Getuigenissen over 100 jaar kerk in Maldegem.

Inleiding.

Marcel Dhuyvetter werd geboren in IJzendijke,  Nederland op 23 juni 1917, ietsje meer dan 100 jaar geleden.

Hij had een broer Omer Dhuyvetter, onderwijzer Broeder Raymond  in de broederschool, Stationsstraat nummer 56. Omer was geboren op 27 juli 1922.

 Omer en Marcel waren de zonen van Engelbert Dhuyvetter, geboren in Kaprijke op 6 juni 1879. Marcel had nog een zuster Clara Dhuyvetter. Zij bleef na haar huwelijk met een Nederlander, in Nederland wonen. De  ouders Dhuyvetter waren Belgen, maar zij vluchtten naar Nederland tijdens W.O. I en op die manier werden hun kinderen in Nederland geboren. Ze kwamen pas terug naar België in 1926.

Marcel Dhuyvetter deed zijn legerdienst vanaf 25 februari 1937. Hij was toen een jonge twintiger op de vooravond van de wereldoorlog. Hij nam deel aan de 18-daagse Veldtocht  van 10 mei tot 28 mei 1940, tegen de Duitsers en werd door hen gevangen genomen. Hij is dus oud-strijder.

Marcel Dhuyvetter was postbode vanaf 1950 in Maldegem, hij had diverse ronden doorheen de gemeente, eerst met de fiets, later met de auto. Hij koestert mooie herinneringen uit zijn lange loopbaan.

Hij trouwde  met Irma De Kezel  in 1942. Pastoor Sies zegende het huwelijk in.

Pastoor Sies is geboren als Franciscus Sonneville op 18 juli 1870 in
Destelbergen. Vader Charles en moeder Pauline Vereecken hadden een boerderij in de Kerkstraat. Franciscus was de tweede oudste van  zes kinderen. Vader vond dat zijn zoon niet geschikt was voor de zware boerenstiel. Hij mocht studeren aan het college in Eeklo. In 1893 werd hij priester gewijd en mocht hij onmiddellijk aan de slag als subregent aan het Sint-Antoniuscollege in Ronse. In 1897 werd hij aangesteld als onderpastoor in Wichelen. Over die periode is niet veel gekend, hij zweeg daar liever over. Wat we wel weten is dat hij enkele jaren uit zijn ambt gestapt is en handelaar in boter en eieren werd. Hij zei ooit over zijn periode in Wichelen: "Daar heb ik mijne stiel geleerd!" Hij bedoelde daarmee eigenlijk: ‘Ik heb daar leren pensen (stropen)!’ Op 7 februari 1918 werd hij aangesteld als pastoor in Watervliet, hij verbleef er 28 jaar! Hij overleed er op 5 december 1946. Hij ligt begraven op het kerkhof van Watervliet. In Watervliet kreeg hij de naam "Sies". Hij was een volksvriend, een fratsenmaker maar geen clown! Hij nam het vooral op voor de armen. Sies was heel gekend als penser (stroper) en jager, samen met de "grote" boeren. Veel van het wild dat hij schoot of uit zijn netten en stroppen haalde deelde hij met de behoeftigen. Het gebeurde wel eens dat hij 's morgens vroeg uit de polder kwam met een haas of een konijn, hij bond dat onder zijn soutane en zo deed hij de vroegmis! Hij had het hart op de tong en gaf menige gierige rijkaard een veeg uit de pan. Regelmatig kwam hij in aanvaring met zijn oversten. Het geld dat hij ophaalde met St.-Pieterspenning hield hij in Watervliet. "Rome, dat is veel te ver", zei hij daarover. Het boek over zijn leven in Watervliet,  geschreven door de Watervlietnaar Jef De Paepe, staat vol van anekdoten. Hierop is de belevingswandeling "Op stap met Paster Sies" van Norbert De Coster ontstaan.

In 1944 zetten de Duitsers Watervliet onder water en het echtpaar Dhuyvetter moest te voet met het kleine kindje Paula op de arm, door ’t water vluchten naar Waterman-Oudeman. In Maldegem woonden zij in de Vakekerkweg 64, later in de Politieke Gevangenenlaan, Maldegem. Zij vierden hun 67^ste huwelijksverjaardag met de hele familie. Het spreekt vanzelf dat Marcel nog altijd zijn echtgenote mist.

Marcel Dhuyvetter en Irma De Kezel  hadden drie dochters Paula (Watervliet, 26 08 1942), Christiane (Watervliet,16 10 1947) en Marleen (Eeklo, 07 03 1955) en de nakomelingen vormen vijf generaties: Ann en Philippe Debbaut, Veerle Landuyt, Thomas, Simon en Lien Swankaert.

Vierde generatie: Nicolas en Mathieu Deligne, Meghan Debbaut, Naomi, Massimo en Matteo Dhont.

In juni 2017 werd Tiesj Waerniers geboren als schitterend achterkleinkind – verjaardagscadeau voor zijn 100-jarige overgrootvader.

Vijfde generatie: Axelle en Vince Mouton, kleinkinderen van Veerle Landuyt. 

Marcel werd katholiek opgevoed en geloof en kerk bleven zijn leven en zijn gezin beïnvloeden. Hij ging naar de zondagsmis, de kinderen werden gedoopt, deden hun communie en trouwden in de kerk. Toen was dit de normale gang van zaken. De meeste oudere mensen zijn nog verbonden met de kerk door hun opvoeding. Hij is gestopt met de kerkgang toen hij negentig jaar werd en volgt nu de eredienst op de VRT.

Als 100-jarige kan hij terugblikken op een mooi en lang leven. Geloof en kerk waren verbonden met het dagelijks leven. Nu is de kerkgang en het geloof fel verminderd door allerlei omstandigheden en misschien ook wel wat door de achterhaalde visie van de paus en zijn omgeving die zich te weinig kunnen of mogen aanpassen aan de wijzigingen in de samenleving. Vroeger werden soms jonge mensen gedwongen door hun familie om priester of nonneke te worden. Zij waren de eersten later om hun roeping te wijzigen. Anderen volgden een roeping met verkeerde bedoelingen, met alle gevolgen van dien, niemand heeft daar echt grip op.

Marcel brengt een belangrijke, vredelievende  boodschap naar de ander: ‘Leer de anderen te aanvaarden zoals ze zijn, godsdienst, politiek, kleur, ras, afkomst, uiterlijk, kledij  mogen geen rol spelen. Als iedereen zijn best doet om met elkaar overweg te komen, dan zijn er geen problemen, geen ruzies, geen vetes en geen oorlogen.

Als 100-jarige kan je enkel dankbaar en tevreden zijn met het geluk in het leven, omringd door kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen.

Getuigenissen over 100 jaar kerk. Foto's  Els Stevens. Tekst M. Posman

26-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

25-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

E.H. Pastoor-Moderator en Ere-deken 

Stefaan DE PAEPE 

neemt afscheid van Groot-Maldegem eind september 2018.

https://photos.app.goo.gl/5u6DGndhgnDT4BVEA

Hij werd geboren in Gent op 29 oktober 1946, werd licentiaat Toegepaste Theologie, gaf les en was onderpastoor in Eeklo, was proost van de Arbeidersbeweging in Sint-Niklaas en was pastoor-deken in Ledeberg.

Hij kwam in Maldegem op 21 april 1996. Hij was de parochieherder van de Sint-Barbaraparochie in Maldegem op 6 mei 1996,  van de Sint-Vincentius à Paulo-parochie in Kleit op 6 februari 2000, van de Sint-Adrianusparochie in Adegem op 30 december 2008, van de Sint-Jozefsparochie in Maldegem-Donk op 2 april 2018 en van de Sint-Petrus en Paulusparochie Middelburg op 2 april 2018 tot begin september. Een zware taak.

Op zijn eigen, rustige manier leidde deze vriendelijke, rijzige priester tweeëntwintig jaar lang alle erediensten, aanvankelijk in de Sint-Barbarakerk van Maldegem en later in alle kerken van Groot-Maldegem. Elke eredienst droeg zijn stempel, sereen, ingetogen, medelevend, vrolijk en blij voor de kinderen. Hij legde het evangelie uit op zijn eigen manier, soms met een kwinkslag, maar zeer duidelijk. Naargelang de situatie paste hij zich aan. Hij was aanwezig bij alle evenementen in de diverse parochies, hij bezocht de zieken, hij stond de mensen bij in hun verdriet en hij was aanwezig op bijeenkomsten van verenigingen. Hij was een baken voor velen. Met onze uitstekende parochieherder verliezen velen een houvast. Hij laat een leegte achter in alle parochies maar Maldegem zal ook zijn opvolger. E.H. Luc Mertens verwelkomen midden oktober.

Elke parochie wordt gedragen door de priester, de parochieploeg, de kerkraad en een heel team medewerkers. De parochies zullen hem missen. Voor meer informatie, raadpleeg de Jaarboeken Ambacht of het kerkarchief en bekijk de filmpjes van Noël Ryheul met de glimlach.

Vaart wel…. in het Woon en Zorgcentrum Eke-Nazareth, dichterbij uw geboortestad.

We citeren Manu Verhulst:  ‘De priester is vandaag een zeldzaam exemplaar, tevreden en gelukkig in een wereld van ‘nooit genoeg’. Zijn vrede zit vanbinnen, in de binnenkamer van zijn hart als hij luistert naar Zijn Heer en Vriend. En elke avond mag Hij hem na bidden: “Hij die mij gezonden heeft, is altijd bij Mij. Hij laat me nooit alleen.” (Joh. 8, 29).

Op 30 september 2018 wordt afscheid genomen met de medewerking van de vijf Maldegemse parochies. Foto ‘Kerk en Leven’. 

https://photos.app.goo.gl/5u6DGndhgnDT4BVEA

Verwoord. M. Posman. Foto's internet, Els Stevens en M.J. De Clerck.

