Mozes als de Prins van Egypte was een hele tijd in de belangstelling als een gevolg van de Amerikaanse animatiefilm uit 1998 geregisseerd door Brenda Chapman en Steve Hickner met muziek van Hans Zimmer en Stephen Schwartz. De film won een Oscar voor beste lied en was ook genomineerd voor een Grammy en Golden Globe. Met de film volgde ook de video en dvd uitvoering en bovendien heel wat gadgets die de aandacht van kinderen (en volwassen) hadden. Heel wat mensen hebben heden de DVD in bezit.

De animatiefilm verhaalt de geschiedenis van Mozes vanaf zijn geboorte tot de exodus uit Egypte. De animatiefilm laat de gruwel van de genocide zien wanneer farao beveelt dat alle mannelijke borelingen van de Hebreeërs gedood moeten worden. Mozes wordt als een gevolg hiervan door zijn moeder een tijd verborgen gehouden en daarna in een biezen kistje in de Nijl te water gelaten. Mirjam, de zuster van Mozes, volgt de kleine ark met haar broertje Mozes erin en is een beetje later getuige dat de vrouw(?) van farao het kind vind, uit het water van de Nijl haalt en uiteindelijk adopteert. De farao en echtgenoot van de vrouw die Mozes als haar zoon adopteert is in de film farao Seti I van de 19^de dynastie. Mozes groeit dan samen met Ramses II, de zoon van Seti I, op. Maar uiteindelijk ontdekt Mozes dat hij eigenlijk een Israëliet is en geboren als slaaf. Hij moet Egypte verlaten en vlucht naar Midian. Daar ontmoet hij Jetro de hogepriester. Hij trouwt met Jetro 's dochter Zippora. Een hele tijd later na zijn ontmoeting met de God van Abraham, Izaak en Jacob in de brandende, maar niet door vuur verterende, braamstruik keert Mozes terug naar Egypte om zijn volk in de Naam van God te bevrijden. Maar zijn broer Ramses II is in de animatiefilm inmiddels farao geworden en wil zijn macht niet zomaar afgeven. Uiteindelijk wordt Egypte getroffen door een aantal vreselijke plagen. De laatste plaag is dat alle eerstgeborenen in de Paasnacht overlijden, behalve in die huizen waar op de deurposten het bloed van het geslachte Paaslam is gestreken. Uiteindelijk laat Ramses ze gaan omdat ook zijn zoon is overleden. Maar korte tijd daarna al betreurt hij zijn beslissing en gaat met zijn leger de Israëlieten achterna. De Rode Zee die zich van Gods wege voor de Israëlieten geopend had, sluit zich echter weer over het achtervolgende leger van Farao en vernietigd het Egyptische leger. De animatiefilm eindigt hierna met Mozes die samen met de verloste Israëlieten als vrije mensen naar het Beloofde Land trekken. Een verhaal dat wereldwijd bekend is.

De animatiefilm wijkt enkele malen op belangrijke details van het Bijbelverhaal af. De Bijbelse farao van de verdrukking bijvoorbeeld is in de Bijbel namelijk dezelfde farao die kort voor de exodus sterft. Een zeer oude man aldus. Het Bijbelboek Exodus leert in feite dat we met een farao te doen hebben die minsten 2 x 40 of 80+ jaar regeerde. Zoals in ‘Genesis versus Egyptologie’ uiteengezet meen ik dat alleen farao Pepi II van de zesde dynastie in aanmerking komt voor deze lange regeerperiode.

In de animatiefilm is de farao van de verdrukking echter Seti I van de negentiende dynastie. Een farao met een regeringsduur van slechts 11 jaar. Het is algemeen gangbaar voor de orthodoxie om een farao uit de 18^de en/of 19^de Egyptische dynastie te selecteren die in het Bijbelplaatje zou kunnen passen. Een onmogelijke opdracht. Beide vermelde dynastieën zijn historisch goed gedocumenteerd en leveren geen gepaste kandidaat-farao. De reden dat men op zoek gaat naar de farao van de exodus in deze dynastieën is een gevolg van de zogenaamde Sothis-kalender en zijn datering die door de Egyptoloog Eduard Meyer aan het begin van de twintigste eeuw gefabriceerd werd. Het revisionisme van de Egyptologie, heeft de dateringsmethode van Eduard Meyer inmiddels volledig onderuit gehaald.

