KRONOS

Dunkirk is een oorlogsfilm van de producer en regisseur Christopher Nolan (°1970-) die dit jaar in de bioscopen getoond werd. De film verhaalt operatie Dynamo, de reddingsactie van de Britse marine en luchtmacht voor hun door de Duitsers ingesloten troepen in Noord-Frankrijk.

Ik heb de film deze maand gezien en maak van mijn historische (oudheid) blog gebruik om enkele van mijn indrukken in de vorm van een film-beoordeling aan mijn lezers door te geven.

Duinkerken in 1940 is weliswaar geen oudheidgeschiedenis maar ligt toch al zevenenzeventig jaar achter ons en de generatie van achttienjarigen toen, zijn door de dood ingehaald. De geschiedenis van de uitredding van het grootste deel van het Britse expeditieleger in 1940 was bepalend voor de uitkomst van de Tweede Wereldoorlog die in september 1939 als een Europese oorlog tussen Groot Brittannië geallieerd met Frankrijk tegen Nazi-Duitsland begonnen was. De aanleiding was de onoplosbaarheid van het Pools-Duitse geschil omtrent de vrijhaven Danzig en de Poolse corridor door voormalig Duits gebied naar de Baltische Zee geweest. Hitler-Duitsland eiste in de zomer van 1939 de terugkeer van de vrijstad Danzig naar het Reich en de toelating van Polen tot het aanleggen van een extra autobaan en spoorlijn vanuit het Reich naar het sinds 1919 via het opgelegde vredesverdrag van Versailles, afgescheurde Oost-Pruisen. Een jaar eerder in de zomer van 1938 was er de crisis rond Tsjecho-Slowakije geweest dat aanvankelijk weigerde zijn Duitstalige gebieden aan het Reich af te staan. In de lente van 1938 was Oostenrijk bij Duitsland ingelijfd, de zogenaamde anschluss en het was voor Hitler-Duitsland de logica zelve dat ook de overige Duitstalige gebieden in de sinds 1919 geschapen randstaten (na de ontmanteling van de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie) zoals Tsjecho-Slowakije, deze gebieden zouden afstaan. Door bemiddeling van vooral Chamberlain, de premier van Groot-Brittannië toen, was een conflict afgewend en werden de Tsjechen aangemaand tot het opgeven van alle verzet en ging het zogenaamde Sudetenland met zijn Duits-Oostenrijkse bevolking zonder strijd naar Groot-Duitsland. Toen de rest van de meer-volkerenstaat Tsjecho-Slowakije daarop binnen zes maanden desintegreerde als een gevolg in de eerste plaats door de afscheuring van de Slowaken van de Tsjechen-staat op 14 maart 1939, gevolgd door de Hongaren en de Polen die ook hun deel van de Tsjechen-staat opeisten, hield Chamberlain-Engeland, Hitler-Duitsland hiervoor verantwoordelijk. Een direct resultaat was een Britse garantie aan Polen in het voorjaar van 1939. Dit land was namelijk het volgende doel van Hitler-Duitsland tot rechtzetting van het in 1919 te Versailles opgelegde vredesverdrag.

Kaart uit een Belgische schoolatlas van april 1939. Men merkt dat de algemene verwachting was dat Duitsland het uiteindelijk toegestaan zou worden alle verloren gebieden in het oosten ten gevolge van het vredesverdrag van Versailles in 1919 opnieuw te verkrijgen.

Duitsland werd in 1919 als enige schuldige voor het uitbreken van de Grote Oorlog in 1914 veroordeeld en verplicht tot herstelbetalingen aan de overwinnaars, daarnaast werd aan de nieuw opgerichte staat Polen een transithaven aan de Baltische Zee geschonken met een Poolse corridor door Duits land naar de zee. In het westen ging het Duitstalige Elzas-Lotharingen terug naar Frankrijk en verkreeg België het Duitstalige gebied van Eupen-Malmedy-Sankt Vith. Het was de tijd van het landjepik. In het noorden ging een gedeelte van Sleeswijk-Holstein met haar Deense inwoners terug naar Denemarken. Het Duitse koloniale rijk in Afrika en Azië werd onder de overwinnaars verdeeld waarbij Engeland de vetste delen toegewezen kreeg. Ook de Belgen kregen een stukje van Duits Oost-Afrika in de vorm van het mandaatgebied Roeanda-Oeroendi. De Belgen hadden dan weliswaar tijdens de eerste wereldoorlog Tabora, de hoofdstad van Duits Oost-Afrika veroverd, maar ook zij werden door de Engelsen en Fransen te Versailles in 1919 gedicteerd betreffende wat kon en niet kon. De Britten pikten Duits Oost-Afrika: Tanganyika, in en de Belgen kregen slechts twee kruimeltjes van de grote taart.