25-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

25-05-2018

“Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel  2. Het is nu wel zo dat de parochiepriesters in Maldegem en in andere dorpen, het gedurende de eerste helft van de vorige eeuw niet echt moeilijk hadden om de evangelische boodschap te verspreiden. De parochianen waren gelovig, godvrezend  en hadden respect voor de geestelijken. Het grootste deel van de bevolking was arm Een bemerking van Remi De Roo stemt tot nadenken. Remi, Jozef, René De Roo, geboren in Brugge op 12 11 1929, opgegroeid  in Vake  gaat al heel zijn leven naar de zondagsmis. Toen hij klein was trokken hij, zijn broers en zussen te voet naar de kerk, later met de fiets en dat is zo gebleven tot op heden. Nog heel wat buren en kennissen gaan naar de kerk, maar dit zijn oudere mensen. Het geloof en de kerk hoorden vroeger bij de opvoeding, bij het onderwijs en het dagelijkse leven, zegt Remi. Geloof was een houvast. De laatste jaren merk je toch wel heel duidelijk dat de kerkgang afschrikwekkend snel achteruitgaat.    De jongere generaties interesseren zich niet meer voor de kerk, zij zijn niet meer gelovig, hoewel ze wel hun kinderen laten dopen, hun communie laten doen, naar katholieke scholen laten gaan of toch ‘godsdienst’  laten volgen. Sommige jonge mensen trouwen nog in de kerk maar heel veel uitvaarten grijpen plaats in troosteloze zalen van een begrafenisondernemer. Op een of andere manier hebben veel mensen liturgie afgezworen, de kerkelijke rituelen zeggen hen niets meer. Een groot deel van het Vlaamse cultuurpatrimonium gaat op die manier aan hen voorbij. Het erfgoed, de eeuwenoude rituelen raken in de vergeethoek, wat wel heel jammer is. De lichamelijke kenmerken worden doorgegeven in het nageslacht, de liefde en de herinneringen blijven bewaard maar het geestelijk erfgoed wordt niet meer geërfd, wat toch betreurenswaardig is. (R De Roo) In het Liber Memorialis ecclesiae et parochiae Sanctae Barbarae, Maldegem noteerde sinds 1872 elk parochiepriester, pastoor/deken de verwezenlijkingen tijdens de ambtsperiode. De parochieherders van Maldegem waren stuk voor stuk, ondernemende mensen die het goed voor hadden met alle lagen van de bevolking. Aan de ene kant waren er de adel, de burgerij, de landeigenaars, de welstellende klasse waartoe de priester door zijn studies en opleiding eigenlijk ook hoorde en die hij ook nodig had om het lot en de levensomstandigheden van het grootste deel van de bevolking van Maldegem, de armen, de ongeletterden een hoger niveau te bezorgen en allen dichter tot elkaar te brengen, zodat Maldegem grotendeels eensgezind en overwegend katholiek kon blijven bestaan en bloeien. Eind 19de eeuw en begin 20ste eeuw ontstond ook in Vlaanderen de industriële revolutie. In de steden Gent, Aalst maar ook in Eeklo en Waarschoot ontstonden textielweverijen en spinnerijen waar soms duizenden mensen werkten, mannen, vrouwen en heel veel kinderen, in mensonterende situaties. De werkomstandigheden waren erbarmelijk, soms barbaars en de lonen waren zeer laag. Men kon spreken van echte uitbuiting. De arbeiders groepeerden zich om tegen de uitbuitingen te strijden, de eerste syndicaten van socialistische inslag ontstonden. Denk maar aan priester Adolf Daens die zich het lot van de fabrieksarbeiders aantrok op het eind van de negentiende eeuw en op felle weerstand stootte van de bezittende klasse, gesteund door de kerk. De clerus die zich meestal ophield in de burgerij zag de bui hangen en sommigen zagen de noodzaak in dat ze ook iets moesten doen voor de arme werklieden en het boerenvolk. Een stap naar ontvoogding. Historiek. 19de eeuw. Pastoor Emmanuel Verstraete (Eeklo 1824 - Maldegem 8 juni 1888) had zich naast zijn ambt als zielenherder, vooral toegespitst op het katholiek onderwijs in Maldegem, ten koste van het bloeiend gemeentelijk onderwijs dat op die manier werd gedwarsboomd wat een blijvende kloof creëerde tussen katholieken en liberalen in ons dorp. De godsdienstlessen in het officieel onderwijs stonden op een laag pitje en dat strookte niet met de idealen van de parochieherders. Kennis van religie is levensnoodzakelijk om alles wat in de wereld gebeurt te begrijpen. De eerste Zusters Maricolen landden in Maldegem, onder leiding van Moeder Ida. In het begin gaven de zusters les in de zondagsschool. In datzelfde jaar kochten Kanunnik Andries en pastoor Teurrekens (pastoor van 1880 – 1888) een stuk grond aan de Markt en in 1874 werd de eerste steen gelegd van het KLOOSTER dat nu nog het gezicht van de Maldegemse markt bepaalt. In 1875 voldeed de school aan alle eisen. In 1885 werd er een mandenschool opgericht om arme meisjes op te vangen. Ze kregen wat les en werden intussen aan ’t werk gezet en voor hun werk betaald. Bron Jaarboeken Ambacht, boek Parochiaal Leven en Liber Memorialis.  Tekst Marianne Posman.  Foto M.J. De Clerck. (2) (wordt vervolgd).

25-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

MARIANNE POSMAN brengt: “Getuigenissen over 100 jaar kerk” in Maldegem.

“Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel 3.

Historiek. 19^de eeuw.

Nico Vercruysse (1937) getuigt: ‘Ik was de zoon van Medard Vercruysse en Alice De Lille. Wij woonden in een melk- en kaaswinkel tijdens mijn jeugdjaren naast de huidige Spar De Linde op de Marktplaats in Maldegem. Ik liep school in de Broederschool en aangezien de woning van mijn ouders geen tuin had, mocht ik op straat spelen en ’s zondags ging ik naar de patronage, het Vakantie Patronaat (V.P.) op de hoek van de Mevrouw Courtmanslaan, rechtover de ingang van het Koninklijk Atheneum waar men kinderen op zondag aangenaam en godvruchtig bezighield en waar geturnd werd en waar toneeltjes werden opgevoerd enz. Heel wat gebouwen in Maldegem werden opgetrokken voor de armen, de jeugd, de verenigingen enz… met gelden en giften van en aan de kerk’

Na het overlijden van Pastoor Emmanuel Verstraete op 8 juni 1888 werd de 54-jarige dynamische en welgestelde priester Henricus Bouckaert (Waarschoot 01 01 1834 – 16 11 1911) als pastoor ingehuldigd op 12 juli 1888 in Maldegem. De Maldegemse Sint-Barbaraparochie had het geluk dat E.H. Henri BOUCKAERT er tot pastoor benoemd werd. Pastoor Bouckaert was een gefortuneerd man met een duidelijke plan om zijn fortuin ten dienste te stellen van de Maldegemse bevolking. Pastoor Bouckaert had zijn strepen al verdiend in Gentbrugge. Hij had kasteelheer Philippe Van de Velde gevraagd om een ‘Hospice’, een hospitaal en rustoord te bouwen voor de zieke en arme bevolking. Vanaf 1881 kwam het ‘gesticht’ of ‘hospice’ Sint-Joseph in gebruik, onder leiding van de Zusters van Waarschoot. Het Sint-Joseph Hospice werd de voorloper van AZ Maria Middelares Gent! Uit dankbaarheid bestaat er in Gentbrugge, een Henri Bouckaertstraat.

E.H. Henricus Bouckaert stortte zich onmiddellijk op het onderwijs voor klein en groot in het centrum en op het platteland in Maldegem. Hij kocht in 1888 een enorm stuk grond aan Juffrouw Storme en aan de kinderen van Himschoot, in de huidige 39e Linielaan 4, Maldegem en liet er een schoolvleugel met acht klassen bouwen achterin aan de nieuwe buurtweg. In 1889 konden de Broeders Hiëronymieten van Sint-Niklaas lesgeven in de ‘BROEDERSCHOOL’. E.H. Henricus Bouckaert liet ook ‘HET BROEDERHUIS’ optrekken voor de broeders-onderwijzers.

Toen alle broeders overleden of vertrokken waren konden vanaf 2004 de Maldegemse verenigingen voor hun activiteiten terecht in Het Broederhuis. De nieuwe accommodatie moest de leemte opvullen die er kwam na het wegvallen van De Gilde als parochiecentrum.  De vzw Dekenale Werken van het dekenaat Maldegem kreeg een erfpacht op de gebouwen van de gebroeders Hiëronymieten aan de 39ste Linielaan. Ook de vroegere kapel werd verbouwd. De ruimtes zijn in de eerste plaats bedoeld voor de parochiale verenigingen, maar ook anderen kunnen er al dan niet eenmalig gebruik van maken.

In 1890 liet pastoor Henricus Bouckaert een PATRONAGE OF GILDEHUIS voor jongens bouwen in de tuin van de broederschool, nu de refter en het bijgebouw van de lagere school bovenbouw De Ark II. De patronage liep tot aan de garage van Aloysius of Aloïs Elias, aanvankelijk smid later mecanicien en garagehouder en verdeler van het automerk Ford, na W.O.I., in de Voorstraat 7, vanaf 1936 de Mevrouw Courtmanslaan genoemd. De dochter van Aloïs, Madeleine Elias en haar echtgenoot August Standaert hadden er jarenlang een prachtige villa. Nu staan er op het domein Elias, o.a. vier rijhuisjes van Hyboma rechtover het Koninklijk Atheneum en op de hoek een flatgebouw.

Velen herinneren zich nog de patronage. Activiteiten zoals sport, spel, zang, toneel en godsdienst voor jongens grepen er plaats. Die patronage werd uitgebreid door de opvolger van H. Bouckaert, namelijk pastoor Petrus Van Loo in 1911. Het gebouw is afgebroken voor de aanleg van de Kanunnik Andrieslaan, een verbindingsstrook pas ontstaan tijdens de jaren dertig onder het bewind van de Familie De Lille. Van de tuin van de Broeders en de Broederschool nu speelplaats lagere school De Ark van de Zusters Maricolen, kon men naar die patronage.

De patronage verloor ook haar functie in 1930 met het ontstaan van talrijke jeugdbewegingen in Maldegem. Dank zij die scholen, die recreatiezalen enz. had de kerk invloed op de bevolking. Naast de Broederschool, het Broederhuis en de Patronage realiseerde Pastoor H.  Bouckaert nog talrijke projecten.

Bron: Boek Parochiaal Leven en Liber Memorialis. Tekst Marianne Posman. Fotograaf Els Stevens (broederhuis). (wordt vervolgd).

24-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

 “Getuigenissen over 100 jaar kerk in Maldegem.”  Deel  4.

Historiek. 19^de eeuw. 

Pastoor Henricus Bouckaert was door God gezonden in Maldegem, hij bracht veel veranderingen ten goede. 

Hij zorgde voor uitbreiding van het katholiek onderwijs en voor nuttige vrijetijdsbestedingen voor klein en groot.  

Denise Verplaetse (15 11 1925) getuigde: ‘Ik ben opgegroeid in het weeshuis in Maldegem. Mijn moeder stierf heel vroeg en de familie kon al mijn zussen en broers niet opnemen. Ik kwam terecht in het weeshuis. We werden er goed begeleid en opgeleid. Ik leerde de schrijnwerker Denys Van Haecke kennen en samen hebben wij een mooi gezin grootgebracht in de Speyestraat in Maldegem.’

Bovendien liet Pastoor Henricus Bouckaert in 1890 een weeshuis bouwen naast het bestaande klooster dat dateerde van 1874. Je kan dat nog zien aan de verschillende gevelstenen vooraan. De prentkaart van het klooster dateert van 1909, er was nog geen Nieuwstraat aangelegd, achteraan staat de Molen en er rondom waren velden, boomgaarden en moestuinen. Het klooster is in 2018, 128 jaar oud en een beschermd gebouw, het blijft een deel van het marktgezicht. 

De wezen van het weeshuis verlieten het klooster als ze werk vonden of als ze trouwden, sommigen hadden levenslang een familieband met de zusters en met elkaar. Velen herinneren zich Jeanneke, die levenslang in het klooster bleef wonen, als keukenhulp en manusje van alles. Zij was een overblijfsel van het voormalige weeshuis.

De kapel in de 39e Linielaan naast de Broederschool dateert van 1900. De gedenksteen in de achtergevel vermeldt: "Ter ere van de Heilige Antonius van Padua” E.H. H. Bouckaert, pastoor, Maldegem, 25 juni 1900". In 2004 kreeg de kapel een herbestemming als polyvalente ruimte voor het parochiaal verenigingsleven en dit onder de benaming van ‘Het Broederhuis’.

In 1894 richtte E.H. H. Bouckaert een school op in het Vossenhol met een huisje voor de lesgevende religieuze(n). De kinderen werden nu ook onderwezen op het platteland. Zij moesten die lange voettocht naar het centrum niet meer ondernemen. Duizenden kinderen van toen nog heel grote gezinnen liepen er school. Sommige ouders verkiezen een klein wijkschooltje i.p.v. mastodonten voor hun kinderen . Het gebouw staat er nog, het is dus (1894 – 2018) 124 jaar oud en is nog altijd een gegeerd wijkschooltje voor de lagere schoolkinderen uit de buurt. Er naast is een kapelletje.

