Handelingen
5:35 En hij (Gamaliël) zeide tot hen: Gij Israëlitische mannen, ziet voor u,
wat gij doen zult aangaande deze mensen. 36 Want voor deze dagen stond Theudas op, zeggende, dat hij wat was,
dien een getal van omtrent vierhonderd
mannen aanhing; welke is omgebracht, en allen, die hem gehoor gaven, zijn
verstrooid en tot niet geworden. 37 Na
hem stond op Judas, de Galileeër in de dagen der beschrijving, en maakte veel
volks afvallig achter zich; en deze is ook vergaan, en allen, die hem gehoor
gaven, zijn verstrooid geworden. (Statenvertaling)
Aan het
woord is Gamaliël een farizeeër en Schriftgeleerde en lid van de Joodse raad in
Jeruzalem. Op de tijdsbalk bevinden we ons in de zomer van 30 AD, een korte tijd
na Pinksteren of Sjavoeot met de uitstorting van de Heilige Geest over de
discipelen, mannen en vrouwen die het begin van de Joodse Gemeente te Jeruzalem
waren. Met wonderen en tekenen werd sindsdien tot ergernis van de Joodse
leiders het evangelie aan het Joodse volk gebracht. Als een gevolg waren de
apostelen gevankelijk voor de Joodse raad gebracht en met de doodstraf
bedreigd. De Schriftgeleerde Gamaliël die het vertrouwen van het volk had stond
onder het tumult in de raad op en overtuigde de andere leden voorzichtig met
het uitspreken van de doodstraf over de apostelen te zijn. Zijn wijze woorden
waren: Laat u niet in met deze mensen en
laat hen geworden; want indien dit streven of dit werk uit mensen is, zal het
vernietigd worden, maar indien het uit God is, zult gij hen niet kunnen
vernietigen; het mocht eens blijken, dat gij tegen God strijdt. Vervolgens
lezen we zijn woorden voor de raad hierboven in het Bijbelgedeelte uit het boek
Handelingen vanaf vers 35 geciteerd. Hij verwijst hierbij naar twee
oproerkraaiers uit het verleden: Thadeus
en Judas de Galileeër. Het zijn twee mannen die ten tijde van de bekende
beschrijving van de Romeinse keizer het volk ophitsten. Thaddeus had een
aanhang van ongeveer vierhonderd mannen en Judas
de Galileeër wordt beschreven als de leider van veel volk.
De
auteur van het Bijbelboek Handelingen is de evangelist Lukas. Handelingen is
zijn tweede boek. Zijn eerste boek: het evangelie naar Lukas, begint hij met de
woorden:
Lukas 1:1 Nademaal velen ter
hand genomen hebben, om in orde te stellen een verhaal van de dingen, die onder
ons volkomen zekerheid hebben; 2 Gelijk ons overgeleverd hebben, die van den
beginne zelven aanschouwers en dienaars des Woords geweest zijn; 3 Zo heeft het
ook mij goed gedacht, hebbende alles van
voren aan naarstiglijk onderzocht, vervolgens aan u te schrijven,
voortreffelijke Theofilus! 4 Opdat gij moogt kennen de zekerheid der dingen, waarvan gij onderwezen zijt.
(Statenvertaling)
Met
andere woorden de evangelist Lukas stelt dat hij het nodige onderzoek
uitgevoerd heeft en alles van meet aan nauwkeurig heeft nagegaan opdat men
zeker zou mogen zijn van de historische dingen die hij in geregelde orde
neerschreef. Ik twijfel er niet aan dat Lukas bij wijze van spreken zijn
huiswerk degelijk gemaakt heeft en ons een historisch overzicht van de
gebeurtenissen van tweeduizend jaar geleden bezorgd heeft. Theudas en Judas de
Galileeër zijn historische personen die aan het begin van de westerse
jaartelling hun plaats op de tijdsbalk hebben. Een struikelsteen voor sommigen
is dat Flavius Josephus een naamgenoot van Theudas vermeld die rond 45 AD voor
problemen zorgden. Sommige godgeleerden komen dan tot boude uitspraken zoals:
Lukas heeft zich vergist, hij heeft zijn huiswerk niet goed gemaakt. Heel de
rede van Gamaliël wordt zelfs als een maaksel door Lukas in twijfel getrokken en
bevonden een onmiskenbare historische vergissing te zijn.
Wat de
Bijbelkritiek betreft is er niets nieuws onder de zon. Veel van de kritiek werd
in het verleden door Bijbelgetrouwe geleerden al eens eerder weerlegd. Ook het
schijnbare probleem met de naamgenoten Theudas werd eerder al getackeld.
De
Britse geleerde William Whiston (1667/1752) die vooral bekendheid kreeg door
zijn vertaling van de werken van Flavius Josephus van het Grieks naar het
Engels reikte in zijn voetnoten de oplossing voor Theudas en zijn naamgenoot aan.
