De Assyrische koning Sanherib staat bij naam in de Bijbel vermeld. Hij is degene die in het veertiende regeringsjaar van Hizkia van Juda tegen Jeruzalem met zijn leger optrok. Het veertiende regeringsjaar van koning Hizkia van Juda viel in oct710/sep709 v. Chr. Het merkwaardige van dat jaar was dat in april van 709 v. Chr. een sabbatjaar begon en in oktober van dat zelfde jaar ving een jubeljaar aan, het 15^de jubeljaar van de jubeljaarcyclus, sinds de instelling ervan door Mozes. Een jubeljaar dat we door de profeet Jesaja (37:30) duidelijk als een jubeljaar herkennen. Het veertiende regeringsjaar van Hizkia ligt aldus Bijbels-chronologisch gezien, op de tijdsbalk vast als een ankerjaar. Zie ook het artikel op dit blog van 22-05-2014: kroniek van koning Hizkia van Juda.

2 Koningen 18:13 In het veertiende jaar van koning Hizkia trok Sanherib, de koning van Assur, op tegen alle versterkte steden van Juda en bezette ze. 14 En Hizkia, de koning van Juda, zond tot de koning van Assur, naar Lakis, deze boodschap: Ik heb gezondigd; trek van mij weg; wat gij mij oplegt, zal ik opbrengen. Toen legde de koning van Assur aan Hizkia, de koning van Juda, driehonderd talenten zilver op, benevens dertig talenten goud. (NBG Vertaling 1951)

Het is aan het veertiende regeringsjaar van Hizkia dat we de chronologische gegevens uit de Assyrische bronnen mee verbinden. Het Bijbelse jaartal 709 v. Chr. voor de Assyrische invasie van Juda is echter niet compatibel met de orthodoxe Assyriologie. Zij hebben voor dit feit het jaartal 701 v. Chr. uitgedokterd.

Hierna volgt het relevante gedeelte van de Eponiemlijst met betrekking tot Sanherib. Het is in het eponiem van Nashru-Bêl dat gedateerd is voor het jaar 705/704 v. Chr. dat er een summiere vermelding is naar Sanherib als koning. De daarop volgende eponiemen zijn alle fragmentarisch en chronologisch gezien wat gebeurtenissen betreft onbruikbaar

[705/704] Tijdens het eponiem van Nashru-Bêl, de gouverneur van Amedi, de koning marcheerde tegen Tabal; tegen Gurdi, de Kulummaean, [...] de koning werd gedood; het kamp van de koning van Assyrië [...] In Abu, de twaalfde, Sanherib, de koning [^?].

[704/703] Tijdens het eponiem van Nabû-deni-epuš, de gouverneur van Nineveh, naar Larak en Sarrabanu; het paleis van Kalizi werd hersteld, in [...] de edelen tegen de Kulummaean.

[703/702] Tijdens het eponiem van Nuhšaya, de gouverneur van Kalizi, veldtocht tegen [^?].

[702/701] Tijdens het eponiem van Nabû-le'i, de gouverneur van Arbela, veldtocht tegen [^?].

[701/700] Tijdens het eponiem van Hananu, de goeverneur van Til-Barsip, [...] van Halzi [...]

[700/699] Tijdens het eponiem van Metunu, de gouverneur van Isana, Aššur-nadin-šumi, de zoon van Sanherib, [] van het paleis, in de stad [...], grote ceder balken, alabaster in Ammananum [...], in Kapri-Dagili [...] voor [...] de koning [...].

[699/698] Tijdens het eponiem van Bêl-šarrani, gouverneur van Kurba'il,

afgebroken - HIAAT in de Eponiemlijst

Het laatste eponiem was dat van Bêl-šarrani, waarna de lijst afgebroken werd. Algemeen laat men Sanherib tot het voorjaar van 680 v. Chr. regeren waar hij na zijn dood, wordt opgevolgd door een van zijn zonen: Essarhaddon.