Ik schrijf deze inleiding ter aantoning van de schuld die de overwinnaars van november 1918 dragen in verband met het uitbreken van een tweede wereldoorlog slechts twintig jaar later. Engeland dat zich in mei 1940 in Vlaanderen militair verpletterd zag droeg in wezen medeschuld aan het tweede conflict met Duitsland als een gevolg van hun behandeling van een verslagen vijand in 1918/1919.

In november 1918 was er in het oorlog moede Keizerrijk Duitsland revolutie uitgebroken en werd er om een wapenstilstand met de geallieerden verzocht op basis van een te onderhandelen vredesverdrag. Dat vredesverdrag is er in juni 1919 gekomen echter niet op basis van onderhandelingen maar als een dictaat van de overwinnaars. De Engelse blokkade van de Duitse zeehavens werd in november 1918 ook niet opgegeven maar doorgezet tot de zomer van 1919 met als resultaat honderdduizenden hongerdoden in het algemeen verzwakte Duitsland. De Duitse delegatie in Versailles in 1919 mocht niets onderhandelen maar kreeg integendeel een ultimatum voorgeschoteld waarbij zij het vredesdictaat konden tekenen of de volledige bezetting van Duitsland door de geallieerden verkiezen. Zij tekenden het document waarbij belangrijke delen van hun territorium met bevolking naar vreemde overheersing ging en hun koloniaal rijk voor hen volledig verloren ging. Bovendien aanvaarden zij de schuldige voor het uitbreken van de grote oorlog geweest te zijn met de verantwoordelijkheid tot het betalen van buitenproportionele herstelbetalingen aan de overwinnaars die zichzelf tot slachtoffer declareerden. De jonge Duitse republiek die na het vertrek van de keizer uitgeroepen was had geen schijn van kans zich als volwaardige democratie te ontwikkelen noch te handhaven. De straten werden in de jaren twintig van de twintigste eeuw beheerst door de met elkaar rivaliserende communisten en nationaalsocialisten, twee extreme antidemocratische bewegingen die elkaar naar het leven stonden. De Duitse communisten werden gedirigeerd vanuit Moskou-Rusland.

Het tsaristische Rusland was in 1917 met de novemberrevolutie (oktober volgens de juliaanse kalender) door de communisten onder leiding van Lenin neergeslagen en deze hadden daarop een vredesverdrag met het Keizerrijk Duitsland gesloten. Nadat de communisten via een bloedige burgeroorlog orde op zaken in Rusland gebracht hadden maakten dezen zich op om daarna de rest van de wereld met hun communistische boodschap te veroveren. De Komintern of communistische internationale was door Lenin in maart 1919 te Moskou opgericht met het doel van het oprichten van communistische partijen in de landen van het westen. Hun doel was over de gehele wereld een internationale proletarische revolutie te bewerken ter vestiging van de dictatuur van het proletariaat. De leiding van dit alles geschiedde sinds 1922 vanuit Moskou met de nieuwe dictator Stalin aan het hoofd. Het geïndustrialiseerde Duitsland was voor hen een belangrijk doel van waaruit zij hoopten de rest van Europa te kunnen onderwerpen.

Voor de westerse grootmachten van 1919 was Sovjet-Rusland sindsdien een bedreiging en werd het land als een paria behandeld. Zij waren niet uitgenodigd in Versailles.

Het Tsaristische Rusland was een van de medeschuldigen voor het uitbreken van de eerste wereldoorlog in de zomer van 1914. Het was de mobilisatie van het Russische leger geweest dat de dominostenen in beweging bracht. De grote oorlog die in 1914 uitbrak kwam ook zo maar niet uit de lucht vallen maar was al jaren daarvoor gepland en voorbereid. Er waren vier hoofdschuldigen voor het conflict: Frankrijk, Rusland, Engeland en Duitsland. In deze volgorde maar alle vier gelijk wat hun verantwoordelijkheid betreft. Vooreerst Frankrijk dat sinds de oorlog van 1870 aan de terugwinning van Elzas Lotharingen werkte door middel van nieuwe bondgenootschappen aangezien het te zwak was om Duitsland alleen aan te pakken. Hun eerste bondgenoot was Rusland waar de tsaar droomde van een Groot-Slavisch Rijk met Rusland als leider. Rusland s doel was hier de neerwerping en ontmanteling van de Oostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie met vele Slavische volken binnen haar grenzen zoals Tsjechen, Slowaken, Polen, Oekraiëners, Roethenen, Kroaten, Slovenen en Serviërs. Oostenrijk-Hongarije was echter een bondgenoot van het Keizerrijk Duitsland en kon aldus niet aangepakt worden zonder met Duitsland in conflict te geraken. Hier raakten de belangen van Rusland en Frankrijk elkaar met Duitsland als een gemeenschappelijke hinderpaal die verwijderd moest worden. Voor Frankrijk was dit de voorwaarde tot het verkrijgen van Elzas Lotharingen en voor Rusland de voorwaarde tot aanhechting van de Oostenrijks-Slavische gebieden bij hun Rijk.

