 |
|
|
| A man is happiest when there is a balance between his needs and his possessions - Trevanian, Shibumi |
|
|
| 12-06-2011 |
 The Meowmorphosis |
Als vader- en eerste pinkster- op één dag vallen, ja dan... Ken je die uitdrukking? Ik ben zeer benieuwd wat er vandaag allemaal zal gebeuren; er staat niets op het programma.
Arme Gregor, inderdaad. Gisteren citeerde ik de eerste regels van De Gedaanteverwisseling, Die Verwandlung van Franz Kafka. In die novelle ontwaakt op een ochtend de handelsreiziger Gregor Samsa, die nog thuis woont met ouders en zus, als een enorme mestkever. Dat is schrikken voor de familie, vooral ook omdat Gregor het gezin onderhoudt: vader is vijf jaar geleden failliet gegaan en zus Grete is pas zeventien. Ze houden hem vanaf het moment van zijn metamorfose opgesloten in zijn kamer, zijn zus is zo vriendelijk hem iedere dag iets te eten te brengen. Uiteindelijk zal Gregor in die kamer sterven.
Hoe anders loopt dat in de Amerikaanse parodie, The Meowmorphosis (2011) by Franz Kafka & Coleridge Cook. Daarin ontwaakt de arme Gregor als een schattig jong katje. Na de eerste schrik lust vooral zuslief er wel pap van. Maar het blijft Kafka. Het probleem is hier dat hij in korte tijd enorm groeit. 'It struck him as unnatural that up to this point he had really been able to move around with these tiny legs supporting a body much bigger than even Joseph K's had been.' In dit geval overlijdt Gregor door verstikking.
De beginregels de dag ervoor, vrijdag, kwamen uit Ferdydurke van de Poolse schrijver Witold Gombrowicz. Zelf schreef Gombrowicz: 'Ferdydurke is ongetwijfeld mijn hoofwerk, de beste introductie tot dat wat ik ben en waar ik sta. Het is de groteske geschiedenis van een meneer die kind wordt, omdat de anderen hem als zodanig behandelen. Ferdydurke beoogt de Grote Onrijpheid van de mensheid te ontmaskeren. De mens, zoals dat boek hem beschrijft, is een ondoorzichtig en onbepaald wezen dat zich moet uitdrukken via bepaalde gedragingen en dat als gevolg daarvan uiterlijk voor de anderen veel meer omlijnd en gepreciseerd wordt dan hij innerlijk is.'
Let wel: Gombrowics schreef Ferdydurke voordat Sartre zijn theorie 'blik van de anderen' formuleerde: ik heb geen toegang heb tot informatie over hoe ik over kom op anderen, ik kan mijzelf nooit zien zoals anderen mij zien; het enige waartoe ik toegang heb is mijn silhouet in spiegelbeeld. Het meest simpele voorbeeld: de rare ervaring die je ondergaat als je voor het eerst je eigen opgenomen stem hoort. Mocht je Ferdydurke willen aanschaffen: koop de vertaling van Paul Beers uit 1981 (Atheneum-Polak & Van Gennep).
Dit is wel weer genoeg voor vandaag. Morgen een nieuw beginfragment, hoewel ik dan een 50+ Krasreizendagtocht maak. Je kent die dagtochten wel: ze worden deels gefinancierd door de AWBZ, voor zolang dat nog duurt. Dagtocht 37: een reisje langs de Drechtsteden: Moor-, Gron-, Mij-, Woens-, Holen-, Katen- en Loosdrecht. De precieze volgorde weet ik niet, maar vast staat dat we in Stompetoren een Brabantse koffietafel krijgen geserveerd. Mijn log schrijf ik onderweg op de iphone, als het Hollands landschap onvermijdelijk saai begint te worden.
|
|
|
|
|
| 11-06-2011 |
| Aha?? |
Vandaag het begin van een novelle van eind 1912, die ik heb staan in het dikke Verzameld Werk van de schrijver. Aanleiding voor mij om het verhaal weer eens te lezen was, dat ik er een Engelstalige parodie op kreeg. Daarover later meer. Om de oplossing niet meteen weg te geven heb ik de naam van de hoofdpersoon ingekort tot zijn initialen:
'Toen G.S. op een morgen uit onrustige dromen ontwaakte, ontdekte hij dat hij in zijn bed in een monsterachtig ongedierte was veranderd. Hij lag op zijn hardgepanserde rug en zag, als hij zijn hoofd enigszins optilde, zijn gewelfde bruine, door boogvormige geledingen verdeelde buik, waarop de deken, op het punt omlaag te glijden, nauwelijks houvast kon vinden. Al zijn, in vergelijking met zijn overige omvang, zielige dunne pootjes flikkerden hulpeloos voor zijn ogen.
