MARIANNE POSMAN brengt “Getuigenissen over 100 jaar kerk”  in Maldegem.

“Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel 14.

J.P. getuigt: Eigenlijk waren de meeste Maldegemnaars bezig goed hun brood te verdienen voor hun meestal groot gezin. Toen de vrouwen ook aan ’t werk mochten blijven na hun huwelijk, bleef er weinig vrije tijd over. Slechts enkelen waren echt bezig met politiek, de verdere ontvoogding van de arbeider en van de Vlaming.

De parochiepriesters waren de herders van een grote kudde gelovigen, allen met hun eigen gaven en gebreken. De meeste mensen waren al dan niet diepgelovig maar toch overwegend kerkgangers. Om de samenleving van vorige eeuw te begrijpen wordt een fractie van de politieke en sociale situatie van die periode geschetst.

Op politiek gebied ging de eerste helft van de twintigste eeuw in België gepaard met Katholicisme, Flamingantisme en Modernisme, vaak weerspiegeld en verspreid in kunst en cultuur. De bevolking in ons land evolueerde naar een modernere en rechtvaardiger samenleving en de Vlaming en het Vlaams kwamen meer ter sprake, geleid door intellectuele voorgangers.

Na de Eerste Wereldoorlog werden toegevingen gedaan aan de Socialistische j en aan de Christelijke Arbeidersbeweging. De arbeiders kregen eindelijk meer rechten.

De eisen van de Vlamingen werden  echter meestal onder de mat geveegd door de Franstalige machthebber, ondanks het feit dat er onrechtvaardige toestanden heersten tegenover de Vlaming.

Op de achtergrond moeten we ook bedenken dat het onderwijs in de middelbare scholen en de universiteiten overwegend Franstalig was tot ongeveer de jaren dertig en dat het grootste deel van de bevolking, zich soms geen lagere school, laat staan middelbare studies, universiteit of hogeschool kon veroorloven. De gezinnen waren groot en konden amper de kinderen herbergen, laat staan plaats voorzien om te studeren.  De elite van de samenleving, dus een beperkte groep was Franstalig en zag niet echt heil in het ‘Vlaams’ en een ‘Vlaamse beweging’.

De Vlaamse Beweging bleef echter actief ijveren voor meer Vlaamse zelfstandigheid. Sommigen namen daarbij een radicaal anti-Belgisch standpunt in, anderen wilden gewoon hun eisen ingewilligd zien binnen een unionistische staatsstructuur. Het bracht gewoon heel veel meningsverschillen in het leven van de mens. Het grootste deel van de bevolking bleef afzijdig en koos geen partij uit voorzichtigheid. De huisvaders gingen ijverig werken om brood op de plank te krijgen voor de meestal grote gezinnen en hadden geen tijd noch zin om te vechten tegen onrecht, maar toch waren er enkelingen die het niet opgaven en streefden naar een verandering in de maatschappij op politiek vlak.

Soms koppelde men de Vlaams gezindheid aan een communistisch internationalisme wat hier zeker geweerd werd. Men was des doods voor het communisme dat ‘godsdienst is opium voor het volk’ predikte, dus meteen gevreesd door alle lagen van de bevolking die hoofdzakelijk katholiek was.

Anderen verbonden die overdreven Vlaams gezindheid aan een conservatief katholicisme wat zorgde voor een meer emotionele religiebeleving in Vlaanderen. Deze houding verklaart grotendeels waarom niet iedereen angstig wegdook als de Duitse bezetter er aan kwam in onze streken voor en tijdens W.O. II.  De Vlaming verwachtte heel veel van de ‘ontvoogding’ en het verklaarde ten dele waarom sommige overtuigde katholieken samenwerkten met de katholieke Duitsers, ook in Maldegem, die toen ‘Klein Berlijn’ genoemd werd. Een beperkte groep zag eindelijk het licht en de verlossing tijdens de bezetting, met alle gevolgen van dien voor de gemeenschap. Er kwam tweedracht. Vele overtuigde jonge Vlamingen trokken naar het Oostfront om te vechten tegen de Russen en lieten er het leven. Vlaamse verpleegsters trokken naar het front om de gewonden te verzorgen. Het werd hen niet in dank afgenomen na de oorlog. Op politiek, sociaal en cultureel vlak kwamen de Vlamingen op voor hun rechten, soms geruggesteund door enkele  priesters eigenlijk, want de mensen bleven overwegend christelijk in de eerste helft van de vorige eeuw.

Heel veel mensen waren echter behoedzaam, zij spraken zich niet echt uit en hielden zich afzijdig.

 Foto M.J. De Clerck. Tekst Marianne Posman.

13-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

MARIANNE POSMAN brengt “Getuigenissen over 100 jaar kerk”  in Maldegem.

“Getuigenissen over 100 jaar kerk.” Deel  15.

