Cultuur en leven in Maldegem, interviews en herinneringen.
11-07-2014
Gabriël De Lille. Deel III.
Ondernemingstalent
in de Noordstraat, Uurwerken en Juwelen van Gabriël De Lille, deel III.
In mijn
boek Nostalgie naar het levendige dorp werd de handelskilometer in de
Noordstraat uitvoerig beschreven aan de hand van de notities van mijn neef
Valeer Posman en van de informatie die ik kreeg van voormalige en huidige
bewoners van de wijk. Intussen is die kennis uitgebreid met de hulp van anderen
die de verdwijning van talrijke drukke handelszaken in de Noordstraat
betreuren. De handelszaken t Schortje,Huyze De Baere en van de rechterkant van het begin van de Noordstraat
werden uitgediept en gepubliceerd en nu volgt deel III, rond Gabriël De Lille,
juwelier en horlogemaker in de Noordstraat.
We keren terug naar het begin van de Noordstraat
maar nu de linkerkant. Op de hoek, toen Markstraat 64, was er het bekende café de Velodrom (later
Velodroom), nu het gezellig praatcafé De Filosoof. Kastelein en
vlashandelaar Ernest Danneels (16 02 1905) was pachter-uitbater van de
velodroom (wielerpiste) van de familie De Lille en had jarenlang het dagelijks beheer, de soms moeilijke contacten met
renners en de organisatie van de baankoersen. De wielerpiste (1908/1909 1953) lag tussen het kerkhof
en de tuin van het Kasteeltje, nu Begijnhoflaan. Het café van Ernest was een
goed beklante zaak waar vele inwoners na de kerkdienst of na een ander
evenement in het centrum samen
kwamen voor een glas en een praatje. Naast het café De Velodrom in de Noordstraat nr. 2
woonde de tolbeambte Georges Longueville. Later had de kapster Rosa Verstuyf (1905)
echtgenote Robert De Brée er een Kapsalon annex parfumerie verkooppunt. Later
kwam er een winkeltje van vogelzaad, ooit was het een Cybercafé en een
strijkatelier, nu is het een gezinswoning. Na de inrijpoort van de voormalige
Brouwerij Aimé Potvliege (1909) en Simonne Cuelenaere, volgde het café van de
brouwerij, De Norton, nu Pizzeria
Saramonia, blijkbaar ook een blijvertje. Je kan er zalige pizzas en pastas
verorberen maar geen alcohol drinken. Het woonhuis op de hoek met inrijpoort
naar de vroegere woning van een van de drie onderpastoors die Maldegem vroeger
rijk was, was bewoond door de familie L. Constandt, van wie de zonen een
handelszaak hebben op het industrieplein (Decoranda).
Rechtover
t Kasteeltje, in de Noordstraat nummer
14 prijkt nog altijd de voormalige handelszaak Juwelen en Uurwerken van
Gabriël De Lille en familie.
Het is
maar hoe je het bekijkt maar de familie De Lille beschikte over bepaalde
ondernemingstalenten die leidden tot verbluffende uitvindingen en het dirigeren
van drukke handelszaken die invloed hadden op de vooruitgang in het algemeen en
het verschaffen van werkgelegenheid in Maldegem in het bijzonder. De Lilles
vormden een belangrijke schakel in het sociaal, politiek en economisch
leven.We moeten er geen tekening
bijmaken. Zij hadden het intellect en het ondernemingstalent om uit het niets
iets groots uit te bouwen. Over de familie De Lille is reeds veel geschreven en
gepubliceerd. Zij werden geconfronteerd met recht en onrecht en aangezien zij
ook sociaalvoelend waren sprongen zij in de bres om het lot van de onderdrukten
en van de Vlaming te verbeteren. Zij lieten sociale woningen en de wielerpiste bouwen,
ze richtten een fabriek (weverij in de
Katsweg) op enz. Enkele zonen van Victor De Lille (1863) engageerden zich op
politiek vlak met de beste bedoelingen. De Lilles vochten en stelden
wantoestanden aan de kaak. Zij namen zich voor het Vlaamse volk te ontvoogden
en hun lot te verbeteren.
Op de
eerste familiefoto van Victor De Lille zie je achter het beeldje van Duimpje,
van links naar rechts, Jozef, Leon, Antoon, Honorina De Lille, Octavie De Zutter,
Maria, Victor, Gabriël als soldaat en Eugeen De Lille in 1921. Twaalf jaar
later in 1933, poseert de familie nog eens samen, allemaal volwassenen,
boordevol briljante ideeën en bezielers van de Vlaamse gedachte. Zij werden
allen gerespecteerd voor hun ondernemingstalent en hun politieke en sociale
bewogenheid. Jozef, Eugeen, Leo en Gabriël volgden de politieke geëngageerde
voetsporen van vader Victor. Zij combineerden hun dagdagelijkse drukke
beroepsactiviteit met een politieke carrière. Jozef De Lille gaf zijn kinderen Bijbelse,
diep christelijke namen: Godetrou (Theofiel), Genade, s Herengave, Allenbroeder,
Koenraad, Edelhart enz., zeer mooie namen die tot de verbeelding spreken.
