Lut De Lille. De oude foto toont de eerste handelszaak ‘horloges en juwelen De Lille’ (ze verkochten ook hoeden, sjaals en paternosters) met rechts Auguste Blomme, koloniale waren.

De andere foto toont een bijeenkomst in de kerk met links de notabelen van de gemeente en rechts de Zusters van Aalst, die toen tewerkgesteld waren in het OCMW rustoord Sint-Jozef. (Deel IV wordt vervolgd)

Link naar fotoreeks Gabriël De Lille:

https://plus.google.com/photos/116688562905656264433/albums/6016584845147993937?authkey=CJSuzo_6_vHzBQ

Met dank voor de foto’s en de informatie aan Mevrouw Lut De Lille, aan de heer E. De Lille, het Archief Maldegem. (De Noordstraat, Deel VI, Rond Gabriël De Lille, Deel IV).
Zie ook. www.bloggen.be/marianne_posman_in_maldegem/

20-08-2014 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1