Deze coalitievorming tegen Duitsland werd echt gevaarlijk toen Engeland aan het begin van de twintigste eeuw besloot om een verbond met Frankrijk te sluiten, gericht tegen Duitsland. Zij hadden hun zinnen op het koloniaal rijk van de jonge Duitse staat gezet en begeerden de wereldwijde Duitse export van goederen te vervangen door Britse producten. Made in Germany was een van de redenen voor het uitbreken van de grote oorlog in 1914. Het was sinds 1904 wachten op de juiste gelegenheid om de militaire machinerie in beweging te zetten. Deze gelegenheid deed zich voor toen de Oostenrijkse kroonprins en diens echtgenote in juni 1914 door een Servische terrorist in Sarajevo in de Oostenrijkse (Slavische) provincie Bosnië-Herzegovina vermoord werden. Oostenrijk legde de schuld voor het moordcomplot bij het naburig Servië dat echter door Rusland gesteund werd. De opgestelde dominostenen begonnen te wankelen en de eerste dominosteen viel toen Rusland besloot te mobiliseren tegen Duitsland, de beschermer van Oostenrijk-Hongarije. Binnen de maand stond Europa in brand. Duitsland was de vierde medeschuldige voor het uitbreken van de eerste wereldoorlog. Uiteraard wist Duitsland via zijn kanalen van de geheime diplomatie tussen Frankrijk en Rusland tegen hen gericht en hadden zij zich militair voorbereid tot het neutraliseren van de dreiging. Een oorlog op twee fronten tegelijkertijd werd terecht als zeer moeilijk betracht en daarom was het plan voorzien om vooreerst in het Westen Frankrijk te verslaan door middel van een oprukken door het neutrale België heen in een omsingelingsslag voor het Franse leger dat tegenover Elzas en Lotharingen ontplooid was. Na het verslaan van het Franse leger zou het Russische leger aan de oostelijke grens aangepakt worden en verslagen. De bedoeling was om een vergroot Duits bastion tegen het oosten op te richten. Toen men vernam dat Engeland de Frans-Russische as vervoegd had zag Duitsland als enige tegenmaatregel de uitbreiding van haar zeevloot in de Noordzee. Een actie die Engeland nog meer reden gaf ter uitschakeling van de Duitse militaire macht. Hun bedoeling was om de Duitse eenheidstaat door de legendarische Bismarck opgericht te herleiden tot de oorspronkelijke staat van de verschillende vorstendommen.

De Belgische koning Albert I werd door de Duitse Keizer benaderd voor toelating van het doortrekken van het Duitse leger op weg naar Frankrijk met als beloning voor België de terugkeer van de verloren provinciën aan Frankrijk: Frans-Vlaanderen, Artesië en Picardië. De Belgische koning, de Saksen-Coburger Albert I, mocht dan wel van Duitse afstamming zijn grondwettelijk was hij op dit domein ondergeschikt aan de regering. België was in 1914 een Franstalige unitaire staat met een Nederlandstalige meerderheid die monddood was en haar rechten miste. Moest er in 1914 een federale staat België bestaan hebben zoals we die vandaag kennen dan had er vermoedelijk in de kamer een fiks debat plaatsgevonden over het voorstel van de Duitse keizer. De mogelijke uitkomst van zulk een hypothetisch debat vandaag voorspellen is onmogelijk.

De kanonnen van Augustus deden in 1914 hun werk en de verschillende nationale legers kwamen in beweging voor een frisse vrolijke oorlog waar iedereen van dacht dat het met Kerstfeest 1914 allemaal voorbij zou zijn. Het resultaat was uiteindelijk een bloedbad dat meer dan vier jaar zou aanhouden en zou resulteren in een verscheurd Europa met fascisten en communisten in vele landen als nieuwe realiteit.

Hoewel het historisch vandaag geduid kan worden dat er vier schuldigen waren en niet alleen Duitsland werd dit laatste land in 1919 als de enige schuldige gebrandmerkt en gestraft. Engeland en Frankrijk kwamen uiteindelijk verzwakt uit dit conflict en waren in 1938 niet in staat het nieuwe nationaalsocialistische Duitsland aan te kunnen. Daar komt bij dat de Britse regeringen voor dat Chamberlain het roer overnam in Sovjet-Rusland een groter gevaar zagen dan in Nazi-Duitsland. De invoering van de dienstplicht en uitbreiding van het Duitse leger in 1935 werd aanvaard, alsook de militarisering van het Rijnland door Duitsland in 1936. Het vlootverdrag tussen Baldwin-Engeland en Hitler-Duitsland waarbij Duitsland toegestaan werd zijn vloot tot de sterkte van een derde van de Britse vloot uit te breiden was getekend met in het achterhoofd de dreiging van Stalin-Rusland dat zijn leger en marine alsmaar uitbreidde tot een niveau dat gelijk was aan de sterkte van alle legers wereldwijd samen. Het is geweten dat Baldwin-Engeland die zich in Spaanse burgeroorlog van 1936-1939 neutraal opstelde, de fascist Franco verkoos boven een mogelijke Bolsjewistische overwinning in Spanje. Te laat besefte men dat in Duitsland sinds 1933 een psychopathische dictator aan de macht was die zijn eigen programma zoals uiteengezet in zijn boek Mein Kampf aan het uitvoeren was. Men had in de jaren twintig de jonge Duitse republiek als volwaardig moeten behandelen en het vredesverdrag van 1919 herzien. In 1933 was het voor dit mogelijk scenario te laat.