Wat is er met mij gebeurd? dacht hij. Het was geen droom. Zijn kamer, een echt, alleen wat klein mensenkamertje, lag rustig tussen de vier welbekende muren. Boven de tafel, waarop een uitgepakt monsterkoffertje stoffen was uitgestald S. was reiziger , hing de plaat, die hij kort geleden uit een geïllustreerd tijdschrift had geknipt en in een mooie vergulde lijst gezet. Zij stelde een rechtop zittende dame voor, van een bonten muts en een bonten boa voorzien, die een zwarte mof, waar haar hele onderarm in verdween, naar de toeschouwer omhoog hief.'
Het is maar een spelletje. Als je er genoeg van heb moet je het zeggen, dan stop ik subiet. Het zijn stuk voor stuk de eerste allinea's van boeken uit de wereldliteratuur. Niet boeken als Komt een vrouw bij de dokter of ander werk van Heleen van Rooyen; dat heb ik niet eens. Lezer Sjors heeft naar aanleiding van de regels gisteren gereageerd met slechts: aha. Betekent dit dat je het weet? Dan kun je het rustig zeggen. Voortaan zal ik steeds na twee dagen de oplossing geven, dus morgen die van gisteren. Maar zodra je het weet: geef een reactie.
En dan nog dit. Canvas (vanavond, zaterdag) en BBC1 (aanstaande dinsdag) komen weer met afleveringen van Luther. Niet over de kerkhervormer, maar een 'Engelse misdaadserie over de geniale, maar tegelijkertijd schimmige detectieve John Luther.' Als ik het goed heb begrepen komt Canvas eerst met een herhaling van de eerste, 6-delige reeks. De BBC komt met een nieuwe, 4-delige reeks. Met in de titelrol Idris Elba, onder andere bekend van de serie The Wire. Zijn tegenspeelster is de prachtige Ruth Wilson, onder andere bekend van het kostuumdrama Jane Eyre. Luther is een van de beste series in zijn genre, vind ik.
|
|
|
|
|
| 10-06-2011 |
| De angst voor het niet-bestaan |
Weer de opening van een roman. Een tipje van de sluier: het is de debuutroman uit 1937 van een man: 'Die dinsdag ontwaakte ik op het zielloze en onwezenlijke tijdstip waarop de nacht ten einde loopt maar de dageraad nog niet begint te gloren. Plotseling wakker geworden wilde ik met een taxi naar het station snellen: ik had het idee dat ik op reis moest pas de volgende minuut realiseerde ik me met moeite dat er helemaal geen trein voor mij op het station stond, dat geen enkel uur had geslagen. Ik lag daar in een troebel licht, en mijn lichaam was ondraaglijk bang, bezwaarde met zijn angst mijn geest, de geest benauwde het lichaam, en elk van mijn vezels verkrampte in de verwachting dat er niets zou gebeuren, niets zou veranderen, nooit iets zou plaatsvinden, en dat wat men ook zou ondernemen op niets maar dan ook niets zou uitlopen. Het was de angst voor het niet-bestaan, de vrees voor het niet-zijn, de onrust om het niet-leven, de vrees voor het onwerkelijke, de biologische schreeuw van al mijn cellen tegen innerlijke verscheuring, verstrooiing, versnippering. De angst voor een beschamende kleinheid en middelmatigheid, de paniek om op te lossen en in fragmenten uiteen te vallen, de ontzetting voor het geweld dat me van buitenaf bedreigde het belangrijkste was dat ik me onafgebroken voelde uitgelachen, gehoond door iets dat met al mijn cellen verbonden was, een intieme bespotting door de losgeslagen delen van mijn lichaam en de analoge delen van mijn geest.'
Vergis je niet: ik breng je niet het begin van verschillende boeken om mezelf op de borst te kloppen: kijk eens wat ik allemaal heb gelezen. Nee, ik wil je slechts op deze boeken wijzen. Dat je zin krijgt ze ook te lezen.
|
|
|
|
|
| 09-06-2011 |
| Door met de boekenquiz |
Heb je Paul Rodgers aangeklikt? Met Queen? I feel like makin love? Na het overlijden van Freddy Mercury werd hij waardig geacht bij Queen te zingen. Terecht. Zo ook de Bohemian Rapsody. Hij is het eerst bekend geworden met The Free: Allright now. Nog maar een boek? Waar is dit het begin van?