Gabriël, Jozef, Modest De Lille werd geboren op 24
december 1899, een week voor de eeuwwisseling. Hij maakte de eerste
Wereldoorlog in Maldegem mee als veertienjarige en kon er verslagen over
schrijven in zijn geschriften. Hij is overleden bijna een eeuw later, op 5 mei
1995.
Gabriël
is een voornaam, waarvan de aartsengel Gabriël een bekende naamdrager is. De betekenis van
de Hebreeuws afkomstige naam is:
"de Kracht Gods" of "Man Gods". De meeste Maldegemnaars
waren toen nog zeer gelovig en gaven hun kinderen Bijbelse namen.
Gabriël
was een zoon van Octavie De Zutter en Victor De Lille, schrijver, dichter, fotograaf
- journalist, jurist, politicus, drukker, stichter en uitgever van t Getrouwe
Maldegem, de populaire Duimpjesuitgaven, de Duimpjesalmanakken en het
Duimpjesblad. In 2006 kreeg Victor De Lille een standbeeld op de Schouwburgplaats
in Maldegem.
Gabriël
De Lille werd juwelier, horlogemaker en - hersteller. De juwelierszaak werd
opgericht in 1848 door Karel of Carolus De Lille (1811 1869), zoon van Martinus
De Lille, herbergier van Sinte Barbara. Karel De Lille was uurwerkmaker en
timmerman van beroep maar ook uitvinder. In die tijd bestonden er weinig
middelen om publiciteit te maken voor een handelszaak en Karel vond er niet
beter op om in heel Maldegem en omstreken rond te stappen met voor zich uit een
regulateur of horloge. Iedereen die hem ontmoette sprak hem aan en hij legde
alle voorbijgangers uit dat hij zelf echte horloges kon maken en herstellen en
op die manier verwierf hij talrijke klanten voor zijn handelszaak. Hij had
kennis van public relations bijna 200 jaar geleden. Hij verkocht ook hoeden
en paternosters.
Karel
De Lille was ook uitvinder en creëerde een soort driewieler bekend onder de
naam Maldegemse trapwagen (1843). De driewieler was voorzien van een
stuurwiel vooraan en trappers achteraan om de fiets in beweging te zetten,
achteraan konden twee passagiers plaatsnemen en trappen.
Aanvankelijk
hadden Karel De Lille en zijn echtgenote Theresia Van den Bossche een winkel in
de Edestraat en de zaken draaiden voorspoedig. Karel De Lille ontpopte zich als
ontwerper van klokken en zakhorloges, volledig met de hand gemaakt. Het ambacht
maakte deel uit van de verfijnde goudsmeedkunst. Vele van deze horloges worden
nu nog bewaard als kostbare kleinoden.
Zijn
zoon Pieter De Lille volgde hem op in 1869 en bracht de zaak over naar de
Noordstraat (zie oude prentkaart, links). Hij startte eenjuwelen en horloges handelszaak die bestond op
dezelfde locatie, Noordstraat 14 tot
enkele jaren geleden. Pieter bleef ongehuwd en stierf in 1917. Daarna zette Gabriël
De Lille als jongeman van 18 jaar het familieambacht verder.
De oude
prentkaart geeft een zicht op de handelszaak van de voorouders van Gabriël De
Lille links en rechts van het kerkwegeltje was de handelszaak koloniale waren
van Auguste Blomme en Anna Bafort.
Zeer
veel mensen hebben Gabriël gekend als een minzaam man, een uitmuntend juwelier
en precieze horlogemaker en een geacht mens bij alle lagen van de bevolking.
Zijn handelszaak straalde distinctie uit, de wanden waren bedekt met allerlei
horloges, wekkers, wand- en slingerklokken in allerlei vormen in verschillende
prijsklassen. Het uur- en halfuurslag klonk als muziek in de oren en was
vroeger een vertrouwd geluid in elke huiskamer. Elk gezin had een of meerdere
klokken, de een al prestigieuzer of kostbaarder dan de andere. In elke
huiskamer weerklonk het voorbijgaan van de tijd om het half uur en uur. Het was
een vertrouwde klank waar je ook verbleef. Bij de moderne jonge mensen zijn de
klokken uit de interieurs verdwenen. Eigenlijk wel jammer want het getik, de
klank of het klokkenspel was verankerd in het dagelijks leven.
Gabriël
De Lille trouwde met Blanche Roggen (1898 27 05 1951) op 25 oktober 1927.
