KRONOS

Algemeen wordt aangenomen dat Carthago in 814 v. Chr. door Feniciërs gesticht werd. Men kan nochtans op basis van de Bijbelse chronologie en de werken van Flavius Josephus tot een oudere datum voor de stichting van Carthago komen: 860 v. Chr. Een verschil van zesenveertig jaar. Wanneer we de werken van Flavius Josephus bestuderen en dan vooral zijn boek Tegen de Griek Apion , blijkt dat Josephus er als Jood trots op was dat het jaar van de stichting van Carthago berekend kon worden aan de hand van de bouw van de tempel van Salomo. In het betreffende citaat dat hierna volgt, lezen we hoe Josephus de koningslijsten en de annalen van de Feniciërs er bij haalt, en aantoont dat er 143 jaar en acht maanden verlopen waren tussen koning Hiram van Tyrus en de stichting van Carthago. Vervolgens gaat Josephus nog verder en toont aan dat de geschriften van Menander exact een tijdspanne opgeven van 155 jaar en acht maanden, te rekenen vanaf het twaalfde regeringsjaar van koning Hiram tot op de stichting van Carthago. Het twaalfde regeringsjaar van Hiram liep gelijk met het vierde regeringsjaar van Salomo.

Flavius Josephus, Against Apion, Book I:

17. I will now, therefore, pass from these records, and come to those that belong to the Phoenicians, and concern our nation, and shall produce attestations to what I have said out of them. There are then records among the Tyrians that take in the history of many years, and these are public writings, and are kept with great exactness, and include accounts of the facts done among them, and such as concern their transactions with other nations also, those I mean which were worth remembering. Therein it was recorded that the temple was built by king Solomon at Jerusalem, one hundred forty-three years and eight months before the Tyrians built Carthage; and in their annals the building of our temple is related; for Hirom, the king of Tyre, was the friend of Solomon our king, and had such friendship transmitted down to him from his forefathers. He thereupon was ambitious to contribute to the splendor of this edifice of Solomon, and made him a present of one hundred and twenty talents of gold. He also cut down the most excellent timber out of that mountain which is called Libanus, and sent it to him for adorning its roof. Solomon also not only made him many other presents, by way of requital, but gave him a country in Galilee also, that was called Chabulon. But there was another passion, a philosophic inclination of theirs, which cemented the friendship that was betwixt them; for they sent mutual problems to one another, with a desire to have them unriddled by each other; wherein Solomon was superior to Hirom, as he was wiser than he in other respects: and many of the epistles that passed between them are still preserved among the Tyrians. Now, that this may not depend on my bare word, I will produce for a witness Dius, one that is believed to have written the Phoenician History after an accurate manner. This Dius, therefore, writes thus, in his Histories of the Phoenicians: "Upon the death of Abibalus, his son Hirom took the kingdom. This king raised banks at the eastern parts of the city, and enlarged it; he also joined the temple of Jupiter Olympius, which stood before in an island by itself, to the city, by raising a causeway between them, and adorned that temple with donations of gold. He moreover went up to Libanus, and had timber cut down for the building of temples. They say further, that Solomon, when he was king of Jerusalem, sent problems to Hirom to be solved, and desired he would send others back for him to solve, and that he who could not solve the problems proposed to him should pay money to him that solved them. And when Hirom had agreed to the proposals, but was not able to solve the problems, he was obliged to pay a great deal of money, as a penalty for the same. As also they relate, that one·Abdemon, a man of Tyre, did solve the problems, and propose others which Solomon could not solve, upon which he was obliged to repay a great deal of money to Hirom." These things are attested to by Dius, and confirm what we have said upon the same subjects before.