'Onderweg in Ticino, vanuit de auto, zie ik militairen in het terrein. Onze militairen. Een jeep, officieren in veldtenue, later een colonne donkergekleurde vrachtwagens met soldaten erop, eveneens in veldtenue. Het is niet eenvoudig zo'n colonne te passeren. De soldaten hebben tegenwoordig veel haar, de helm is nog hetzelfde, en verder kom ik niet met mijn gedachten. Militaire dienst. Geduld; mijn geheugen blijft zwijgen. Nadat ik, een veteraan in een limousine, eindelijk de colonne ben gepasseerd: nog eens een jeep, een luitenant, een telegrafist met zijn radio, dan is het voorbij, en als ik wil hoef ik me niets te herinneren.'
Dat haar. Veel mannen van mijn generatie hebben lang haar gehad. Gehad. Ze hebben het allemaal af laten knippen. Vrouwen doen dat ook. Zodra ze de kaap van de vijftig zijn gepasseerd knippen ze hun haar terug. Waarom? Mijn haar is op mijn 59ste nog onbeschoft lang.
|
|
|
|
|
| 08-06-2011 |
| Waarover een mens zich druk kan maken |
De familie van mijn overleden buurman gaan er lang over doen het huis leeg te ruimen. De reden weet ik niet. Maar goed voor mij. We hebben vierentwintig jaar naast elkaar gewoond, we waren bevriend, we deelden dingen, ik heb ook mijn tijd nodig. Straks komt er een nieuwe buur. Het sal wel rech kom. Ik ben een vriend'lijk mens, ik hecht aan goede contact met mijn buren: het is wel je daaglijks leven. Echt, ik kan er niet tegen als iemand vlak naast me problemen met me heeft. Of andersom. Dus ik zal een nieuwe buur warm ontvangen.
De familie van Rob heeft me gevraagd het huisje in de gaten te houden. Dan nog even: Rob was tweedehands boekhandelaar. Zijn huis staat vol met boeken. Die zullen waarschijnlijk bij zijn vriend en collega terecht komen. Daar horen ze ook. Maar!
Laatst stond ik weer door het huiskamerraam naar binnen te kijken, is alles goed?, en ik zie ineens, tussen de rijkdom van boeken, een boek van mij. Geen boek dat een hoop geld waard is, maar voor mij waardevol. Ik heb het ooit in het gulden tijdperk voor 1,99 bij De Slegte gekocht. Humor. Tegen hem, toen: Rob, dit moet je lezen, dit vind je leuk. En ik durfde aanvankelijk niet geen zijn familie te zeggen: ik wil dat boek graag terug. Ik heb het wel gezegd.
The Golden Skits of Wing Commander Muriel Volestrangler, frhs & bar. Ik denk dat het een illegale uitgave is. Zo staat de Dead Parrot Skit er niet in. Voorbeeldje? De Sheep Skit. Iemand uit de stad, city gent, praat met een boer, rustic:
City Gent: I say those are sheep, aren't they?
Rustic: Ar
City Gent: Yes, of course, I thought so. Only... why are they up in the trees?
Rustic: A fair question and that in recent weeks has been much on my mind. It is my considered opinion that they're nesting.
City Gent: Nesting?
Rustic: Ar.
City Gent: Like birds?
Rustic: Exactly! Birds is the key to the whole problem. 'Tis my belief that this sheep are labouring under the misapprehension that they're birds. First, observe their tendency to 'op about the field on their back legs. Now... witness their attampts to fly frrom tree to tree. Notice that they do not so much fly as plummet.
Rob had de sketsch ook gezien op tv. Ik dacht dat Michael Chapman de rustic speelde, de man van het platteland. En terwijl die twee praten hoor je, plof, steeds een schaap vallen. Er is nooit betere humor op tv gebracht dan Muriel Volestrangler. Weet je dat ik ook van André van Duin hou? Ik schaam me nergens voor. 'This sheep are labouring under the misapprehension' Mooier Engels is er toch niet? Ik heb mijn boek terug. Als buiging naar Rob zal ik de komende dagen nog meer Wing Commander Muriel Volestrangler citeren.
|
|
|
|
|
|
| Lezen |
Het boek begint zo:
'De jongen heette Santiago. Het begon te schemeren toen hij met zijn kudde aankwam bij een oude verlaten kerk. Het dak was er grotendeels af en waar vroeger de sacristie was geweest stond een enorme vijgeboom.