Blanche of Blanca was een van de drie dochters van Pieter (Philibert) Roggen,
afkomstig van Halle Boyenhove (°1866), wachtmeester van de gendarmerie en
zijn echtgenote Pharaïlde Bert, toen Noordstraat 131. Blanche stierf amper 53
jaar. Gabriel en Blanche hadden een dochter, Lut. Lut was het middelpunt van de
belangstelling in het gezin en al heel vroeg stond zij haar vader bij in de
zaak en erfde de liefde voor het vak van goudsmid.
Het
sprak vanzelf dat Lut de meest bekende juwelierszaak van het Meetjesland
verderzette vanaf 1964. Gabriël De Lille was toen 65. Lut was getrouwd met Marc
Borgonjon en had vier kinderen, Stefaan, Tine, Kathleen en Lieselotte. Samen
met haar dochter Kathleen zette zij de zaak verder en had jarenlang een
prestigieuze gerenoveerde juwelenzaak in de Noordstraat waar Gabriël De Lille
tot in 1995 een oogje in het zeil hield en bijna 30 jaar lang waakte over het
welvaren van de familiezaak. De familie De Lille baatte deze zaak met de
allerrijkste traditie uit met hart en ziel, Het was met pijn in t hart dat de
best bekende juwelierszaak in t Meetjesland na 158 jaar werd stopgezet. De
nakomelingen van Gabriël De Lille investeerden in de toekomst op andere terreinen
en manieren. Lut De Lille studeerde Engels, informatica en kunstgeschiedenis en
ontplooide andere talenten. De stempel De Lille bleef verder leven in talrijke
andere verwezenlijkingen, het standbeeld, het Kasteeltje, de strijd om de
kerktoren enz.
De prentkaart geeft een zicht op het kerkwegeltje, Op de
fotos: de dochter van Gabriël, Lut als klein meisje en de Juwelierszaak Gabriël
De Lille. Met dank voor de fotos en de
informatie aan Mevrouw Lut De Lille, aan de heer E. De Lille, het Archief
Maldegem. (De Noordstraat, Deel
V, Rond Gabriël De Lille, Deel III, wordt vervolgd). Zie ook. www.bloggen.be/marianne_posman_in_maldegem/
11-07-2014 om 00:00
geschreven door Marianne Posman 1
10-07-2014
Gabriël De Lille, Deel II.
Ondernemingstalent
in de Noordstraat, Uurwerken en Juwelen van Gabriël De Lille, deel II.
In mijn boek Nostalgie naar het levendige dorp werd de handelskilometer in de
Noordstraat nauwkeurig beschreven aan de hand van de notities van mijn neef
Valeer Posman. Met de hulp van talrijke personen die met heimwee terugdenken
aan de drukke handelskilometer van weleer werd de beschrijving uitgebreid. De
handelszaken t Schortje,Huyze De Baere
en de rechterkant van het begin van de Noordstraat werden al gepubliceerd en nu
volgen enkele weergaven van andere bedrijvigheden, in de buurt van de handelszaak
Uurwerken en Juwelen van Gabriël De Lille in de Noordstraat.
Het
fraai onlangs gerenoveerde Optiek en
Hoorcentrum van Alain Verstringe, naast t Klein Kasteeltje, Noordstraat
nr. 17 was vroeger eigendom van Leopoldina De Keyser en Jozef De Lille (1896),
hoofdredacteur van t Getrouwe Maldegem, die publiceerde onder de naam Jym.
Architect
Robert Hebb (1910 1941) uit Sint Niklaas getrouwd in 1934 met Yvonna Roggen,
schoonzuster van Gabriël De Lille, was de architect, die ook de plannen tekende
van de Schouwburg, nu de bibliotheek, en de woning, de praktijk en de
privékliniek (1938)van Eugeen De Lille, op de hoek van de Kanunnik
Andrieslaan en de 39e Linielaan nummer 2. Die grote hoekwoning was in
september 1944 het lazaret van de Canadese soldaten en in december 1944 tot oktober
1945 een mess voor officieren. Vanaf 8 mei 1946 werd het gebouwencomplex jarenlang
een afdeling van de Rijksmiddelbare school en het Volwassenenonderwijs, nu is
het complex een eengezinswoning. (Zie interessant en boeiend boek van Hendrik Van de Rostijne Het K.A. een
brok geschiedenis van Maldegem.)
De
ouders van de opticien, Etienne Verstringe en zijn vrouw Dina Van Moffaert,
woonden voordien naast de succesvolle bakkerij van Marcel Cackaert en Irma Verstuyf, op de hoek van de
Bloemestraat.
De
vader van Alain was handelsreiziger en de zoon van de houthandelaar Alfons
(1887) Verstringe en Helena Timmerman, Noordstraat nr. 161 die samenwerkte met
zijn broer Octaaf Verstringe (1891) en Alida Timmerman uit de Brielstraat. Helena was de zuster van Theofiel Timmerman, de vader van Louis Timmerman.
