MARIANNE POSMAN brengt de gemeenteverkiezingen en de politieke partijen in Groot-Maldegem vanaf 1830 tot heden.

Propaganda en politiek.

Bron: Archivaris Erik Blomme, Historicus Etienne Dhont.

1 -            Periode cijnskiezers (1830-1893)

a.       Tijdens de unionistische periode gedurende het eerste kwart (1830-ca. 1858) na de onafhankelijkheid van België is er bijna geen sprake van kiesstrijd. Een onderscheid tussen katholieke en liberale kandidaten is trouwens moeilijk te maken: liberalen zijn allemaal kerkgangers en katholieken zijn meestal liberaal gezind en dit omwille van de vrijheid van godsdienst en onderwijs, ingeschreven in de grondwet. Slechts 2 % van de bevolking mocht stemmen: rijke landbouwers, kasteelheren, vrije beroepen en middenstanders hadden meest kans om gekozen te worden.

b.       Tijdens de daaropvolgende periode van 35 jaar (ca. 1858-1893) komt er een groeiende tegenstelling tussen de liberalen, die de macht van de geestelijkheid willen inperken, en de katholieken, die de instructies van bisschoppen en pastoors opvolgen. Vooral het onderwijs, doch ook de aanleg van nieuwe begraafplaatsen, toezicht op kerkfabrieken en de armenzorg spelen daarbij een belangrijke rol en zorgen voor felle discussies.

c.         

2 -                        Periode algemeen meervoudig stemrecht voor mannen (1893-1919)

a.       Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1895 mag de gewone man voor het eerst stemmen. De kiesstrijd neemt daardoor een gans andere wending: zowel liberalen als katholieken dienen thans ook de gewone man voor zich te winnen. Een Kring voor Sociale Studie werd opgericht om de belangen van Maldegem te onderzoeken en te bespreken, zoals bv. de aanleg van een nieuwe straat van de markt naar het station, de bouw van een nieuw gemeentehuis, het aantrekken van nijverheid met het oog op werk in eigen gemeente. Tevens werd gevraagd om drie werklieden op te nemen op de lijsten (op 11 zetels). Na maanden vergaderen na de hoogmis in de gemeentelijke raadszaal werd deze Kring ontbonden op last van pastoor Henri Bouckaert, die heel wat invloed uitoefende op de bevolking die toen nog hoofzakelijk katholiek en kerkganger waren. Daaropvolgend heeft in de pastorij de verkiezingsvergadering plaats, waarbij de kandidaten voor de katholieke lijst worden voorgedragen (zonder werklieden)!!!!! Onder leiding van handelaar Emiel Tytgadt wordt in “Den Grand Café” een tegenlijst opgesteld met o.m. Camiel Bollé, de eerste Maldegemse werklieden-kandidaat. Tytgadt gaf het voor ons eerst bekende kiesmanifest uit. Wegens het meerderheidsstelsel gaven de liberale kandidaten het in 1899 op; toch kwam er een tegenlijst op met Pieter en Victor Van Moffaert als kandidaten.

b.       Pastoor Bouckaert was ondertussen begonnen in 1896 met het bouwen van een zaal in de Stationsstraat, bestemd voor de “Katholieke Vrije Burgersgilde” of Katholieke Kring. Zoals de pastoor het zelf schreef in zijn “Liber memorialis”, was het de bedoeling om “bekwaamheidskiezers te vormen”. Tevens was de pastoor initiatiefnemer van de oprichting van de katholieke muziekmaatschappij “Nut en Vermaak” in 1897. De muziekmaatschappij “Sint-Cecilia”, opgericht in 1822, was in de loop van de 19^de eeuw liberaal geëvolueerd.

c.        In 1903, 1907 en 1911 stond de politieke strijd volledig in het teken van de strijd om de toren: het bouwen van een nieuwe kerk of een nieuw gemeentehuis. De katholieke en liberale lijst stonden diametraal tegenover elkaar. “Gazet van Maldegem”, het weekblad van de katholieken, gaat in 1907 hevig te keer tegen katholiek oud-burgemeester Desiré Van Mullem, die als kandidaat opkomt op de liberale lijst. Arme en zeer bejaarde mensen o.a. uit het bejaardentehuis worden met koetsen naar de stembureaus vervoerd. In 1911 richtten de katholieken verschillende bonden en maatschappijen op om de bedreigde katholieke meerderheid te kunnen behouden (o.a. oprichting van de katholieke turnvereniging, Davidsfonds, Boerenbond, geitenvereniging, etc.).