Hij besloot daar te overnachten, dreef de schapen door het open deurgat naar binnen en sloot dat af met een paar planken, zodat er 's nachts geen kon ontsnappen. In die streek zaten weliswaar geen wolven, maar een keer was er een dier 's nachts weggelopen en hij had de hele dag moeten zoeken voor hij het gevonden had.
Hij legde zijn jas op de grond en ging liggen met het boek dat hij net uit had als kussen. Voor hij in slaap viel, bedacht hij dat hij dikkere boeken moest gaan lezen: daar had hij langer wat aan en het waren betere kussens voor 's nachts.'
Dat is een boek dat ik net voor de achtste maal heb gelezen. Ken je het? Het speelt in Andalusië, maar de schrijver is geen Spanjool. En dikker: na maanden afwezigheid is Het Land van Herkomst (1935) van E. du Perron weer terug in de thuishaven. Die ga ik nu voor de vierde keer lezen.
|
|
|
|
|
|
| De boekenquiz |
Waar het me om gaat is: boeken die wereldwijd dik verkocht zijn, die je zelf ook wel op de plank hebt staan, die je misschien wel gelezen hebt. Dan geef ik de eerste regels en vraag: ken je dit? Heb je het fragment gisteren herkend? De herder Santiago? Ken je de boeken die je op de plank hebt staan? De komende dagen ga ik je ermee pesten. En ik ben wel zo flauw om de volgende dag niet te vertellen welk boek het was. Zoek het zelf maar uit. Noem het: met het mes op tafel. Herken je dit?
'Het vriest een dikke achttien graden Celcius en het sneeuwt, en in de taal die de mijne niet meer is, heet de sneeuw qanik: grote, bijna gewichtsloze kristallen die met stapels tegelijk vallen en de aarde met een laag poedervormige witte rijp bedekken.
Het decemberduister stijgt uit het graf op, het lijkt oneindig als de hemel boven ons. In dit duister zijn onze gezichten niet meer dan bleek oplichtende schijven, maar toch voel ik het misprijzen van de dominee en de koster over mijn zwarte netkousen en over Julianes gejammer, dat erger is geworden doordat ze vanmorgen een ontwennigspil heeft geslikt en het verdriet nu bijna nuchter tegemoet treedt. Ze vinden dat zij en ik nou niet bepaald blijk van respect geven voor het weer of voor de tragische omstandigheden. En dat terwijl zowel de nylonkousen als de pillen elk op hun eigen manier een eerbetoon zijn aan de koude en aan Esajas.
De vrouwen rond Juliane, de dominee en de koster zijn allemaal Groenlanders, en wanneer we Guutiga, illimi, Gij mijn God, zingen, en Juliana niet langer op haar benen kan blijven staan en een deuntje begint te huilen dat langzaam in kracht toeneemt, en wanneer de dominee in het Westgroenlands, uitgaande van de lievelingspassage van de hernhutters in een van de brieven van Paulus, zegt dat je jezelf moet kennen, dan volstaat een lichte verstrooidheid om je in Upernavik, Holsteinborg of Qaanaaq te wanen.
Maar uit het duister doemen als steven van een schip de muren van de gevangenis, Vestre Fængsel op. We zijn in Kopenhagen.'
De brieven van Paulus, ken je die? Staan in het Nieuwe Testament. Je mag het van me lenen. Paulus wordt alom geroemd om zijn woorden. Dan moet je hem eens lezen over homo's, de positie van de vrouw, en mannen met lang haar. Daar lusten de honden geen brood van. Die Paulus was een heel enge man.
|
|
|
|
|
| 07-06-2011 |
| Feel like makin love A |
Als je dan iets persoonlijks van me wil weten. Het volgende. Als ik echt aan mijn plafond zit, als ik bijna door het glazen plafond ga, dan zet ik keihard Bad Co op. De lp, want die heb ik nog. Dan komen er geen buren aankloppen: kan die herrie wat zachter? Want ze weten: Bontebal zet bijna nooit keihard muziek aan, hij zal zijn reden hebben. Feel like makin love van Bad Company, nee, ik vergeet de g na makin niet. Zij brengen me de ontlading die ik nodig heb. Anderen gaan een stuk hardlopen, maar dat heeft de dokter me verboden. Of ik kijk op YouTube naar live opnames van The Who. De zanger van Bad Co is Paul Rodgers. Nog een YouTube, hetzelfde nummer, maar dan Paul Rodgers samen met Queen. Als je hier geen kippenvel van krijgt, begrijpen we elkaar niet.
|
|
|
|
|
|
| Planten |
Ja, ik heb me ook bezondigd aan de zonde van jaloezie. Soms ben ik gewoon een mens. Al jaren heb ik een clivia op mijn vensterbank staan en in al die jaren heeft-ie één keer gebloeid. Buurman Rob heeft jarenlang een clivia voor zijn raam gehad en ieder jaar bloeide dat ding. Vriend B. heeft ook een clivia en die kan je bevestigen dat het echt een hang up van me is. Dan foeterde ik tegen Rob. Verdomme, ik ben net zo goed met mijn planten als met mijn katten...