De Britten begonnen pas echt aan hun herbewapening na de München-akkoorden van 1938 en vertrouwden op het Franse leger toen zij op 3 september 1939, drie dagen na de Duitse invasie van Polen, Duitsland de oorlog verklaarden. Buiten het doorvoeren van een maritieme blokkade en het trachten te betrekken van zoveel mogelijk neutrale landen bij het conflict, hadden zij geen plan voor het voeren van hun oorlog. Daarbij komt dat Nazi-Duitsland een pakt gesloten had met Stalin-Rusland, een land dat hun van alle grondstoffen nodig voor het voeren van een oorlog voorzag. De zeeblokkade mocht dan weliswaar werken maar was een lachertje als een gevolg van de Russische leveringen aan Duitsland. Als een gevolg van dit bijzondere pakt tussen Russen en Duitsers was Duitsland bovendien in staat om in de lente van 1940 al zijn divisies, zijn gehele leger in het westen te ontplooien. Het restant-Polen en Tsjechië werden door politie-eenheden en gewapende arbeidsmannen (O. T.) in bedwang gehouden.

Ik schrijf deze inleiding tot het beter begrijpen van de toestand op 10 mei 1940 toen de Duitse legers hun offensief tegen het westen begonnen.

De film Dunkirk brengt zulk een inleiding niet en plaatst de kijker ineens voor de omsingelde geallieerde legers in Noord-Frankrijk en Vlaanderen. Er wordt een aantal van 400.000 soldaten vermeldt die dienen geëvacueerd te worden, wat onmiddellijk vragen oproept. Het Britse expeditieleger in Frankrijk bestond uit slechts tien divisies met in totaal iets meer dan 200.000 man, de helft van het getal dat de filmmaker opgeeft. De overige zijn dan Fransen en Belgen hoewel dat niet vermeld wordt en het vermoeden laat dat Britten bedoeld zijn. Als de sfeerfilm van Nolan begint zien we een kleine groep Britse soldaten Duinkerken binnentrekken waar zij echter onmiddellijk door zowel Franse als Duitse soldaten onder vuur worden genomen.

Tegelijkertijd dwarrelen flyers uit de lucht op de soldaten neer. De flyer toont een kaart met de frontlijn van 24 mei 1940 en de boodschap dat de geallieerde legers omsingeld zijn en beter hun wapens kunnen neerleggen. De film is nog geen tien minuten bezig of de eerste schoonheidsfouten doen zich al voor. Op 24 mei stonden de Duitsers namelijk nog niet in de straten van Duinkerken maar ruim daarbuiten zoals de kaart overigens laat zien. Op 24 mei was ook het Belgische leger nog niet uitgeschakeld maar woedde de slag aan de Leie met een betreurenswaardige hoge tol aan mensenlevens aan Belgische zijde. De Belgen komen nochtans in de film niet aan bod. Het kleine neutrale België had op 10 mei 1940 een leger van 600.000 man gemobiliseerd dit in contrast met de Britten die sinds hun oorlogsverklaring van 3 september 1939 slechts iets meer dan 200.000 man in Frankrijk gestationeerd hadden. Maar zoals eerder opgemerkt vertrouwden zij op het Franse leger. Tot hier even mijn eerste indruk van de film die vooral sinds ik de trailer bekeken had wel wilde zien. De trailer toont al iets van de audiovisuele kracht van de film met speciale effecten die alleen met de huidige computertechnologie mogelijk zijn.

Nolan toont het Duinkerkenepos van 1940 vanuit drie invalshoeken: land, zee en lucht. De verschillende personages in de film worden niet geïntroduceerd maar men zit meteen middenin de gefilmde chaos van Duinkerken zonder enige verhaalstructuur.