Om de samenleving van de vorige eeuw  te begrijpen wordt een fractie van de politieke en sociale situatie geschetst. De Vlamingen en het Vlaams kwam meer en meer aan bod. Er was een soort machtsstrijd gaande in onze regio, bestaande uit een massa Vlamingen bestuurd door een Franstalige elite. Bovendien deden in de jaren twintig vele katholieke Vlaamsgezinden  er alles aan om religie in stand te houden in een moderne wereld, via  cultuur en kunst.

Deze internationale open houding bewijst de oneliner ‘Vlaming zijn om Europees te worden’ van August Vermeylen. Hij  was politicus voor de Belgische Werkliedenpartij (BWP). 

August Vermeylen was kunsthistoricus, politus, letterkundige, hoogleraar en schrijver en hij had een grote invloed op het culturele leven in Vlaanderen. Hij verdedigde de visie dat de toekomst van Vlaanderen in Europees verband gezien moest worden en gebouwd moest zijn op culturele en economische krachten. Elk volk, elke taal moest een gelijkwaardige plaats krijgen in een groot geheel, West-Europa, geleid door een rechtvaardig en democratisch  bestuur dat oog heeft voor de waardigheid van elk mens. Een  zoektocht naar eigenheid in een maatschappij in volle ontwikkeling.

Na W O I groeide  de weerzin voor het individualisme  en het liberalisme ^[1] die voor velen gesneuveld waren. De schok die de Eerste Wereldoorlog veroorzaakte een gevoel van reddeloosheid en verwarring.

Katholicisme en nationalisme boden de nodige ondersteuning in een maatschappij in verandering. De kerkgang bleef en de parochiepriesters werden gesteund door bijna alle lagen van de bevolking. Het geloof werd massaal beleefd in alle kerken, in bijna alle gezinnen  en verenigingen. Er heerste  ook een algemeen gevoel van opluchting en een geloof in een betere toekomst.

Om de tijdsgeest van de vorige eeuw te begrijpen moeten we de verschillen in de stad en het platteland  ontwarren. Tegenover het leven in de stad kende het leven op het platteland weinig spectaculaire veranderingen.

Tijdens de jaren twintig bleef dit idee doorleven maar langzamerhand trok ook hier op het platteland de modernisering door. Het is nu wel zo dat men de benaming ‘platteland’ kan indelen in twee delen: mensen die in het centrum van een dorp woonden, dus vlakbij cinemazalen of andere zaaltjes, zalen zoals ‘De Gilde’ of ‘de Schouwburg’ en dergelijke in Maldegem meer betrokken waren met het uitgangsleven dan bijvoorbeeld mensen die buiten het centrum woonden. Voor hen waren de centrale gebeurtenissen een ‘ver van mijn bed’ bedoening en moeilijk bereikbaar indien ze ’s avonds laat plaatsgrepen. Er dient zich dan nog een onderscheid aan, tussen de mensen die heel zware arbeid leverden zes dagen op zeven en hen die hun brood verdienden op een makkelijker manier, kleine zelfstandigen, onderwijzers, bedienden, zaakvoerders van kleine zaken enz….De meeste mensen op ‘de buiten’ hadden een klein landbouwbedrijfje, grond die bewerkt moest worden, een moestuin die zij onderhielden  of dieren die moesten verzorgd worden …… Die mensen hadden geen tijd voor ‘vrijetijdsbesteding’. Als er dus sprake is van kunst en cultuur op het platteland gaat het vooral om de centrumbewoners die de afstand konden overbruggen naar een bijeenkomst, vergaderzaal, amusementscentrum en vrije tijd hadden na hun dagtaak. Zij betrokken dan meestal een huis bij hun zaak in het centrum. Centrumwoningen beschikten vaak niet over een tuin, laat staan een moestuin of stallen …. Na de dagtaak van de centrumbewoner was het werk voorbij en stonden zij open voor vertier en vernieuwingen.

Velen betreurden de verstedelijking van onze streek, deze teloorgang van de authenticiteit maar anderen bekeken het positief. Alle communicatiemiddelen verruimden de horizon en brachten moderniteit en vooruitgang in alle lagen van de bevolking.

Foto Platteland Els Stevens.  

Tekst Marianne Posman.

12-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

“Getuigenissen over 100 jaar kerk”  in Groot-Maldegem.

EEN MISSIONARIS VAN EIGEN BODEM: WIES DE ROO. Deel 16.

Quote. L.C. getuigt: Ontelbare mensen zetten zich nu ook in voor de verdrukten in heel de wereld, maar zij worden er meestal voor betaald. Ik kon samen met mijn broer lesgeven in Congo eind jaren 60. Wij tekenden voor twee jaar, wij werden toen dubbel betaald, wij kregen ginder kost en inwoon met een salaris, hetzelfde bedrag werd hier in België gestort en tijdens de schoolvakanties kregen we een gratis rondreis door ’t land.  

We weten niet hoe het er voor kloosterlingen aan toeging, zij kregen alleszins niet het loon van een leek. Mijn tante was religieuze en gaf jarenlang les, het klooster kreeg 2/3 van het loon van een niet-geestelijke met hetzelfde diploma. Zelf kreeg ze kost en inwoon en 500 frank voor haar Nieuwjaar, zowat 1 euro per maand nu. Goed, zij had de eed van armoede afgelegd, maar het contrast was wel groot. Het getuigde wel van grote edelmoedigheid om geestelijke te worden.

