KRONOS

Farao Ramses III is vooral bekend door zijn strijd tegen een invasie van zogenaamde zeevolken die in zijn achtste regeringsjaar de Levant en Egypte binnenvielen. Deze strijd waarbij hij de overwinning haalde staat in detail in zijn bewaard gebleven dodentempel te Medinet Haboe in Egypte, op de muren afgebeeld.

De orthodoxe Egyptologie dateerde de regeerperiode van Ramses III van 1182 tot 1151 v. Chr. in de twaalfde eeuw v. Chr., en dit op basis van het veronderstelde gebruik van een Sothis-kalender in het oude Egypte.

In mijn boek De Zonaanbidder, 2016, Appendix I, toon ik aan dat de invasie van de zeevolken in het jaar 712 v. Chr. op de tijdsbalk verankerd zit en dat Ramses III een prins en een van de legeraanvoerders van Amonhotep IV was.

De plaatsing van Ramses III op de tijdsbalk in de achtste eeuw v. Chr. heb ik van Dr. Donovan Courville met zijn studie The Exodus Problem and its Ramifications, 1971, Volume I, Chapter XVIII. De link met de ketterkoning Achnaton is van mij.

De over land oprukkende zeevolken baanden zich een weg door Amoerroe, in 712 v. Chr. een Assyrische provincie, en vernietigden in hun opmars naar Egypte, alles op hun weg. Het tienstammenrijk was in het jaar 712 v. Chr. al vijf jaar in Assyrische ballingschap en het gebied van Samaria was een Assyrische provincie geworden, waar nieuwe volken door Salmaneser V overgebracht waren. Het gebied van Juda onder de leiding van koning Hizkia beperkte zich tot het bergland, maar kon zich handhaven.

Bij een plaats genaamd Djahi waarvan de exacte ligging tot op heden onbekend is, werd slag geleverd tegen de Zeevolken. Een zegevierende Ramses III rukte daarop Klein-Azië binnen ter vernietiging van het basiskamp van de zeevolken. Exacte namen van veroverde steden in Amoerroe worden in de annalen van Ramses III niet altijd vermeld. Zo is er sprake van een opmarcheren naar 'de' stad van Arzawa, naar 'de' stad van Amor en er is een vermelding van de stad Tunip die bestormd werd. Tegelijkertijd was er een legeronderdeel dat het tegen de Shosu opnam en de berg van Seïr bestormde.

De beschreven invasie van de zeevolken en Ramses' reactie past in het plaatje dat de Bijbel en in het bijzonder het boek Jesaja voor de achtste eeuw v. Chr. weergeeft. De profeet Jesaja hoofdstuk 14/17 gaf een aantal profetieën tegen Filistea, Moab en Damascus. Deze profetieën werden uitgesproken na de dood van koning Achaz van Juda in 722 v. Chr., tien jaar voor de invasie.

Jesaja 14:31 Jammer, gij poort; schreeuw, gij stad; sidder, gij gans Filistea! Want uit het noorden komt rook en in de gelederen blijft niemand achter.

De gelijkaardige beschrijving van de volledige vernietiging van steden lezen we ook in de annalen van Ramses III:

"Een kamp werd op een plaats in Amor opgeslagen. Zij richten de bevolking ervan te gronde en zijn land was als iets wat nooit bestaan had." (Ramses III over de zeevolken).

Het Bijbelrelaas van de profeet Jesaja schetst hetzelfde beeld:

Jesaja 15:1 Godsspraak over Moab. Waarlijk, in de nacht is Ar-Moab verwoest, verdelgd! Waarlijk, in de nacht is Kir Moab verwoest, verdelgd.

Jesaja 17:1 De Godsspraak over Damaskus. Zie, Damaskus wordt weggenomen, zodat het geen stad meer is; het wordt een puinhoop, een bouwval. Verlaten liggen de steden van Aroër

En ook het snelle verslaan van de zeevolken vinden we bij de profeet Jesaja van de Bijbel vermeld:

Jesaja 17:12-14 Het lot der plunderaars. Wee, een rumoer van vele volken, die rumoer maken als rumoerige zeeën, en een gebruis van natiën, die bruisen zoals geweldige wateren bruisen. Natiën bruisen zoals geweldige wateren bruisen, maar dreigt Hij ze, dan vluchten zij ver weg en worden opgejaagd als kaf voor de wind uit en als een werveldistel voor de storm uit. Ten tijde des avonds, zie, daar is verschrikking; voordat het morgen wordt, zijn zij er niet meer. Dit is het deel van hen die ons plunderen, en het lot van hen die ons beroven.