3 -                        Periode algemeen enkelvoudig stemrecht (1919 tot heden)

a.       Interbellum (1919-1940):

Tijdens het interbellum draait de propagandamolen op volle toeren via de uitgaven van kiesmanifesten, kiespamfletten en de publiciteit via “’t Getrouwe Maldeghem” (Vlaams-nationaal) en “Gazet van Maldegem” (katholiek). Vooral de kiesstrijd van 1932 en zijn naweeën zijn bijzonder hevig. Naast de genoemde pers mengt zich ook de geestelijkheid op de preekstoel. De “Christen Vlaamsche Volkspartij” houdt talrijke kiesmeetings en volksbetogingen (met duizenden betogers en meerdere charges van de rijkswacht) na de afzetting van burgemeester Jozef De Lille in 1933 en de aanstelling van Hector Cuelenaere als katholieke burgemeester in de minderheid. Naast een katholieke en liberale muziekmaatschappij ziet de fanfare “Hou ende Trouw” het licht in 1932, die de propaganda voert voor de Christen Vlaamsche Volkspartij. In september en oktober 1932 en 1938 zijn de respectieve muziekmaatschappijen steevast van de partij op Maldegem kermis en de verschillende wijkkermissen (Den Akker, Donk, Vossenhol, Moerhuize en de Warmestraat). In 1938 wordt de schouwburg door de familie De Lille ingehuldigd n.a.v. het vijftigjarig bestaan van ’t Getrouwe Maldegem (komt in de plaats van de Ossenstal in een oude weverij in de Katsweg). Reeds eerder in 1929 hadden de liberalen de feestzaal Sint-Cecilia (later Royal) in de Nieuwstraat opgericht.

b.       Naoorlogse periode (1944 tot heden):

-         In de eerste decennia wordt er vooral propaganda gevoerd via de uitgave van veelal gepeperde kiespamfletten (in 1964, 1970 en 1976).

-         Maldegem kent in de periode van 1967 tot 1970 zijn vlegeljaren. Tijdens deze periode heeft de meerderheid van het schepencollege (CVP) geen meerderheid in de gemeenteraad en dit wegens het verbreken van het coalitieakkoord tussen CVP en de lijst Gerard Storm. Aldus worden gemeentebegrotingen afgekeurd en zendt de Gouverneur een regeringscommissaris. Jongeren, die de politieke impasse beu zijn, ontvoeren zelfs gemeenteraadslid Cyriel Dhoore. In de jaren 1969 tot 1972 verschijnt het veertiendaags publiciteitsblad “Den Appel”, uitgegeven door drukkerij “Perka” en dat vooral propaganda maakt voor de kopmannen van de Maldegemse Eenheidslijst (Marcel Baert, Gabriël De Lille en William Van Poelvoorde).

-         In 1976 is het een stortvloed van pamfletten, vooral uitgaande van de GVP, en met een barnumreclame op zijn Amerikaans. Ook de CVP laat zich niet onbetuigd. Naast pamfletten en kiesmanifesten maken de diverse lijsten tijdens de laatste decennia propaganda met verkiezingsborden op privégrond, verkiezingsaffiches, autokaravanen en allerlei gadgets.

-        Sedert 2006 nemen de sociale media (facebook, twitter, etc.) een steeds prominentere rol in naast de klassieke propagandamiddelen.

Quote:

We zijn nu bijna aan het einde gekomen van het overzicht gemeenteverkiezingen vanaf 1830 tot heden.

Grosso modo werd regelmatig gekozen voor verandering of een nieuwe wind, vandaag heel concreet voor meer inspraak, meer werkgelegenheid, meer veiligheid,  herstel voet- en fietspaden, zorg voor milieu, dierenwelzijn  en mobiliteit. Elke partij had en heeft het beste voor met onze uitgestrekte gemeente. Misschien meer overkoepelend en democratisch  denken en werken, inspraak is belangrijk. De kiezer is mondiger geworden en spuit zijn ongenoegen via de media.

Heel veel burgers gaven een positief signaal voor en over het beleid met de suggestie aan het nieuwe bestuur om het samen met de burgers anders aan te pakken.

Tenslotte beheert het beleid de gelden  - uit ontvangen subsidies, belastingen  en opcentiemen - van de burger van gelijk welke kleur. Rechten en plichten.

Groot-Maldegem heeft als groot bedrijf een goed bestuur nodig dat alle pijnpunten aanpakt over de gehele oppervlakte, een beleid waarin politici samenwerken met de burger en voor de burger in het centrum en in alle deelgemeenten.

Fotograaf Els Stevens:

Foto 1. ‘We hebben gestemd!’.

Foto 2:  ’De kinderen zijn nieuwsgierig en willen de wereld ontdekken, liefst vanaf hun eigen veilige voordeur in Maldegem’. Quote Marianne Posman.

Bijlagen:
20180422_124249.jpg (3.2 MB)   
20180422_124259.jpg (3.3 MB)   
20180422_124359.jpg (2.9 MB)   
20180422_124532.jpg (3.4 MB)   
20180422_140230.jpg (3.4 MB)