Heel veel oudere mensen herinneren zich nog wel de geestelijken, de priesters, de broeders, de paters en de zusters die naar de Derde Wereld trokken om er het evangelie te verspreiden, ook hier in Maldegem was het aantal indrukwekkend. Hoogopgeleide jonge mensen, vooral van Vlaanderen vertrokken voor jaren naar die landen waar er reeds kloosters en orden bestonden om er te werken, om de levenskwaliteit en -omstandigheden van de arme autochtonen te verbeteren daar waar mogelijk en om er de christelijke leer te verspreiden! Er werd massaal aan missionering gedaan, aangemoedigd door de lokale geestelijken en door de priesters die lesgaven in katholieke colleges of door zusters in de schoolkloosters.

Onze parochiepriester E.H. Stefaan De Paepe ging enkele jaren geleden op inleefreis naar India, naar de miljoenenstad Hyderabad, waar hij kennismaakte met de National Domestic Workers Movement (Nationale Huishoudhulp Beweging) van de Vlaamse Zuster Jeanne De Vos.

Hij bezocht er enkele van de honderden sloppenwijken en kon ervaren hoe de beweging doordrong bij de armsten der armen, hen mondigheid en zelfrespect bijbracht, hen overtuigde van het belang van scholing van hun kinderen. Hij kon vaststellen hoe de medewerkers zich uitsloofden om zelf schooltjes te maken in de gammele krotten ...

Wie denkt aan missionarissen uit onze streek, denkt automatisch aan de moed die er nodig was in die tijd, dus voor en na 1950 om have en goed te verlaten, om afscheid te nemen van een grote familie, om vaarwel te zeggen tegen een dorp dat toch een groot vertrouwen schonk, om voor lange tijd te verblijven en te werken in een ander land met een ander klimaat, een andere nationaliteit, taal en godsdienst, naar andere steden of dorpen, in een milieu waar comfort die toen al eigen was aan de mens in België, totaal ontbrak. Zonder moderne media. Hoeveel liefde er in die religieuzen verborgen zat om hun leven niet te wijden aan een gezin, dat toen nog stabiel was, om de genegenheid van een partner en kinderen te moeten missen … daar was veel opoffering en liefde voor nodig om die grote stap te zetten naar het totaal onbekende. Maar het was zo.

Talrijke jonge mensen, broer of zus van iemand, zoon of dochter van een warm gezin, vertrokken meestal definitief, namen afscheid van allen met wie zij opgegroeid waren en lief en leed hadden gedeeld, zegden hun dorp of stad vaarwel om hun kennis en vaardigheden te benutten in landen, steden en dorpen die het nodig hadden en dat was meestal bij de armen, de weerlozen, de minstbedeelden, de mensen met een beperking enz.…. om te bouwen aan een betere wereld ook voor hen, om op die manier een hemel op aarde te creëren, gesteund door hun geloof in God. Door hun handelen verspreidden zij als gelovig mens, liefde in naam van God.

Maria-Louisa De Roo werd geboren op 8 augustus 1930 in een gezin van zes, Julia, Edgard, Remi, Louis en Aline.

De ouders van Wies waren landbouwer Clement De Roo (21 08 1890) en Elisa Coene (19 04 1888) van ‘Vake’, nu de Vakebuurtstraat 131 (later 211). Maria-Louisa De Roo trok naar de lagere school in Maldegem op de markt. Wies De Roo had een dynamische rol in de jeugdbeweging KLJ. De jeugdbewegingen kenden toen een overweldigend succes in alle lagen van de bevolking. Zij vormden hun leden, doordrongen hen met de katholieke leer en organiseerden sportmanifestaties, ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’ en vergaderden en voerden toneelvoorstellingen op in ‘De Gilde’. Onderpastoor Pieter Geerts (1944 – 1952) was toen proost van de jeugdbeweging en hij had een enorme invloed op de jeugd en de kerkgangers.

Wies De Roo werd landbouw - huishoudregentes in Kwatrecht. Zij had er enkele levenslange jeugdvriendinnen Wies Cuelenaere, M.M. Audenaert, haar nicht Esther De Roo enz.  Na haar studies gaf Wies enkele jaren les in de katholieke school in Adegem maar trok daarna naar de kloostergemeenschap ‘De Jacht’ op 6 november 1958. Ze was toen 28 jaar. Ze werd geprofest in 1961. Ze werd voorbereid op een missie in India, ze kreeg een opleiding om doven te onderwijzen in Sint-Michiels Gestel in Nederland en volgde een taalcursus Engels in London. Ze was klaar voor het grote avontuur in India.