Dat hij slechts een patrouille van drie Spitfires toont die over het kanaal opereren ter bescherming van de geallieerde schepen ervaarde ik teleurstellend als historisch niet correct. De RAF Royal Air Force had namelijk zestien eskaders jagers over het kanaal ingezet of ongeveer 250 vliegtuigen waarvan er een honderdtal verloren gingen. De Duitsers verloren ruim honderddertig vliegtuigen gedurende de geallieerde evacuatie. Hoewel de film Dunkirk prachtige animatiebeelden van drie ingezette Spitfires weergeeft geeft dit niet een correct beeld weer van de armada van vliegtuigen die dagelijks over het kanaal en boven de stranden strijd voerden. Ook aan Duitse zijde toont Nolan in de film een eenzame Heinkel-111 bommenwerper die een schip in het vizier neemt en daarop door de Spitfires onderschept wordt. Het is een prachtige historisch correcte animatie van Heinkel s en Stuka s maar ik had meer vliegtuigen in de lucht afgebeeld.

Hierboven ziet u een situatiekaart van het frontverloop op 24 mei 1940. Rechtsboven op de kaart ziet men de opstelling van het Belgische leger aan de Leie. Op de rechtervleugel van het Belgische leger zitten de Britten opnieuw in hun stellingen aan de Frans-Belgische grens, vanwaar ze op 10 mei 1940 naar de Dijle-stelling in België waren vertrokken. Na de Duitse doorbraak bij Sedan op 14 mei 1940 waar een geheel Frans leger op de loop ging, trokken de Britten zich volgens plan samen met het Belgische leger terug op de Schelde en daarna als een gevolg van de gelukte Duitse doorbraak naar het kanaal, trokken zij zich verder terug op hun oorspronkelijke stellingen aan de grens. Buiten achterhoedegevechten heeft het Britse leger in mei 1940 nooit een echte veldslag dienen uit te vechten. Op de kaart ziet men ook duidelijk dat indien de Duitsers een wig tussen de Britten en het Belgische leger hadden kunnen drijven, de Britten gelegerd aan de Frans-Belgische grens, Duinkerken nooit hadden kunnen bereiken. Het is de slag aan de Leie en het volhouden van de Belgen tot de avond van 27 mei dat de Britten redde. Dit heeft nooit in de geschiedschrijving over de tweede wereldoorlog die overigens door Anglo-Amerikanen gedomineerd wordt, veel aandacht gekregen. In de film van Nolan ook al helemaal niet.

Een volgende vaststelling die ik in de loop van de film deed is dat nooit of nergens iemand van hoog tot laag de naam God in de mond neemt. Vandaag in de derde generatie van de ontkerkelijking in Europa heel normaal maar niet in 1940. Een tijd terug las ik in de krant dat de Belgen vandaag de koelste godsdienstminnaars in Europa zijn. Ik neem aan dat de situatie in Engeland vandaag iets beter is.

Wanneer men echter een historische film maakt zoals die van Nolan over Dunkirk 1940, dient het historische kader te kloppen. En dat correcte historische kader was dat God en religie een onlosmakelijk deel van de Britse cultuur was. Het land was samen met zijn Dominions en Commonwealth het grootste protestantse land ter wereld met bovendien koning Georges VI als hoofd van de Engelse kerk, de C.O.E. Church of Engeland.

Op zondag 26 mei 1940 riep koning Georges VI de Britten tot een National Day of Prayer op dat door miljoenen Britten over heel het eiland werd opgevolgd. Zie link: https://www.youtube.com/watch?v=1zbUqeYnyxw

Men besefte op 26 mei dat het noodlot toesloeg en dat menselijk gezien de kans groot was dat het Britse expeditieleger zou ondergaan met alle gevolgen van dien. Het wonderlijke is dat het zeewater in het kanaal daarop extreem kalm werd, iets dat in geen dertig jaar was voorgekomen en dan nog gedurende tien dagen, de periode van de inscheping vanaf de stranden bij Duinkerken. De inscheping vanaf de stranden met kleine boten was alleen mogelijk omdat de zee zo vlak als een spiegel was met haast geen deining. De dag na de inschepingen beukten de golven opnieuw tegen de stranden aan.

De film van Nolan laat hier niets van zien. Integendeel de opnamen tonen de moeilijkheid van het inschepen in sloepen bij gewone deining toen de film gedraaid werd. Ik nodig mijn lezers uit om op het internet enkele documentaires over het Dunkirk-epos op te zoeken en in het bijzonder op de wonderlijke kalme zee te letten. Zie o.a. de link: https://www.youtube.com/watch?v=PGjGdksK37Y

De inscheping vanaf de stranden maakte het mogelijk uiteindelijk ruim 335.000 soldaten (geen 400.000) in te schepen waarvan ongeveer 200.000 Britten en 135.000 Fransen.

Toen alles voorbij was werd op zondag 9 juni 1940 in alle kerken in Groot-Brittannië een Day of National Thanksgiving gehouden. Dit laatste nogmaals ter illustratie dat God en religie geen dode letter in het Engeland van 1940 waren.