Het is de oudheidhistoricus Flavius Josephus die de tijdgenoot van Lukas’
Theudas in 45 AD plaatst. Hierna het betreffende gedeelte:
Flavius
Josephus, Joodse Oudheden, Boek XX, 5
1. NOW it came to pass, while Fadus was procurator of
Judea, that a certain magician, whose
name was Theudas, (9) persuaded a great part of the people to take their effects with them, and follow him to
the river Jordan; for he told them he was a prophet, and that he would, by his
own command, divide the river, and afford them an easy passage over it; and
many were deluded by his words. However, Fadus did not permit them to make any
advantage of his wild attempt, but sent a troop of horsemen out against them;
who, falling upon them unexpectedly, slew many of them, and took many of them
alive. They also took Theudas alive, and cut off his head, and carried it to
Jerusalem. This was what befell the Jews in the time of Cuspius Fadus's
government.
De
geleerde William Whiston voegde in zijn vertaling al een voetnoot bij ter verduidelijking
dat we hier met een naamgenoot te doen hebben en niet met een vergissing door
Lukas gemaakt die Theudas in de dagen van de inschrijving plaatst. Hierna het heldere commentaar van Whiston:
(9) This Theudas, who arose under Fadus the procurator,
about A.D. 45 or 46, could not be that Theudas who arose in the days of the
taxing, under Cyrenius, or about A.D. 7, Acts v. 36, 37. Who that earlier
Theudas was, see the note on B. XVII. ch. 10. sect. 5.
De
Theudas die Lukas aan het begin van onze huidige jaartelling plaatst had een
aanhang van ongeveer vierhonderd man. De naamgenoot Theudas die Josephus
aanhaalt had een enorme massa mensen als aanhang. Dit is een vaststelling die
aantoont dat de Theudas van Lukas en de Theudas van Josephus twee te
onderscheiden verzetsmannen waren.
Voor de
geleerde William Whiston was dit ook een uitgemaakte zaak. Hierna het citaat
uit Flavius Josephus, Boek XVII:
Ant.
XVII.10.5. There was also Judas, (16) the son of that Ezekias who had
been head of the robbers; which Ezekias was a very strong man, and had with
great dificulty been caught by Herod. This Judas, having gotten together a multitude of men of a profligate
character about Sepphoris in Galilee, made an assault upon the palace [there,]
and seized upon all the weapons that were laid up in it, and with them armed
every one of those that were with him, and carried away what money was left
there; and he became terrible to all men, by tearing and rending those that
came near him; and all this in order to
raise himself, and out of an ambitious desire of the royal dignity; and he
hoped to obtain that as the reward not of his virtuous skill in war, but of his
extravagance in doing injuries.
Hierna
Whiston ‘s voetnoot voor F. Josephus Ant. Book XVII.10.5:
(16) Unless this Judas,
the son of Ezekias, be the same with that Theudas,
mentioned Acts 5:36, Josephus must have omitted him; for that other Thoualas,
whom he afterward mentions, under Fadus the Roman governor, B. XX. ch. 5. sect.
1, is much too late to correspond to him that is mentioned in the Acts. The
names Theudas, Thaddeus, and Judas differ but little. See Archbishop Usher's
Annals at A.M. 4001. However, since Josephus does not pretend to reckon up the
heads of all those ten thousand disorders in Judea, which he tells us were then
abroad, see sect. 4 and 8, the Theudas
of the Acts might be at the head of one of those seditions, though not
particularly named by him. Thus he informs us here, sect. 6, and Of the War, B.
II. ch. 4. Sect. 2, that certain of the seditious came and burnt the royal
palace at Amsthus, or Betharamphta, upon the river Jordan. Perhaps their leader, who is not named by Josephus, might be this Theudas.
Dit is
een plausibele verklaring van de geleerde William Whiston (1667/1752) die alle
gezaaide twijfel in de kiem smoort.
Met
vriendelijke groet
Robert
De Telder
Recente publicaties:
Kronieken van
de koningen van Israël, 2017, zie
link: https://www.bol.com/nl/p/kronieken-van-de-koningen-van-israel/9200000086650052/?suggestionType=searchhistory
EXODUS, 2016, zie link: http://www.bravenewbooks.nl/books/102331
De Zonaanbidder, 2016, zie link: http://www.bravenewbooks.nl/books/87999
TIJD en TIJDEN, 2015, Zie link: http://boekscout.nl/shop/ViewProduct.aspx?bookId=5579
De Assyriologie
herzien, 2012, zie link: http://www.bravenewbooks.nl/books/76234
De Tweede
Wereldoorlog door de ogen van een neutrale Belg, 2007, zie link: http://www.bravenewbooks.nl/books/69343
Apocalyps, 2009, (dit boek is uitverkocht maar op een PDF-document
gratis op eenvoudig verzoek per email bij de auteur verkrijgbaar).