E.H. H. Bouckaert liet een kant- en borduurschool voor de meisjes bouwen, boven de poort van een woning in de smalste strook vooraan in  de Noordstraat, eigendom van de Kerkfabriek. Het huis en de poort zijn er nog, de poort geeft toegang tot de tuin van de dekenij/pastorij. Heel veel meisjes kregen er wat godsdienstonderwijs terwijl ze leerden kantklossen en effectief borduren van ’s morgens tot ’s avonds tegen een klein uurloon. Volgens talrijke bronnen was dit een verdekte vorm van kinderarbeid. 

Bron: Boek Parochiaal Leven en Liber Memorialis. Tekst Marianne Posman.

Prentkaart 1909 internet.

Fotograaf Els Stevens : Vossenhol, schooltje 123 jaar oud en kapelletje. 

23-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

 “Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel  5.

‘Getuigenissen over 100 jaar kerk’, toont aan dat de kerk altijd een grote rol heeft gespeeld in de samenleving. Nu krijg je vaak opmerkingen van ‘ongelovigen’ of hoe je hen ook noemt, over die kerk en die gemeenschap, alsof alle kwaad van sommige bedienaars komt en dat de kerk geen recht zou hebben op staatssubsidies. 

Historicus en Maldegemnaar André Posman (02 08 1946) oordeelt anders: 

‘De bedienaars van de eredienst krijgen een karig loon. Indertijd had ik een goede vriend die priester was en hier en daar pastoor en hij verdiende geen 15 000 BF. dat was nog geen 400 €. Ik had toen met een gelijkwaardig universitair diploma een pak meer. Hij huurde ook nog een huis, als ik me niet vergis... De lekenhelpers die in de gevangenis in naam van het humanistisch verbond, een pendant van de loge, helpen en dies meer, krijgen ook een loon. Het zit zo, dat na het verlies van de kerkelijke goederen tijdens en na de revolutie, Napoleon dit goed maakte door de geestelijken door de staat te betalen.

Godsdienst is cultuur en dat mag gesubsidieerd worden, zoals klassieke muziek, muziekscholen, scholen in het algemeen, sport enz. De loge moet daar zo geen grote mond over opzetten. Kwestie is, dat de kerk nog altijd een zeer groot patrimonium heeft, dat eigenlijk beschouwd wordt als een nationaal patrimonium, dat wordt onderhouden door de staat, maar het beheer van dat onderhoud is meestal nog in handen van de geestelijkheid. Dat zal nu veranderen, aangezien de pastoors uitsterven... Er zijn daar allemaal wetten voor, misschien eens zoeken op internet?

E.H. H. Bouckaert (01 01 1834 – 16 11 1911) liet een kant- en borduurschool voor de meisjes bouwen, boven de poort van een woning in de smalste strook van de Noordstraat, Maldegem. Die kantschool werd vanaf 8 januari 1929 tot 1961 de ‘Middelbare Landbouwhuishoudschool’ waar vele dochters uit de landbouwsector, opgeleid werden tot goede huisvrouwen van boerderijen, ze volgden er landbouw en huishoudkunde. Juffrouw Clara De Smet uit de Mevrouw Courtmanslaan maar ook de onderpastoors E.H. De Letter, Baes, Boënne, Van de Geuchte en Pieter Geerts (1944 – 1952) gaven er les. Toen de ‘Familiale’ richting voor meisjes opgericht werd bij de Zusters Maricolen, had die Middelbare Landbouwhuishoudschool geen toekomst meer. De school stond leeg. De Chiromeisjes kwamen er wel eens terecht op zondag bij regenweer.

De Broederschool, opgericht door E.H. H. Bouckaert werd onder de bescherming van Sint-Antonius geplaatst. Op 29 augustus 1898 werden de school, de patronage en het broederhuis door de pastoor verkocht aan de broeders Hiëronymieten. In de jaren 1920 en in 1932 en 1941 werden de schoolgebouwen uitgebreid en werd de schoolvleugel met een verdieping verhoogd.

Gaan we even terug naar ‘De Gilde’.

In het ‘Parochiale Leven’ van het Ambacht, p 82 e.v. kan je de volledige geschiedenis lezen van de Katholieke, Vrije Burgersgilde en in ’t kort komt het neer op het volgende.

De Werkmansgilde was een vereniging van arbeiders die werd opgericht in 1889 en ze kende toen al 1000 leden. De leden hielden aanvankelijk vergaderingen in de borduurschool in de Noordstraat. In 1892 richtte Pastoor Bouckaert (1834 – 1909) een vereniging op, de ‘Burgersgilde’. Het was zijn bedoeling om deskundigen t.t.z. katholieke kiezers te vormen en hen amusement, activiteiten en feesten te bezorgen. Om te mogen kiezen moest je niet alleen geld en eigendom hebben, maar moest je ook kunnen lezen en schrijven. Alle standen werden verenigd in ‘De Gilde’, de boeren, de burgers en de arbeiders. Zowel de neogotiek, die in Sint-Lucas in Gent werd uitgevonden en gedoceerd aan de architecten, als dit samengaan van alle standen in één sociaal-culturele vereniging, was helemaal geïnspireerd door de encycliek Rerum Novarum van paus Leo XIII. Daarin veroordeelde de paus het liberalisme en alle vormen van materialistisch socialisme, omdat dit neerkwam op onchristelijke broederstrijd, de klassenstrijd. Hij wilde naar het voorbeeld van de middeleeuwse 'gotische' ambachten iedereen, meesters en knechten, ondernemers-fabrikanten en arbeiders in de fabrieken, in één vereniging, nl de christelijke corporatie. Pastoor Bouckaert  was blijkbaar doordrongen van die nieuwe christelijke op oude leest geschoeide ideologie.

In 1896 bouwde Pastoor H. Bouckaert ‘‘DE GILDE’’ voor o.a. de vereniging de ‘Burgersgilde’ om ‘geletterde’ kiezers te vormen. Het was een achterin gelegen indrukwekkend neogotisch bakstenen gebouw, in de Stationsstraat 60, die 105 000 frank kostte, waarvan hij zelf 80 000 frank betaalde. De katholieke burgemeester in die tijd, van 1890 tot 1903 was Hippoliet Cuelenaere, Hereboer en grondbezitter in Broekhuize, medestichter van ‘De Gilde’. Het gemeentelijk beheer was katholiek dus Pastoor Bouckaert werd ten volle gesteund bij zijn initiatieven.

Pastoor Henricus Bouckaert zorgde voor een heel patrimonium op korte tijd. Hij verdient een gedenkteken of straatnaam in Maldegem.

Dank zij de ondernemingszin van Pastoor Bouckaert draaiden de Maldegemse handelszaken en de aannemers op volle toeren. 

Dank zij de kerk en de verwezenlijkingen van veel parochiepriesters deden heel wat Maldegemnaars jarenlang gouden zaken. Bijna alle gebouwen opgericht dank zij de initiatieven en de financiële middelen van de parochiepriesters en de gelovigen hebben meer dan een eeuw de tijd getrotseerd, jammer genoeg ging De Gilde tegen de vlakte in 2017 en de Sporthal Van Cauteren ondergaat hetzelfde lot in 2018.

Bronnen: Jaarboeken Ambacht, Verstraete L., Honderd jaar Broederschool, boek Parochiaal Leven en Liber Memorialis. Foto Gilde, internet. Tekst M. A. Posman. (wordt vervolgd).

22-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

 “Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel 6.

W. VD W. getuigt (03 10 1931): ”Het ontspanningsleven van de werkmens en heel vaak ook van de werkgever speelde zich af in en rond de Gilde, in de volksmond de ‘Burgersgilde’. Eerst en vooral werd er frequent vergaderd in een bovenzaaltje van de Gilde, er werden allerlei activiteiten gepland met de vereniging, een tentoonstelling, een dansavond, een avondscholing, een toneelopvoering enz. We dronken daarna een pintje of een koffie in het café van de Gilde. Het was voor ons een verademing om eens samen te komen, te babbelen en te organiseren in een gekend en vertrouwd milieu in het centrum.”

‘De Gilde’ opgetrokken dank zij Pastoor H. Bouckaert groeide en bloeide meer dan een eeuw lang en speelde een belangrijke rol in het sociaal leven van de meestal katholieke Maldegemnaren. De gekende Zusters Cromheecke van de borduurschool huurden aanvankelijk een groot bovenlokaal in ‘De Gilde’ om er hun ‘kantlessen’ te geven. Alle activiteiten van meestal katholieke verenigingen of jeugdbewegingen, vergaderingen, opleidingen, spreekbeurten en toespraken van politici grepen er plaats. De broederschool hield er de ‘plechtige prijsuitreikingen’ van de scholieren op het einde van elk schooljaar. Alle jeugdbewegingen konden er filmvoorstellingen volgen, toneelgroepen en muziekmaatschappijen werden aangetrokken om er te repeteren en op te treden. Er was zelfs een gekend ‘Gildeorkest’ met bekende namen: dirigent Paul Standaert, Gaston en August Standaert (viool), muzikanten Lieve en Wies Missiaen, Roger Janssens, Gerard Wieme, enz. Talrijke anderen tentoonstellingen, rouwmaaltijden, kaartnamiddagen, huwelijksfeesten, boeken- en handelsbeurzen, dansavonden of fuiven, allerlei feesten enz … trokken massa’s bezoekers. Kortom de Gilde werd een trefpunt voor het grootste deel van de meestal katholieke Maldegemse bevolking en werd een goudmijntje voor heel wat Maldegemse zaakvoerders en een interessante broodwinning. Velen konden er ook daadwerkelijk werken, hetzij als vrijwilliger hetzij als bediende. Henri Bouckaert ging op rust toen hij zesenzestig werd. Hij trok in een nieuwe woning in de Stationsstraat nummer 64, laatst bewoond door metser Willy Vermeersch (14 01 1937) en Pharaïlde Vercruysse (07 07 1945). Dit huis werd enkele jaren geleden  afgebroken en verkocht door de kerkfabriek om toegang te verschaffen naar de garages van het nieuw flatgebouw naast de voormalige woning van Dokter Honoré Dhondt (10 11 1881) en Emma Vanhyfte en dochters, Stationsstraat 66, nu kinderdagverblijf en in nr. 58  de praktijk van de opvolgers van Dokter Van Reybroeck (nu nieuwe artsenpraktijk), ingang van De Gilde nr. 60, Kinderopvang Steyaert nr. 62, woning van H. Bouckaert, afgebroken en nu nieuw flatgebouw: nr. 64. Henri Bouckaert werd lid van de Kerkraad en hield een oogje in ’t zeil. Hij moedigde zijn opvolger Pastoor Petrus Van Loo aan om een nieuwe kerk te laten optrekken. Pastoor Van Loo  had immers in zijn vorige parochie, in Knesselare een nieuwe kerk laten bouwen. Bronnen: Boek Parochiaal Leven. (wordt vervolgd).

Tekst Marianne Posman.

Foto Geert Standaert.

Bijlagen:
Gildeorkest 1945.jpg verkleind.jpg (68.1 KB)   

Getuigenissen 100 Jaar Kerk en Leven in Maldegem. Deel 7.

‘De Gilde’, opgetrokken dank zij Pastoor H. Bouckaert groeide en bloeide meer dan een eeuw lang en speelde een belangrijke rol in het sociaal leven van de katholieke Maldegemnaren. De gekende zusters Cromheecke huurden aanvankelijk een groot bovenlokaal in De Gilde om er hun ‘kantlessen’ te geven.