Na het
Optiek - en Hoorcentrum Verstringe is er het kerkwegeltje, het Kapelaanstraatje
en de Electrozaak Barco van Radio - en T.V. technieker Georges Willemarck, nummer 19. Die hoekwinkel was ooit Bakkerij
Pieter Verstrynge en werd later het knopen - en garenwinkeltje van Zoë
Standaert, Noordstraat 19. Zoë en Christella Standaert waren de dochters van
Jan Standaert (1859) en Leona Schleicher (1855). De Schleicher familie was jarenlang
zeer ondernemend en gekend in Maldegem en omstreken maar is op een bepaald
moment uitgeweken met hun handelsactiviteiten en meteen ook verdwenen in
Maldegem. In 1967 kocht Georges Willemarck uit de Vakekerkweg, de woning aan een zekere Willemarck uit de Brielstraat.
Hij kwam met zijn handelszaak naar de bloeiende handelskilometer.
De
huidige Apotheek Johan Lippens, zoon
van Apotheker Robert Lippens volgt in nr. 21. Dit huis was voordien de woning
van Alice Van Mullem, echtgenote notaris Bouckaert, dochter van Dokter-Brouwer-Burgemeester Van Mullem. Alice van Mullem was kinderloos en zij schonk alle
bezittingen Van Mullem aan de Kerk. Zij woonde daar met haar dienstbode Marie Van
Loo. Later werd dit huis bewoond door onderwijzer
Richard Cromheecke en Magdalena
Standaert en hun gezin, tot Richard Cromheecke een moderne woning optrok in het
Kapelaanstraatje nummer 2. Meer dan honderd jaar geleden was het de woning van Dokter Deprest. Het is interessant hoe sommige woningen honderden jaren verschillende eigenaars onderdak gaven.
Daarna
volgen de Schoenenwinkel van Maurice (1916) en zijn zuster Maria De Zutter,
later Modezaak Toekan, nu etalage Bonne Shoe, dan het geboortehuis van Mevrouw
Courtmans nr. 27, enkele herenhuizen, eigendommen van Jozef en Leon De Lille
volgen elkaar op. Het hoogste huis nummer 29, hoorde toe aan Leon De Lille
(1897) en zijn echtgenote Gabrielle Luchene en hun dochters. Momenteel is het de woning van de familie B. Deruyter. Voordien was het de eigendom van Désiré De Meyere die ooit burgemeester was in Maldegem.
In nummer 25 was er ooit een Wol - en
Zuivelwinkel De Bolster, later
Phildar van de gezusters Janssens, nu Wolhuis Leliaert, een handelshuis dat
blijkbaar standhoudt in de crisis. Vader Remi De Bolster was koster en niet
afkomstig van Maldegem. Zoon Karel (1925) was drukker en zoon Georges (1928)
had een winkel van wol en zuivelproducten in nr. 27. Een speciale combinatie
van handelswaren maar vroeger liep alles op wieltjes. Karel De Bolster en zijn
echtgenote Anna De Backere (zij had drie zussen en een broer) afkomstig van t
Molentje verhuisden met de zaak voor handels- en familiedrukwerk naar de
Katsweg nr. 2. Mevrouw Courtmans huurde het huis van Georges De Bolster toen zij pas aankwam in Maldegem, later verhuisde zij naar de gemeenteschool. Het was toen nog eigendom van Van Kerschaver.
De
mooie Art Nouveau gevelwoning (1911-1913) ernaast werd gebouwd door de vroeg
overleden notaris Prosper Potvliege, echtgenoot van de dochter van Macharius
Van de Genachte, nr. 31. Daarna werd het bewoond door de neef Prosper Potvliege (1919) en Germana
Supré, die de handelszaak van Brandstoffen
uitbaatten. Het huis duidt op de welstand van de vroegere en huidige bewoners
en oogt nog altijd fraai in de rij. Macharius Van de Genachte had een
leerlooierij of een vetmesterijnaast
het Klein Kasteeltje, achter de woning van Gaston Van Leene, waar ooit de
Rijkswacht resideerde. Sinds 2010 zijn Mike Verkimpe en Ellis Standaert de trotse eigenaars van de Art Nouveau woning en stellen zij alles in het werk om op de gepaste manier het stijlvolle huis te renoveren.
Na de
Art Nouveau gevelwoning volgt het Huis Verwarmingstoestellen
Dobbelaere (van vader Roger op zoon Hans), vroeger woning van de gekende arts
Mauritz Coelis (1886) en Alina Van Nieuwenhuyse.