De oplossing voor het schijnbaar chronologische probleem wat de troonopvolging van Sanherib betreft, is het herkennen van de co-regentschappen of co-koningen, in Assyrië tijdens deze periode. De Bijbel verwijst overigens tijdens deze periode naar de koningen van Assur in het meervoud:

2 Kronieken 32:1-4 Na deze gebeurtenissen, waarin Jehizkia 's trouw bleek, rukte Sanherib, de koning van Assur, op. Hij trok Juda binnen …… … en zeide: Waarom zouden de koningen van Assur bij hun komst zoveel water vinden…

In het bovenvermelde citaat staat er 'koningen' in het meervoud geschreven, maar was het Sanherib, de zoon van Sargon II, die de belegering van Jeruzalem doorvoerde. En Sargon II was dat jaar met zijn leger elders op campagne. In een eerder artikel toonde ik aan dat Sanherib voor een periode, de troon met zijn vader Sargon II deelde. Zie het artikel op dit blog van 23-10-2014: Sargon II gereviseerd. Een merkwaardigheid is dat Sanherib nergens in zijn annalen zijn veldtochten volgens zijn regeringsjaren dateert, maar ze in de plaats nummers geeft. Van zijn veldtocht tegen Jeruzalem is de bekende prismastele bewaard gebleven, waarin hij o.a. zijn offensief tegen Hizkia en Jeruzalem beschrijft. Dit offensief dateert hij op de stele als zijn derde veldtocht, zonder de vermelding van een eventueel regeringsjaar, erbij. Dit is echter ook logisch wanneer we dit in het licht van de Bijbelse co-regentschappen willen zien: in 709 v. Chr. deelde Sanherib de troon met zijn vader Sargon II.

Volgens de conventionele Assyriologie vond de belegering van Jeruzalem door Sanherib in het jaar 701 v. Chr. plaats. Een verschil op de tijdsbalk van acht jaar met het Bijbelse jaartal 709 v. Chr. Voor de geleerde chronoloog Edwin R. Thiele was dit de aanleiding voor zijn inkorting van de regeerperioden van de koningen van Juda en Israël zodat deze met de Assyrische gegevens zouden passen. Zie het artikel op dit blog van 02-10-2014: EDWIN R. THIELE en 2 Koningen 18:9-13.

Hierna volgt een gedeelte van de uit het Akkadisch vertaalde tekst van de prismastele met betrekking tot Hizkia van Juda.

In my third campaign, I went against the Hittite-land. Lulê, king of Sidon, the terrifying splendor of my sovereignty overcame him, and far off into the midst of the sea he fled. There he died. Great Sidon, Little Sidon, Bît-Zitti, Zaribtu, Mahalliba, Ushu, Akzib, Akko, his strong, walled cities, where there were fodder and drink, for his garrisons, the terrors of the weapon of Assur, my lord, overpowered them and they bowed in submission at my feet. I seated Tuba'lu on the royal throne over them, and tribute, gifts for my majesty, I imposed upon him for all time, without ceasing. …..

…. The officials, nobles, and people of Ekron, who had thrown Padi their king—bound by oath and curse of Assyria— into fetters of iron and had given him over to Hezekiah, the Judahite—he kept him in confinement like an enemy— their heart became afraid, and they called upon the Egyptian kings, the bowmen, chariots and horses of the king of Meluhha [Ethiopia], a countless host, and these came to their aid. In the neighborhood of Eltekeh, their ranks being drawn up before me, they offered battle. With the aid of Assur, my lord, I fought with them and brought about their defeat. The Egyptian charioteers and princes, together with the Ethiopian king's charioteers, my hands captured alive in the midst of the battle. Eltekeh and Timnah I besieged, I captured, and I took away their spoil. …

