Het was met mijn boek ‘KRONOS’ isbn 9073739101, dat in 2000 AD door de uitgeverij Aksent werd gepubliceerd, dat ik het jaar 1483 v. Chr. als jaartal voor de Exodus introduceerde. In eerdere uitgaven zoals Kroniek van het Oude Israël, 1993, isbn 9073739071 en Van Noach tot Christus, 1987, isbn 9071688011, hanteerde ik nog het algemeen meer aanvaarde jaartal van 1447 v. Chr. Dit laatste jaartal is het resultaat van het onderzoek van Edwin R. Thiele (1895/1986). (zie het artikel op dit blog van 03-05-2014: 931 v. Chr.: het jaartal van de deling van het verenigd koninkrijk van Israël?) Heel wat Bijbelvorsers hanteren het bekomen jaartal van Thiele. De Stichting BGA, Bijbel, geschiedenis en Archeologie te Barneveld o.l.v. drs. J.G. van der Land, hanteert dan weer 1401 v. Chr. en een recentere studie van anno 2005: Floyd Nolen Jones (in The Chronology of the Old Testament isbn 089051416) plaatst de exodus in 1491 v. Chr. Vanwaar deze verschillen?

Alles draait om de bepaalde ankerpunten die men verkiest op de tijdsbalk. Het is zoals bij het navigeren op zee of in de lucht (voor de era van de GPS uiteraard). Men heeft meerdere navigatiepunten nodig ter berekening van waar je bent en waar je naartoe wilt. En hoe meer navigatiepunten ter beschikking met nog een kruispeiling erbij, hoe beter. Op een tijdsbalk dient men op een zelfde manier te werk te gaan, vooral wanneer we enkele millennia terug, de tijd ingaan. We hebben navigatiepunten nodig die historische gebeurtenissen verbinden met de westerse jaartelling en waarover geen discussie mogelijk is. Zulke jaartallen zijn bijvoorbeeld naar mijn mening, het jaar 70 AD wanneer de Romeinen, Jeruzalem en de herbouwde Tempel met de grond gelijk maakten en de Joden in ballingschap wegvoerden, en/of het jaartal van de val van Babylon in 539 v. Chr., een jaar dat dan weer verbonden is met het jaar 586 v. Chr. en de verovering van Jeruzalem door de Babyloniërs. Het jaar ook dat de Tempel van Salomo door de Babyloniërs met de grond gelijk gemaakt werd.

Mijn eerder vermeldde boek ‘Kronos’ had als voorbereiding mijn studie van de werken van Flavius Josephus volgens de vertaling naar het Engels door de geleerde William Whiston (1667/1752 AD). In een toegevoegde Dissertation V geeft Whiston een opgave van de Joodse sabbat- en jubeljaren met jaartallen vanaf 1787/1786 v. Chr. tot 27/28 AD. Het Jubeljaar oct27/sep28 AD zag bij de aanvang, de Heer Jezus Christus in de synagoge te Nazareth na het voorlezen uit de Bijbelrol Jesaja hoofdstuk 61, het ‘aangename jaar des HEREN’ uitroepen. Een bijzonderheid waar William Whiston op wees, was de wijze van het correcte tellen van de sabbat- en jubeljaren. De cyclus van sabbatjaren liep elk jaar van april tot maart zonder onderbreking door. Het jubeljaar volgde op zeven maal zeven sabbatjaren. Tijdens het 49ste jaar begon met de Grote Verzoendag (Jom Kippoer) het jubeljaar, dat dus van oktober tot september van het volgende jaar liep. De sabbatjaren daarentegen liepen ieder zevende jaar zonder onderbreking van april (nisan) tot maart door. Over de juiste wijze van het tellen van de jubeljaren bestaat er verschil van mening, ook in het Jodendom. In de Seder Olam word dit ook vermeld. (SEDER OLAM, the Rabbinic View of Biblical Chronology, translated and with commentary by Heinrich W. Guggenheimer, 1998, ISBN 9780765760210, page 143)

William Whiston geeft in zijn ‘dissertatie V’ meerdere verwijzingen naar historische gebeurtenissen die verankerd zijn met sabbat- en jubeljaren, die vermeldt staan in de werken van Josephus en in het apocriefe Makkabeeënboek, tot in de tweede eeuw voor Christus. Deze verankeringen zijn alleen mogelijk op basis van het beschreven tellen van de sabbat- en jubeljaren. Hierna volgt een opsomming van alle jubeljaren naar de opgave van Whiston.