Ik heb in 2007 een boek over de tweede wereldoorlog gepubliceerd waar ik in het bijzonder metahistorische accenten trachtte te leggen. Hierna een citaat uit mijn boek dat betrekking op het wonder van Duinkerken heeft:

Citaat: HET WONDER VAN DUINKERKEN.

De manier waarop de Britten 338.000 geallieerde soldaten vanuit Duinkerken konden redden kan als een wonder omschreven worden. Menselijk kunnen speelde zeker een rol en de prestaties van de Royal Navy en de RAF die boven de stranden een ware luchtslag uitvochten waren mee bepalend. Maar het feit dat het Kanaal zelf opmerkelijk rustig was en dat Hitler op 24 mei zijn 'Panzers' tot staan had gebracht, waren feiten waarop het Britse opperbevel geen invloed had. Voor wie geestelijke ogen en oren heeft is de hand Gods in dit gebeuren zichtbaar. Een armada van schepen aller aard bracht met achterlating van hun materieel, het leger veilig naar Engeland. Deze geslaagde terugtocht gaf Engeland gelegenheid om de strijd verder te zetten en was een garantie op hoop voor bezet Europa. We moeten bedenken dat indien het Britse expeditieleger zou zijn vernietigd Engeland evenals Frankrijk om een wapenstilstand had moeten verzoeken. Bij de aanvang van mijn werk heb ik kritiek geleverd op Engeland, vanwege het feit dat het met Frankrijk een bepaalde politiek tegen het Duitsland van 1918 heeft gevoerd dat het zaad van de Tweede Wereldbrand in zich droeg. Door de uithongering en vernedering van het Duitse volk na 1918 hebben Engeland en Frankrijk een pad gelegd voor de duistere machten die bezit hebben genomen van de Duitse ziel. Wanneer nu echter in 1940 het nationaalsocialistische Duitsland zijn 'Nieuwe Orde' opdringt aan Europa zodat Engeland alleen overblijft om weerstand te bieden tegen dit goddeloze systeem dan dwingt deze realiteit ons tot sympathie voor Engeland. In Engeland is nu een regering van nationale eenheid aan de macht met Winston Churchill als eerste minister en bezield om de strijd verder te zetten.

De nationaalsocialistische leer is een ideologie die bezit wilde nemen van de hele mens ook van zijn denken. Het facet dat na de Tweede Wereldoorlog vooral belicht werd is de rassenleer. Dominerend in de nationaalsocialistische leer is het antisemitisme en de superioriteit van de Germaanse mens. De rassenleer was niet exclusief nationaalsocialistisch maar vindt men al terug bij Nietsche en andere denkers uit de negentiende eeuw. Door de slechte leefomstandigheden in Duitsland na 1918 en in de jaren twintig vinden de nazi's in het Duitse volk een voedingsbodem om hun waanideeën aan de man te brengen. Duitsland diende machtiger te worden. Het diende als 'Herrenvolk' Europa te regeren. Het nationaalsocialisme legde de nadruk op 'het volk', het eiste een onvoorwaardelijk opgaan van het individu in de gemeenschap en de gehoorzaamheid aan één leider: " Führer befehl, wir folgen"! Een andere slagzin was: Du bist nichts, Dein Volk ist alles. De Joden werden aangewezen als de schuldigen voor alle tegenslag van het Duitse volk en daarom vervolgd. Uiteindelijk was een 'Endlösung' voorzien, waarbij door genocide 4.851.200 Europese Joden enkel en alleen al in de vernietigingskampen Auschwitz, Chelmno, Belzec, Sobibor, Maidanek en Treblinka, vergast en gecremeerd zijn geworden. Daarbij komen nog de ontelbare honderdduizenden die in westelijk Rusland in 1941 al bij het oprukken van de Wehrmacht ter plaatse van kant werden gemaakt. Het totaal moet ongeveer liggen bij zes miljoen Joden, allen slachtoffer van deze rassenleer. Dat deze leer demonisch geïnspireerd was is duidelijk en het is opmerkelijk dat het 'protestantse' Engeland, als volk de geestelijke kracht heeft om de 'Nieuwe Orde' te weerstaan. Zo werd het zelfs de enig resterende macht in Europa om het joods-christelijke cultuurgoed te bewaren.

DE ROL VAN ENGELAND IN HET LOT VAN EUROPA

God zond de wind, luidde de historische uitspraak over het wonder van de vernietiging van de Spaanse armada in 1588. God verbood de wind te waaien, zou de uitspraak kunnen zijn over het wonder van de redding uit Duinkerken in 1940... Het hierna volgende citaat gaat over dit wonder: Want als gedurende deze dagen de wind was opgestoken zou een complete zeeramp het gevolg zijn geweest. Het inladen van de soldaten op de stranden zou trouwens praktisch ondoenlijk zijn geweest. Maar de zee was en bleef kalm en spiegelglad, een week lang. Dat was ongewoon in het Kanaal. Een dag na afloop van de operatie stak de wind op en beukten hoge golven de verlaten stranden.