Na het debacle in Egypte vestigden verschillende zeevolken zich aan de kust van de Levant nabij Asdod en Dor. Zij werden korte tijd later schatplichtig aan de Assyriër Sargon II als nieuwe Filistijnen in de regio. Door de kroniekschrijvers van Ramses III werden zij als de Peleset op de tempelmuren van het Ramasseum aangeduidt en afgebeeld. Andere Griekse volken die zich aan de kust vestigden waren de Danoena en de Tjeker. Het zijn naar deze nieuwe volken in de regio waar bijvoorbeeld de profeet Zefanja (2:4-5) in de zevende eeuw v. Chr. naar verwijst. De Keretieten van de profeet Zefanja zijn een van de zeevolken die zich aan de kust vestigden. De Septuagint-vertalers van de Bijbel naar het Grieks in de derde eeuw v. Chr., hebben het Hebreeuwse woord voor Keretieten vertaald met Kretenzers. Ik neem aan dat zij in hun tijd het vreemde woord Keretieten nog eenvoudig konden identificeren met Kretenzers en hiermee tegelijkertijd de herkomst van dit nieuwe volk aan de kust gaven. Kreta was aldus een van de plaatsen van hun herkomst. Zij waren afstammelingen van de Kittiërs, de zonen van Jawan, de zoon van Jafeth, de zoon van Noach:

Genesis 10:2 De zonen van Jafet waren Gomer, Magog, Madai, Jawan, Tubal, Mesek en Tiras. 3 En de zonen van Gomer waren Askenaz, Rifat en Togarma. 4 En de zonen van Jawan waren Elisa, Tarsis, de Kittiërs en de Dodanieten. 5 Naar dezen zijn de kustlanden der volken in hun landen verdeeld, elk naar zijn taal, naar hun geslachten, onder hun volken. (NBG Vertaling 1951)

De nieuwe Filistijnen van de achtste eeuw v. Chr. waren aldus afstammelingen van Jafeth, de Filistijnen ten tijde van de aartsvaders daarentegen stamden af van Cham.

De vader van Ramses III was farao Sethnakht, de grondvester van de twintigste dynastie, volgens Manetho. In mijn boek TIJD en TIJDEN, 2015, blz. 307-311, ga ik uitvoerig op de twintigste dynastie in. Ik toon onder andere aan dat Sethnakht geïdentificeerd kan worden met farao Sethoos (Griekse naam) van Herodotos die deze farao in de achtste eeuw v. Chr. op de tijdsbalk plaats. Ik vermeldde ook dat de Bijbelse farao So ten tijde van de val van Samaria in 717 v. Chr. hoogstwaarschijnlijk eveneens geïdentificeerd kan worden met farao Sethoos en dat Sethnakht, So en Sethoos één en dezelfde historische persoon waren.

Ramses III en de overige Ramessieden horen aldus ook in de achtste eeuw v. Chr. thuis. Volgens het studiewerk van Courville was de laatste farao van de drieëntwintigste dynastie met de naam Zet, gelijk aan Sethnakht van de twintigste dynastie en een overgangsfiguur tussen de beide dynastieën. De plaatsing van de drieëntwintigste dynastie heb ik ook in mijn werk De Zonaanbidder, 2016, blz. 33-44, behandelt. Ik veranker hier farao Petubast s zesde regeringsjaar met het twintigste regeringsjaar van koning Azaria/Uzzia van Juda in 782 v. Chr. Via dit jaartal heb ik de overige farao s van de drieëntwintigste dynastie op de tijdsbalk gerangschikt. Koning Azaria van Juda had ten tijde van Petubast de heerschappij over de Nijldelta met meerdere Joodse garnizoenen in het land gestationeerd. In 748 v. Chr. werd dit leger teruggetrokken. De verankering van Petubast met Azaria heeft als resultaat dat farao Petubast ten tijde van de eerste olympiade in 776 v. Chr. op de troon zat, wat overeenstemt met het bericht van Manetho.

De laatste farao van de drieëntwintigste dynastie met de naam Zet heeft nu een regeerperiode vanaf 730 v. Chr., alhoewel Courville opmerkt dat deze farao in co-koningschap met zijn voorgangers de troon deelde, wat hem een merkwaardige figuur maakt. Zoals eerder vermeld identificeert Courville farao Zet met farao Sethnakht van de twintigste dynastie, de vader van de bekende Ramses III.