Begin sabbatjaartelling: het jaar 1443 v. Chr., bij de intocht van de Israëlieten in Kanaän:

Aantal en jaartallen

v. Chr.:                         Historische periode van:

1.       1395/1394          Richter Othniël

2.      1346/1345           Richter Ehud & Samgar, Ruth 6:6

3.      1297/1296          Richter Ehud

4.      1248/1247          verdrukking Jabin

5.      1199/1198           Richter Thola

6.      1150/1149           verdrukking Ammon

7.      1101/1100           Richter en profeet Samuël

8.      1052/1051           Saul

9.      1003/1002         Salomo

10.    954/953             Rehabeam

11.     905/904            Josafat

12.     856/855             Joas

13.     807/806            Amazia

14.     758/757             Uzzia

15.     709/708            Het 14de regeringsjaar van Hizkia_______

16.     660/659            Manasse

17.     611/610              Josia - Val Nineveh

18.     562/561             Het 37ste jaar der ballingschap van Jojachin

19.     513/512             Haggaï

20.    464/463            Ezra

21.     415/414              Nehemia

22.    366/365             Perzische periode

23.    317/316              Griekse periode

24.    268/267             Griekse periode

25.    219/218              Griekse periode

26.    170/169              Griekse periode

27.    121/120              Makkabeeën

28.     72/71                 Makkabeeën

29.    23/22                Hongersnood Herodes

30.    27/28 AD                    Messias Jezus – Lucas 4:14-21

Na dit alles op een tijdsbalk op mm-papier uitgetekend te hebben merkte ik dat het door Whiston opgegeven achttiende Jubeljaar van 562/561 v. Chr., gelijk viel met het 37^ste jaar der gevangenschap/ballingschap van koning Jojachin van Juda. Dat jaar zag een regeringswissel in Babylon wanneer na de dood van Nebukadnezar diens zoon Evil Merodach het koningschap overnam en tegelijkertijd Koning Jojachin van Juda uit zijn gevangenis verloste. Deze ontdekking was nieuw en een aanzet om de aangereikte tijdsketting van William Whiston verder te onderzoeken. Een kruispeiling met de Ptolemeüs-canon bevestigde het jaar 561 v. Chr. voor de regeringswissel te Babylon. Zie het artikel op dit blog van 16-10-2014: de Ptolemeüs-canon.

Een schijnbare moeilijkheid was aanvankelijk het vijftiende jubeljaar in 709/708 v. Chr. dat in de Bijbel gelijk is aan het veertiende regeringsjaar van Hizkia. In dat jaar rukte namelijk de Assyriër Sanherib tegen Jeruzalem op. Tijdens de periode van het leven van Whiston (1667/1752 AD) vormde het bekomen jaartal 709/708 v. Chr. geen probleem aangezien de wetenschap der Assyriologie toen nog van start moest gaan. In de twintigste eeuw echter leverde de archeologie in het oude gebied van Assyrië heel wat materiaal op, waaronder de bekende Assyrische Khorsabad-lijst. Dit is een lijst van Assyrische koningen die door de Assyriologie gedateerd werd van de negende eeuw tot de zevende eeuw v. Chr. Daarenboven werden deze koningen op de tijdsbalk verankerd op basis van een genoteerde zonsverduistering over Nineveh in 763 v. Chr. De regeerperioden van de Assyrische koningen werden aldus ook verankerd op de tijdsbalk, en waren niet meer bespreekbaar. De Bijbel moest wijken. Zie ook het recente artikel op dit blog van 06-11-2014: De Assyriër Sanherib. De regeerperioden van de koningen van Israël en Juda dienden aangepast te worden aan de nieuwe Assyrische gegevens. Dit werd het opus magnum van Edwin R. Thiele die de regeerperiode van de Bijbelse koningen aan de hand van enkele toegepaste technieken, verkortte. Zie het artikel op dit blog van 02-10-2014: Edwin R. Thiele en 2 Koningen 18:9-13.