Heel haar leven stond in teken van de dove kinderen in India, zij werd er op handen gedragen en gekoesterd. Zij zorgde ervoor samen met Zuster Jeanne De Vos dat het onderdrukte huispersoneel op de hoogte was van hun rechten en plichten, zij bezorgden hen ‘waardigheid’. Een lang leven volledig in dienste van de ander.

In Jaarboek Ambacht 1996 werd het leven beschreven van Pater Omer Jonckheere uit Donk die zich inzette voor de armen in de Filipijnen door onderwijzer Paul De Ceuninck. Heel veel gezinnen in Maldegem hadden een familielid die de wijde wereld introk om anderen te helpen. Marianne Posman.

https://photos.app.goo.gl/U1QiIfrTUvLhTuv93

11-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

“Getuigenissen over 100 jaar kerk”. Deel 17.

De ‘Katholieke actie’, priesterwijdingen, kloosterlingen en de missies.

Quote:  Wij werden grootgebracht op het platteland, boerderijen, velden, vaartkanten waren ons speelterrein. Thuis waren er zes kinderen die zich warmden, studeerden, aten en wasten rond de kachel, er was maar één verwarmingstoestel in huis. Toen bleek dat ik een uitstekende leerling was in de broederschool, ging ik in op de propaganda van een pater op school. Bijna gratis onderwijs en kans om Grieks-Latijnse te volgen. Het internaat was een bittere beproeving en ik leefde zes jaar lang met de nare gedachte dat  moeder en vader mij  ergens gedropt, achtergelaten hadden. Mijn ouders  waren van een deel van de kinderlast  vanaf…. “Moeder was ons liever kwijt dan rijk, eens we lastiger en veeleisender werden, waren we opgeborgen in een veilig en godsdienstig oord ….”

Overal plukten die missionarissen-propagandisten – in samenspraak met de plaatselijke geestelijkheid en de bestaande scholen - intelligente  jongens en meisjes al dan niet met 'roeping' uit het Vlaamse platteland. De jongeren volgden  goedkoop onderwijs in een  middelbare richting, in een college, een missieseminarie of in een meisjesinternaat, ze waren lid van een katholieke, goed getrainde jeugdbeweging, kregen gratis turn- toneel-, zang-, woord- en pianolessen in ’t weekend en exact tot se jaren 60 bracht dat systeem veel priesters, zusters en veel kerkgang mee.

Heel veel kinderen kwamen van het platteland naar  de lagere school in het centrum en toen was het niet zo evident om zonder straatverlichting tijdens de lange, donkere  toen nog barre wintermaanden te voet, met de fiets langs slechte wegen of met het openbaar vervoer  middelbaar onderwijs te volgen in een dichtbijgelegen stad. Er waren wel colleges in de steden in de buurt maar voor de meeste gezinnen was het schoolgeld te hoog en daarom kozen sommige ouders voor een kleinseminarie allicht, waar de schooltarieven en -rekeningen aanzienlijk lager waren voor kost en inwoon. Heel veel twaalfjarigen trokken naar een kostschool soms in een verafgelegen stad en kwamen om de twee maanden eens een weekend naar huis. Velen vervreemden van hun ouders, broers en zussen, buren, vriendjes en hun dorp. Het gezin had een ander aangezicht. De meest assertieve kinderen konden de bijna militaire discipline en het soms strenge internaat leven wel aan, anderen vergingen van heimwee in de soms harde leerschool. Discipline en structuur waren zeer waarschijnlijk nodig om die grote groep jongeren, meisjes of jongens 24 uur op 24 uur in toom te houden en te behoeden voor gevaren, maar sommige kinderen misten daarom wel de geborgenheid van een warm en liefdevol huisgezin.

Aangezien in dergelijke kostscholen de meest intelligente leerlingen werden aangetrokken, die heel vaak  Grieks-Latijnse volgden, werden in de retorica bijna altijd briljante studenten aangereikt die overal terecht konden. Velen trokken richting universiteit, waar ze anders nooit terecht gekomen zouden zijn, anderen kozen voor een opleiding in een hogeschool en verkregen mooie jobs die zij anders nooit gehaald zouden hebben. Anderen volgden hun roeping. In die tijden waren veel leerkrachten priesters of zusters en het sprak van zelf dat sommige van die beïnvloedbare, goed afgeschermde jongeren die onder hun hoede waren, een dergelijk leven eigenlijk ook wel wilden in een veilige, geborgen en soms weelderige omgeving. Het onderwijs was in die tijd doorweven van het geloof, de erediensten, het gebed, de eerbied, de schuldgevoelens, de boetedoening  en de evangelisatie. De sfeer in de kloosters en scholen was sacraal en meestal rustgevend en betrouwbaar, zodat het op zich niet moeilijk was om de weg van de geestelijken te volgen en de meesten voelden zich er goed bij en bleven heel hun leven trouw aan hun roeping.

Anderen voelden zich gemanipuleerd, haakten af met een gevoel van ergernis en levenslange rancune. Misschien was het beter geweest om niet zo vroeg de beïnvloedbare kinderen te benaderen, we zullen het nooit weten. Er waren in elk geval veel priesters en religieuzen die het overal goed deden, in rustoorden, in scholen, in ziekenhuizen, in de parochie en in de missies. Laten we maar zeggen dat de meeste geestelijken 24 uur op 24 uur ter beschikking stonden van de ander.