Een andere discrepantie in afwijking met de Bijbel, die ik in de animatiefilm opmerkte was dat de boreling Mozes geadopteerd wordt door de vrouw van farao en niet door de dochter van farao. De filmmakers hebben hier blijkbaar de Koran gevolgd en niet de Bijbel. Hierna de betreffende Koran- en Bijbelgedeelten:

Soera 28:7 En Wij openbaarden aan de moeder van Musa (Mozes): Zoog hem, en wanneer gij voor hem vreest, werp hem dan in de stroom. En vrees niet en wees niet bedroefd. Wij zullen hem tot u terugvoeren en hem maken tot een der uitgezondenen. -8. Toen namen de verwanten van Fir’aun (farao) hem op, opdat hij voor hen zou worden een vijand en een droefenis. Fir’aun en Haman en hun legerscharen waren zondebedrijvers. 9. En de vrouw van Fir’aun zeide: een verkwikking des harten is hij voor mij en voor u; doodt hem niet; mogelijk, dat hij ons baat zal brengen of dat wij hem als kind aannemen. – Maar niet hadden zij vermoeden. (De Koran in de vertaling van Prof. Dr. J. H. Kramers)

Exodus 1:5 Toen kwam de dochter van Farao om in de Nijl te baden, en intussen wandelden haar dienaressen langs de Nijl; zij zag het kistje in het riet en zond haar slavin om het te halen. 6 Toen zij het open deed, zag zij het kind, en zie, het jongetje schreide, zodat zij medelijden met hem kreeg en zeide: Dit is een Hebreeuws kind. 7 Toen zeide zijn zuster tot de dochter van Farao: Zal ik voor u uit de Hebreeuwse vrouwen een voedster gaan roepen, om het kind voor u te zogen? 8 En de dochter van Farao zeide tot haar: Ja. Toen ging het meisje de moeder van het kind roepen. 9 En de dochter van Farao zeide tot deze: Neem dit kind mee en zoog het voor mij, dan zal ik u het u toekomende loon geven. Daarop nam de vrouw het kind mee en zoogde het. 10 En toen het kind groot geworden was, bracht zij het naar de dochter van Farao; en hij werd door haar als zoon aangenomen, en zij noemde hem Mozes, want, zeide zij: ik heb hem uit het water getrokken. (NBG Vertaling 1951)

In dit korte Bijbelgedeelte staat wel vijf maal achter elkaar vermeld dat het de dochter van farao was die Mozes als zoon aannam. Er kan hier dus geen twijfel over bestaan wie bedoelt is.

De onderzoeker Donovan Courville, wiens studie ik in mijn werk ‘Genesis versus Egyptologie’ (hoofdstuk 9) meerdere malen citeer leert dat de twaalfde dynastie de dynastie van de farao van de verdrukking leverde; namelijk Senwosret III. Het was de dochter van zijn opvolger Amenemhat III met de naam Sobekneferoe die Mozes als zoon adopteerde en aldus Mozes tot kroonprins van Egypte maakte. Courville meent dat er voldoende historisch materiaal is om Amenemhat IV als Mozes te identificeren. Op de tijdsbalk linkt Courville de vlucht van Mozes naar Midian met het einde van de (co)regeerperiode van Amenemhat IV. Indien Courville gelijk heeft zijn we in hierboven in bezit van een afbeelding van Mozes als prins van Egypte.

Dr. Donovan A. Courville (1901/1996), Th., B.A., M.A., Ph. D., was een revisionist van de Egyptologie die met zijn werk ‘The Exodus Problem and its Ramifications, 1971’ een heel belangrijke bijdrage tot het rechtzetten van de geschiedenis van de oudheid in het licht van de Bijbel leverde. Zijn studie is voor mij een naslagwerk. Het Egyptische Oude en het Midden-rijk waren volgens Courville contemporain met elkaar. Beide rijken komen als een gevolg van de ramp van de exodus gelijktijdig aan hun einde. De enige tussenperiode in de Egyptische geschiedenis die Courville in zijn reconstructie overeind laat is de periode van de Hyksos, vreemde heersers die na de vernietiging van het leger van farao met de exodus, Egypte overrompelden. De Israëlieten vervolgden hun weg naar Kanaän dat zij veertig jaar later in bezit namen. Zij waren nieuwkomers met archeologisch gezien logischerwijze een nieuwe soort potten en pannen. Zij namen, gepaard gaande met natuurlijke catastrofes, op gewelddadige wijze het land in bezit. In het model van Courville volgt de Midden bronsperiode te Jericho onmiddellijk op het Vroeg brons-tijdperk. Het archeologische beeld in de streek van Jericho is duidelijk – een noodlottige catastrofe, gevolgd door bezetting door nieuwkomers. Het is in feite een eenvoudige oefening die Courville toepast. Hij toont aan dat de Egyptologie er zeshonderd jaar naast zit. Wanneer we het begin van Midden brons aan de Bijbelse gegevens aanpassen valt veel op zijn plaats.