Dan
volgt een nieuw appartementsgebouw Residentie Hof van Maldegem, waar vroeger
o.a. de familie Van Moffaert woonde. Paul Van Moffaert in nr. 37 was
kleermaker. Zijn handelszaak noemde De
Gouden Sleutel en had een brede vitrine met inkomdeur. Hij had een naaiatelier
achteraan met personeel. De sleutel die aan de gevel van de zaak hing heeft een
van zijn kinderen bewaard. Zijn echtgenote Hélène
Laisse had er in de jaren 70 een boetiekje voor exclusieve dameskledij tot
grote vreugde van haar vele, knappe dochters. Hélène Laisse was
zaakwaarneemster van breiwol 3 Suisses. 3 Suisses is een Frans bedrijf
dat de verkoop op afstand van aanvankelijk hoofdzakelijk wol
organiseerde, later werd het een postordergigant en 3 Suisses is nu een
onlineshop waarvan het hoofdkantoor is gevestigd in Cross in Frankrijk. De
mannelijke vertegenwoordigers van de familie Van Moffaert waren hoofzakelijk kleermakers: Alfred (1875), Jean
(1912), Paul (1914) en Janvier (1901) Van Moffaert, allen geïnteresseerd in politiek en bovendien verwoede
supporters van de voetbalclub Melda.
Tijdelijk
heeft een van de dochters van Alice Danneels, Mariëtte of Anny Vercruysse er t
Bazarke uitgebaat, voordien was t Bazarke in de huidige kantoren van de Centea bank van Lieven Baert.
De Franco Belge, nummer 35 werd uitgebaat
door Daniël Vandenbroucke, zoon van Maurits en kleinzoon van Apotheker Emiel
Vandenbroucke (1868 1929) enMaria-Clotildis Boone.Daniël
Vandenbroucke en zijn echtgenote Kathelijne Van de Walle voorzagen jarenlang de
klanten van deskundig advies en van alle benodigdheden voor verfraaiing van
interieur en onderhoud van de woning. De Franco Belge bestaat nu nog in Gent,
Antwerpen en Roeselaere. Het was wel gemakkelijk zon centraal gelegen
speciaalzaak waar de verkopers de juiste informatie konden geven.
De
smalle en vroegere stoffen- en kledingwinkel van Hector en zoon Etienne Cloedt
is nu een appartementsblokje, eigendom van Chris Blomme. Etienne startte een
zaak in Ertvelde, zoon Carlos week uit naar het toenmalige Belgisch Congo maar
kwam terug en verder was er nog een dochter Marie-Jeanne Cloedt.
In 1958
werd de handelszaak van Auguste Blomme overgenomen door zoon Chris en zijn
echtgenote Elvira Leloup. Na drie jaar, op 12 augustus
1961, verhuisden Chris Blomme en Elvira Leloup naar een eigen voedingswarenzaakvan 70 m2, Zelfbediening BLOMME, rechtover de
Edestraat, nu Noordstraat 43. Zij wonen tot op heden in dezelfde woning en zijn het oudste echtpaar in de Noordstraat.
Zij kochten er het landbouwbedrijfje met
inrijpoort aan Eduard De Backere en renoveerden dit gevelhuis tot een
aantrekkelijke, eigentijdse woning en meteen de eerste zelfbediening in
Maldegem. Een supermarkt was toen een openbaring voor het centrum. Toen Chris Blomme en
Elvira Leloup het huis kochten aan Eduard De Backere, echtgenoot van Rachel Sierens
hebben zij een lange etalage met brede inkom naar de binnentuin laten
installeren. Christiaan had een kippenkwekerij op de
achterliggende gronden. De
Zelfbediening Blomme is nu het wassalon Polca Bis onderaan, uitgebaat door
Marie-Paule Claeys, een blijvend ondernemingstalent. De achterliggende gronden
werden onlangs bebouwd met eigentijdse woningen.
Er zijn
momenteel nog drie kapsalons, Marie-Ange,
Patrick en Cléo. De laatste dubbele kapperszaak, toen nr. 45 was vroeger de
patisseriezaak van banketbakker Georges
(1890) Van Moffaert en zijn zusters, Agnes (1896),Esther (1888), en Hélène (1892) Van Moffaert.
Georges startte in de Edestraat 39, familielid vanpeperkoekbakker Camiel (1881) en verhuisde
nadien naar de Noordstraat nr. 45. Zij verkochten er heerlijke chocoladesoezen
en waarschijnlijk nog veel andere lekkernijen. Zij hadden ook een inwonende,
geadopteerde dienstbode. Camiel (1881), Edgard (1882) en Georges (1890) Van
Moffaert waren bakkers uit de Nieuwstraat, de Edestraat en de Noordstraat. Hun voorvader was koperslager.
Het
kapsalon van Marie-Ange was vroeger de juwelierszaak van Herwig De Zutter, zoon
van de onderwijzer Laurent De Zutter (1903) en Godelieve Gekiere (afkomstig van
Dentergem) uit de Westeindestraat 66. Het huis was de eigendom van Maurice en
Maria De Zutter die het huis geërfd hadden van hun vader Eduard De Zutter.
