Hierna een extract uit een oud geschiedenisboek dat ik een tijd terug in een antiquariaat kon aankopen.

“De Griekse geschiedschrijvers kenden de namen der grote Assyrische koningen van de achtste eeuw v. Chr. niet, en dachten met hun gewone lichtzinnigheid een gehele reeks van onbetekenende koningen uit, die zij van Ninus en Semiramis lieten afstammen. Als de laatste dezer koninklijke fantasiebeelden noemden zij Sardanapallos. Deze, zo verdichtten zij, bracht de meeste tijd in zijn harem door, droeg zelfs vrouwen-klederen en vond smaak in vrouwelijke arbeid. Hij was een wellusteling zoals niemand voor hem, en gaf zich over aan natuurlijke en onnatuurlijke zonden. Zinnelijk genot was zijn enig levensdoel, en dit gaf hij ook onverholen te kennen, o.a. in een opschrift op zeker gedenkteken. Dit opschrift luidde: “Sardanapallos, zoon van Anaxeyndaraxas, heeft Anchiale en Tarsos op één dag gebouwd. Eet, drink en bemin, want al het overige is niet veel waard.”

Twee belastingplichtige vorsten, Arbakes van Medië en Belyses van Babylon, waren in opstand gekomen. Dit wekte Sardanapallos uit zijn lethargie op, en de dapperheid van zijn geslacht herleefde in zijn gemoed. Hij was de opstandelingen tegemoet getrokken, had hen verscheidene malen verslagen en zou hen vernietigd hebben, zo niet uit Baktrië teruggekeerde Assyrische troepen, in plaats van hem bijstand te bieden, tot de vijanden waren overgelopen. Hij werd binnen Nineveh belegerd, doch bood twee jaar tegenstand. In het derde jaar was de Tigris buiten zijn oevers getreden en had daardoor de stadsmuur zodanig ondermijnd, dat twintig stadiën daarvan in puin stortten. Nu herinnerde Sardanapallos zich een orakel, dat hem zolang de zegepraal beloofde totdat de rivier zich tegen hem zou keren. Om de vijanden niet levend in handen te vallen, besloot hij zich met zijn vrouwen, zijn paleis en zijn kostbaarste bezittingen te verbranden. Op een 125 meter hoge brandstapel liet hij een kamer van 32 meter lengte en een gelijke breedte voor zich inrichten. Honderdvijftig gouden, met tapijten bedekte rustbedden warden daarin neergelegd, en aan het einde der zaal onwaardeerbare schatten van edel metaal, vonkelende stenen en kunstwerken opgehoopt. Toen dit gereed was, nam hij met zijn vrouwen op de rustbedden plaats, en liet door gesnedenen, de enigen die met zijn voornemen bekend waren, de brandstapel aansteken. Veertien dagen duurde de brand. Het volk merkte niet van dit alles, en meende dat de rook kwam van een groot offer. Welhaast werd nu Nineveh ingenomen en verwoest. Dat gehele verhaal is een verdichtsel. (P.H. Witkamp, De Sagen-tijd der Oude Volken, 1889)”

Alhoewel de hierboven geciteerde auteur het ‘gehele’ verhaal als een verdichtsel bestempeld plaatst hij wel in zijn studie Sardanapallos op de tijdslijn tussen de regeerperioden van Assur Nirari en Tiglath Pileser III in, in de achtste eeuw v. Chr.

De geleerde P.H. Witkamp leefde en werkte voor de tijd dat de Assyrische koningslijst te Khorsabad in Irak in de eerste helft van de twintigste eeuw, ontdekt werd. Tegenwoordig wordt Sardanapallos door de orthodoxe Assyriologie met de Assyrische koning Assurbanipal geïdentificeerd. Dit is echter ook gissen door de Assyriologie. De beschrijving die we van de historische Assurbanipal hebben komt nergens overeen met de beschrijving die de oude Grieken aan Sardanapallos toedachten.