De laatste vierhonderd jaar is het handelen van Groot-Brittannië als protestantse natie dikwijls bepalend geweest voor het verdere bestaan van een vrij Europa. De eerste bedreiging was die van Philips II van Spanje die Europa wilde verenigen en de contrareformatie met haar absolutisme grondvesten. De enige gevaarlijke tegenstander was Engeland. In de zestiende eeuw was alleen Noordwest-Europa namelijk redelijk veilig overgebleven doch verdeeld. Duitsland bijvoorbeeld bestond als eenheidsstaat nog niet maar was samengesteld uit tientallen vorstendommen. Noord-Nederland had zich weliswaar boven de grote rivieren tegen de opdringende Spanjaarden kunnen handhaven maar dit alles zou voor Philips II gevallen zijn bij een geslaagde landing in Engeland. Daarom geloof ik ook dat God verantwoordelijk is voor de vernietiging van de Spaanse Armada op weg naar Engeland in 1588. Een volgende antichrist die zich aandiende was Napoleon die in de achttiende eeuw Europa wilde verenigen en zijn nieuwe orde vestigen. Ook toen was het alleen Engeland dat deze dictator weerstond en garant stond voor een nieuw en vrij Europa. De Conventie van Wenen volgend op de slag bij Waterloo in 1815 zag de langst durende vrede die West-Europa ooit kende. Tijdens de Eerste Wereldoorlog 1914/1918 was het Engeland s alliantie met Frankrijk en Rusland dat het tij voor Frankrijk deed keren. Het verloop van de geschiedenis kennen we. In 1940 stond Engeland weer alleen tegen de zoveelste dictator die zich op het continent aandiende. Ditmaal echter was het een tot de tanden toe bewapende despoot die erop uit was zijn duizendjarig rijk te vestigen. Engeland had militair onvoorbereid, deze man de oorlog verklaard en zag zich nu haast totaal verpletterd. Het kleine Britse expeditieleger van slechts 200.000 man was na amper tien dagen strijd omsingeld in Vlaanderen en Noord-Frankrijk met slechts één uitweg: de zee. Het is hier dat ik meen dat de HERE God weer heeft ingegrepen. Net zoals bij de vernietiging van de Spaanse Armada gebruikte Hij de natuurelementen. Alleen met dit verschil dat de zee nu kalm bleef wat de inscheping vanaf de stranden bij Duinkerken mogelijk maakte. Wanneer men enkele degelijke werken over de Tweede Wereldoorlog naslaat, dan blijkt dat er inderdaad iets ongewoons met de zee gaande was tussen 21 en 31 mei 1940. Mijn eerste citaat was dat van L. J. Hartog uit zijn boek en morgen de hele wereld. Deze onderzoeker stelt dat de zee een week lang kalm en spiegelglad was en dat één dag na afloop van de evacuatie van het Britse leger de wind opstak en hoge golven op de verlaten stranden beukten. Dat er iets met de zee aan de hand was vinden we in verschillende studies terug. Het hierna volgende citaat spreekt boekdelen: De zee is wonderbaarlijk kalm; bij de minste achter-vloed zou het gebruik van de stranden onmogelijk zijn, wat tot gevolg zou hebben dat het effect van de evacuatie tot de helft zou worden teruggebracht"

Een ander wonder waren de 'toevalligheden' van het weer dat dikwijls in het nadeel van de Luftwaffe werkte. Vermoedelijk had Göring de evacuatie niet kunnen verhinderen maar hij had veel meer schade kunnen toebrengen. Telkens waren er wolken, regen en mist, op voor de Luftwaffe ongelukkige momenten. Er vonden zware luchtaanvallen plaats op 27 en 28 mei, en op 1 juni. Telkens was er de volgende dag een mistlaag die de Duitsers verhinderde om de resultaten van hun bombardementen te evalueren. Positief voor de Duitse Luftwaffe was het feit dat zij zelden de dichtbevolkte stranden met mitrailleurvuur bestookte. Ook werden er nooit fragmentatiebommen gebruikt die een verschrikkelijke tol aan levens op de stranden geëist zouden hebben. Vreemd is dat de Luftwaffe tijdens deze periode, Dover en andere ontschepinghavens niet aanviel. Duizenden geallieerde soldaten meer zouden gesneuveld zijn. We moeten bedenken dat indien het Britse Expeditieleger zou zijn vernietigd Engeland vermoedelijk net zoals Frankrijk, een wapenstilstand met Nazi-Duitsland had moeten sluiten. Zeker met betere voorwaarden dan deze die Frankrijk accepteerde, maar het had in ieder geval geresulteerd in een Nazi-Duitse heerschappij van het Europese continent. Dit is een variant dat zich in deze tijdsperiode had kunnen voordoen. Italië was aldus ook buiten de oorlog gebleven. Er zou geen oorlog in de Balkan of de Middellandse Zee hebben plaatsgevonden en Duitsland zou er vermoedelijk in 1941 in geslaagd zijn het Rode Leger te vernietigen. Het resultaat zou vermoedelijk een nazificering van het hele continent geweest zijn met alle gevolgen van dien. Dit alles werd vermeden door de redding van het Britse leger van de stranden bij Duinkerken. Dit is een hypothese en moet als een variant beschouwd worden. Ik besef dat we in een postchristelijk tijdperk leven en dat mijn betoog over een Goddelijke tussenkomst over het slagveld rondom Duinkerken en vooral over de zee voor vele van mijn lezers als wereldvreemd moet overkomen. Dit ongeloof neemt echter de realiteit niet weg van die andere dimensie en van de geestelijke machten die hun strijd om planeet aarde voeren. De strijd van duisternis tegen Licht is naar mijn mening voor wie wil zien waar te nemen. Einde citaat.