Het maakt het er momenteel voor de jeugd niet makkelijk en aantrekkelijk uit op om die richting – religieuze  te kiezen, van onbaatzuchtige liefde voor de medemens. Zonder te spreken van een laatste hindernis, het celibaat. Wie kiest voor een leven als religieuze staat er helemaal alleen voor, er is geen kans op een leven met een partner. Vroeger was dit misschien niet zo’n groot probleem, het seksuele speelde zich af in het verborgene, nu wordt het leven en de geest van de mens overspoeld door seksueel getinte boodschappen. Het seksuele  is een essentieel aspect van het leven geworden.

Vanaf de jaren zestig werden de geestelijken langzamerhand vervangen door leken, die elke dag of nacht acht uur brommen. Waarom klaagt men steen en been over de hoge dagprijzen in de rustoorden? De geestelijken die dag en nacht paraat stonden en praktisch gratis werkten zijn verdwenen in de zorg. Hetzelfde fenomeen in de ziekenhuizen, waar de rekeningen hoog kunnen oplopen. Het is misschien een eenzijdig opinie maar de psychiatrische instellingen zitten barstensvol  en de problematiek voor de jeugd met psychische problemen haalt regelmatig het nieuws. Idem dito in de scholen waar heel veel meer personeel nodig is dan vroeger om moeilijke kinderen op te vangen. Hangjongeren, spijbelen, straatgevechten, pesterijen die uit de hand lopen, destructieve en depressieve jongeren  … daar hoorde je niet of nauwelijks van vroeger … Er werd nauwelijks gespijbeld, je zag geen jongeren in het straatbeeld tijdens de schooluren, er werd niet gepest op een niveau zoals nu.

De school zorgde bovendien vaak voor een job voor hen die vroeger afhaakten of afstudeerden. Relaties waren er in overvloed en toen ook al had je altijd een ‘lange arm’ nodig om een betrekking te vinden. De geestelijken hadden veel relaties die er op rekenden een betrouwbaar persoon in dienst te nemen met hun voorspraak. ’t Was dus niet allemaal kommer en kwel zoals wel eens beweerd wordt.

Foto Els Stevens.

10-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

Getuigenissen over 100 jaar kerk.  Deel 18.

Tussen de Wereldoorlogen en nà WO II.

A.P. 70 jaar geleden eindigde voor West-Europa W.O. II maar in andere landen is er nog heel vaak oorlog en een immens aantal vluchtelingen overspoelt Europa. Ze worden niet altijd gastvrij onthaald en soms worden  ze teruggezonden maar rechtvaardigheidsgevoel en gezond verstand houden rekening met de extreem onmenselijke situaties in de thuislanden. Als je ’t goed hebt, ga je je land, je huis, je dorp, je stad, je familie en vrienden, je taal, je cultuur,  toch niet achterlaten om hier terecht te komen? Mensen op de vlucht willen enkel een vredevol leven voor hun gezin en velen steunen en helpen hen, ook de kerk helpt nog altijd heel veel mensen in nood. Er is een immense weerstand onder de bevolking om alle vluchtelingen op te vangen en te onderhouden met het belastinggeld van de mensen met een inkomen. Iedereen begrijpt dat. Politici zijn er om een menswaardige oplossing te vinden.

09-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

E.H. Paul Henri Van Overbeke, Pastoor/Deken in Maldegem van 1948 tot 1979. Deel 19.

Quote: E.D. ‘Toen mijn moeder haar tranen niet kon stelpen omdat er geen geld genoeg was om de koffers met kledij te vullen voor het college, nam Pastoor Van Overbeke zijn portemonnee uit en legde 5000 frank op tafel, dat was toen een maandloon van een arbeider. De zorgen waren van de baan. Moeder kon weer verder.”

Begin vorige eeuw zaten de kerken bomvol en koesterden en verspreidden de opvattingen van het Christelijke Vlaamse volk.  W.O. II bracht veranderingen.  Na de oorlog kwam een nieuw economisch-politiek model, met een samenleving die confereert i.p.v. elkaar uitmoordt, met voornamelijk de collectieve arbeidsovereenkomsten. Tijdens de oorlog waren er al geheime bijeenkomsten geweest tussen vertegenwoordigers van de naoorlogse staat, de vakbonden en de patroon organisaties, onder het motto van 'dat nooit meer', om tweejaarlijks 'overeen te komen', loonsopslag te regelen, sociale verbeteringen in te stellen enz. De basis werd gelegd voor de 'welvaartstaat', met rechtvaardige verdeling van de lasten, een steeds stijgend inkomen voor de eenvoudige arbeider en dat is goed gegaan tot eind jaren zeventig. De naoorlogse verstandhouding bracht naast welvaart een onvermijdelijke verandering van het bewustzijn, in het bijzonder het geloof in God. E.H. Paul Henri Van Overbeke maakte de evolutie mee die plaatsgreep in de kerk.  Het is pas vanaf de jaren zestig, zeventig dat er moeilijkheden rezen in de kerkgemeenschap, waar niemand tegenop kon.