Alle activiteiten van katholieke verenigingen, vergaderingen, opleidingen, spreekbeurten en toespraken van politici grepen er plaats. De broederschool hield  er de ‘plechtige prijsuitreikingen’ van de scholieren. Alle jeugdbewegingen konden er filmvoorstellingen volgen, toneelgroepen en muziekmaatschappijen werden aangetrokken om er te repeteren en op te treden.  Tentoonstellingen, rouwmaaltijden, kaartnamiddagen, huwelijksfeesten, boeken- en handelsbeurzen, dansavonden of fuiven, de plechtige prijsuitreikingen van de broederschool, allerlei feesten, bals enz. … trokken massa’s bezoekers. Kortom ‘De Gilde’ werd een trefpunt van het grootste deel van de meestal katholieke Maldegemse bevolking, en werd een goudmijntje voor heel wat Maldegemse zaakvoerders en een interessante broodwinning. Velen konden er ook daadwerkelijk werken, hetzij als vrijwilliger hetzij als bediende.

20^e eeuw.

Henri Bouckaert ging op rust toen hij 66 werd. Hij trok in een nieuwe woning in de Stationsstraat nummer 64 - laatst bewoond door metser Willy Vermeersch (14 01 1937) en Pharailde Vercruysse (07 07 1945). Dit huis werd enkele jaren geleden  afgebroken en verkocht door de kerkfabriek om toegang te verschaffen naar de garages van het nieuw flatgebouw naast de voormalige woning van Dokter Honoré Dhondt (10 11 1881) en Emma Vanhyfte en dochters, Stationsstraat 66 nu kinderdagverblijf en in nr. 58  de praktijk Dokter Van Reybroeck (nu nieuwe artsenpraktijk), ingang van de Gilde nr. 60, Kinderopvang nr. 62, woning van H. Bouckaert, afgebroken en nu nieuw flatgebouw: nr. 64.

Henri Bouckaert werd lid van de Kerkraad en hield een oogje in ’t zeil. Hij moedigde zijn opvolger Pastoor Petrus Van Loo aan († 9 april 1926) aan om een nieuwe kerk te laten optrekken. Pastoor Petrus Van Loo  had immers in zijn vorige parochie, in Knesselare een nieuwe kerk laten bouwen. Die bouwplannen voor een nieuwe kerk in Maldegem ontketenden een enorm verzet o.a. van uitgever-drukker-schrijver-politicus Victor De Lille en burgemeester-arts-brouwer Désiré Van Mullem. Pastoor Van Loo gaf onbaatzuchtig de bouwplannen op om andere doelstellingen te verwezenlijken.

In 1907 werd een afdeling van de school van de Zusters Maricolen opgericht in Strobrugge, samen met een kapel. De zusters gaven er les en hadden een goede band met de inwoners van de wijk. O.a. Zuster Amelberga gaf er les van 1945 tot 1961, later waren er minder zusters en stonden Juffrouw Clarysse Van Landschoot, Anna en Laura Standaert, Louisa Gailliaert, Nelly Inghelram en zovele andere onderwijzeressen voor de klas. In 1965 verdween de kapel met de aanleg van de nieuwe bruggen over het Schipdonkkanaal en het Leopoldkanaal maar dank zij de inzet van Broeder Edward Van den Abeele, onderpastoor Antoon Van Cauteren, de giften van de bewoners en de medewerking van bereidwillige vaklui werd een fraaie kapel opgetrokken, naar het plan van architect Laurent Cromheecke. De inwijding greep plaats op 1 mei 1967 met een ‘processie’ vanuit het Jeugdhuis en er werd een mis opgedragen in de kapel, massaal bijgewoond door de bewoners van de wijk. Zie www.camob.be van Noël Ryheul.

Petrus Clemens Van Loo behield de al eerder gestichte organisaties maar breidde uit:

-      Pensioenkassen voor mannen en vrouwen (met o.a. de St.-Antonius- en St.-Barbaragilde) waren een hele stap vooruit naar sociale rechtvaardigheid.

-      Hij stichtte een koksschool, waarschijnlijk alleen voor meisjes.

-      In 1904 liet hij de patronage voor de mannelijke jeugd herinrichten.

-      Hij liet een zaal bouwen voor ‘De Gilde’ (1909) die in 1911 ingehuldigd werd en die een blijvend succes kende dank zij de vele verenigingen en organisaties. De volwassenen konden er terecht, ouderen en jongeren, en raakten uit hun isolement.

-      Hij schreef een onuitgegeven geschiedenis van de parochie.

-      Hij schreef een brochure over de noodzaak voor een nieuwe kerk in Maldegem.

-      In 1920 kreeg hij toelating om zijn onderpastoors met de fiets te laten rijden …

Op 14 oktober 1914 hadden de Duitsers Maldegem bezet maar de kostbaarheden uit de kerk waren al verhuisd naar Eede.

Tijdens Wereldoorlog I (1914 - 1918), tijdens de Duitse bezetting van Maldegem, begeleidde de parochiepriester zo goed mogelijk zijn uitgehongerde parochianen.

-      In 1918 werd de kerk herschilderd, vlak na de oorlog.

-      In 1920 werd het orgel hersteld.

-      In 1922 – 1923 restaureerde hij het koor van de kerk.

-      In 1925 werd zijn 25 jaar pastoorschap uitbundig gevierd.

-      In 1926 stierf hij en er werd enorm getreurd in Maldegem, een ingoed mens was heengegaan.

Elk parochiepriester legde een onuitwisbare stempel op Maldegem. M. Posman

Bronnen: Boek Parochiaal Leven en Liber Memorialis. (wordt vervolgd).

De Gilde stond jarenlang leeg. 

Fotograaf Gilde: Els Stevens.

20-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

MARIANNE POSMAN brengt “Getuigenissen over 100 jaar kerk”  in Maldegem.

“Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel  8. _{gebracht. Dus}

De burgemeesters van Maldegem waren op enkele uitzonderingen na, hoofdzakelijk katholieken t.t.z. leden van de toenmalige CVP,  grootgrondbezitters of edellieden die hun gronden en rijkdom verworven hadden op diverse manieren. Velen hadden zich verrijkt onder het Frans Bewind, dat antikerkelijke maatregelen trof. De kloof tussen arm en rijk was ontzettend diep tot na W.O. II. Nadien was er een opflakkering maar  nu nog verspreiden de media ontstellende berichten over de armoede overal ter wereld,  ook in ons dorp.

De Maldegemse burgemeesters vanaf 1831 waren meestal  C.V.P.ers die de activiteiten in de parochie van de parochiepriesters ten volle steunden. Misschien mag het wel gesteld worden dat de kerk de gemeentelijke politiek steunde en leidde, wat eigenlijk niet echt een taak was voor de geestelijken. Scheiding van kerk en staat was er niet voor niets. Via de politiek moest de democratie (meestal voor de burgerij) gesteund worden en de kerk moest zich bezig houden met verspreiding van de Blijde Boodschap, een boodschap van liefde, vriendschap, vrede, gerechtigheid, gelijkheid enz.

Eens scrollen over de tekst, ik heb dit van internet gehaald en blijkbaar lukt het niet op te kopi¨eren en te plakken. Excuses.

Burgemeesters Maldegem (historicus Etienne Dhont)

1.             Van 1830 tot 1885: periode van unionisme en liberaal overwicht

Met volgende burgemeesters (zie portretten foyer trouwzaal):

2.             Van 1885 tot 1933: periode van volstrekte meerderheid van de katholieke partij

Met volgende burgemeesters (zie portretten foyer trouwzaal):

(a) In 1926 waren er geen gemeenteraadsverkiezingen, aangezien slechts 1 lijst werd ingediend (met 10 katholieken en 3 liberalen).

3.             Van 1933-1944: periode van volstrekte meerderheid van de Christen Vlaamsche Volkspartij (Vlaams-nationaal)

Met volgende burgemeesters (zie portretten foyer trouwzaal):

(a) Ondanks zijn minderheidspositie bleef Hector Cuelenaere burgemeester in de periode 1933-1939, uitgezonderd van de 3 maanden dat Jozef De Lille burgemeester was in 1933.

(b) Bij de verkiezingen in 1938 behaalde de Christen Vlaamsche Volkspartij opnieuw de volstrekte meerderheid. Omwille van zijn antimilitarisme werd Jozef De Lille andermaal niet benoemd tot burgemeester. Evenwel werd thans de liberaal Maurice De Meyere in 1939 als burgemeester aangesteld, alhoewel hij geen deel uitmaakte van de gemeenteraad. In september 1944 werd hij ten onrechte geschorst door de Gouverneur, omwille

van het feit dat hij burgemeester was gedurende de oorlog.

4.             Van 1944 tot 1983: periode van katholiek overwicht

Met volgende burgemeesters (zie portretten foyer trouwzaal):

(a) Hector Cuelenaere, die in onmin was geraakt met Julien Willemarck, wilde zijn macht bestendigen via de aanstelling van zijn zoon Hippoliet als burgemeester buiten de raad. Dit was evenwel van korte duur – van september 1944 tot februari 1945 – want na hem werd Jules Goethals (Christen Vlaamsche Volkspartij) tijdelijk aangesteld als burgemeester van februari tot april 1945.

(b) Julien Willemarck was gedurende anderhalf jaar waarnemend burgemeester tot 1947, zonder evenwel officieel benoemd te worden door de Minister van Binnenlandse Zaken.

5.             Van 1983 tot 2013: periode van volstrekte meerderheid van de CVP/CD&V

Met volgende burgemeesters (zie portretten foyer trouwzaal):

6.             Van 2013 tot 2019: coalitie tussen CD&V en Groen

Met als burgemeester (zie portret foyer trouwzaal):

We bekijken de parochiepriesters verder. Na het overlijden van pastoor Van Loo in  1926, werd Pastoor Petrus Morre parochieherder in Maldegem, bijna een kwarteeuw lang (1926 - 1948). Hij had dus te maken met veel burgemeesters.

Geen eenvoudige taak. Het conservatieve  beleid verzette zich tegen de plannen tot industrialisering van Maldegem. Enkele tegenstanders hadden een visie over de tewerkstelling van de arme bevolking in Maldegem. Er waren plannen om  deze grote gemeente te industrialiseren zodat de mensen hier konden blijven wonen en werken. Door allerlei omstandigheden gingen die plannen niet door.

Pastoor Petrus Morre werd geboren in Geraardsbergen op 21 december 1870 en werd op 23 mei 1926, kort na het overlijden van zijn voorganger Pastoor Van Loo, ingehuldigd in Maldegem. Hij was toen 56 jaar oud. De onderpastoors in die tijd waren Leo Delfosse, Rufinus Brys en Edmond De Letter.

Meteen luidde zijn komst een schitterende bloeitijd van het verenigingsleven in. De bestaande organisaties werden uitgebreid met heel wat katholieke en andere genootschappen. Jeugdbewegingen voor jongens en meisjes zagen het licht en presenteerden een christelijke vorming, een bijna militaire discipline, nieuwe ideeën en vooral gezond amusement. Lange marcherende groepen jongeren die Vlaamse en religieuze strijdliederen zongen waren een vertrouwd straatbeeld in Maldegem. Toneelopvoeringen, dans- en turnvoorstellingen en concerten in De Gilde waren hoogstaande en drukbezochte evenementen waar massa’s mensen konden van genieten, vooral in de gebouwen of terreinen die de kerk ter beschikking stelde van de bevolking.  Alle priesters ijverden voor goede contacten met alle lagen van de bevolking met in het achterhoofd, vooral goede katholieke kiezers te vormen. 