Omer, Willy en Maria De Zutter waren kinderen van de broer van Eduard. De
echtgenote van Herwig De Zutter gaf les in Brugge en Herwig nam een groothandel
van uurwerken over in Sint-Michiels en verkocht de woning in Maldegem aan
Marie-Ange Standaert.
De
praktijk van de huidige Tandartsen (van vader Anyse op zoon op kleindochter)
Vermeersch nummer 47 was vroeger de hoedenzaak van Jeanne Vincke en sluit bij de andere handelszaken en woningen aan.
Op de
hoek naar het jeugdhuis hadChristella
Standaert (1884), zuster van Zoë, een knopen - en naaigeriefwinkeltje, later de
Kledingzaak van Maria De Zutter, zuster van Willy en Omer De Zutter en is nu
een gerenoveerd woonhuis.
Enkele
kleine handelszaken die vrij recent vervangen werden door appartementsgebouwen
sluiten af met de inrijpoort van de brouwerij Van Mullem, later Apotheek R. Lippens
en Jeugdhuis en Jeugdcafé uitgebaat door o.a. Dirk Matthys en zijn neef
Schoenmaker Marc Matthys. De statige woning werd afgebroken en vervangen door
het appartementsblok Residentie VAN MULLEM, verwijzend
naar de vroegere eigenaar van het terrein, dokter-brouwer-burgemeester Désiré Van
Mullem. Onderaan
was tot enkele maanden geleden het schoonheidssalon Mon Désir, vroeger pralinen
winkel en een tearoom en ernaast het wassalon Polca. Burgemeester Van Mullem was getrouwd met Gudule Van de Velde, zij stierf heel jong en liet hem achter met vijf kinderen, die waarschijnlijk ondergebracht werden in een klooster want de zoon en de dochters werden allen geestelijken. Hij hertrouwde met Mathilde Van Troostenberghe. Hun enige dochter Alice schonk al haar bezittingen aan de Kerk.
In de
jaren 60 woonden de ouders van Bea Decostere (1932) echtgenote van Carlos De Brée in de
woning ernaast. Bea was de dochter van de juwelier en horlogemaker Germain Decostere
Demey uit de Noordstraat. Carlos startte zijn eigen kapsalon in Noordstraat nr. 57, rechtover In de Nertsvan de zaakvoerders Carlos (1931) en Bertha (1929) Bekaert -
Goossens, Noordstraat 54. Goudsmid Germain
Decostere (geboren in 1907 in Emelgem) en Magdalena Demey (1904), woonden in nr. 55, tussen het Jeugdhuis en de meubelmaker
Aloïs Bomberna (1908), echtgenoot van Alice Ronse. Tussen de
handelshuizen was hier en daar een eengezinswoning.
Dit wat
betreft de Noordstraat, rechterzijde, van De Duizend Schorten tot aan de hoek
met de Bloemestraat. Rond Gabriël De Lille, deel II wordt vervolgd.
De
fotos geven een zicht op het drukke verkeer in het begin van de Noordstraat
vanaf De Velodrom tientallen jaren geleden, het Optiek en Hoorcentrum
Verstringe, de oude prentkaart geeft een zicht op de Noordstraat gezien vanaf
het Peurke naar het centrum. Lees ook: Het Atheneum, een brok Geschiedenis
van Maldegem, Hendrik Van de Rostijne,
een gedetailleerd verslag over de R.M.S. maar ook een bron van
wetenswaardigheden overons lieflijk
Maldegem. Hij heeft ook talrijke boeiende artikels in de Jaarboeken Ambacht. Met
dank voor de fotos en de mondelinge informatie aan Mevr. Lut De Lille, Hilde De Bolster
en Elvira Leloup, aan de heren E. De Lille, L. Posman, A. Timmerman, G. De Zutter en Chris Blomme.
(De
Noordstraat deel IV, Rond Gabriël De Lille, deel II wordt vervolgd). Meer over
de Noordstraat, zie boek Nostalgie naar het levendige Dorp.
10-07-2014 om 00:00
geschreven door Marianne Posman 1
09-07-2014
Gabriël De Lille, handelszaken Noordstraat. Deel I.
Ondernemingstalent in de Noordstraat, in de buurt van Gabriël De Lille, deel I.
In mijn boek Nostalgie naar het levendige dorp werd de handelskilometer in de Noordstraat uitvoerig beschreven aan de hand van de herinneringen van mijn neef Valeer Posman en van de informatie die ik kreeg van voormalige en huidige bewoners van de wijk. Intussen is die kennis uitgebreid met de hulp van talrijke personen die de Noordstraat nog altijd in hun hart dragen. De kledingzaak t Schortje en het restaurant Huyze De Baere werden uitgediept en gepubliceerd en nu volgen enkele weergaven van andere voormalige zaakvoerders en hun bedrijvigheid in de Noordstraat in het verleden.