…. As for Hezekiah the Judahite, who did not submit to my yoke: forty-six of his strong, walled cities, as well as the small towns in their area, which were without number, by levelling with battering-rams and by bringing up seige-engines, and by attacking and storming on foot, by mines, tunnels, and breeches, I besieged and took them. 200,150 people, great and small, male and female, horses, mules, asses, camels, cattle and sheep without number, I brought away from them and counted as spoil. (Hezekiah) himself, like a caged bird I shut up in Jerusalem, his royal city. I threw up earthworks against him— the one coming out of the city-gate, I turned back to his misery. His cities, which I had despoiled, I cut off from his land, and to Mitinti, king of Ashdod, Padi, king of Ekron, and Silli-bêl, king of Gaza, I gave (them). And thus I diminished his land. I added to the former tribute, and I laid upon him the surrender of their land and imposts—gifts for my majesty. As for Hezekiah, the terrifying splendor of my majesty overcame him, and the Arabs and his mercenary troops which he had brought in to strengthen Jerusalem, his royal city, deserted him. In addition to the thirty talents of gold and eight hundred talents of silver, gems, antimony, jewels, large carnelians, ivory-inlaid couches, ivory-inlaid chairs, elephant hides, elephant tusks, ebony, boxwood, all kinds of valuable treasures, as well as his daughters, his harem, his male and female musicians, which he had brought after me to Nineveh, my royal city. To pay tribute and to accept servitude, he dispatched his messengers.

(Daniel D. Luckenbill, Ancient Records of Assyria and Babylonia, vol. 2)

In het licht van de Bijbel ontmaskeren we Sanherib hier als een leugenaar en geschiedvervalser. Hij beweerd namelijk in zijn verslag op de stele, dat hij Hizkia als een vogel in een kooi in Jeruzalem heeft opgesloten. Terwijl we weten dat het belegerde Assyrische leger in de Pesach-nacht vernietigend getroffen werd en moest afdruipen.

2 koningen 19:32 Daarom, zo zegt de HERE van de koning van Assur: hij zal in deze stad niet komen; hij zal geen pijl daarin schieten, geen schild daartegen opheffen en geen wal daartegen opwerpen. 33 Langs de weg die hij gekomen is, zal hij terugkeren, maar in deze stad zal hij niet komen, luidt het woord des HEREN. 34 En Ik zal deze stad beschutten om haar te verlossen om Mijnentwil en ter wille van mijn knecht David. 35 In die nacht ging de Engel des HEREN uit en sloeg in het leger van Assur honderdvijfentachtigduizend man. Toen men vroeg in de morgen opstond, zie, zij allen waren lijken. 36 Dus brak Sanherib, de koning van Assur, op en aanvaardde de terugtocht; en hij bleef te Nineveh.

37 Eens, toen hij zich neerboog in de tempel van zijn god Nisrok, doodden zijn zonen, Adrammelek en Sareser, hem met het zwaard; doch zij ontkwamen naar het land Ararat. Zijn zoon Esarhaddon werd koning in zijn plaats. (NBG Vertaling 1951)

Volgens dit Bijbelbericht waren er geen Assyrische stormtorens noch aarden wallen, noch enig aanvalswapen dat tegen Jeruzalem gebruikt kon worden. Het leger van Assur dat de dag voordien voor de muren van Jeruzalem gearriveerd was werd de volgende nacht door de HERE God geslagen en weggedreven.

In de ‘Legends of the Jews’ gecompileerd door Louis Ginzberg in 1909 (Volume IV: From Joshua to Esther), wordt de invasie van Juda door Sanherib eveneens uitvoerig beschreven:

This Assyrian king, who had conquered the whole world, equipped an army against Hezekiah like unto which there is none, unless it be the army of the four kings whom Abraham routed, or the army to be raised by Gog and Magog in the Messianic time. Sennacherib's army consisted of more than two millions and a half of horsemen, among them forty-five thousand princes sitting in chariots and surrounded by their paramours, by eighty thousand armor-clad soldiers, and sixty thousand swordsmen. The camp extended over a space of four hundred parasangs, and the saddle-beasts standing neck to neck formed a line forty parasangs long. The host was divided into four divisions. After the first of them had passed the Jordan, it was well nigh dry, for the soldiers had all slaked their thirst with water of the river. The second division found nothing to quench their thirst except the water gathered under the hoofs of the horses. The third division was forced to dig wells, and when the fourth division crossed the Jordan, they kicked up great clouds of dust.