Het was dus niet altijd louter altruïstisch dat zij handelden.

Bronnen: Parochiaal Leven en Liber Memorialis en internet. (wordt vervolgd). 

Tekst Marianne Posman.

Foto kerk M.J. De Clerck.

19-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

Getuigenissen over 100 jaar kerk. Deel  9.

Kinderpsychiater P. Adriaenssens, verwoordt het in de Standaard op 10 maart 2018 als volgt: ‘Na het verdwijnen van de kerk heeft de jeugd geen helder kompas  meer. Mijn generatie is nog streng katholiek opgegroeid en wij hebben er ons langzaam uit losgemaakt en een eigen visie gevormd.  De nieuwe generatie moet zich nergens meer van losmaken, maar het ontbreekt hen aan perspectief. Het gezin wordt het fundament, het nieuwe ijkpunt waar de klemtoon moet liggen op de hoopvolle Universele Verklaring van de Rechten van de mens waarvan het ontstaan wortelt in een katholieke traditie van solidariteit, antiracisme, respect voor de medemens met hun succesverhalen maar ook hun nederlagen.’

De huidige maatschappij is er niet beter op geworden. De jaren voor 1950 zijn de jaren van een generatie van de ouders van vele grijsaards in Maldegem. Velen herinneren zich nog hoe het er aan toe ging bij hen thuis. Het leven was doorweven van God, geloof en kerkelijke aangelegenheden, een soort houvast. De ouders van de huidige vierde of derde leeftijd waren overwegend godvrezend. De kinderen werden gedoopt in de kerk, deden hun communie, de ouders trouwden in de kerk en werden er begraven. Men stelde niets of heel weinig in vraag. De rituelen in en rondom de kerk maakten deel uit van het dagelijks leven. Priesters, broeders, paters, monniken, missionarissen, religieuzen in diverse instellingen, in scholen, in rustoorden en in ziekenhuizen waren een vertrouwd beeld en alle geestelijken boezemden ontzag in. De gelovigen vertrouwden hen en hadden respect voor hen omdat de geestelijken het goed met hen voorhadden. Bij ernstige beproevingen in een gezin werd er vol vertrouwen massaal en vurig gebeden. De mensen waren niet zo radeloos als nu bij oeverloos verdriet of grenzeloze verwarring. Depressies en aanverwante aandoeningen waren quasi onbestaande. Raadplegingen bij psychiaters waren uiterst zeldzaam. Op enkele uitzonderingen na, troostten de kerk, haar bedienaars en een heel netwerk gelovigen voldoende om de mensen de nodige psychische ondersteuning te geven in moeilijke tijden. Bijna iedereen had een kruisbeeld, een wijwatervat, een gewijd palmtakje of een heiligenbeeld in huis en bij diverse gelegenheden werd er heel veel gebeden in de kerk, aan de kapellen en thuis. Paternosters waren een kleinood die iedereen koesterde.

Zondagen en feestdagen vormden de historische bakermat van het Vlaamse amusementsleven. Godsdienstbeleving en omringende rituelen namen een belangrijke plaats in het leven van de gewone man. Er ging geen gelegenheid ongebruikt om feest te vieren om het dagelijks leven op te vrolijken: processies, patroonsfeesten, parochiefeesten, huwelijken, jubilea, oogstfeesten en jaarmarkten boden allen een reden om een eredienst bij te wonen en daarna de bloemetjes buiten te zetten. Deze traditie is typisch katholiek en is eigen aan onze streken. De veelheid van amusementsvormen en de beeldvorming die de Vlaming koppelt aan het landelijk volksvermaak zijn terug te leiden naar dit rurale, katholieke verleden.

De kerk beleefde een GOUDEN TIJD mede door het geestelijk triomfalisme die de mensen steunde en hoop gaf  na de oorlogsjaren en met de  desastreuze crisisjaren, jaren dertig in zicht  … Wat bedoelt men met ‘triomfalisme? Na 1918 stelde men vast dat Europa de rampen van de Eerste Wereldoorlog te boven kon komen door het katholieke geloof en de kerk opnieuw in het centrum van de cultuur te plaatsen.

De wanorde veroorzaakt door de oorlog,  kon op die manier worden hersteld. Het christelijk geloof was voor velen een houvast, had een publieke betekenis in het openbare leven en het betekende een verregaande identificatie van de katholieke kerk met Europa. Het katholieke geloof was en bleef de ziel van de Westerse beschaving. Kortom, de huidige oudere generatie in Maldegem en verder, is opgegroeid in die sfeer van geloof, vroomheid, eerbied, kerkgang, respect voor geestelijken en kerkelijke rituelen. Geloof hoorde bij Maldegem, bij de streek, in Vlaanderen  en bij de rest van Europa.

De kerk had inderdaad een sterke invloed op de mensen die toch niet gespeend waren van een eigen vrije wil, dus zij konden kiezen voor wie ze wilden, ze konden hun kinderen op gelijk welke school laten  inschrijven, zij konden gelijk welk beroep uitoefenen, het was niet allemaal kommer en kwel zoals soms wordt beweerd. Het blijft de vraag of het nu beter is dan vroeger. (wordt vervolgd).

Foto  Els Stevens. Tekst Marianne Posman. 

18-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

 “Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel 10.

W.N. formuleert het als volgt: ‘Pastoor Morre had als bijnaam ‘paster sleek’ in Maldegem. Hij was een gemoedelijk man, die vooral zorgde voor de modernisering van de kerk, wat heel wat tijd vergde. Hij waakte over het welzijn van zijn parochianen in vaak moeilijke tijden. Hij bemoeide zich wat minder met de politiek. Hij focuste zich op kerk en gelovigen. De mensen in Maldegem waren nog bijna allemaal kerkgangers en hij zorgde ervoor dat ze bleven komen.’

Zoals elk parochiepriester deed Pastoor Morre zijn best. 

Vanaf 1926 ijverde Pastoor Petrus Morre voor zijn parochianen, bijna een kwarteeuw lang tot 1948.

-   In 1927 kwam er een vijfde zondagsmis.

-  In 1927 liet pastoor Morre de kerk volledig opknappen: de muren werden herschilderd, de daken hersteld en de buitenmuren gerestaureerd. In 1927 werd de H. Hartbond gesticht. In 1928 liet hij 300 nieuwe kerkstoelen plaatsen.

-   In 1928 kwam ook de nieuwe doopvont, een geschenk van de familie De Coninck – De Vos.

-   Privépersonen schonken nieuwe glasramen, de H. Barbara, de H. Theresia enz. De Kruisiging en de Verrijzenis, de twee mooie glasramen achteraan in de kerk werden geschonken door Jonker Frédéric Dhont in 1938, eigenaar van het Sint-Annakasteeltje in het centrum van Maldegem. De andere glasramen werden ook geschonken door welvarende gelovigen: Alfons Facq en Ida De Baets, Maria Van Kerschaever, Pastoor Morre e.a. Het Kruis van de Calvarie werd vernieuwd. Allemaal gedragen door de parochianen en vrijgevige particulieren.

-   In 1932 werd het vaandel van de H. Hartbond gewijd. Het wordt bewaard en ligt in het kerkarchief, nu ondergebracht op het gemeentelijk archief.

-   In 1937 werden er twee nieuwe kachels geplaatst.

-   In 1938 kwam er elektriciteit in de kerk, met lichtkransen en elektrische kandelaars.

-   In 1938 kwam er een micro en vijf luidsprekers.

Wereldoorlog II kwam er aan en Maldegem werd bezet door de Duitsers wat veel tweedracht bracht in de Maldegemse gemeenschap. Een heel moeilijke periode ook voor de priesters die moest schipperen tussen de eisen van de bezetter en de noden van de lijdende parochianen. Bezetters en inwoners van Maldegem waren heel vaak nog streng katholiek en moesten allebei ‘gehoord’ worden.

-   In 1943 werden de klokken uit de toren gehaald door de Duitsers. De kleine Rosaklok lieten ze hangen. Het was ooit een geschenk geweest van de zuster van onderpastoor Fernandus Laros (° 1760).

-   Naar het einde toe van W.O. II,  op 29 juni vierde Pastoor Morre zijn gouden priesterjubileum (1894 – 1944) en gaf aan elke parochiaan een mooie foto.

-   Op 12 september 1944 werd de bevrijding door de Canadezen ook in de kerk gevierd. 

Pastoor Morre was toen 74 jaar en hij deed het wat kalmer aan, tot zijn overlijden in juni 1948.

Pastoor Morre was een belangrijk parochiepriester die zeker invloed had op de gelovigen in Maldegem. Alle inwoners van Maldegem hadden wel een vrije wil om te doen en te laten wat ze zelf beslisten, zoals nu, gelovig of niet. (wordt vervolgd).

Bronnen: Parochiaal Leven en Liber Memorialis. 

Foto Els Stevens.

17-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

“Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel  11.

 Voor 1950.

In de eerste helft van de vorige eeuw was de zondag voor velen de enige dag om zich te ontspannen. De werk- en schoolweek omvatte vroeger ook de zaterdag.

Zon- en feestdagen waren meer dan vandaag openbare aangelegenheden. Men had  ‘zondagskleren’. De man deed zijn das om en de vrouw zette haar meest elegante hoed op en samen met de kinderen  trokken ze naar de kerk, rechts de mannen, links de vrouwen. Bijna iedereen woonde een eredienst bij. De kerk was een ontmoetingsplaats voor vele plattelandsbewoners, dus er werd druk gecommuniceerd, ook achteraan in de kerk tijdens de eredienst, wat de priesters niet altijd konden waarderen.

De koppeling van Kerk en zondagse amusementsbesteding bleef voor vele dorpelingen bewaard. Na het kerkbezoek koos men ofwel voor de huiselijke rust, ofwel zakte men af naar een van de talrijke  dorpscafés in de buurt van de kerktoren om de rest van de middag met vrienden door te brengen.

Café uitbaters waren vaak ontslagen vakbondsmensen die de zaadjes naar het socialisme strooiden, ook hier in onze streek. De socialisten kwamen sinds eind 19^de eeuw op voor de rechten van de arbeider en de katholieken deelden die visie en reageerden enkele jaren later. Zij ijverden beiden voor betere levens- en werkomstandigheden van de arbeider, voor de overgrote meerderheid van de bevolking dus. Socialisten en later katholieken ijverden voor het zelfde doel, dus de aanvankelijk strenge scheiding vervaagde langzamerhand. Op café kwamen mensen samen om elkaar te ontmoeten en om even hun alledaagse zorgen te vergeten. In de dorpen waren de cafébezoekers hoofdzakelijk mannen. De ‘moeders aan de haard’ gingen naar huis na de eredienst om een zondagsmaal klaar te maken of om familiebezoek te ontvangen. De kinderen trokken daarna naar een van de vele succesvolle jeugdbewegingen.

Om zich te amuseren kende men een hele reeks caféspelen, gezelschapspelen,  het triktrakspel, domino, schaken of dammen,  vogelpik, dobbelen, kaarten en biljarten. In de plattelandsgemeenten had de plaatselijke sportclub, schuttersgilde, muziekvereniging of duivenbond vaak een lokaaltje achteraan het café. Op zondag kende het verenigingsleven het hoogtepunt van de week. Men kan zonder overdrijven stellen dat het café het kloppend hart vormde van de buurt of dorpsgemeenschap.