18. And now I shall add Menander the Ephesian, as an additional witness. This Menander wrote the Acts that were done both by the Greeks and Barbarians, under every one of the Tyrian kings, and had taken much pains to learn their history out of their own records. Now when he was writing about those kings that had reigned at Tyre, he came to Hirom, and says thus: "Upon the death of Abibalus, his son Hirom took the kingdom; he lived fifty-three years, and reigned thirty-four. He raised a bank on that called the Broad Place, and dedicated that golden pillar which is in Jupiter's temple; he also went and cut down timber from the mountain called Libanus, and got timber Of cedar for the roofs of the temples. He also pulled down the old temples, and built new ones; besides this, he consecrated the temples of Hercules and of Astarte. He first built Hercules's temple in the month Peritus, and that of Astarte when he made his expedition against the Tityans, who would not pay him their tribute; and when he had subdued them to himself, he returned home. Under this king there was a younger son of Abdemon, who mastered the problems which Solomon king of Jerusalem had recommended to be solved." Now the time from this king to the building of Carthage is thus calculated: "Upon the death of Hirom, Baleazarus his son took the kingdom; he lived forty-three years, and reigned seven years: after him succeeded his son Abdastartus; he lived twenty-nine years, and reigned nine years. Now four sons of his nurse plotted against him and slew him, the eldest of whom reigned twelve years: after them came Astartus, the son of Deleastartus; he lived fifty-four years, and reigned twelve years: after him came his brother Aserymus; he lived fifty-four years, and reigned nine years: he was slain by his brother Pheles, who took the kingdom and reigned but eight months, though he lived fifty years: he was slain by Ithobalus, the priest of Astarte, who reigned thirty-two years, and lived sixty-eight years: he was succeeded by his son Badezorus, who lived forty-five years, and reigned six years: he was succeeded by Matgenus his son; he lived thirty-two years, and reigned nine years: Pygmalion succeeded him; he lived fifty-six years, and reigned forty-seven years. Now in the seventh year of his reign, his sister fled away from him, and built the city Carthage in Libya." So the whole time from the reign of Hirom, till the building of Carthage, amounts to the sum of one hundred fifty-five years and eight months. Since then the temple was built at Jerusalem in the twelfth year of the reign of Hirom, there were from the building of the temple, until the building of Carthage, one hundred forty-three years and eight months. Wherefore, what occasion is there for alleging any more testimonies out of the Phoenician histories [on the behalf of our nation], since what I have said is so thoroughly confirmed already? and to be sure our ancestors came into this country long before the building of the temple; for it was not till we had gotten possession of the whole land by war that we built our temple. And this is the point that I have clearly proved out of our sacred writings in my Antiquities.

De chronologische gegevens die Josephus citeert zijn verbluffend en verbinden de koningslijst van Tyrus met de chronologie van de Bijbel. Het is via de regeerperiode van Salomo en de bouw van de Tempel te Jeruzalem dat het twaalfde jaar van Hiram van Tyrus verbonden wordt.

Het jaartal van de dood van Salomo wordt sinds de publicatie in 1951 van Thiele s opus magnum: The Mysterious Numbers of the Hebrew Kings, in het jaar 931 v. Chr. geplaatst. De onderzoeker Edwin R. Thiele (1895/1986) bracht met zijn studie de Bijbels-chronologische gegevens van de koningen van Juda en Israël in lijn met de Assyrische koningslijst en zijn werk wordt sindsdien algemeen beschouwd als de definitieve Bijbelse chronologie. Zijn jaartallen worden dan ook in Studiebijbels gehanteerd wat het zelfs een aura van geïnspireerd zijn geeft. De vraag moet echter zijn: is zijn constructie volledig Bijbelgetrouw?

Wanneer men onderzoek doet naar de geschiedenis van de Bijbelse chronologie dan blijkt dat in het verleden andere jaartallen voor de dood van Salomo gehanteerd werden. Het jaartal ca. 975 v. Chr. bijvoorbeeld was het meest gangbare jaartal dat in Studiebijbels voor de publicatie van Thiele s werk gehanteerd werd. Een verschil van zo maar even 44 jaar?

Wat is de reden wat zulk een drastische inkorting van de Bijbelse chronologie schijnbaar nodig maakte? De enige reden was de Assyriologie en het publiceren van de Assyrische koningslijst gebaseerd op de Eponiemlijsten in de vorige eeuw. Deze kronieklijsten liepen over een periode van 892 tot 648 v. Chr. en gingen dus ook over een belangrijke contemporaine periode in de geschiedenis van de koningen van Israël en Juda. De Bijbels-chronologische gegevens waren echter niet compatibel met de Assyrische en dienden volgens Thiele aangepast te worden.

Een eponiem zou een Assyrisch ambtenaar geweest zijn naar wie een bepaald jaar genoemd werd met in de lijst voor dat jaar een historische vermelding naar een belangrijke gebeurtenis zoals bijvoorbeeld een veldtocht, een pestziekte, een eerste regeringsjaar van een Assyrische koning, een zonsverduistering enzoverder.

Van groot belang voor de datering van de gevonden Assyrische koningslijst was een genoteerde verduistering van de zon over Nineveh in het tiende regeringsjaar van Assur Dan ten tijde van het eponiem van Bur Sagale dat gedateerd werd in 763 v. Chr. Dit jaartal werd dan ook het chronologische ankerpunt voor de andere vermelde gebeurtenissen en de regeringsjaren van de Assyrische koningen. Men gaat er echter in de Assyriologie van uit dat er in de lijst geen namen van koningen ontbreken noch dat er co-regentschappen hebben plaatsgevonden. Een uitgangspunt dat vraagtekens zou moeten oproepen?