With this vast army Sennacherib hastened onward, in accordance with the disclosures of the astrologers, who warned him that he would fail in his object of capturing Jerusalem, if he arrived there later than the day set by them. His journey having lasted but one day instead of ten, as he had expected, he rested at Nob. A raised platform was there erected for Sennacherib, whence he could view Jerusalem. On first beholding the Judean capital, the Assyrian king exclaimed: "What! Is this Jerusalem, the city for whose sake I gathered together my whole army, for whose sake I first conquered all other lands? Is it not smaller and weaker than all the cities of the nations I subdued with my strong hand?" He stretched himself and shook his head, and waved his hand contemptuously toward the Temple mount and the sanctuary crowning it. When his warriors urged him to make his attack upon Jerusalem, he bade them take their ease for one night, and be prepared to storm the city the next day. It seemed no great undertaking. Each warrior would but have to pick up as much mortar from the wall as is needed to seal a letter and the whole city would disappear. But Sennacherib made the mistake of not proceeding directly to the attack upon the city. If he had made the assault at once, it would have been successful, for the sin of Saul against the priest at Nob had not yet been wholly expiated; on that very day it was fully atoned for. In the following night, which was the Passover night, when Hezekiah and the people began to sing the Hallel Psalms, the giant host was annihilated. The archangel Gabriel sent by God to ripen the fruits of the field, was charged to address himself to the task of making away with the Assyrians, and he fulfilled his mission so well that of all the millions of the army, Sennacherib alone was saved with his two sons, his son-in-law Nebuchadnezzar, and Nebuzaradan. The death of the Assyrians happened when the angel permitted them to hear the "song of the celestials." Their souls were burnt, though their garments remained intact. Such an end was too good for Sennacherib. To him a disgraceful death was apportioned. On his flight away from Jerusalem, he met a Divine apparition in the guise of an old man. He questioned Sennacherib as to what he would say to the kings allied with him, in reply to their inquiry about the fate of their sons at Jerusalem. Sennacherib confessed his dread of a meeting with those kings. The old man advised him to have his hair cut off, which would change his appearance beyond recognition. Sennacherib assented, and his advisor sent him to a house in the vicinity to fetch a pair of shears. Here he found some people angels in disguise busying themselves with a hand-mill. They promised to give him the shears, provided he ground a measure of grain for them. So it grew late and dark by the time Sennacherib returned to the old man, and he had to procure a light before his hair could be cut. As he fanned the fire into a flame, a spark flew into his beard and singed it, and he had to sacrifice his beard as well as his hair. On his return to Assyria, Sennacherib found a plank, which he worshipped as an idol, because it was part of the ark which had saved Noah from the deluge. He vowed that he would sacrifice his sons to this idol if he prospered in his next ventures. But his sons heard his vows, and they killed their father, and fled to Kardu where they released the Jewish captives confined there in great numbers. With these they marched to Jerusalem, and became proselytes there. The famous scholars Shemaiah and Abtalion were the descendants of these two sons of Sennacherib.

In het gebruik van deze Joodse legenden hanteer ik het advies van Paulus aan de Thessalonicenzen:

1 Thessalonicenzen 5: 19 Dooft de Geest niet uit, 20 veracht de profetieën  niet, 21 maar toetst alles en behoudt het goede.

In het ‘alles toetsen’ wil ik uit het voorgaande lange citaat vooral geloof hechten en de aandacht vestigen, op het gigantisch groot Assyrische leger dat opgerukt was. Maar vooral op het feit dat volgens de Joodse legende de Assyriërs hun offensief uitvoerden volgens de raad van hun astrologen:

“With this vast army Sennacherib hastened onward, in accordance with the disclosures of the astrologers, who warned him that he would fail in his object of capturing Jerusalem, if he arrived there later than the day set by them.”