In die naoorlogse periode kreeg Maldegem een nieuwe parochieherder. Op 25 juni 1948 werd E.H. Paul Henri Van Overbeke aangesteld door Monseigneur Caelewaert. Hij werd afgehaald met een open koets door de toenmalige burgemeester Hector Cuelenaere en vol vreugde ontvangen door zijn toekomstige parochianen met een grote stoet.

E.H. Paul Henri Van Overbeke was toen 53, nog in de volle bloei van zijn leven. Hij was geboren in Assenede op 29 september 1895. Hij werd kandidaat letteren en wijsbegeerte en werd priester gewijd in 1921 in Gent.  Hij was leraar in de Normaalschool in Sint-Niklaas, vanaf 1923 leraar in het Sint-Lievenscollege in Gent en in 1935 was hij directeur, de eerste directeur met een universitair diploma, van het Instituut van de Zusters van Liefde in het klooster annex pensionaat en dorpsschool in Zaffelare en in 1936 werd hij dekenaal inspecteur voor het lager onderwijs.

Hij had dus heel wat jaren contact gehad met de jeugd na zijn priesterwijding en dat liet sporen na toen hij werd aangesteld als pastoor in Maldegem. Hij had interesse voor alle generaties en vooral voor de jeugd, de jeugdbewegingen en de studies van de getalenteerde jongeren in Maldegem.  

E.H. Paul Henri Van Overbeke was welkom in Maldegem en hij betrok de pastorij op het kerkplein die toen een grote gesloten unit, woonhuis en tuin vormde. Zijn zuster Maria zorgde voor de huishouding en waakte streng over zijn doen en laten. Je kwam er niet binnen langs de tuinpoort zoals nu, alles was goed afgesloten en de voordeur was langs de zijingang van de Deken de Fonteynestraat en iedereen betrad de pastorij/later dekenij met een zekere schroom en eerbied.

Het was niet dat hij afstandelijk was integendeel, zijn legendarische zwarte vrouwenfiets stond er altijd gestald aan de zij ingang en als hij niet aan ’t werk was tijdens de vele dagelijkse uitvaart-, huwelijks-, week- en zondagdiensten dan doorkruiste hij met zijn fiets de omstreken van Maldegem en bezocht er heel wat parochianen, waar hij welkom werd geheten en luisterde naar de mensen wat hen bezighield bij een kop koffie en een koekje.  Daar waar nodig hielp hij de mensen met goede raad, daar waar nodig hielp hij hen financieel, om bij te springen bij hen die ’t nodig hadden, bij ziekte en tegenslag, bij de studies van de kinderen waarvan de kosten voor sommige ouders zwaar doorwogen. Twee verdieners in een gezin waren toen nog uitzonderlijk. De meeste getrouwde vrouwen stopten met werken zodra er kinderen kwamen – kinderopvang bestond toen nog niet echt – en de huisvader ging werken zes dagen per week.

De pastoor, later deken had eigenlijk enkel de parochie Maldegem centrum als werkgebied. Donk, Kleit, Adegem, Middelburg hadden hun eigen pastoors en/of onderpastoors. Ook moet vermeld worden dat Maldegem toen enkel huizen telde, flatgebouwen zoals nu waren onbestaande, dus was het aantal inwoners niet zo groot zoals nu. De vele verkavelingen bestonden toen ook nog niet. Maldegem was eigenlijk nog een open gemeente met open deuren en achterdeuren, niet zoals nu, anno 2018 waar de mensen angstvallig hun deuren op slot doen, waar je soms kan dwalen door de straten zonder een kat te zien, waar de vele flatgebouwen tal van gezinnen herbergen maar die je eigenlijk zelden of nooit ziet in het straatbeeld, behalve bij feesten in ’t centrum. Tegenwoordig gaan de partners van een gezin allebei uit werken, ook op verplaatsing, dus het beeld van vrouwen die boodschappen doen in ’t centrum of bij elkaar langs gaan is ook bijna verdwenen. De auto is het vervoermiddel bij uitstek geworden, dus de mensen doen hun boodschappen per auto of in de talrijke goedkope warenhuizen en ketens op de rand van Maldegem.

(Wordt vervolgd).

Wie E.H. Van Overbeke nog eens in levenden lijve wil zien, kan surfen naar Noël Ryheul, camob. Maldegem.

FP-S8-3140 Afscheid van E.H. deken Paul Van Overbeke (film super8).

De Heemkundige Kring het Ambacht Maldegem gaf prachtige publicaties uit, die nog altijd te verkrijgen zijn en zelfs digitaal kunnen worden geraadpleegd.

Bronnen en foto’s: Liber Memorialis, kerkarchief.

Karen Armstrong ‘De Strijd om God’.