Onacceptabel voor ieder chronoloog die de Bijbel als historisch betrouwbaar acht, was Thiele s constructie om de val van Samaria in het negende regeringsjaarjaar van Hosea, (in de Bijbel contemporain met het zesde jaar van Hizkia van Juda), te laten passen met de Assyrische gegevens betreffende Sargon II en Sanherib. Hier verkondigde hij onbeschaamd dat de Bijbelse gegevens van 2 Koningen hoofdstukken 17 en 18 foutief waren, als laat en kunstmatig aan de Bijbel toegevoegd. Thiele had dus niet als vertrekbasis dat de Bijbel door God geïnspireerd is en historisch correct. Niettemin heeft Thiele bij heel wat vak wetenschappers geen krediet verloren.

Thiele verkortte de regeringsduur van bepaalde koningen van Juda en Israël om deze te laten passen in het Assyrische tijdskader. Met het inkorten van sommige regeerperioden van Israëlitische koningen verdedigde hij de zogenaamde dual dating en paste het enkele malen toe, ook daar waar de Bijbel niet expliciet duidelijk over is.

De slag bij Karkar werd gedateerd in het jaar 853 v. Chr. en het laatste regeringsjaar van Achab van Israël met dit jaartal verbonden. Verder in de tijd terugrekenend arriveerde men voor het sterfjaar van Salomo in 931 v. Chr. (A Chronology of the Hebrew Kings, Chapter 3, Establishing Basic Dates).

Het zijn echter de Assyrische gegevens die aan de Bijbelse chronologie dienen gelinkt te worden en niet andersom. Op basis van de Bijbelse sabbat- en jubeljaren kunnen we de dood van Salomo en de scheuring van Verenigd Koninkrijk van Israël in 967 v. Chr. op de tijdsbalk plaatsen. Zie het artikel van 30.05.2016 op dit blog, de dertig jubeljaren, zie link: http://www.bloggen.be/robertdetelder/archief.php?startdatum=1464559200&stopdatum=1465164000

De regeerperiode van Salomo valt nu in de jaren 1007 tot 967 v. Chr. De tempel werd gebouwd vanaf zijn vierde tot zijn elfde regeringsjaar, of de jaren 1003/996 v. Chr. op de tijdsbalk. Het is met deze jaartallen dat op basis van Josephus gegevens dat het jaar van de stichting van Carthago berekend kan worden. Dat Hiram en Salomo vrienden waren staat in de Bijbel vermeld:

1 Koningen 5:1 Hiram nu, de koning van Tyrus, zond zijn dienaren naar Salomo, omdat hij gehoord had, dat men hem tot koning gezalfd had in de plaats van zijn vader, want Hiram was altijd met David zeer bevriend geweest. (NBG Vertaling 1951)

Zie ook het Bijbelboek 2 Kronieken 2:1-18 voor de beschrijving van de vriendschap tussen Hiram en David en Salomo, en de levering van materiaal voor de bouw van de tempel te Jeruzalem door Hiram. En naast de samenwerking wat materiaal voor de tempel betreft, was er ook de maritieme samenwerking tussen de Feniciërs en Salomo. Zie TIJD en TIJDEN, 2016, blz. 205.

Josephus schreef dat het begin van de bouw van de tempel te Jeruzalem chronologisch in het twaalfde regeringsjaar van Hiram geschiedde. Ik herhaal voor de goede orde nogmaals het betreffende citaat van Josephus:

Pygmalion succeeded him; he lived fifty-six years, and reigned forty-seven years. Now in the seventh year of his reign, his sister fled away from him, and built the city Carthage in Libya." So the whole time from the reign of Hirom, till the building of Carthage, amounts to the sum of one hundred fifty-five years and eight months. Since then the temple was built at Jerusalem in the twelfth year of the reign of Hirom, there were from the building of the temple, until the building of Carthage, one hundred forty-three years and eight months.

Tussen het twaalfde regeringsjaar van Hiram en het zevende regeringsjaar van Pygmalion zitten er 143 jaar en acht maanden. De regeerperiode van Salomo is verankerd met de jaren 1007/967 v. Chr. en dit op basis van de sabbat- en jubeljaartelling volgens William Whiston. Mijn jaartal voor de dood van Salomo in 967 v. Chr. wijkt met 36 jaar af van het tegenwoordig gangbare jaartal 931 v. Chr. De Tempelbouw te Jeruzalem ving aan in het vierde regeringsjaar van Salomo in april 1003 v. Chr. en in oktober van het jaar 996 v. Chr., zeven jaar later, was de Tempel afgewerkt.