Ik nam met deze stand van zaken echter geen vrede en besloot heel de zaak verder te bestuderen. De Assyriologie verlangt dat men aanneemt, dat de Assyrische koningslijst compleet is en dat er geen namen in de lijst ontbreken. Dit laatste is echter te veel verlangd, aangezien de Bijbel Assyrische koningen vermeldt die in de Khorsabad-lijst niet voorkomen. Het resultaat was een definitief breken met de Assyriologie en het opstellen van een alternatieve Assyrische koningslijst met gereviseerde regeerperioden, die ditmaal aan de Bijbelse gegevens gekoppeld werden. Zie het artikel op dit blog van 12-01-2014: de Assyriologie herzien.

Van de eerder vermeldde dertig Jubeljaren zijn er in de Bijbel niet veel verwijzingen naar te vinden. De reden is ongetwijfeld dat de Israëlieten zich zelden aan het sabbat- en Jubeljaar (Leviticus 25) -gebod gehouden hebben. De zeventigjarige Babylonische Ballingschap (605/535 v. Chr.) was overigens daarom bedoelt, om het land Israël zeventig jaar sabbatrust te geven. De HERE God van Israël van Zijn kant houdt zich aan de Jubeljaren. De vrijlating van Jojachin door de Babyloniër Evil Merodach aan het begin van het achttiende Jubeljaar van 562/561 v. Chr. was een teken van Boven aan Israël, dat God te vertrouwen is. Zo ook herkennen we het begin van het dertigste jubeljaar in oktober van het jaar 27 AD wanneer de Heer Jezus Christus zich in de synagoge als de Gezalfde bekend maakte en het ‘Aangename jaar des HEREN’, uitriep.

Het vijftiende jubeljaar van oktober 709 tot september 708 v. Chr. staat heel duidelijk in de Bijbel herkenbaar beschreven. Hierna het Bijbelcitaat van de profeet Jesaja, dat de gebeurtenissen verhaalt ten tijde van het veertiende regeringsjaar van Hizkia met de belegering van Jeruzalem door de Assyriër Sanherib:

Jesaja 37:30 En dat zij u een teken, dat men in dit jaar, wat van zelf gewassen is, eten zal, en in het tweede jaar, wat daarvan weder uitspruit; maar zaait in het derde jaar, en maait, en plant wijngaarden, en eet hun vruchten. 31 Want het ontkomene, dat overgebleven is van het huis van Juda, zal wederom nederwaarts wortelen, en het zal opwaarts vrucht dragen. 32 Want van Jeruzalem zal het overblijfsel uitgaan, en het ontkomene van den berg Sion; de ijver des HEEREN der heirscharen zal dit doen. 33 Daarom, zo zegt de HEERE van den koning van Assyrie: Hij zal in deze stad niet komen, noch daar een pijl inschieten; ook zal hij met geen schild daarvoor komen, en zal geen wal daartegen opwerpen. 34 Door den weg, dien hij gekomen is, door dien zal hij wederkeren; maar in deze stad zal hij niet komen, zegt de HEERE. 35 Want Ik zal deze stad beschermen, om die te verlossen, om Mijnentwil, en om Davids, Mijns knechts wil. (Statenvertaling)

In vers 30 herkennen we het sabbatjaar van apr709/mrt708 v. Chr., een jaar waarin het land moest rusten en men alleen mocht oogsten wat vanzelf opkwam. In de maand oktober van 709 v. Chr. begon het Jubeljaar dat doorliep tot september 708 v. Chr., het tweede jaar aldus waarvan geschreven staat ‘en in het tweede jaar, wat daarvan weder uitspruit’. Dit was mogelijk vanwege de zegen van Boven over het zesde jaar in de sabbatjaarcyclus, dat naar de Belofte een dubbele oogst opleverde. En in het derde jaar begon de cyclus van zaaien en oogsten opnieuw zoals er geschreven staat: ‘maar zaait in het derde jaar, en maait, en plant wijngaarden, en eet hun vruchten’.