Ik meen nochtans dat er een graad van historische werkelijkheid in het Griekse verhaal zit en in mijn werk ‘De Assyriologie herzien, 2012’ plaatste ik het verhaal over Sardanapallos ten tijde van de profeet Jona. Sardanapallos is hier een mogelijke kandidaat voor de Bijbelse koning van Assur die gevolg gaf aan de oordeelaankondiging van Jona:

Jona 3:1 En het woord des HEEREN geschiedde ten anderen male tot Jona, zeggende: 2 Maak u op, ga naar de grote stad Nineve; en predik tegen haar de prediking, die Ik tot u spreek. 3 Toen maakte zich Jona op, en ging naar Nineve, naar het woord des HEEREN. Nineve nu was een grote stad Gods, van drie dagreizen. 4 En Jona begon in de stad te gaan, een dagreis; en hij predikte, en zeide: Nog veertig dagen, dan zal Nineve worden omgekeerd. 5 En de lieden van Nineve geloofden aan God; en zij riepen een vasten uit, en bekleedden zich met zakken, van hun grootste af tot hun kleinste toe. 6 Want dit woord geraakte tot den koning van Nineve, en hij stond op van zijn troon, en deed zijn heerlijk overkleed van zich; en hij bedekte zich met een zak, en zat neder in de as. 7 En hij liet uitroepen, en men sprak te Nineve, uit bevel des konings en zijner groten, zeggende: Laat mens noch beest, rund noch schaap, iets smaken, laat ze niet weiden, noch water drinken. 8 Maar mens en beest zullen met zakken bedekt zijn, en zullen sterk tot God roepen; en zij zullen zich bekeren, een iegelijk van zijn bozen weg, en van het geweld, dat in hun handen is. 9 Wie weet, God mocht Zich wenden, en berouw hebben; en Hij mocht Zich wenden van de hittigheid Zijns toorns, dat wij niet vergingen! 10 En God zag hun werken, dat zij zich bekeerden van hun bozen weg; en het berouwde God over het kwaad, dat Hij gesproken had hun te zullen doen, en Hij deed het niet. (Statenvertaling)

In mijn geciteerde werk dateer ik het afwenden van de aangekondigde catastrofe; in het jaar 776 v. Chr., het jaar van de Olympische Spelen, spelen die toen voor de eerste maal georganiseerd werden, uit dank naar hun goden toe, voor het afwenden van de ramp.

Wanneer we het hoofdstuk 3 van de profeet Jona met de beschrijving van de koning van Nineveh vergelijken met de Griekse legende mogen we vraagtekens plaatsen bij een mogelijk identificeren van de twee als een en dezelfde persoon. De ene koning roept bij een crisis een vasten uit en keert zich tot de God van Israël voor uitredding en de andere zijn motto is: ‘Eet, drink en bemin, want al het overige is niet veel waard’.

Het Griekse verhaal of sage, zo u wilt, bevat nochtans heel wat (schijnbaar?) historische details. Zo worden de twee antagonisten van Sardanapallos bij naam en plaatsnaam genoemd: Arbakes van Medië en Belyses van Babylon. Twee tegenstanders van Sardanapallos die tegen hem in opstand kwamen. Wat ook in het verleden al mijn aandacht trok was de vermelding, bij de belegering van Nineveh door Arbakes en Belyses, over het buiten de oevers treden van de rivier de Tigris, in het derde jaar van de belegering. In mijn studie ‘Genesis versus Egyptologie’ bracht ik dit in verband met de cyclus van meganatuurcatastrofes, met intervallen van dertien jaar in de achtste eeuw v. Chr. In Egyptische bronnen lezen we over hetzelfde fenomeen (buiten het seizoensgebonden overlopen) dat dan ook met de rivier de Nijl gebeurde.

De Engelse kunstschilder Ford Maddox Brown (1821/1893) uit de negentiende eeuw, maakte een prachtig schilderij over de dood van Sardanapallos en voegde met zijn penseel terecht in de linkerbovenhoek een eclips, een kosmisch fenomeen aan de zon, aan zijn afbeelding toe.