De Koran heb ik al jaren geleden doorgenomen, nog voor 9/11, in de eerste plaats uit nieuwsgierigheid naar een eventuele naamsvermelding van de farao van de verdrukking. Maar helaas, ook de Koran geeft geen naam en verwijst alleen naar ‘farao’ of het Arabische Far’aun zoals het door Prof. Dr. J. H. Kramers naar het Nederlands vertaald werd.

Er zijn wel enkele interessante historische raakpunten zoals de vermelding in de Koran dat farao in de Rode Zee samen met zijn leger is omgekomen. De volgende Soera’s gaan hierover: 2:50, 7:136-137, 8:54, 10:90, 17:103, 20:78-79, 26:66, 28:40, 43:55, 44:24, 51:40, 79:25.

Dat farao is omgekomen in de Rode Zee past niet bij de orthodoxe identificatie van de farao van de verdrukking met de farao’s van de achttiende en/of negentiende Egyptische dynastie. De betreffende Hollywood-films laten dan ook het Egyptische leger alleen in de Rode Zee omkomen met farao die vanop de oever toekijkt en zo overleefd. Dit is echter ongeloofwaardig wanneer we bedenken dat de farao ’s van de oudheid als goden aan de kop van hun leger oprukten.

Een vraagteken plaatst ik bij het vermelden van de naam HAMAN in de hiervoor geciteerde Soera 28:8. De Koran verwijst zesmaal naar de figuur Haman die volgens de Koran deel uitmaakte van het hof van farao en aanwezig was wanneer Mozes en Aaron hun opwachting bij farao maakten. Op andere plaatsen in de Koran wordt hij beschreven als de architect van farao.

Soera 40:36 En Far’aun zeide: O Haman, bouw voor mij een hoog paleis, opdat ik de toegangen moge bereiken. 37. De toegangen tot de hemelen, zodat ik de god van Musa kan waarnemen; immers ik houd hem voor een leugenaar. -  En aldus werd voor Far’aun zijn boos bedrijf schoonschijnend gemaakt, en werd hij afgehouden van de weg. En niet was de toeleg van Fir’aun anders dan in mislukking.

Het vermelden van Haman in de Koran als architect en raadsman van farao is door menig tegenstander al aangegrepen om de Koran in diskrediet te brengen. De boodschap is dan dat een en ander in de overlevering in de tijd verwisseld werd met de Haman uit het Bijbelboek Esther en de Perzische periode. Een tijdsverschil van bijna 1000 jaar. Ik wens mij deze roedel huilende wolven in het bos niet te vervoegen en meen dat het mogelijk is dat de Egyptologie in de toekomst alsnog een historische Haman kan duiden. Het werk rond de geschiedschrijving van het oude Egypte is niet af. We moeten ook bedenken dat het oorspronkelijke Egyptische schrift geen klinkers kenden en het moeilijk is de juiste klinkers van een naam te kennen. Daarnaast bereikten ons vele namen van farao’s en hun hofhouding in het Grieks. Het is en blijft een puzzel en niet alles kan bewezen worden. Dit gaat trouwens voor veel op. De evolutietheorie bijvoorbeeld is tenslotte ook uitgevonden om te bewijzen wat nog bewezen moet worden.