Het laatste schip dat Duinkerken verliet was de Belgische trawler A5 van het Marinekorps in de nacht van 2 op 3 juni 1940 met 240 Franse soldaten en hun officieren aan boord.

De evacuatievloot bestond volgens Churchill uit 693 Britse en 168 geallieerde vaartuigen aller aard, hoewel deze cijfers tussen de verschillende auteurs afwijken. De vermelde geallieerde vaartuigen waren vooral Nederlandse en Belgische schuiten.

Hierna een boekbeoordeling van de hand van Jan van Barneveld:

De Vlaamse auteur Robert de Telder heeft een bijzondere belangstelling voor geschiedenis. Bijbelse geschiedenis in zijn boeken Van Noach tot Christus en Kroniek van het oude Israël. Wereldgeschiedenis van de oudheid in Kronos, waarin hij de chronologie van de oudheid aan een kritisch onderzoek onderwerpt. Zijn vlijtig verzamelen en onderzoeken van feiten en gegevens, gebeurtenissen en ontwikkelingen heeft hij in bovengenoemde boeken voor ons ten nutte willen maken. De Tweede Wereldoorlog door het oog van een Belg is een interessant historisch document. Drie zaken spelen door het hele boek heen. De persoonlijke ervaringen van zijn vader, die een deel van de oorlog als dwangarbeider in Duitsland doorbracht. Wat de Holocaust en de demonie van Hitler en ook Stalin betreft probeert de schrijver metahistorische accenten te leggen. Hij legt ook een vinger bij de zegen en de vloek (Gen. 12:3) over Europese landen die samenhangt met hun behandeling van het Joodse volk. In zijn uitvoerige literatuurlijst treffen we dan ook het beroemde boek aan van Normann Grubb: Op de bres, het leven van Rees Howells. De hoofdmoot van dit boek is de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. De ontwikkelingen van de oorlog in landen als Frankrijk, Denemarken, Noorwegen, Nederland, Oost Europese landen en vooral België komen ter sprake. De Duitse opmars, het doorzettingsvermogen van Churchill (zijn boek De Tweede Wereldoorlog is een belangrijke bron voor De Telders boek), het 'halt!' van Stalingrad, de opmars van de geallieerden, alles komt uitvoerig toegelicht met kaarten en foto's ter sprake. Door een gedetailleerde inhoudsopgave is het goed mogelijk om het boek ook als naslagwerk te gebruiken. Een paar gevoelige onderwerpen die ter sprake komen en waarbij de 'neutrale Belg' zijn menig niet verdoezelt, zijn de rol van de Rooms katholieke kerk, van paus Pius XII en het onbarmhartige en onnodige plat bombarderen van Duitsland door de geallieerden (terwijl de spoorlijnen naar Auschwitz Birkenau intact bleven, JvB). Ik werd tijdens het lezen wel wat overweldigd door de grote hoeveelheid feiten die in een enorm tempo op me afkwamen. Maar ja, zo ging het in Tweede Wereldoorlog.

Jan van Barneveld

Hierna een opgave van boeken die ik raadpleegde tot het schrijven van mijn filmbeoordeling:

Winston Churchill, DE TWEEDE WERELDOORLOG, 1948

Hans-Adolf Jacobsen, Dünkirchen, 1958

De Fabribeckers, de veldtocht van het Belgische Leger in 1940, 1966

Raymond Cartier, DE TWEEDE WERELDOORLOG, 1968

STANDAARD, GESCHIEDENIS VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG, 1977

Norman Grubb, OP DE BRES, HET LEVEN VAN REES HOWELLS, 1980

L. J. Hartog, EN MORGEN DE HELE WERELD, 1985

J. Cleeremans, LEOPOLD III IN HET JAAR 40, 1986

Roger Keyes, LEOPOLD III deel 1 & 2, 1986

John Lukacs, DE KRACHTMETING, 1992