1 Koningen 6:37 In het vierde jaar werd het huis des HEREN gegrondvest, in de maand Ziw (april/mei), 38 en in het elfde jaar, in de maand Bul, dat is de achtste maand (oktober/november), was het huis in al zijn onderdelen en geheel volgens bestek voltooid; hij bouwde het dus in zeven jaar.

Het twaalfde regeringsjaar van Hiram verankerd met het vierde regeringsjaar van Salomo, wordt nu apr1003/mrt1002 v. Chr. En vanaf dit jaartal gerekend, arriveren we in 860 v. Chr. voor het zevende regeringsjaar van de Fenicische koning Pygmalion. Het is in dat jaar dat de zuster van Pygmalion; Dido uit Tyrus moest vluchtten en datzelfde jaar nog Carthago stichtte.

Het verkregen jaartal 860 v. Chr. levert op de tijdsbalk een kruispeiling op via de meganatuurcatastrofe die dat jaar de oude wereld trof. Een meganatuurcatastrofe van kosmische oorsprong die, volgens de theorie van een cyclus van catastrofes die sinds de Grote Vloed planeet aarde teisterden, aan de basis ligt van het vertrek van Dido uit Tyrus op weg naar een nieuwe vestigingsplaats.

De catastrofetheorie had mijn aandacht in TIJD en TIJDEN, 2016, blz. 157 -163, 169-175, 193 en 331-338. Het is de studie van Donald W. Patten, Ronald R. Hatch and Loren C. Steinhauer met hun boek The long day of Joshua and six other catastrophes, 1973, chapter VI, dat ik onderzocht en toepaste in mijn reconstructie van de geschiedenis van de oudheid.

Hierna volgt een reconstructie van de Fenicische koningslijst op de tijdsbalk dat in TIJD en TIJDEN, 2015, te vinden is vanaf blz. 257.

Koning Hiram s twaalfde jaar is gelinkt aan het vierde regeringsjaar van Salomo en zit op de tijdsbalk, zoals eerder gezien, in het jaar apr1003/mrt1002 v. Chr. verankerd. Zijn volledige regeerperiode loopt aldus van het jaar 1014 tot 980 v. Chr. Bij de dood van Hiram werd deze opgevolgd door zijn zoon Baleazarus die gedurende zeven jaar zou regeren: 980/973 v. Chr. Na Baleazarus nam diens zoon Abdastartus de scepter over en regeerde negen jaar: 973/964 v. Chr. Flavius Josephus vermeldt over Abdastartus dat hij vermoord werd door vier zonen van zijn voedster van wie de oudste moordenaar twaalf jaar zou regeren. Daarna ging op een later tijdstip de heerschappij over naar Astartus, de zoon van Deleastartus die twaalf jaar zou regeren. Het is na het vermoorden van Abdastartus dat er een periode van anarchie in Fenicië moet geweest zijn. Wanneer we alle regeerperioden die Josephus voor de koningenlijst vanaf Hiram tot Pygmalion opgeeft, optellen, komen we namelijk niet aan de verwachte uitkomst van 155 jaar en 8 maanden.

Het vervolg met het invullen van de namen en hun regeerperioden dient aldus als een alternatief variant beschouwd te worden. De regeerperioden van Hiram tot Abdastartus zijn degelijk op de tijdsbalk verankerd. Ik ga er vanuit dat de opgegeven tijdsperiode van het twaalfde jaar van Hiram tot het zevende jaar van Pygmalion door Josephus correct is. Wanneer we nu vanaf Pygmalion s zevende regeringsjaar op de tijdsbalk terugwerken krijgen we de volgende regeerperioden en jaartallen:

Pygmalion 47 866/820 v. Chr.

Matgenus 9 875/866

Badezorus ..6 881/875

Ithobalus 32 913/881

Phelles 914/913 (8 maanden)

Aserymus 9 922/914

Astartus 12 934/922

Vanaf 964, het jaar dat Abdastartus vermoord werd door de vier zonen van zijn voedster, zijn het in totaal 30 jaar van anarchie tot wanneer Astartus de scepter overnam in het jaar 934 v. Chr. .

anarchie 964/934

Abdastartus 973/964

Baleazarus 980/973

Hiram 1014/980

Het hier aangeboden variant wordt door een en ander bevestigd. Er waren namelijk buiten Hiram en Salomo nog andere interacties tussen vorsten van Tyrus en Israël. Zo was bijvoorbeeld koning Achab van het tienstammenrijk getrouwd met een dochter van Ithobalus/Etbaäl. Het verschil in schrijfwijze heeft als oorzaak dat Flavius Josephus zijn Fenicische namen in het Grieks heeft doorgegeven en de Bijbel vanuit het Hebreeuws vertaald werd.