Het voorgaande krijgt alleen zin wanneer we aannemen dat er in de achtste eeuw voor Christus een cyclus van voorspelbare meganatuurcatastrofes van kosmische oorsprong aan de hand was. Over dit fenomeen schreef ik al eerder een artikel op 20-01-2014: de noodzakelijke kalenderhervorming van de achtste eeuw voor Christus. De meganatuurcatastrofes die iedere keer gepaard gingen met aardbevingen en pestilentiën werden door de Assyriërs gebruikt in het veroveren van vijandelijke ommuurde steden en vestingen. Hun astrologen, lees oudheid-astronomen, konden blijkbaar met nauwkeurigheid een aangekondigde ramp dateren. In het geval van de belegering van Jeruzalem in 709 v. Chr. keerde dit zich nu tegen hen.

De Assyriër Sanherib wordt ook door de oudheid-historicus Herodotos vermeld wanneer deze de regeerperiode van farao Sethos beschrijft:

Herodotos Boek 2, 141 “After him there came to the throne the priest of Hephaistos, whose name was Sethos. This man, they said, neglected and held in no regard the warrior class of the Egyptians, considering that he would have no need of them; and besides other slights which he put upon them, he also took from them the yokes of corn-land which had been given to them as a special gift in the reigns of the former kings, twelve yokes to each man. After this, Sanacharib king of the Arabians and of the Assyrians marched a great host against Egypt. Then the warriors of the Egyptians refused to come to the rescue, and the priest, being driven into a strait, entered into the sanctuary of the temple and bewailed to the image of the god the danger which was impending over him; and as he was thus lamenting, sleep came upon him, and it seemed to him in his vision that the god came and stood by him and encouraged him, saying that he should suffer no evil if he went forth to meet the army of the Arabians; for he himself would send him helpers. Trusting in these things seen in sleep, he took with him, they said, those of the Egyptians who were willing to follow him, and encamped in Pelusion, for by this way the invasion came: and not one of the warrior class followed him, but shop-keepers and artisans and men of the market. Then after they came, there swarmed by night upon their enemies mice of the fields, and ate up their quivers and their bows, and moreover the handles of their shields, so that on the next day they fled, and being without defense of arms great numbers fell. And at the present time this king stands in the temple of Hephaistos in stone, holding upon his hand a mouse, and by letters inscribed he says these words: "Let him who looks upon me learn to fear the gods."

In een eerder artikel op dit blog van 19-03-2014: Wie was ‘So’, de koning van Egypte ten tijde van de val van Samaria in 717 v. Chr.?, identificeerde ik farao Sethos van Herodotos’ faraolijst met farao Setnakht van Manetho ’s twintigste dynastie en deze farao op zijn beurt met de Bijbelse farao So. In het jaar 709 v. Chr. met de belegering van Jeruzalem door Sanherib marcheerde de Assyriër eveneens tegen Egypte en leverde slag te Eltekeh aan de grens van Egypte. Sanherib beschrijft het treffen met het Egyptische leger op zijn prisma-stele. Hierna nogmaals het citaat:

…. The officials, nobles, and people of Ekron, who had thrown Padi their king—bound by oath and curse of Assyria— into fetters of iron and had given him over to Hezekiah, the Judahite—he kept him in confinement like an enemy— their heart became afraid, and they called upon the Egyptian kings, the bowmen, chariots and horses of the king of Meluhha [Ethiopia], a countless host, and these came to their aid. In the neighborhood of Eltekeh, their ranks being drawn up before me, they offered battle. With the aid of Assur, my lord, I fought with them and brought about their defeat. The Egyptian charioteers and princes, together with the Ethiopian king's charioteers, my hands captured alive in the midst of the battle. Eltekeh and Timnah I besieged, I captured, and I took away their spoil. …(Prisma-stele van Sanherib)

Ook in dit treffen kan Sanherib in zijn beschrijving van de veldslag, de waarheid niet aan. De ramp die het Assyrische leger trof wordt door Herodotos, die ongeveer driehonderd jaar later Egypte bezocht, beschreven als een muizenplaag. Misschien is er een verband met deze beestjes en de pestilentiën die met de meganatuurcatastrofes van de 8^ste eeuw v. Chr. samengingen? Het resultaat was in ieder geval een nederlaag voor de Assyriërs en betekende de uitredding van niet alleen Jeruzalem, maar ook die van Egypte. Sanherib verwijst op zijn overwinningsstele naar de Egyptische koningen in het meervoud en naar de koning van Ethiopië die geallieerd tegen hem optrokken. Mijn revisie van de oudheidgeschiedenis van Egypte past in dit plaatje. Egypte was in de achtste eeuw voor Christus een lappendeken met meerdere dynastieën of huizen, die ieder over hun gebied de macht in Egypte uitmaakten. Zie ook het artikel op dit blog van 29-07-2014: De Libiërs in Egypte: dynastie XXII.