Daarnaast was van alle amusementsvormen  de cinema de droomfabriek bij uitstek. Deze amusementsvorm was de ongetwijfelde veruitwendiging van de moderniseringstendens: massaconsumptie, commercialisering en internationalisering. Internationale studio’s beheersten de markt en filmzalen rezen in de steden als paddenstoelen uit de grond. De opkomst en het succes van de cinema verliep jammer genoeg - maar logischerwijs - parallel met de neergang van het circus en variététheater. Vanaf 1920 breekt dit verschijnsel ook door in het platteland. De projecties gebeurden meestal in een bijzaaltje van het plaatselijk café. De invloed van de film op het maatschappijbeeld was cruciaal. Acteurs en actrices werden identiteitsbepalende modellen.

Het sociaal culturele spanningsveld tussen traditie en moderniteit wordt een complexe kluwen van ideologieën en implicaties hiervan op het artistieke denken was niet te onderschatten. Een steeds terugkerend fenomeen was de tegenstelling tussen traditie en moderniteit: de hang naar het oude tegenover de drang naar vernieuwing, ook hier in Maldegem.

Vele Vlamingen hadden problemen zich te profileren in een zich almaar sneller ontwikkelende wereld. Het trauma van de Eerste Wereldoorlog en de daaropvolgende economische crisis zorgden voor een wantrouwen tegenover al wat ‘vreemd’ en ‘nieuw’ was. De wereld bleek geen veilige plek meer en de toekomst werd bepaald door onzekerheid. Het amusementsleven bood een tijdelijke vluchtroute maar men had ook nood aan een meer diepgaande vorm van zingeving, het geloof.

Nationalisme en katholicisme kenden daarom in eerste helft van de vorige eeuw een enorme bloei. Beiden doordrongen de hele maatschappij en vele kunstvormen dienden vaak als hefboom om ideeën wereldkundig te maken.

In Maldegem en omstreken verliep alles op een rustiger tempo. De filmvoorstellingen strookten niet altijd met de werkelijkheid en de kerk wees in het parochieblad op de gevaren voor de kinderen en de jeugdige geest: Af te raden, te mijden, voor allen, kinderen toegelaten  … waren enkele bepalingen en werden nauwkeurig geraadpleegd door de ouders met wat jong volkje in huis. (wordt vervolgd). Tekst Marianne Posman.

Vroeger en nu, tal van cafés in de buurt van de kerk. Foto: Els Stevens.

16-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

MARIANNE POSMAN brengt “Getuigenissen over 100 jaar kerk”  in Maldegem.

“Getuigenissen over 100 jaar kerk. ”

Deel  12. Priester Daens (I)

L.P. getuigt: Onze kinderen beseffen niet hoe arm wij waren vroeger, laat ons zeggen 75 jaar geleden en die armoede was voordien nog veel groter. Er was maar één ruimte in huis die verwarmd werd met hout en kolen. Alle voedsel werd bereid op een Leuvense stoof. Wie op het platteland woonde had soms een moestuintje en wat kleinvee, zodat er toch soms vlees en groenten op tafel kwam. De moeders moesten schrapen om rond te komen elke maand, als vader al niet alles verdronk want in elk straatje, ook op het platteland was een café. Ongeschoolde arbeiders verdienden heel weinig of zij hadden vaak geen werk. De kloof tussen arm en rijk was ontzettend groot op het platteland en zeker in de steden. Het heeft jaren inspanningen gevraagd om de situatie van hen die al bij hun geboorte arm waren te verheffen.

Van 1888 tot 1948, dus 60 jaar lang waren de drie parochiepriesters, E.H. Bouckaert, E.H. Van Loo en E.H. Morre werkzaam in Maldegem en samen met hun onderpastoors en vrijwilligers zorgden zij voor de erediensten, de verenigingen, de jeugdbewegingen en het welbevinden van hun parochianen meer dan een halve eeuw lang. Zij hadden ook invloed bij de zusters in  de katholieke scholen en in het rustoord-hospitaal en bij  de broeders in de Lagere Jongensschool. Sommige onderpastoors gaven zelfs les godsdienst in het middelbaar onderwijs. Bovendien waren er de zeven weken catechismuslessen voor alle zesdejaarsklassen van alle scholen waar godsdienst werd gevolgd, als voorbereiding op de Plechtige Communie, waar ook de leerlingen van de Rijksmiddelbare School in betrokken werden. Heel veel mensen zonden hun kinderen naar een rijksschool omdat de schoolrekeningen niet zo hoog waren of omdat het voor hen praktischer was, er was later ook busvervoer, maar ze lieten hun kinderen godsdienstles volgen. Niet iedereen volgde zedenleer, er was een keuze.  Op die manier konden de  parochiepriesters wel degelijk hun invloed laten gelden elk jaar opnieuw generaties lang  en de christelijke leer zoals voorgeschreven verspreiden.

Het evenwicht vinden tussen de welvaart van de begoede klasse en de meerderheid van de bevolking die in de grootste armoede leefde bleef een knelpunt in de steden maar ook op het platteland.

De vorige tekst schetste zo wat de vrijetijdsbesteding van de mensen in dorpen zoals Maldegem en andere, voor 1950. Kerkelijke feesten werden later langzamerhand verdreven door burgerlijke vrijetijdsbestedingen. De cinema en  de filmvoorstellingen brachten gewijzigde ideaalbeelden bij de mensen en openden een nieuwe onbekende wereld.

In de steden was de industrialisatie al flink doorgedrongen en er heersten wantoestanden in fabrieken die o.a. aan de kaak gesteld werden door Priester Daens. Op het platteland sijpelde die informatie met mondjesmaat binnen maar had niet direct een onomkeerbaar effect op het dagelijkse leven van de gewone mensen. Nu wordt dagelijks alles breed uitgesmeerd in de media, iedereen is op de hoogte wat zich elders afspeelt, vroeger was dit niet zo. 

Het is toch wel eens interessant te vermelden wat Priester Dhaens beoogde en verwezenlijkte voor de mensen die in het getto woonden in de dichtbevolkte steden.

De geestelijkheid had jaren studies achter de rug, dus zij behoorden tot de ‘geletterde’ elite in de samenleving. Het was zeer waarschijnlijk moeilijk voor hen om te schipperen tussen de verschillende klassen in hun parochie. Zij waren er voor elk van hun parochianen, maar het was niet altijd makkelijk om elk van hen te benaderen en te beïnvloeden op dezelfde manier. Zij waren tenslotte ook maar mensen.

Een immense groep van de bevolking, de arbeiders hadden langzamerhand geen zin meer in een 'solidaire' maatschappij, waarin de klassenstrijd werd opgeheven omdat de arbeiders de kinderen van God zijn en de patroons ook. Ze geloofden niet meer dat ze - als gelovigen elkaar graag moesten zien  en elkaar niet bestrijden. De arbeiders hadden daar geen boodschap aan en wilden brood op tafel en rechtvaardigheid, ze werden strijdvaardig.

Priester Daens (1839 – 1907) was een van de eerste priesters die daar ook zo  over dacht en daadwerkelijk overging tot het organiseren van de arbeiders in onafhankelijke christelijke vakbonden. (Wordt vervolgd).

Tekst M. Posman.

15-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

MARIANNE POSMAN brengt “Getuigenissen over 100 jaar kerk”  in Groot-Maldegem.

“Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel  13.

Priester Daens (II)

Quote A.P. :De Belgische dramafilm Daens was een  absolute topper in 1992, al 26 jaar geleden maar het thema is nog actueel  in heel veel landen, misbruik van arbeiders, kinderarbeid, sociaal onrecht enz.… zijn nog lang niet de wereld uit. Acteur Jan Decleir vertolkte de rol van priester Daens op een grandioze manier.

Van 1888 tot 1948, dus 60 jaar lang waren de drie parochiepriesters, E.H. Bouckaert, E.H. Van Loo en E.H. Morre werkzaam in Maldegem-centrum, samen met hun onderpastoors en vrijwillige medewerkers.

De film van Priester Daens illustreert de samenleving in Vlaanderen meer dan 100 jaar geleden en speelt zich af rond 1890, dus even voor de twintigste eeuw. De hoofdpersoon is Priester Adolf Daens. Na wat moeilijkheden met de kerkelijke overheid, ging Priester Daens inwonen bij zijn broer Pieter Daens, die een drukkerij had. Priester Adolf Daens had geen inkomen en verdiende wat geld met privé lessen. Een van zijn leerlingen was het zoontje van textielfabrikant Borremans. Hij merkte op die manier  hoe slecht de werkomstandigheden waren in de fabrieken. Arbeiderskinderen kropen over de vloer, onder de machines door om draden op te rapen, waardoor er veel ongevallen gebeurden. De arbeiders werden uitgebuit, misbruikt en mishandeld. Priester Daens was hier woedend over en protesteerde heftig. Toen in de fabriek  moest worden bezuinigd, werden er veel mannen ontslagen. De vrouwen en kinderen mochten blijven. Priester Adolf Daens zorgde dat de parlementaire commissie langskwam om onrechtvaardige toestanden in de fabriek aan te klagen. Voordat de parlementaire commissie kwam controleren, sloot de fabriekseigenaar alle kinderen op in een hok, zodat de parlementaire commissie dacht dat de werkomstandigheden excellent waren en Priester Daens de verhalen over kinderarbeid verzon. De arbeidsters kwamen uiteindelijk in opstand maar de politie sloeg het verzet hardhandig uit elkaar en er vielen veel gewonden wat een enorme respons uitlokte in de kranten, bij de bevolking tot in de regering toe. Deze opstand droeg wel mee tot het algemeen kiesrecht.

Aangezien Priester Daens erg populair was bij de arbeiders, werd hij verkozen tot volksvertegenwoordiger. Op die manier maakte hij wel veel vijanden vooral bij de eigenaars van fabrieken die principieel aan hun eigen belang en hun leven in weelde dachten en niet aan het wel en wee van de arbeiders.

Priester Daens bleef die onrechtvaardigheid bestrijden. Hij richtte een eigen partij op, de Christen Volkspartij, de C.V.P., tegenhanger van de Socialistische partij, hij hield preken in de kerk en schreef artikelen in de krant van zijn broer Pieter. De begoede burgerij wilde dat hij uit zijn functie werd gezet. Omdat de rijken aandrongen op het ontslag van Priester Daens moest hij voor de paus in Rome verschijnen. Hij werd niet ontvangen, maar hem werd wel verteld dat hij uit de buurt van de socialisten moest blijven, wilde hij  zijn functie behouden.

Priester Daens bleef zich heel zijn leven tegen de kapitaalkrachtige katholieke burgerij verzetten. Hij overleed in 1907 na een tweede ambtstermijn als volksvertegenwoordiger. Priester Daens werd ‘s morgensvroeg begraven, begeleid door de armen, de volksvrouwen, de arbeiders, de stakers en een zwijgende menigte.

Deze mooie, emotionele film, gaf een beeld van de bevolking in de steden die in armoede leefde. De honger, de slechte werkomstandigheden, de akelige huizen en vooral het onrecht stonden in schril contrast met de levenswijze van de welstellenden die hun welvarendheid als verworven recht beschouwden. Op het platteland waren natuurlijk weinig grote fabrieksgebouwen, wel veel kleine werkplaatsen en grote landbouw- en veebedrijven waar ook heel veel personeel tewerkgesteld werd aan een armzalig loon en ook hier op het platteland was er een diepe kloof tussen arm en rijk. Het grootste deel van de bevolking leefde in grote armoede. De parochiepriesters probeerden er zo goed mogelijk mee om te gaan, zonder echt partij te kiezen. (II).