De verbinding van het veertiende regeringsjaar van koning Hizkia met het sabbat- en jubeljaar van 710/709 v. Chr. heeft ook als resultaat dat het zesde regeringsjaar (oct718/sep717 v. Chr.) van Hizkia, de val Samaria en de wegvoering van de tien stammen in ballingschap, zag. En dit jaar was gelijk aan het negende regeringsjaar (apr718/mrt717 v. Chr.) van koning Hosea van Israël. De val van Samaria en de wegvoering van de tien stammen van Israël in ballingschap valt aldus op de tijdsbalk in het jaar 717 v. Chr. Volgens de orthodoxe Assyrische chronologie zit de verovering van Samaria in 722 v. Chr. Een verschil van vijf jaar op de tijdsbalk.

Het jaartal 717 v. Chr. levert nochtans een kruispeiling op met de val van Jeruzalem in 586 v. Chr. De Joodse historicus Flavius Josephus schrijft dat er exact honderddertig jaar, zes maanden en tien dagen op de tijdsbalk zitten tussen de val van Jeruzalem door de Babyloniërs en de val van Samaria door de Assyriër Salmaneser V:

Flavius Josephus, Joodse Oudheden Hoofdstuk X, ix.7b

“En aldus betekende dit het einde van de Hebreeuwse natie, zoals het ons is overgeleverd, tweemaal zijn zij voorbij de Eufraat weggevoerd, de bevolking van de tien stammen werd door de Assyriërs weggevoerd in de dagen van koning Hosea waarna de bevolking van de twee stammen die te Jeruzalem achterbleven weggevoerd werden door Nebukadnezar, de koning van Babylon en Chaldea. Nu wat betreft Salmaneser (V), hij voerde de Israëlieten uit hun land weg en plaatste daar in de plaats het volk der Cutheërs, die vroeger in het binnenland van Medië en Perzië vertoefd hadden, zij werden later Samaritanen genoemd, daarbij de naam nemende van het land waar ze terecht gekomen waren, maar de koning van Babylon, die de twee stammen wegvoerde, plaatste geen andere volken in het land zodat Judea en Jeruzalem gedurende zeventig jaar een woestijn werden; maar de volledige tijd interval die er ging vanaf de ballingschap van de Israëlieten tot op het wegvoeren van de twee stammen bedroeg honderd en dertig jaar, zes maanden en tien dagen.”

Zie het artikel op dit blog van 31-01-2014: Honderddertig jaar, zes maanden en tien dagen.

Na deze kruispeiling was ik er van overtuigd dat de regeerperioden van de betrokken Assyrische koningen aan een revisie toe waren en ditmaal aan de Bijbelse chronologische gegevens dienden aangepast te worden.

Nu het voor mij duidelijk was dat het veertiende regeringsjaar van koning Hizkia verbonden is met het sabbatjaar van apr709/mrt708 v. Chr. gevolgd door het Jubeljaar, volgde de taak de regeerperioden van de voorgangers van koning Hizkia van Juda op de tijdsbalk uit te tekenen. Het resultaat leidde naar het negende jubeljaar van okt1003/sep1002 v. Chr. voorafgegaan door het sabbatjaar van apr1003/mrt1002 v. Chr., dat verbonden is met het vierde regeringsjaar van Salomo (okt1004/sep1003 v. Chr.) en de start van de bouw van de Tempel in Jeruzalem. (Zie ook het artikel op dit blog van 03-05-2014: 931 v. Chr.: het jaartal van de deling van het verenigd koninkrijk van Israël?) Tussen de beide ankerpunten 709 en 1003 v. Chr. vullen de overige regeerperioden van de koningen van Israël en Juda op de tijdsbalk zich passend in. Deze constructie levert een kruispeiling op via de tijdsperiode van 390 jaar van de profeet Ezechiël. Zie het artikel op dit blog van 06-10-2014: EZECHIEL 4:1-8 – de tijdsperiode van 390 jaar en de tijdsperiode van 40 jaar.

1 Koningen 6:1 In het vierhonderd tachtigste jaar na de uittocht der Israëlieten uit het land Egypte, in het vierde jaar (okt1004/sep1003 v. Chr.) van Salomo ’s regering over Israël, in de maand Ziw, dat is de tweede maand (april/mei), bouwde hij het huis voor de HERE.