Nu blijft het een feit dat de twee boeken Bijbel en Koran vanwege het Bijbelse evangelie, tegenover elkaar staan. De Bijbel is een afgesloten eenheid van 66 boeken waartegenover de Koran beweerd dat er, ongeveer zes eeuwen later, een Arabische openbaring van dezelfde God (Soera 29 :45) als die van de Bijbel aan de Arabier Mohammed is geweest. Het Oude Testament van de Bijbel sluit echter af met de Hebreeuwse profeet Maleachi die de komst van de Messias aankondigt met vooraf de wederkomst van de profeet Elia en het Nieuwe Testament neemt deze draad weer op bij de bediening van Johannes de Doper die de komst van de Zoon van God aankondigt. Het Nieuwe Testament sluit af met het boek Openbaring of Apocalyps met de belofte van de komst van de Zoon van God, de Koning der koningen, die in de toekomst bij zijn wederkomst alles zal herstellen. Nergens staat er in de Bijbel een verwijzing naar een nog eventuele toekomstige Arabische openbaring. Verschillende Bijbelgedeelten maken integendeel duidelijk dat het Woord van God alleen aan en door de Joden is doorgegeven.

Romeinen 3:1 Wat is dan het voorrecht van de Jood, of wat is het nut van de besnijdenis? 2 Velerlei in elk opzicht. In de eerste plaats [toch] dit, dat hun de woorden Gods zijn toevertrouwd. 3 Wat toch is het geval? Als sommigen ontrouw geworden zijn, zal dan hun ontrouw de trouw Gods tenietdoen? 4 Volstrekt niet!

(NBG 1951 Vertaling)

Het christendom neemt dan wel aan dat het Woord van God door de Joden tot ons is gekomen, anderzijds; leert een meerderheid van de christelijke kerk(en) dat de kerk sinds Pinksteren 30 AD in de plaats van Israël is geplaatst, de zogenaamde vervangingsleer. De Joden zijn volgens deze leer/theorie als heilsorgaan voor altijd door God opzijgezet. In het jaar 70 AD werd de tempel te Jeruzalem door Rome vernietigd en de Joden sindsdien verstrooid onder de volken. De profetie van Mozes zoals we kunnen lezen in het Bijbelboek Leviticus hoofdstuk 26 ging toen in vervulling.

De Koran leert ook dat de Joden geen derde herstel beloofd is. Twee maal slechts werd het hun vergund een nationale staat te hebben en ‘verderf te verspreiden’ volgens Soera 17:4. Hierna het relevante gedeelte:

Soera 17:1 "Lofprijzing aan Hem, die Zijn dienaar des nachts deed reizen van het Gewijde Bedehuis naar het Uiterste Bedehuis, welks omtrek Wij gezegend hebben, opdat Wij hem van Onze tekenen zouden tonen. Hij is de Horende, de Ziende. (2) En Wij hebben Musa (Mozes) de Schrift gegeven en Wij hebben haar gemaakt tot een rechte leiding voor de Zonen Israils: Neemt u niet buiten Mij een zaakbezorger. _ (3) Nakomelingschap van hen, die Wij met Nuh (Noach) medevoerden. Hij was een dankbaar dienaar. – (4) En Wij hebben aan de Zonen Israils in de Schrift de beslissing gegeven: Gij zult op de aarde twee malen verderf verspreiden, en gij zult rijzen tot grote hoogte. – (5) Wanneer de tijd komt van de eerste der twee aanzeggingen, zenden Wij tegen ulieden dienaren van Ons, toegerust met hevig geweld, welke tussen de woningen door speuren; en het zal een verwerkelijkte aanzegging worden. – (6) Daarna geven wij U weder de kans tegen hen en versterken Wij u met bezittingen en zonen, en maken Wij u talrijker in krijgerscharen. – (7) Indien gij lieden wel handelt, dan handelt gij wel voor uzelven, en indien gij slecht handelt, dan is dat ook voor uzelf. Wanneer dan de tijd komt van de latere aanzegging, zal het gebeuren, dat zij uw gezichten schenden en dat zij het bedehuis binnendringen, zoals zij het de eerste maal binnengedrongen waren, en dat zij de plaats, waarover zij komen, geheel verwoesten. –(8) Mogelijk, dat uw Heer ulieden dan barmhartigheid zal betonen. Maar indien gij terugkeert, keren ook Wij terug en maken Wij Djahannam voor de ongelovigen tot een inperking."