De Bijbel door monde van de profeet Hosea, vermeldt voor deze periode nog een Assyrische koning bij naam, die ook niet in de Assyrische koningslijst van Khorsabad voorkomt: Jareb.

Hosea 5:8 Blaast de bazuin in Gibea, de trompet in Rama! Maakt alarm in Bet-Awen! Achter u, Benjamin! 9 Tot een woestenij zal Efraïm worden ten dage des oordeels. Over de stammen Israëls maak Ik bekend wat vast besloten is. 10 De vorsten van Juda zijn als zij die de grenzen verleggen. Op hen zal Ik mijn verbolgenheid uitgieten als water. 11 Verdrukt is Efraïm, verpletterd door het recht, omdat hij heeft verkozen het ijdele te volgen. 12 Daarom ben Ik voor Efraïm als een mot, en als een beeneter voor het huis van Juda. 13 Toen Efraïm zijn krankheid zag, en Juda zijn gezwel, ging Efraïm naar Assur en zond boden naar koning Jareb (sv) (NBG: Strijdlust). Deze echter kan u geen genezing schenken, en zal het gezwel van u niet wegnemen. (NBG Vertaling)

Hosea 10:1 Israël is een welige wijnstok, die zijn vruchten voortbrengt; naarmate hij meer vrucht verkreeg, maakte hij meer altaren; naarmate het zijn land beter ging, maakte hij mooiere gewijde stenen. 2 Bedrieglijk was hun hart, nu zullen zij hun schuld boeten: Hij zal hun altaren verwoesten, hun gewijde stenen vernielen. 3 Nu zeggen zij wel: Wij hebben geen koning – maar, wanneer wij de HERE niet vrezen, wat zou dan de koning voor ons kunnen doen? 4 Zij spreken holle woorden: zweren valse eden, sluiten maar verbonden. En het gericht schiet op als een gifplant in de voren van de akker. 5 Om dat kalf van Bet-Awen zijn de inwoners van Samaria bezorgd; ja, daarover treurt het volk, daarover maken de afgodspriesters misbaar, omdat de heerlijkheid daarvan is geweken. 6 Ja, het wordt zelf naar Assur gebracht als een geschenk voor koning (sv)Jareb (NBG: Strijdlust).

In de Hebreeuwse grondtekst van de Bijbel staat er ‘Jareb’ wat de SV Statenvertaling correct als een eigennaam doorgaf. De NBG Vertaling (1951) vertaalde JAREB met ‘Strijdlust’ en de NBV vertaling (2004) maakte er ‘kemphaan’ van.

De profeet Hosea (1:1) trad in Israël op ten tijde van koning Uzzia, Jotham, Achaz en Hizkia, koningen van Juda, en in de dagen van Jerobeam, de zoon van Joas, koning van Israël. Het begin van deze tijdspanne is dezelfde als de tijd wanneer de profeet Jona naar Nineveh gezonden werd. De profetische woorden aangaande JAREB werden uitgesproken/vervuld na de dood van Jerobeam II tijdens de periode van 775 tot 764 v. Chr. wanneer het tienstammenrijk zonder koning zat. Deze tussenperiode in de lijn van de koningen van het tienstammenrijk, werd eveneens door Hosea voorspeld:

Hosea 3:4 …Want vele dagen zullen de Israëlieten blijven zitten zonder koning en zonder vorst, zonder offer en zonder gewijde steen, zonder efod of terafim. …

Volgens het studiewerk van Dr. Arie Dirkzwager is Arbakes uit het Griekse verhaal over Sardanapallos, met de Bijbelse koning Jareb te identificeren. Zie: C&AH Catastrophism and Ancient History, 1988, Volume X, part 1 – Sardanapallus and Arbaces. Zie link: http://www.dirkzwagerarie.be/joomla/files/Sardanapallus%20and%20Arbaces.PDF

Zo zien we dat het Griekse verhaal over Sardanapallos toch heel wat historische details bevat en dat we deze beschreven koning aldus op de tijdsbalk kunnen onderbrengen.

Wordt vervolgd…

Met vriendelijke groet,

Robert De Telder