Dit alles sluit passend aan bij farao Sethoos van Herodotos en de identificatie van de Griekse naam Sethoos met Sethnakht ligt ook voor de hand. De Sethoos van Herodotos (Boek 2:141) was een tijdgenoot van de Assyriër Sanherib wat hem in de achtste eeuw v. Chr. op de tijdsbalk plaatst. Herodotos schrijft dat farao Sethoos een priester van Hephaitos was wat hem, naar mijn mening, in het bijzonder tot een co-koning en overgangsfiguur maakt. Sethoos werd volgens de faraolijst van Herodotos (Boek 2:147) opgevolgd door twaalf koningen die de macht met elkaar deelden. Dit sluit dan weer passend aan bij de Ramessieden van Manetho die Sethnakht opvolgden. Dr. Donovan Courville verwijst in zijn werk naar de volgende merkwaardigheid, namelijk dat Manetho alleen de twintigste dynastie vermeldt bestaande uit twaalf koningen maar zonder namen te noemen. Het hierna volgende citaat van Courville is opmerkelijk en past in onze revisie van de geschiedenis van de oudheid: Strangely, these rulers are popularly regarded as representing the total government of Egypt, though, as previously noted, the most outstanding of the group (Ramses III) never claimed to be more than a local prince at Heliopolis.

Het onderlijnt Ramses III als een prins en als legeraanvoerder van een farao van een dynastie die de werkelijke macht had.

Zoals eerder opgemerkt verzeilde de twintigste dynastie als gevolg van het veronderstelde gebruik door de orthodoxe Egyptologie van een dubbele kalender in het oude Egypte, in de twaalfde eeuw v. Chr. op de tijdsbalk. De plaatsing van de twintigste dynastie in de twaalfde eeuw v. Chr. roept echter meer dan één vraagteken op. Zo overrompelden de Zeevolken het Hethietische Rijk, wat maakt dat men dit Rijk in de twaalfde eeuw v. Chr. laat verdwijnen. De Assyriërs echter verwijzen in hun annalen van de achtste eeuw v. Chr. nog naar de Hethieten als zijnde een macht, groter dan de stadstaatjes-status die de orthodoxie hun gunt.

Te Medinet Haboe in Boven-Egypte heeft Ramses III zijn overwinning op de zeevolken op de muren zijn goed bewaard gebleven tempel laten afbeelden. De verschillende rassen van de aanvallers zijn goed te onderscheiden, net zoals hun verschillende klederdrachten en wapenuitrustingen. Wat zou moeten opvallen maar nooit aandacht krijgt is het feit dat de afgebeelde aanvallers mager en knokig afgebeeld werden. Dit wijst op de hongersnood dat deze volken in hun thuislanden getroffen had, en de reden voor hun plotselinge massale volksverhuizing was. Wat ook opvalt bij de afbeeldingen van Ramses III is dat het niet alleen soldaten waren die Klein-Azië en Egypte binnenvielen, maar dat ook burgers hen op allerlei vervoermiddelen vergezelden. De invasie van de Zeevolken, in feite een Griekse statenbond, was dan ook een grote volksverhuizing van goed bewapende maar tegelijkertijd wanhopig hongerende mensen op zoek naar nieuwe vestigingsplaatsen. Op de eerder getoonde landkaart merken we dat het gebied van Juda voor een groot gedeelte verschoond is gebleven.

Een verklaring voor de hongersnood en volksverhuizing vinden we in de cyclus van meganatuurcatastrofes die vooral de achtste eeuw v. Chr. de oude wereld getroffen heeft. Jaartallen zoals 800, 790, 776, 761, 748, 735, 722 en 709 v. Chr. heb ik in eerdere afleveringen aangeduid als jaren van meganatuurcatastrofes. Dikwijls betekende zulk een catastrofe de vernietiging van hele oogsten met hongersnood als gevolg.

Mijn recent boek De Zonaanbidder begon ik de inleiding met de vermelding van de meganatuurcatastrofe van 800 v. Chr. die in de Bijbel aangeduidt wordt als de aardbeving ten tijde van de profeet Amos. Verder gaf ik aandacht aan de meganatuurcatastrofe van 776 v. Chr., het jaar van de start van de Olympische Spelen, dat in Juda gelijk viel met de aardbeving ten tijde van koning Uzzia. Deze meganatuurcatastrofe herhaalde zich, volgens het studiewerk van Donald W. Patten, Ronald R. Hatch and Loren C. Steinhauer met (The long day of Joshua and six other catastrophes (1973), vierenvijftig jaar en zes maanden later (gereviseerd) in het voorjaar van 722 v. Chr. bij de dood van Achaz van Juda, gepaard gaande met tekenen aan de hemel. Binnen de cyclus van rampen van iedere 54 jaar en zes maanden was er een cyclus van rampen om de dertien jaar gaande. De jaren 761, 748 en 735 v. Chr. kunnen chronologisch als rampjaren ingevuld worden.