Dat een Ethiopisch leger ten tijde van de belegering van Jeruzalem, tegen de Assyriërs oprukte staat ook in de Bijbel vermeld:

Jesaja 37:8 Toen de maarschalk terugkeerde, vond hij de koning van Assur, strijdende tegen Libna, want hij had gehoord, dat hij van Lakis opgebroken was. 9 Doch, toen deze aangaande Tirhaka, de koning van Ethiopië, vernam: Hij is opgetrokken om tegen u te strijden – toen hij dat hoorde, zond hij gezanten naar Hizkia met deze opdracht: 10 Zo zult gij zeggen tot Hizkia, de koning van Juda: laat uw God, op wie gij vertrouwt, u niet bedriegen door te zeggen: Jeruzalem zal niet in de macht van de koning van Assur gegeven worden. …

Na al der aandacht die naar de derde veldtocht van Sanherib is gegaan blijven nog de overige veldtochten die op de tijdsbalk ingevuld moeten worden. De eerste veldtocht van Sanherib laat ik gelijk lopen met de actie van Sargon II tegen Bel Zernaid in 710 v. Chr. Met twee legers maakten de Assyriërs een einde aan de macht van Merodach Baladan in de regio. Nog hetzelfde jaar, na het met succes afsluiten van de campagne tegen Merodach Baladan verbonden met troepen uit Elam, begint Sanherib met zijn tweede veldtocht tegen het land van de Cosseans en het land van de Yasubigallai. Deze gebieden worden in de bergen oostelijk van Babylon op de kaart gezocht. Het jaar daarop in 709 v. Chr. vinden we Sanherib in het westen voor de poorten van Jeruzalem met een belegering die voor de Assyriërs slecht afloopt. Tijdens deze jaren deelt hij de troon met zijn vader Sargon. Het eerder geciteerde eponiem van Nashru-Bêl gedateerd in 705/704 v. Chr., lijkt te leren dat in dat jaar Sanherib koning over Assyrië werd, wat waarschijnlijk correct is, alhoewel het eponiembericht ons fragmentarisch bereikt heeft.

Sanherib zou de troon tot zijn dood in 682 v. Chr. delen, waarna zijn zoon Essarhaddon de alleenheerschappij overnam. Het smadelijk einde van Sanherib zoals in de Bijbel beschreven, hebben we al eerder geciteerd:

2 Koningen 19: 37 Eens, toen hij zich neerboog in de tempel van zijn god Nisrok, doodden zijn zonen, Adrammelek en Sareser, hem met het zwaard; doch zij ontkwamen naar het land Ararat. Zijn zoon Essarhaddon werd koning in zijn plaats.

Tot slot wil ik nog een chronologische bijzonderheid doorgeven dat het belang van het revisionisme van de geschiedenis van de oudheid onderstreept. Er is namelijk een verklaring (Assyrian Kings from Adasi to Assur Dan II (synthesized from Synchronistic Chronicle, Meissmer’s list, and corrected to the Khorsabad List) as quoted by Courville) van Sanherib, die stelt dat er een periode van 418 jaar was tussen zijn regering (710/682 v. Chr.) en die van Tiglath Pileser I. Wanneer men de gangbare chronologie hanteert, klopt de verklaring van Sanherib niet. Toegepast echter op mijn herziening van de chronologie zitten er exact 418 jaar tussen de regeerperiode van Sanherib en die van Tiglath Pileser I.

Wordt vervolgd…

Met vriendelijke groet,

Robert De Telder