De eerste oude prentkaart geeft zicht op de eerste bocht in de Noordstraat richting Nederland meer dan 100 jaar geleden. De twee volgende prentkaarten geven zicht op de handelszaken en woningen in de buurt van het Kapelaanstraatje rechtover Juwelen en Horloges G. De Lille, Noordstraat 14, het kerkwegeltje en de groothandel in koloniale waren van Auguste (1892) Blomme en Anna Camilla Bafort (1896), Noordstraat 18. De woning van de vroegere onderpastoors achter Gabriël De Lille is nummer 16.
Jarenlang was de Noordstraat een aaneenschakeling van bedrijven, cafés, gezinswoningen en handelszaken en straalde dit stukje Maldegem welvaart, gezelligheid en levendigheid uit.
In de handelskilometer van weleer trotseerden Huyze De Baere, Home Store Van Canneyt (Camiel René Nicole en zoon Geoffroy), Huis Dobbelaere (van vader Roger op zoon Hans en Estelle De Zutter), Bakkerij De Lille, Bakkerij (Alfons, Camiel, David, Norbert, Armand, Hubert en zoon) Savat, nu Lanckriet, Kledingzaken Bawi en Rommel, Dagbladhandel t Hoekje, Sanitair-Verwarming William Rogge en De Decker, Wolhuis Leliaert en hier en daar nog enkele bedrijven, handelszaken en kantoren de tand des tijds tot op heden. Zij benutten en ontplooien nog altijd hun talenten, kennis en vaardigheden om hun zaak draaiende te houden. Jammer genoeg sloten de laatste jaren heel wat neringen de deuren voor altijd.
We bekijken het eens van het begin van de Noordstraat rechts.
Rechtover de Velodrom in de Noordstraat nr. 1 staat het eeuwenoud zestiende-eeuws schuin ingeplant hoekhuis met voortrapgeveltje, dat ooit een Hof de Commerce was of een Koophandelsgasthof. Edmond De Coninck en Palmyre Anneman, de ouders van Adèle (1886), Angèle (1884), Clementine, Albert (1890), Adelin (1893) en Georges (1902) woonden in het café op de hoek waar nu Dokter Dimitri Van Landegem zijn praktijk heeft, dus op het einde van dit korte stukje Mevrouw Courtmanslaan. Vroeger was daar het lokaal van de bekende voetbalploeg Melda in hetcafé van Oscar Andries. Edmond De Coninck kocht de mooie hoekwoning. Zijn dochters, de ongetrouwde zussen Adèle en Angèle De Coninck startten een schortenwinkeltje in de herberg van hun vader en verhuisden later naar de hoekwinkel waar ze jarenlang de lingerie- en linnenzaak De Duizend Schorten, Noordstraat nr.1 uitbaatten.
De zoon van Edmond, Adelin De Coninck (1893) en zijn echtgenote Pharaïlde Lemiengre hadden twee dochters, Hedwige en Myrna. Myrna De Coninck zorgde voor haar tantes, erfde het stijlvolle hoekhuis Noordstraat nr. 1 en zette de handelszaak verder. Na het overlijden van Myrna waren er diverse handelszaken o.a. een Pitahuis. Het mooie grote gevelhuis werd verkocht, staat nu leeg maar wordt opgeknapt.
Ernaast was de papierhandel van douanier René Verhoeye (1901) en Maria Van den Berghe.
Het woonhuis Noordstraat nummer 3 hoorde toe aan de ongehuwde Jeannette Geirnaert (1897) en werd na haar overlijden, de stijlvolle antiekzaak Smitz, jarenlang een vaste waarde in de Noordstraat. Het is nu een eengezinswoning met een diepe, prachtige tuin. De naaimachinehandel van Omer De Taeye (Sint Laureins 1916) en Magdalena Matthys (Kleit 1917) afkomstig van de Gentsesteenweg. Zij kochten het huis aan het echtpaar Vosschaert. De handelszaak werd veel jaren later verbouwd tot café The Bridge waar hun zoon Gaby en dochter Vera De Taeye tot op heden café houden en wonen.
Bakkerij De Lille ernaast, Noordstraat nr. 7 bestond al in het jaar 1616, dus bijna 400 jaar. Op het eind van de jaren 1500 kwamen twee jonge mannen, Franciscus en Robertus De Lille uit Frankrijk zich vestigen in Vlaanderen in Maldegem. Franciscus werd schoenmaker en Robertus werd bakker. Robertus huwde met Francisca Claies en werd de stamvader van de vele leden van de familie De Lille. Bij zijn overlijden had hij zes kinderen en een van hen, Franciscus junior zette de bakkerij verder. Franciscus De Lille trouwde met Elisabeth Savat die in 1679 het leven schonk aan een zoon, die zij de originele naam Bonaventura, Op goed avontuur gaf. Meteen werd een traditie geboren. Elke tweede generatie zou er tenminste een van de nakomelingen De Lille die naam dragen.