Zijn familie is er momenteel weer om het huis te ruimen. Die klopten aan: wil jij zijn planten hebben? Eerlijk, ik ga vrijuit, ik heb op geen enkele manier. En ik heb ze allemaal gekregen. Die clivia, een benjamina van twee meter hoog, een cactus. De broer van Rob: die cactus komt van moeder, die is zeker vijftig jaar oud.
Als ik ze zou vertellen hoeveel plezier ze me ermee hebben gedaan, echt vertel, denken ze misschien dat ik overdrijf. Dus ik heb het hoofd gebogen en dank je gezegd. De paar mensen die me echt kennen weten dat ik nu met mijn hoofd in de wolken zit. Ik heb me zorgen gemaakt over die planten, vond het moeilijk erover te beginnen, geef je ze wel water?, en nu staan ze hier. Mooi hè.
|
|
|
|
|
| 06-06-2011 |
| Aan Abilard |
Abilard, beste vriend, reactie op je reactie
en dat beste vriend meen ik. Vertel me: ben ik gestoord? Ik hou van mooie muziek, ik zeg: mooie muziek, van plantjes, van beestjes, van schilderijen, mooie vrouwen, architectuur, avondhemels, mijn katten. Noem het op, gooi het op, ik ben gezegend met het vermogen van mooie dingen te genieten. Maar: one at a time! Als ik met Hanks bezig ben, moet er geen lekker wijf op mijn schoot komen zitten. Andersom moet Hanks, het is hypothetisch, Hanks heeft me nog nooit zien neuken, de laatste keer was vorige eeuw, toen moest Wausje, haar overovergrootmoeder nog geboren worden, maar dan moet Hanks maar even zien wat ze doet.
Als ik door de stad fiets, De Haag, de stad der steden, ga ik op in alles dat ik onderweg zie. Geen mp3 of 4 of 2.0 op mijn oren. De stad is op dat moment de stad, muziek luister ik thuis op de bank. Nee Hanks, de baas is even muziek aan het luisteren. Weet je, ik ben wao-er. Ik hoef helemaal niets en kan daardoor alles. Als ik naar mijn veelkleurige aziatische lieveheersbeestjes sta te kijken, ga ik daar helemaal in op. Sluit me af voor alle andere invloeden. Terug naar de vraag: ben ik gestoord? Dat ik me maar op een ding op het moment wil concentreren. Dat ik er totaal in op ga? Geef een antwoord, ik wil het graag horen, maar het zal niets aan de modus van mijn leven veranderen. Zelf vind ik het nogal wat, dat ik me aangeleerd heb om rustig te genieten. Als de wind goed staat, hoor ik hier het carrillon van de Haagse Toren. Dan stop ik even waar ik mee bezig ben. Zit een van mijn katten op schoot, blijf ik aaien, automatisch. Maar je begrijpt wat ik bedoel.
PS Wie niet steelt of erft
werkt totdat-ie sterft
Er wachten mij geen erfenissen, voor stelen ben ik te gehandicapt. Mocht je, en dit is een rare draai, mocht je een moeder hebben, of vader, die overlijdt en wat geld achterlaat, en dat je weet van die moeder, of vader, dat zij of hij het tegen je gezegd heeft: de laatste jaren was mijn lichtpuntje ieder dag de log van Bontebal. Schrijf wat van dat geld aan me over. Liever nog: kom het brengen, in briefjes van vijftig. Dat zet ik een bak koffie.
|
|
|
|
|
|
| Dit, nadrukkelijk |
Als de wind goed staat, hoor ik hier het carrillon van de Haagse Toren. Dan stop ik even waar ik mee bezig ben. Als ik, als meerijder, uit de stad ben geweest, en we komen weer terug, over de Utrechtse Baan en ik zie boven de Baan Snackkar De Vrijheid, stroom ik vol: we zijn weer thuis! Je zal het met jouw stad of dorp hebben, dat chauvinisme, daar is niets mis mee. Maar, die steden van jullie? De Haag, neem het van me aan: de stad der steden!
|
|
|
|
|
|
|
| E-mail mij |
Druk op onderstaande knop om mij te e-mailen.
|
|
|
|