Ik meen dat de meganatuurcatastrofe van 748 v. Chr. het startschot voor de volksverhuizing van de Doriërs was. Zij trokken vanuit Thessalië de Peloponnesus binnen waar zij de nieuwe stad Argos stichtten. Het was hier dat volgens de overlevering in 748 v. Chr. onder leiding van Pheidon, Olympische Spelen georganiseerd werden. Op hun beurt zetten daarop de autochtone volksgroepen zich in beweging en vestigden zich aan de kust van de Egeïsche Zee in Klein Azië. De Griekse legende over hun held Mopsus past als een juist puzzelstukje in deze periode. Volgens de legende leidde Mopsus zijn leger van Colophon, aan de Egeïsche kust, naar Cilicië waar hij zich vestigde. De gevolgde route is dezelfde weg die de zeevolken namen, merkt ook de orthodoxie op. Als een gevolg van het foutief schikken van de Egyptische Dynastieën op de tijdsbalk zien zij de verbanden niet. Opgravingen te Karatepe in Cilicië hebben een paleis uit omstreeks 700 v. Chr. blootgelegd waarin zich twee grote inscripties bevinden, een in Fenicische, de tweede in Hethietische hiëroglyfen. In beide inscripties beroemt de koning van het paleis zich erop af te stammen van het huis Mps of Mopsos (Dr. Arie Dirkzwager, C&AH January 1987 Volume IX, part 1, Interaction Aftermath of the Trojan War). Een ander Grieks volk dat Klein Azië binnenrukte waren de Phrygiërs. De Phrygische invallers vestigden hun hoofdstad in Gordium, aan de rivier de Sangarius in westelijk Anatolië en zij namen het omringende gebied als hun vaderland. Een reeks heuvels, die aan de stadsheuvel aansluiten, zijn bedekt met grafterpen waaronder de heersersfamilies van Gordium begraven zijn. Het geheel wordt beheerst door een enorme grafheuvel van meer dan vijfenveertig meter hoog, die plaatselijk bekend staat als het graf van Midas. Aan hun oostgrens kregen zij contact met het oprukkende Assyrië en wordt in Assyrische annalen naar hen verwezen. In 712 v. Chr. rukten zij samen met de overige zeevolken langs de landroute naar Egypte op.

Hierna een gedeelte van het relaas zoals Ramses III het heeft laten optekenen:

"wat betreft de vreemde landen, zij smeedden een complot op hun eilanden. Plotseling waren alle landen in beweging en her en der op het oorlogspad. Geen land kon standhouden tegen hun wapenen, vanaf Hatti, Kede, Karkemis, Arzawa en Alasjia. Zij werden afgesneden. Een kamp werd op een plaats in Amor opgeslagen. Zij richten de bevolking ervan te gronde en zijn land was als iets, wat nooit bestaan had. Zij trokken voorwaarts naar Egypte, terwijl de vlam voor hen bereid was. Hun bondgenootschap bestond uit Peleset, Tjeker, Sjekelesj, Denyen en Wesjesj. Zij maakten zich meester van de landen tot aan de einden der aarde, vastberaden en vol zelfvertrouwen: "Onze plannen zullen slagen"."

De afbeelding staat op een terracotta paneel dat gewonden werd in een nederzetting te Pazarg, nabij Boghazköy. De helm is identiek met de helm die sommige der zeevolken afgebeeld op de tempelmuren van Ramses III, droegen. De afgebeelde gevederde helmen worden traditioneel als de hoofdtooi van de Peleset gezien en heeft zich in de vakliteratuur en in Hollywood vastgezet. Dezelfde hoofdtooi kan echter ook bij de Tjeker en de Denyen waargenomen worden.

Het identificeren van de Griekse statenbond-volken is een werk voor specialisten. Enkele volken zoals de Peleset, de Tjeker en de Denyen kunnen met zekerheid geïdentificeerd worden. De Peleset kwamen uit Kreta. De Denyen of Danaana zijn volgens mij met de Phrygiërs te identificeren. De hint voor de identificatie van de Danaana met de Phrygiërs haalde ik uit een plaatsjesboek met een afbeelding van Phrygische soldaten met rond schild en helm met pluimen.

Wie vertrouwd is met het werk van Dr. Immanuel Velikovsky weet dat ik hier wat de zeevolken betreft, met een onderdeel van Velikovsky s werk gebroken heb. Velikovsky meende hen in de vierde eeuw v. Chr. op de tijdsbalk te kunnen onderbrengen. Zijn boek Peoples of the Sea (1977) blijft nochtans een aanrader alleen al voor het uitgebreide supplement over astronomie en chronologie waar het boek mee afsluit. Met vier hoofdstukken haalt Velikovsky de gevestigde Egyptische chronologie gebaseerd op het opkomen van de ster Sirius naar beneden. Als slot van het boek toont hij de struikelblokken van de radiocarbonmethode aan. De studie van Velikovsky blijft overeind en herhaal dat ik alleen op een onderdeel van zijn werk afwijk.

Wordt vervolgd

Met vriendelijke groet,

Robert De Telder