Dit Bijbelcitaat plaatst een periode van 480 jaar tussen het vierde regeringsjaar van Salomo en het jaar van de Exodus. Het resultaat is 1483 v. Chr. als jaartal voor de Exodus.

Een kruispeiling op de tijdsbalk vanuit de Jubeljaren voorafgaand aan het negende jubeljaar, levert hetzelfde resultaat op. Het eerste Jubeljaar viel in okt1395/sep1394 v. Chr. ten tijde van Richter Othniël. Het zevende sabbatjaar in de cyclus van zeven maal zeven sabbatjaren tot aan het eerste jubeljaar, viel in apr1395/mrt 1394 v. Chr. Vanaf dit jaartal rekenen we 49 jaar terug en arriveren op de tijdsbalk in 1443 v. Chr. voor het eerste jaar van de sabbatjaarcyclus, een cyclus die toen bij de intocht in Kanaän van start ging. Zie ook het artikel op dit blog van 13-11-2014: Jozua. Vanaf het jaar 1443 v. Chr. rekenen we de periode van veertig jaar in de wildernis en arriveren we alzo exact in 1483 v. Chr. voor het jaartal van de Exodus.

Het jaartal voor de exodus uit Egypte zit alzo op de tijdsbalk verankerd in het jaar 1483 v. Chr.

Dit verkregen jaartal levert een groot verschil van 36 jaar op met het jaartal volgens Thiele ’s constructie: 1447 v. Chr. En een verschil van slechts 8 jaar met Floyd Nolen Jones’ constructie: 1491 v. Chr. Ik heb het boek nog niet gelezen maar kan op basis van het opgegeven jaartal veel van zijn constructie al verklaren. 1491 v. Chr. min de tijdsperiode van 480 jaar tot het vierde jaar van Salomo levert 1011 v. Chr. op. Salomo regeerde veertig jaar en sterft aldus in 975 v. Chr. Floyd Nolen Jones heeft aldus met de tijdsperiode van 390 jaar van de profeet Ezechiël vanaf de dood van Salomo tot aan de val van Jeruzalem, gerekend. De profetie van de 390 jaar van Ezechiël 4:1-8 heeft echter als ankerpunt op de tijdsbalk niet de val van Jeruzalem, maar het vijfde jaar van de ballingschap van koning Jojachin van Juda in 593 v. Chr. Zie het eerder vermeldde artikel op dit blog van 06-10-2014: EZECHIEL 4:1-8 – de tijdsperiode van 390 jaar en de tijdsperiode van 40 jaar. Het enige zekere ankerpunt in Floyd Nolen Jones’ constructie is de val van Jeruzalem in 586 v. Chr. Van hieraf in de tijd terugrekenen op basis van de regeerperioden van de koningen van Juda levert alleen circa data op. Men heeft namelijk meer dan één navigatiepunt en kruispeiling nodig. De sabbat- en jubeljaren leveren deze navigatieankerpunten.

Waarom is dit alles chronologisch gezien, zo belangrijk?

Omdat met de publicatie van Dr. Immanuël Velikovsky ’s werk in de jaren vijftig van de vorige eeuw er sindsdien wereldwijd aan de herziening van de geschiedenis van de Oudheid en vooral dan van Egypte, wordt gewerkt. Vele        (meestal seculiere) onderzoekers hanteren hierbij de Bijbel als een historisch boek en gebruiken de jaartallen die Edwin R. Thiele heeft uitgewerkt. Dit levert echter op de tijdsbalk foute constructies op, gaande van 7 jaar tot 36 jaar.

Daarnaast hebben we vooral vanuit de Verenigde Staten, theologen en Bijbelvorsers die via de gefabriceerde jaartallen van Thiele tot een berekening menen te kunnen komen wat betreft het toekomstige jaartal van de (weder)komst van de Messias. Dit laatste is sowieso een onmogelijke taak en leidt alleen maar tot verlegenheid bij zowel de auteurs als bij de mensen die hieraan geloof willen hechten (tot het tegendeel bewezen is). Alhoewel uiteraard eenmaal iemand met zijn of haar berekening gelijk zal krijgen.

Wordt vervolgd…

Met vriendelijke groet,

Robert De Telder