(Vertaling van Prof. Dr. J. H. Kramers)

Het gewijde Bedehuis is volgens het commentaar van Prof. Dr. J. H. Kramers; Mekka en met het Uiterste Bedehuis wordt Jeruzalem bedoelt. De eerste aanzegging betreffende de vernietiging van de eerste Tempel geschiedde in 586 v. Chr. wanneer de Babyloniërs onder leiding van Nebukadnezar. De tweede aanzegging betreffende de verwoesting van Jeruzalem en haar Tempel geschiedde in het jaar 70 AD toen de Romein Titus het opstandige Jeruzalem belegerde en vernietigde. De Joden gingen toen de diaspora in. De jaartallen 586 v. Chr. en 70 AD zijn van de westerse jaartelling. De Koran heeft geen jaartallen waar deze gebeurtenissen op de tijdsbalk mee verankerd kunnen worden. Met Israël leek het in 70 AD afgelopen tot in de twintigste eeuw tot verbazing van velen een nieuwe staat in het oude land der vaderen geproclameerd werd. Het begin van een derde herstel, dat nationaal ingezet werd met een geestelijk herstel dat nog toekomst is.

De Koran leert deze verwachting niet en waarschuwt met Djahannam bij een mogelijke terugkeer. Dit laatste is een Arabisch woord dat staat voor het woord hel uit de Germaanse mythologie daar waar in de Bijbel het Hebreeuwse woord GE-HINNOM of vallei van Hinnom staat. In het Nieuwe Testament komt het Griekse woord Gehenna voor waar volgens Kramer het Arabische woord Djahamman is van afgeleid.

Een belangrijk obstakel voor een vredesregeling in het Islamitische Midden-Oosten is het feit dat de Koran leert dat er geen redding voor de Joden noch een herstel van een staat in het vooruitzicht gesteld wordt. Daarom ook wordt de staat Israël sinds 1948 als een doorn in het Arabische vlees ervaren. Een doorn die verwijderd moet worden.

De Bijbel leert echter duidelijk een derde herstel van het Jodenvolk in het oude land der vaderen. En dit zowel in het Oude als het Nieuwe Testament. Het traditionele christendom ziet de profetieën betreffende het herstel van Israël in de Bijbel als vervuld bij de terugkeer uit Babylonische ballingschap in 535 v. Chr. Er zijn echter heel wat profeten zoals Ezechiël, Daniël, Jesaja e.a. die voorspellingen gaven betreffende de tweede vernietiging van de Tempel gevolgd door een derde herstel na een tijds-dal van ruim tweeduizend jaar. En in de Romeinenbrief van Paulus gaan de hoofdstukken 9, 10 en 11 over het verbondsvolk Israël en hun toekomstige herstel.

Tot slot hierna twee Bijbelcitaten die vanzelfsprekend zijn:

Jesaja 11:11 En het zal te dien dage geschieden, dat de Here wederom zijn hand opheffen zal om los te kopen de rest van zijn volk, die overblijft in Assur, Egypte, Patros, Ethiopië, Elam, Sinear, Hamat en in de kustlanden der zee. 12 En Hij zal een banier opheffen voor de volken, en de verdrevenen van Israël verzamelen en de verstrooide dochters van Juda vergaderen van de vier einden der aarde.

Amos 9: 11 Te dien dage zal Ik de vervallen hut van David weder oprichten, Ik zal haar scheuren dichten en wat daarvan is ingestort, overeind zetten; Ik zal haar herbouwen als in de dagen van ouds, 12 opdat zij beërven de rest van Edom en van al de volken over wie mijn naam is uitgeroepen, luidt het woord van de HERE, die dit doet. 13 Zie, de dagen komen, luidt het woord des HEREN, dat de ploeger zich aansluit bij de maaier en de druiventreder bij hem die het zaad strooit; dan zullen de bergen druipen van jonge wijn en al de heuvelen daarvan overvloeien. 14 Ik zal een keer brengen in het lot van mijn volk Israël: verwoeste steden zullen zij herbouwen en bewonen; wijngaarden zullen zij planten en de wijn ervan drinken; boomgaarden zullen zij aanleggen en de vrucht daarvan eten. 15 Dan zal Ik hen planten in hun grond, en zij zullen niet meer worden uitgerukt uit de grond die Ik hun gegeven heb, zegt de HERE, uw God.

Met vriendelijke groet,

Robert De Telder