1 Koningen 16:29 Achab, de zoon van Omri, werd koning over Israël in het achtendertigste jaar van Asa, de koning van Juda. En Achab, de zoon van Omri, regeerde te Samaria tweeëntwintig jaar over Israël. 30 Achab, de zoon van Omri, deed wat kwaad is in de ogen des HEREN, meer dan allen die vóór hem geweest waren. 31 Het minst erge was, dat hij wandelde in de zonden van Jerobeam, de zoon van Nebat, maar hij nam tot vrouw Izebel, de dochter van Etbaäl, de koning der Sidoniërs, en ging de Baäl dienen en zich voor hem neerbuigen. 32 Vervolgens richtte hij voor de Baäl een altaar op in het huis van de Baäl, dat hij te Samaria gebouwd had. 33 Verder maakte Achab de gewijde paal; en Achab ging voort met zó te handelen, dat hij de HERE, de God van Israël, meer krenkte dan alle koningen van Israël die vóór hem geweest waren. (NBG Vertaling 1951)

De regeerperiode van Achab, de zoon van Omri, zit op de tijdsbalk via de sabbat- en jubeljaren verankerd van 909 tot 888 v. Chr. De regeerperiode van Ithobalus hebben we gezien, liep van 913 tot 881 v. Chr. Beide koningen waren aldus contemporain. En dit is een bewijs, zo niet een goede aanwijzing, dat het hier aangeboden variant als puzzelstukje in het plaatje past.

In een ander boek van Flavius Josephus (Flavius Josephus, Joodse Oudheden Boek VIII,xiii.2) vermeldt Josephus de hongersnood ten gevolge van een langdurige droogte ten tijde van de regeerperiode van Achab, een droogte, een ramp die ook bij de Feniciërs ten tijde van Ithobalus geregistreerd werd.

Now Menander mentions this drought in his account of the acts of Ethbaal, king of the Tyrians; where he says thus: "Under him there was a want of rain from the month Hyperberetmus till the month Hyperberetmus of the year following; but when he made supplications, there came great thunders. This Ethbaal built the city Botrys in Phoenicia, and the city Auza in Libya." By these words he designed the want of rain that was in the days of Ahab, for at that time it was that Ethbaal also reigned over the Tyrians, as Menander informs us.

Maar ook uit buiten-Bijbelse bronnen bevestigen een en ander. De Assyriërs verwijzen naar het ontvangen van schatting van Tyrus. In het achttiende jaar van Salmaneser III (herzien 877/876 v. Chr.) claimt deze heerser schatting ontvangen te hebben van Baali-maanzer. Deze Assyrische naam is volgens deskundigen gelijk aan het Griekse Baal-Eser of Balazeros of Badezeros. Mijn eerder opgegeven jaartallen voor Badezorus: 881/875 v. Chr. passen ook hier in het plaatje. Badezorus, de grootvader van Pygmalion, en Salmaneser III waren contemporain. Zowel de Feniciër Badezorus als generaal Jehu van het huis van Omri, brachten aldus gezamenlijk schatting naar Salmaneser III in diens achttiende regeringsjaar.

De voorganger van Salmaneser III; zijn vader Assurbanipal die gereviseerd regeerde van 917 tot 895 v. Chr., ontving eveneens schatting uit Fenicië, maar vermeldt in zijn (nochtans) uitvoerige annalen geen namen van koningen die hem schatting brachten:

In those days I occupied the environs of Lebanon; to the great sea [3.85] of Phoenicia I went up: up to the great sea my arms I carried: to the gods I sacrificed; I took tribute of the Princes of the environs of the sea-coast, [3.86] of the lands of Tyre, Sidon, Gebal, Maacah Maizai Kaizai, of Phoenicia and Arvad.

Er zijn deskundigen die echter van mening zijn dat Assurbanipal weliswaar vanuit Assyrië naar de Middellandse Zeekust is kunnen doorstoten, maar de Libanon niet heeft kunnen bezetten. Ongetwijfeld waren de machtige koningen van Israël en Juda: Omri en Achab, Asa en Josafat, tijdens deze periode een te groot obstakel voor hem.

Tijdgenoten van Assurbanipal (917/895 v. Chr.) in Fenicië waren achtereenvolgens: Aserymus (922/913), Phelles(914/913) en Ithobalus(913/881)

Wordt vervolgd

Met vriendelijke groet,

Robert De Telder

Recente publicaties van Robert De Telder