Info, foto internet. Tekst Marianne Posman.

14-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

MARIANNE POSMAN brengt “Getuigenissen over 100 jaar kerk”  in Maldegem.

“Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel 14.

J.P. getuigt: Eigenlijk waren de meeste Maldegemnaars bezig goed hun brood te verdienen voor hun meestal groot gezin. Toen de vrouwen ook aan ’t werk mochten blijven na hun huwelijk, bleef er weinig vrije tijd over. Slechts enkelen waren echt bezig met politiek, de verdere ontvoogding van de arbeider en van de Vlaming.

De parochiepriesters waren de herders van een grote kudde gelovigen, allen met hun eigen gaven en gebreken. De meeste mensen waren al dan niet diepgelovig maar toch overwegend kerkgangers. Om de samenleving van vorige eeuw te begrijpen wordt een fractie van de politieke en sociale situatie van die periode geschetst.

Op politiek gebied ging de eerste helft van de twintigste eeuw in België gepaard met Katholicisme, Flamingantisme en Modernisme, vaak weerspiegeld en verspreid in kunst en cultuur. De bevolking in ons land evolueerde naar een modernere en rechtvaardiger samenleving en de Vlaming en het Vlaams kwamen meer ter sprake, geleid door intellectuele voorgangers.

Na de Eerste Wereldoorlog werden toegevingen gedaan aan de Socialistische j en aan de Christelijke Arbeidersbeweging. De arbeiders kregen eindelijk meer rechten.

De eisen van de Vlamingen werden  echter meestal onder de mat geveegd door de Franstalige machthebber, ondanks het feit dat er onrechtvaardige toestanden heersten tegenover de Vlaming.

Op de achtergrond moeten we ook bedenken dat het onderwijs in de middelbare scholen en de universiteiten overwegend Franstalig was tot ongeveer de jaren dertig en dat het grootste deel van de bevolking, zich soms geen lagere school, laat staan middelbare studies, universiteit of hogeschool kon veroorloven. De gezinnen waren groot en konden amper de kinderen herbergen, laat staan plaats voorzien om te studeren.  De elite van de samenleving, dus een beperkte groep was Franstalig en zag niet echt heil in het ‘Vlaams’ en een ‘Vlaamse beweging’.

De Vlaamse Beweging bleef echter actief ijveren voor meer Vlaamse zelfstandigheid. Sommigen namen daarbij een radicaal anti-Belgisch standpunt in, anderen wilden gewoon hun eisen ingewilligd zien binnen een unionistische staatsstructuur. Het bracht gewoon heel veel meningsverschillen in het leven van de mens. Het grootste deel van de bevolking bleef afzijdig en koos geen partij uit voorzichtigheid. De huisvaders gingen ijverig werken om brood op de plank te krijgen voor de meestal grote gezinnen en hadden geen tijd noch zin om te vechten tegen onrecht, maar toch waren er enkelingen die het niet opgaven en streefden naar een verandering in de maatschappij op politiek vlak.

Soms koppelde men de Vlaams gezindheid aan een communistisch internationalisme wat hier zeker geweerd werd. Men was des doods voor het communisme dat ‘godsdienst is opium voor het volk’ predikte, dus meteen gevreesd door alle lagen van de bevolking die hoofdzakelijk katholiek was.

Anderen verbonden die overdreven Vlaams gezindheid aan een conservatief katholicisme wat zorgde voor een meer emotionele religiebeleving in Vlaanderen. Deze houding verklaart grotendeels waarom niet iedereen angstig wegdook als de Duitse bezetter er aan kwam in onze streken voor en tijdens W.O. II.  De Vlaming verwachtte heel veel van de ‘ontvoogding’ en het verklaarde ten dele waarom sommige overtuigde katholieken samenwerkten met de katholieke Duitsers, ook in Maldegem, die toen ‘Klein Berlijn’ genoemd werd. Een beperkte groep zag eindelijk het licht en de verlossing tijdens de bezetting, met alle gevolgen van dien voor de gemeenschap. Er kwam tweedracht. Vele overtuigde jonge Vlamingen trokken naar het Oostfront om te vechten tegen de Russen en lieten er het leven. Vlaamse verpleegsters trokken naar het front om de gewonden te verzorgen. Het werd hen niet in dank afgenomen na de oorlog. Op politiek, sociaal en cultureel vlak kwamen de Vlamingen op voor hun rechten, soms geruggesteund door enkele  priesters eigenlijk, want de mensen bleven overwegend christelijk in de eerste helft van de vorige eeuw.

Heel veel mensen waren echter behoedzaam, zij spraken zich niet echt uit en hielden zich afzijdig.

 Foto M.J. De Clerck. Tekst Marianne Posman.

13-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

MARIANNE POSMAN brengt “Getuigenissen over 100 jaar kerk”  in Maldegem.

“Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel  15.

Om de samenleving van de vorige eeuw  te begrijpen wordt een fractie van de politieke en sociale situatie geschetst. De Vlamingen en het Vlaams kwam meer en meer aan bod. Er was een soort machtsstrijd gaande in onze regio, bestaande uit een massa Vlamingen bestuurd door een Franstalige elite. Bovendien deden in de jaren twintig vele katholieke Vlaamsgezinden  er alles aan om religie in stand te houden in een moderne wereld, via  cultuur en kunst.

Deze internationale open houding bewijst de oneliner ‘Vlaming zijn om Europees te worden’ van August Vermeylen. Hij  was politicus voor de Belgische Werkliedenpartij (BWP). 

August Vermeylen was kunsthistoricus, politus, letterkundige, hoogleraar en schrijver en hij had een grote invloed op het culturele leven in Vlaanderen. Hij verdedigde de visie dat de toekomst van Vlaanderen in Europees verband gezien moest worden en gebouwd moest zijn op culturele en economische krachten. Elk volk, elke taal moest een gelijkwaardige plaats krijgen in een groot geheel, West-Europa, geleid door een rechtvaardig en democratisch  bestuur dat oog heeft voor de waardigheid van elk mens. Een  zoektocht naar eigenheid in een maatschappij in volle ontwikkeling.

Na W O I groeide  de weerzin voor het individualisme  en het liberalisme ^[1] die voor velen gesneuveld waren. De schok die de Eerste Wereldoorlog veroorzaakte een gevoel van reddeloosheid en verwarring.

Katholicisme en nationalisme boden de nodige ondersteuning in een maatschappij in verandering. De kerkgang bleef en de parochiepriesters werden gesteund door bijna alle lagen van de bevolking. Het geloof werd massaal beleefd in alle kerken, in bijna alle gezinnen  en verenigingen. Er heerste  ook een algemeen gevoel van opluchting en een geloof in een betere toekomst.

Om de tijdsgeest van de vorige eeuw te begrijpen moeten we de verschillen in de stad en het platteland  ontwarren. Tegenover het leven in de stad kende het leven op het platteland weinig spectaculaire veranderingen.

Tijdens de jaren twintig bleef dit idee doorleven maar langzamerhand trok ook hier op het platteland de modernisering door. Het is nu wel zo dat men de benaming ‘platteland’ kan indelen in twee delen: mensen die in het centrum van een dorp woonden, dus vlakbij cinemazalen of andere zaaltjes, zalen zoals ‘De Gilde’ of ‘de Schouwburg’ en dergelijke in Maldegem meer betrokken waren met het uitgangsleven dan bijvoorbeeld mensen die buiten het centrum woonden. Voor hen waren de centrale gebeurtenissen een ‘ver van mijn bed’ bedoening en moeilijk bereikbaar indien ze ’s avonds laat plaatsgrepen. Er dient zich dan nog een onderscheid aan, tussen de mensen die heel zware arbeid leverden zes dagen op zeven en hen die hun brood verdienden op een makkelijker manier, kleine zelfstandigen, onderwijzers, bedienden, zaakvoerders van kleine zaken enz….De meeste mensen op ‘de buiten’ hadden een klein landbouwbedrijfje, grond die bewerkt moest worden, een moestuin die zij onderhielden  of dieren die moesten verzorgd worden …… Die mensen hadden geen tijd voor ‘vrijetijdsbesteding’. Als er dus sprake is van kunst en cultuur op het platteland gaat het vooral om de centrumbewoners die de afstand konden overbruggen naar een bijeenkomst, vergaderzaal, amusementscentrum en vrije tijd hadden na hun dagtaak. Zij betrokken dan meestal een huis bij hun zaak in het centrum. Centrumwoningen beschikten vaak niet over een tuin, laat staan een moestuin of stallen …. Na de dagtaak van de centrumbewoner was het werk voorbij en stonden zij open voor vertier en vernieuwingen.

Velen betreurden de verstedelijking van onze streek, deze teloorgang van de authenticiteit maar anderen bekeken het positief. Alle communicatiemiddelen verruimden de horizon en brachten moderniteit en vooruitgang in alle lagen van de bevolking.

Foto Platteland Els Stevens.  

Tekst Marianne Posman.

12-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

“Getuigenissen over 100 jaar kerk”  in Groot-Maldegem.

EEN MISSIONARIS VAN EIGEN BODEM: WIES DE ROO. Deel 16.

Quote. L.C. getuigt: Ontelbare mensen zetten zich nu ook in voor de verdrukten in heel de wereld, maar zij worden er meestal voor betaald. Ik kon samen met mijn broer lesgeven in Congo eind jaren 60. Wij tekenden voor twee jaar, wij werden toen dubbel betaald, wij kregen ginder kost en inwoon met een salaris, hetzelfde bedrag werd hier in België gestort en tijdens de schoolvakanties kregen we een gratis rondreis door ’t land.  

We weten niet hoe het er voor kloosterlingen aan toeging, zij kregen alleszins niet het loon van een leek. Mijn tante was religieuze en gaf jarenlang les, het klooster kreeg 2/3 van het loon van een niet-geestelijke met hetzelfde diploma. Zelf kreeg ze kost en inwoon en 500 frank voor haar Nieuwjaar, zowat 1 euro per maand nu. Goed, zij had de eed van armoede afgelegd, maar het contrast was wel groot. Het getuigde wel van grote edelmoedigheid om geestelijke te worden.

Heel veel oudere mensen herinneren zich nog wel de geestelijken, de priesters, de broeders, de paters en de zusters die naar de Derde Wereld trokken om er het evangelie te verspreiden, ook hier in Maldegem was het aantal indrukwekkend. Hoogopgeleide jonge mensen, vooral van Vlaanderen vertrokken voor jaren naar die landen waar er reeds kloosters en orden bestonden om er te werken, om de levenskwaliteit en -omstandigheden van de arme autochtonen te verbeteren daar waar mogelijk en om er de christelijke leer te verspreiden! Er werd massaal aan missionering gedaan, aangemoedigd door de lokale geestelijken en door de priesters die lesgaven in katholieke colleges of door zusters in de schoolkloosters.

Onze parochiepriester E.H. Stefaan De Paepe ging enkele jaren geleden op inleefreis naar India, naar de miljoenenstad Hyderabad, waar hij kennismaakte met de National Domestic Workers Movement (Nationale Huishoudhulp Beweging) van de Vlaamse Zuster Jeanne De Vos.

Hij bezocht er enkele van de honderden sloppenwijken en kon ervaren hoe de beweging doordrong bij de armsten der armen, hen mondigheid en zelfrespect bijbracht, hen overtuigde van het belang van scholing van hun kinderen. Hij kon vaststellen hoe de medewerkers zich uitsloofden om zelf schooltjes te maken in de gammele krotten ...