Bonaventura trouwde met Elisabeth Maenhout en zij hadden vijf kinderen. Een van de zonen, Bernardus (1713) werd bakker en trouwde met Livina Van Speybroeck die hem vijftien kinderen schonk. Een van hen, Johannes geboren in 1741 werd de nieuwe bakker. Johannes en zijn echtgenote hielden de bakkerij rechtover De Akker open en zij kregen tien kinderen waar een van hen Bonaventura gedoopt werd. Helaas werd Bonaventura als loteling onder Napoleon ingelijfd. Zijn broer Johannes nam de handelszaak over. Een van de 10 kinderen van Johannes, namelijk Ausonius trouwde met Barbara De Candt in 1842 en werd bakker. Zij vestigden hun handelszaak in het begin van de Noordstraat. De oudste van de twee zonen was opnieuw een Bonaventura, de naamdrager van de negentiende eeuw. Bonaventura De Lille (1843 1912) trouwde met Octavie Verstrynghe. Na zijn dood, kwam hun enige zoon Camiel aan het roer. Camiel De Lille (1876) had een zoon Bonaventura (1922 - 1989). Bonaventura De Lille en Maria Van Hoecke (1926 1987) renoveerden de bakkerij in 1959. De oudste zoon van Bonaventura De Lille, Walter baatte de zaak verder uit na zijn opleiding. Samen met zijn echtgenote Denise Vermeire breidden zij de bakkerij uit met een druk bezochte en gezellige tearoom. Walter en Denise hielden de traditie in stand toen op 20 mei 1983 de naamdrager van Bonaventura geboren werd, die nu dertig jaar later de bakkerij verder uitbaat samen met zijn zuster Anne-Sophie.
Voormalig buurman Gaston Van Leene (1901), verzekeringsmakelaar en zijn echtgenote Marie-Louise Van Hecke, hadden in nr. 11/11 bis een woonhuis en een zakenkantoor. Hun nakomelingen verhuisden met hun kantoor naar een andere locatie. Er was in een van de drie huidige woonhuizen naast Bakkerij De Lille, ooit een Sparwinkeltje. De Gezusters Irène en Joanna Van Leene waren winkeliersters. In nummer 20, woonde kleermaakster Rachel Van Leene, had een etalage met stoffen en was getrouwd met Richard Van Doorne. Hij kweekte groenten op een stuk landbouwgrond van Cuelenaere-Potvliege achter het Kapelaanstraatje en verkocht zijn groenten. De zoon Adrien (1937) was postbode, zijn echtgenote Jenny De Lange was naaister en hield de stoffenwinkel lange tijd open.
Het kleine huisje voor t Klein Kasteeltje, Noordstraat 13 was ooit de conciërgewoning van t Kasteeltje. Later hield de echtgenote van Camiel Boes (1889), Emma Thienpond, een heel klein, gezelligvrouwtje er tot in de jaren 60,een crèmerietje waar je twee soorten ijsjes kon bestellen, een met chocolade of een met grenadine. Toen Martina De Pauw het café De Norton openhield, huurde haar moeder Arnolda Van Landschoot, echtgenote Modest De Pauw, het huisje. Best gezellig moeder en dochter bij elkaar in de buurt. Het is een beschermde woning, onlangs helemaal gerenoveerd met prachtige binnentuin met zicht op de tuin van t Kasteeltje en biedt woonruimte aan een achterkleinzoon architect van Victor De Lille. Achter dit huisje is ooit nog een leerlooierij geweest van Macharius Van de Genachte. De dochter van Macharius trouwde met Louis Potvliege. De zoon van Louis, Prosper Potvliege, notaris, die het prachtige art-deco huis liet optrekken even verder (1911 1913). Zie Jaarboek Ambacht 2013 p 148, H. Van de Rostijne, zeer interessante geschiedenis. Zeer boeiend vorser trouwens. Rijkswachtkazerne was er ook.
Noordstraat van nummer 1 tot en met 13 roept al heel wat herinneringen op aan een stukje levendig ondernemingstalent.
De fotos geven een zicht op het begin van de Noordstraat 100 jaar geleden gezien vanaf café De Velodrom, de oude prentkaarten geven een beeld van de zaken en woningen rondJuwelen en Horloges G. De Lille en een zicht op de hoek De Duizend Schorten rechtover het café De Velodrom.
Met dank voor de fotos en de informatie aan Mevrouw Lut De Lille, aan het Archief Maldegem, aan Valeer Posman, aan de Heren E. De Lille, Chris Blomme en Mevrouw W. De Lille Vermeire en andere dorpsgenoten. (De Noordstraat deel III, Rond Gabriël De Lille, Deel I wordt vervolgd).