08-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1

“Getuigenissen over 100 jaar kerk”. Deel  20.  

E.H. Paul Henri Van Overbeke, Pastoor/Deken in Maldegem van 1948 tot 1979.

Quote. V.S. ‘Hij was een ‘kind van zijn tijd’, zoals wij allen kinderen zijn van onze tijd. Hoe je opgroeit en wat  je leert tijdens de eerste levensjaren drukt een stempel op de rest van je leven. Pastoor/deken Van Overbeke werd geboren in de negentiende eeuw, maakte twee wereldoorlogen mee en bleef een kerkelijk leiderschap uitoefenen in Maldegem tot eindjaren 70, de gloriejaren, de gouden tijd van de twintigste eeuw maar de crisisjaren voor de kerk. We kunnen ons voorstellen dat het voor allen, de kerkelijke leiders en de bevolking soms moeilijk was de evolutie van de arme, onderdrukte naar een glorieuze mens te volgen. We gaan ervan uit dat elk mens zijn best deed.’

E.H. Paul Henri Van Overbeke (°1895  +1980) werd ingehuldigd in Maldegem op 25 juni 1948. De parochie Maldegem was heel groot maar de pastoor later deken had heel wat hulp van verschillende onderpastoors. Het was waarschijnlijk een hele organisatie om allen een eigen taak te geven tijdens de vele erediensten en buiten de kerk. Alles verliep vroeger mondeling, schriftelijk of telefonisch, dus het vroeg wel een inspanning om alle kerkelijke activiteiten te coördineren. Als buitenstaander heb je daar eigenlijk geen idee van hoeveel mensen betrokken waren of zijn bij de erediensten en de andere taken binnen en buiten de kerk.

De mede-pastoors of de onderpastoors.

Het is weleens interessant om de ‘onderpastoors’ of de ‘medepastoors’ te vernoemen want velen van de derde leeftijd hebben hun ouders over hen horen spreken of hen zelfs gekend. Groot-Maldegem heeft vijf kerken, centrum, Kleit, Adegem, Donk en Middelburg. Vroeger had elke kerk een pastoor en ook soms onderpastoors. De centrumkerk had toen één pastoor en drie onderpastoors. Anno 2018 werden alle priesters vervangen door één pastoor/moderator. Alle zondagsmissen in de vijf kerken van Groot-Maldegem worden voorgedragen door de centrumparochiepriester, pastoor/moderator E.H. Stefaan De Paepe,  waar en wanneer de erediensten plaatsgrijpen, kan geraadpleegd worden in het parochieblad en op de website van Kerknet:  Website Kerk: https://www.kerknet.be/ zoek naar vieringen.

Alle onderpastoors werden aangemoedigd om zich in te zetten voor een bepaalde leeftijdsgroep, de jeugd, de verenigingen voor volwassenen, de mensen met een beperking, de gepensioneerden enz. De onderpastoors waren meestal proost van een of andere beweging of vereniging en werden op handen gedragen, omdat de mensen wel ondervonden dat de priesters een meerwaarde vormden voor de gemeenschap, ook in de scholen. Zij hoorden er gewoon bij. 

Kerk, geloof, bedienaars waren een deel van het leven van de parochiaan.  De meeste onderpastoors waren altijd vrolijk en blijgezind en hielpen waar mogelijk.

Onderpastoors in Maldegem 1948 - 1979:

E.H. Frans De Vleeschouwer, Hector Geerts, Marcel Snoeck, Maurits Doom, Stefaan De Waele, Antoon Van Cauteren, Amandus Broodcorens, Karel Maenhout en Guido De Jaeger. Intussen werden er ook diakens aangesteld.

E.H. Frans De Vleeschouwer (22 12 1910) (Maldegem 1944 - 1951). werd opgevolgd in 1951 door onderpastoor Maurits Doom. Zette zich in voor de kajotsters.

E.H. Hector Geerts, (Maldegem 1944 -1952), werd na 14 jaar vurig onderpastoor in Maldegem, aangesteld als pastoor in Vurste.  E.H. Hector Geerts was dagdagelijks betrokken geweest in de parochie en had overal een stempel nagelaten. Jarenlang sprak men nog over hem, dus zijn woorden werden niet snel vergeten. Hij deed dus heel hard zijn best op de preekstoel en buiten de kerk en de parochianen konden de raad aanvaarden of hun eigen zin doen, daar had E.H. Hector Geerts, niet echt een zicht op.  

Hij werd opgevolgd door E.H. Vedast Van der Poorten (1958 – 1968), geboren op 9 mei 1921, een zeer werkzaam maar rustiger priester.

E.H. Marcel Snoeck (22 07 1912) (Maldegem 1945 – 1954 was bijna 10 jaar onderpastoor geweest in Maldegem, zelfs jaren later werd nog over hem gesproken, dus hij liet sporen na ….