Wie denkt aan missionarissen uit onze streek, denkt automatisch aan de moed die er nodig was in die tijd, dus voor en na 1950 om have en goed te verlaten, om afscheid te nemen van een grote familie, om vaarwel te zeggen tegen een dorp dat toch een groot vertrouwen schonk, om voor lange tijd te verblijven en te werken in een ander land met een ander klimaat, een andere nationaliteit, taal en godsdienst, naar andere steden of dorpen, in een milieu waar comfort die toen al eigen was aan de mens in België, totaal ontbrak. Zonder moderne media. Hoeveel liefde er in die religieuzen verborgen zat om hun leven niet te wijden aan een gezin, dat toen nog stabiel was, om de genegenheid van een partner en kinderen te moeten missen … daar was veel opoffering en liefde voor nodig om die grote stap te zetten naar het totaal onbekende. Maar het was zo.

Talrijke jonge mensen, broer of zus van iemand, zoon of dochter van een warm gezin, vertrokken meestal definitief, namen afscheid van allen met wie zij opgegroeid waren en lief en leed hadden gedeeld, zegden hun dorp of stad vaarwel om hun kennis en vaardigheden te benutten in landen, steden en dorpen die het nodig hadden en dat was meestal bij de armen, de weerlozen, de minstbedeelden, de mensen met een beperking enz.…. om te bouwen aan een betere wereld ook voor hen, om op die manier een hemel op aarde te creëren, gesteund door hun geloof in God. Door hun handelen verspreidden zij als gelovig mens, liefde in naam van God.

Maria-Louisa De Roo werd geboren op 8 augustus 1930 in een gezin van zes, Julia, Edgard, Remi, Louis en Aline.

De ouders van Wies waren landbouwer Clement De Roo (21 08 1890) en Elisa Coene (19 04 1888) van ‘Vake’, nu de Vakebuurtstraat 131 (later 211). Maria-Louisa De Roo trok naar de lagere school in Maldegem op de markt. Wies De Roo had een dynamische rol in de jeugdbeweging KLJ. De jeugdbewegingen kenden toen een overweldigend succes in alle lagen van de bevolking. Zij vormden hun leden, doordrongen hen met de katholieke leer en organiseerden sportmanifestaties, ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’ en vergaderden en voerden toneelvoorstellingen op in ‘De Gilde’. Onderpastoor Pieter Geerts (1944 – 1952) was toen proost van de jeugdbeweging en hij had een enorme invloed op de jeugd en de kerkgangers.

Wies De Roo werd landbouw - huishoudregentes in Kwatrecht. Zij had er enkele levenslange jeugdvriendinnen Wies Cuelenaere, M.M. Audenaert, haar nicht Esther De Roo enz.  Na haar studies gaf Wies enkele jaren les in de katholieke school in Adegem maar trok daarna naar de kloostergemeenschap ‘De Jacht’ op 6 november 1958. Ze was toen 28 jaar. Ze werd geprofest in 1961. Ze werd voorbereid op een missie in India, ze kreeg een opleiding om doven te onderwijzen in Sint-Michiels Gestel in Nederland en volgde een taalcursus Engels in London. Ze was klaar voor het grote avontuur in India.

Heel haar leven stond in teken van de dove kinderen in India, zij werd er op handen gedragen en gekoesterd. Zij zorgde ervoor samen met Zuster Jeanne De Vos dat het onderdrukte huispersoneel op de hoogte was van hun rechten en plichten, zij bezorgden hen ‘waardigheid’. Een lang leven volledig in dienste van de ander.

In Jaarboek Ambacht 1996 werd het leven beschreven van Pater Omer Jonckheere uit Donk die zich inzette voor de armen in de Filipijnen door onderwijzer Paul De Ceuninck. Heel veel gezinnen in Maldegem hadden een familielid die de wijde wereld introk om anderen te helpen. Marianne Posman.

https://photos.app.goo.gl/U1QiIfrTUvLhTuv93

11-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

“Getuigenissen over 100 jaar kerk”. Deel 17.

De ‘Katholieke actie’, priesterwijdingen, kloosterlingen en de missies.

Quote:  Wij werden grootgebracht op het platteland, boerderijen, velden, vaartkanten waren ons speelterrein. Thuis waren er zes kinderen die zich warmden, studeerden, aten en wasten rond de kachel, er was maar één verwarmingstoestel in huis. Toen bleek dat ik een uitstekende leerling was in de broederschool, ging ik in op de propaganda van een pater op school. Bijna gratis onderwijs en kans om Grieks-Latijnse te volgen. Het internaat was een bittere beproeving en ik leefde zes jaar lang met de nare gedachte dat  moeder en vader mij  ergens gedropt, achtergelaten hadden. Mijn ouders  waren van een deel van de kinderlast  vanaf…. “Moeder was ons liever kwijt dan rijk, eens we lastiger en veeleisender werden, waren we opgeborgen in een veilig en godsdienstig oord ….”

Overal plukten die missionarissen-propagandisten – in samenspraak met de plaatselijke geestelijkheid en de bestaande scholen - intelligente  jongens en meisjes al dan niet met 'roeping' uit het Vlaamse platteland. De jongeren volgden  goedkoop onderwijs in een  middelbare richting, in een college, een missieseminarie of in een meisjesinternaat, ze waren lid van een katholieke, goed getrainde jeugdbeweging, kregen gratis turn- toneel-, zang-, woord- en pianolessen in ’t weekend en exact tot se jaren 60 bracht dat systeem veel priesters, zusters en veel kerkgang mee.

Heel veel kinderen kwamen van het platteland naar  de lagere school in het centrum en toen was het niet zo evident om zonder straatverlichting tijdens de lange, donkere  toen nog barre wintermaanden te voet, met de fiets langs slechte wegen of met het openbaar vervoer  middelbaar onderwijs te volgen in een dichtbijgelegen stad. Er waren wel colleges in de steden in de buurt maar voor de meeste gezinnen was het schoolgeld te hoog en daarom kozen sommige ouders voor een kleinseminarie allicht, waar de schooltarieven en -rekeningen aanzienlijk lager waren voor kost en inwoon. Heel veel twaalfjarigen trokken naar een kostschool soms in een verafgelegen stad en kwamen om de twee maanden eens een weekend naar huis. Velen vervreemden van hun ouders, broers en zussen, buren, vriendjes en hun dorp. Het gezin had een ander aangezicht. De meest assertieve kinderen konden de bijna militaire discipline en het soms strenge internaat leven wel aan, anderen vergingen van heimwee in de soms harde leerschool. Discipline en structuur waren zeer waarschijnlijk nodig om die grote groep jongeren, meisjes of jongens 24 uur op 24 uur in toom te houden en te behoeden voor gevaren, maar sommige kinderen misten daarom wel de geborgenheid van een warm en liefdevol huisgezin.

Aangezien in dergelijke kostscholen de meest intelligente leerlingen werden aangetrokken, die heel vaak  Grieks-Latijnse volgden, werden in de retorica bijna altijd briljante studenten aangereikt die overal terecht konden. Velen trokken richting universiteit, waar ze anders nooit terecht gekomen zouden zijn, anderen kozen voor een opleiding in een hogeschool en verkregen mooie jobs die zij anders nooit gehaald zouden hebben. Anderen volgden hun roeping. In die tijden waren veel leerkrachten priesters of zusters en het sprak van zelf dat sommige van die beïnvloedbare, goed afgeschermde jongeren die onder hun hoede waren, een dergelijk leven eigenlijk ook wel wilden in een veilige, geborgen en soms weelderige omgeving. Het onderwijs was in die tijd doorweven van het geloof, de erediensten, het gebed, de eerbied, de schuldgevoelens, de boetedoening  en de evangelisatie. De sfeer in de kloosters en scholen was sacraal en meestal rustgevend en betrouwbaar, zodat het op zich niet moeilijk was om de weg van de geestelijken te volgen en de meesten voelden zich er goed bij en bleven heel hun leven trouw aan hun roeping.

Anderen voelden zich gemanipuleerd, haakten af met een gevoel van ergernis en levenslange rancune. Misschien was het beter geweest om niet zo vroeg de beïnvloedbare kinderen te benaderen, we zullen het nooit weten. Er waren in elk geval veel priesters en religieuzen die het overal goed deden, in rustoorden, in scholen, in ziekenhuizen, in de parochie en in de missies. Laten we maar zeggen dat de meeste geestelijken 24 uur op 24 uur ter beschikking stonden van de ander.

Het maakt het er momenteel voor de jeugd niet makkelijk en aantrekkelijk uit op om die richting – religieuze  te kiezen, van onbaatzuchtige liefde voor de medemens. Zonder te spreken van een laatste hindernis, het celibaat. Wie kiest voor een leven als religieuze staat er helemaal alleen voor, er is geen kans op een leven met een partner. Vroeger was dit misschien niet zo’n groot probleem, het seksuele speelde zich af in het verborgene, nu wordt het leven en de geest van de mens overspoeld door seksueel getinte boodschappen. Het seksuele  is een essentieel aspect van het leven geworden.

Vanaf de jaren zestig werden de geestelijken langzamerhand vervangen door leken, die elke dag of nacht acht uur brommen. Waarom klaagt men steen en been over de hoge dagprijzen in de rustoorden? De geestelijken die dag en nacht paraat stonden en praktisch gratis werkten zijn verdwenen in de zorg. Hetzelfde fenomeen in de ziekenhuizen, waar de rekeningen hoog kunnen oplopen. Het is misschien een eenzijdig opinie maar de psychiatrische instellingen zitten barstensvol  en de problematiek voor de jeugd met psychische problemen haalt regelmatig het nieuws. Idem dito in de scholen waar heel veel meer personeel nodig is dan vroeger om moeilijke kinderen op te vangen. Hangjongeren, spijbelen, straatgevechten, pesterijen die uit de hand lopen, destructieve en depressieve jongeren  … daar hoorde je niet of nauwelijks van vroeger … Er werd nauwelijks gespijbeld, je zag geen jongeren in het straatbeeld tijdens de schooluren, er werd niet gepest op een niveau zoals nu.

De school zorgde bovendien vaak voor een job voor hen die vroeger afhaakten of afstudeerden. Relaties waren er in overvloed en toen ook al had je altijd een ‘lange arm’ nodig om een betrekking te vinden. De geestelijken hadden veel relaties die er op rekenden een betrouwbaar persoon in dienst te nemen met hun voorspraak. ’t Was dus niet allemaal kommer en kwel zoals wel eens beweerd wordt.

Foto Els Stevens.

10-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

Getuigenissen over 100 jaar kerk.  Deel 18.

Tussen de Wereldoorlogen en nà WO II.

A.P. 70 jaar geleden eindigde voor West-Europa W.O. II maar in andere landen is er nog heel vaak oorlog en een immens aantal vluchtelingen overspoelt Europa. Ze worden niet altijd gastvrij onthaald en soms worden  ze teruggezonden maar rechtvaardigheidsgevoel en gezond verstand houden rekening met de extreem onmenselijke situaties in de thuislanden. Als je ’t goed hebt, ga je je land, je huis, je dorp, je stad, je familie en vrienden, je taal, je cultuur,  toch niet achterlaten om hier terecht te komen? Mensen op de vlucht willen enkel een vredevol leven voor hun gezin en velen steunen en helpen hen, ook de kerk helpt nog altijd heel veel mensen in nood. Er is een immense weerstand onder de bevolking om alle vluchtelingen op te vangen en te onderhouden met het belastinggeld van de mensen met een inkomen. Iedereen begrijpt dat. Politici zijn er om een menswaardige oplossing te vinden.

09-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1