E.H. Maurits Doom (08 11 1918) (Maldegem 1951 - 1966). was heel begaan met de jeugd en de jeugdbewegingen tijdens zijn vijftienjarig leven in Maldegem. In 1952 werd de meisjes-Chiro gesticht en in 1958, de jongens-Chiro. E.H. Doom was proost en was erg betrokken bij de jeugd. Hij liet filmpjes, meestal godsdienstig getinte voorstellingen afdraaien in de oude brouwerij, boven de kelder van de voormalige brouwerij Van Mullem. In die kelder waar vroeger tonnen alcohol werden opgeslagen, werd een fuiflokaal opgericht waar er gedanst werd of geluisterd werd naar kleinkunstenaars die toen erg in trek waren. Dit gebouw werd afgebroken en vervangen door twee gloednieuwe lokalen aan de overkant, de Doomzaal. Intussen afgebroken en vervangen door openbare parkeerplaatsen voor de Noordstraat bewoners. In 1966 werd Onderpastoor Doom na veertien jaar Maldegem, aangesteld als pastoor in Rieme-Ertvelde. E.H. Stefaan De Waele (20 02 1918) (Maldegem 1954 - 1966). Op 20 december in 1954 volgde Onderpastoor Etienne of Stefaan De Waele E.H. Marcel Snoeck op. Onderpastoor Etienne De Waele was een heel, knap en zeer vriendelijk priester en nam al de taken van zijn voorganger over maar deed het op een rustiger manier. Hij was ook alom aanwezig, hij was zelfs zeer sportief, deed vurig aan sport in zwarte soutane, soms in de snikhete zon. Onderpastoors M. Doom en S. De Waele brachten vrolijkheid en vreugde in de parochie. Het was zoals het was.

(Onderpastoors in Maldegem 1948 -1979 wordt vervolgd).

De kerkelijke gebouwen zoals alle openbare gebouwen werden opgetrokken met de gelden en de giften van de inwoners van een dorp of een stad en horen toe aan de bevolking en worden onderhouden met het belastinggeld. De bedienaars van gelijk welke godsdienst worden betaald door de staat,zoals ook de directies, personeel en leekrachten op scholen betaald worden  dus door de burgers, omdat zij helpen waken over de geestelijke behoeften van een mens. Soms worden gelden en eigendommen geschonken aan de kerk die worden beheerd door een kerkraad die de gebouwen helpt onderhouden, het personeel in de kerk betaalt en de mensen in nood soms helpt. Vanouds werd de zorg voor de arme medemens overgelaten aan talloze kerkelijke en particuliere liefdadige instellingen, soms gebonden aan voorschriften van stedelijke overheden. Gemeenten konden soms subsidies verlenen, op voorwaarde dat dan ook de niet-kerkelijke armen werden bedeeld, dat is logisch.

Vóór de Franse Revolutie (1789–1799) werd de armenzorg meestal als een specifiek kerkelijke zaak beschouwd. De tijden zijn veranderd, er werd gezorgd voor allen door hen die werkten en hespaard en belegd  hadden door belastingen te innen. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond de benaming ‘Gemeentelijke Sociale Dienst’, de burger zorgde voor de ander. Momenteel wordt dit armoede beleid, geleid door een bolwerk ‘Het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW)’ een openbare instantie per gemeente dat tot doel heeft elk persoon in de mogelijkheid te stellen een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid en diensten verstrekt aan armen, zorg aan ouderen en mensen met een handicap. Alles is uiteindelijk goed gekomen, de militante vorm van godsvrucht is verdwenen maar elk mens zorgt door zijn bijdragen voor de ander,  de grootste armoede wordt geniveleerd. Op die manier komen alle mensen in de hemel terecht want ze delen hun weelde op aarde, ze leven volgens de Bijbel.

Eens scrollen over de tekst, dan worden de lettertjes zichtbaar.

Filmpje van de deken Van Overbeke en de Leo De Kesel hulpbisschop, zicht op de tuin van de dekenij met een grote serre opzij. https://www.youtube.com/embed/LvUCMBVRLLE.

Filmpje met Bisschop, wandelingetje rond de Sint-Barbara kerk.

https://www.youtube.com/embed/XFEfpdKzDqA

FP-S8-3140 Afscheid van E.H. deken Paul Van Overbeke (film super8).

Speelpleinwerking: https://www.youtube.com/embed/Y4kGBhjjNtM

De laatste processie in Maldegem 1969: prachtig beeld van de jeugd en de parochiepriesters: https://www.youtube.com/embed/eSbTS6qc6RI

Vormsels met E.H. Van Overbeke, Broodcorens, De Kerpel en Van Cauteren:

S8-KV-CV-13058-2473 Het vormselritueel begin de jaren 1970 te Maldegem (film super8)./550

Begrafenis Alfons Verstuyf: E.H. M. Doom, E.H. P. Van Overbeke, E.H. Stefaan De Waele, koster René Verhaegen. Achtergrond geschenken en papierhandel Verhoeyen en Onderpastoors M. Doom en S. De Waele, Bronnen: kerkarchief, info Liber memorialis.  Verwoord M. Posman.

07-05-2018 om 00:00 geschreven door Marianne Posman 1