De startpagina voor jong en oud Welkom op dit blog met veel uiteenlopende onderwerpen.
Op rechts van deze site staan
de rubrieken en categorieën
en of u nu onderwerpen zoekt
over ziektes, oorlogen,
politiek, rampen of nieuws
en dies wat meer, u vindt
het allemaal hier op dit
blog van Eef waar u nooit
op uitgekeken raakt!
09-10-2010
Bombardementen op Huissen en andere Steden
Huissen heeft lang deel uitgemaakt van een enclave van Kleef en of dat in de Tweede Wereldoorlog ook nog van betekenis geweest is, dat zou mogelijk zijn. Ik ben er in 1933 geboren en heb er tot 1996 gewoond. Sinds de samenvoeging van de gemeente Bemmel, Gendt en Huissen heet de gemeente nu Lingewaard. In de oorlog is Huissen frontstad geweest. Het begon in feite al met de geallieerde inval en landing op de Atlantische kust op 6 juni 1944. Af en aan kwamen er Duitse troepen vanuit alle gewesten vaak onverwachts dit stadje aan de Nederrijn, vlakbij de IJssel, stroomgebied Linge en in de nabijheid van De Waal en het Pannerdensch kanaal met een bezoek vereren en dit werd erger toen er in de nabijheid van Arnhem een luchtlanding plaats vond. Nadat in de nacht van 13 op 14 mei '43 om onbekende redenen er brandbommen op het stadje gevallen waren en veel historische panden in as opgingen, vond er op 17 september 1944 gelijk met de landing van geallieerde para´s in Oosterbeek, Wolfheze en nadien Driel een bombardement plaats op de pont van het loveer, een rivierverbinding met de Liemers en mogelijk een toegangsweg van Duitse troepen om van daaruit Arnhem te bereiken. Het waren raketbommen die een einde maakten aan het leven van enkele gezinnen die vlakbij de oversteekplaats woonden en bescherming gezocht hadden in een schuilkelder. Op 2 oktober 1944 was er een bombardement die de hele binnenstad en ook weer veel historische gebouwen in de as legde. Alleen al met bombardementen werden 200 Huissenaren gedood. Na het bombardement van 2 oktober zijn er ook nog evacué´s uit Arnhem Zuid getroffen door geallieerde luchtaanvallen boven het buitengebied van het Huissen/Zand. Volgens mij zijn er met de evacuatie meegerekend 240 Huissenaren, inclusief mensen van elders die in Huissen verbleven, om het leven gekomen. Toen alle Huissenaren zo tegen eind oktober 1944 allemaal op last van de Veldgendarmerie hun stadje verlaten hadden, is Huissen tot ongeveer 5 april 1945 frontstad gebleven en de Tommy´s, die het gebied binnentrokken, kwamen in een spookstad terecht vol klaprozen, gestrande militaire voertuigen, overal dood vee en her en der gesneuvelden soldaten. Het hele buitengebied van het zand met een verbinding naar de Rijksweg Elst-Arnhem was volgestouwd met landmijnen. Bij terugkeer naar hun stadje, zo tegen eind mei, begin juni 1945 troffen de mensen een en al chaos aan. Niet verwonderlijk was het dat direct hierna besmettelijke ziektes optraden en er ook veel ongelukken gebeurd zijn met achtergelaten munitie zowel van Duitsers alsmede van de Tommy´s.
Hier beneden treft u wat beelden uit die tijd en ik had aanmerkelijk heel wat materiaal op dat gebied kunnen verstrekken, maar reeds begin jaren 50 van de vorige eeuw heb ik veel historisch verzameld materiaal ter beschikking gesteld aan de Heer Derksen en Meeuwsen. Huissen is, ondanks het oorlogsgeweld, toch altijd min of meer wat Duits gezind gebleven, ofschoon ze dit niet graag bekennen. Dit alles heeft zijn oorsprong in het feit dat de inwoners nauwe verbanden hadden met Duitsland vanwege hun Kleefse achtergrond, er veel getroffenen waren van niet Duitse maar wel geallieerde bombardementen en beschietingen en men van oudsher inwoners had die er in de vooroorlogse crisistijd hun werkzaamheden vlak over de grens hadden. ook nú, anno 2010, worden door de Huissense Schuttersverenigingen en de Historische Kring nauwe banden met Duitsland onderhouden.
Aan dit geschreven stukje heb ik ook nog wat beelden van bepaalde wereldsteden toegevoegd met cijfers van omgekomen burgers, dit met de bedoeling om aan te tonen hoe doelloos bombardementen zijn en wat voor ellende er allemaal mee teweeggebracht wordt! Inzet linksboven is de bekende Mitchel bommenwerper. Vermeld zij dat Dresden gebombardeerd werd door B-17´ers! Here. a present for my friends, look at the air show and press:
Het nú vredige Loveer, maar 17 september 1944 was dat anders! HIER EEN BEELD VAN HUISSEN BEGIN 1945
Hier Londen dat bijna dagelijks door Luftwaffe belaagd werd Tijdens Tweede Wereldoorlog kwamen 25000 Hamburgers om Dresden 13/14 febr '45 35.000 stedelingen verloren hier hun leven Afgebeeld hier beneden drie Stirlings bommenwerpers
Fotoreportage bombardement Nijmegen op 22 februari 1944
In een eerder stadium bracht ik hierover ook al materiaal, maar vanwege dat ik nu meer kennis heb gekregen van het bewerken van oude foto's publiceer ik nogmaals iets hierover en dit louter zonder gebruik van enige aantekeningen. Het beeld van 22 februari 1944 heb ik weer voor mijn geest. Het was tegen een uur in de middag dat ik samen met buurman Harrie de fietsenmaker achter het land van Berend Knuiman in de verte vliegtuiggeronk hoorde en met een bij de Duitsers 'geleende prismakijker' de Banking Lancasters (B-24'ers) in de lucht zag rondzwerven, even later gevolgd door wat flinke dreunen en grote rookwolken. We wisten meteen dat Nijmegen gebombardeerd was. We hadden er ook familie wonen en het eerste wat mijn moeder ondernam was proberen contact met Nijmegen te krijgen. Een paar dagen nadien hoorde we dat Ome Koos Lintsen onverstoord in de kleermakershouding bij Van Dijk en Witte door de hulpdiensten aangetroffen was zonder een schrammetje, maar dat er in die buurt flink huisgehouden was. Ook vernamen we dat mensen brandend door de straten gelopen hadden en er op een school ergens in de binnenstad veel leerlingen de dood gevonden hadden. Zoals in die tijd de gewoonte hebben we 's avonds de vijf droevige geheimen van de rozenkrans gebeden voor de gevallen slachtoffers in Nijmegen. Voor mijn geest heb ik nog staan plaatsgenote Dora Van Deelen, die werkte bij schoenenzaak Holland en ook nog een inwoner van Huissen-Stad waar ik nu even de naam van kwijt ben. Alleen al met dit bombardement vielen er in Nijmegen 771 slachtoffers en over de hele oorlog gerekend, ook nog na de bevrijding op 22 september 1944 zijn er door andere schermutselingen en beschietingen vanuit de bezette Betuwe nog veel oorlogsslachtoffers bijgekomen en met meer dan 2000 doden is Nijmegen hiermee de zwaarst getroffen stad van Nederland.
Van de andere kant van De Waal kreeg je dit beeld
Op zoek naar slachtoffers onder puinhopen Lange Burchtstraat AchterAugustijnenkerk en V & D worden slachtoffers geborgen Hier nogmaals beeld van andere kant, wat een drama! Het zwaar getroffen Nijmeegse station en directe omgeving Hier een dame die mogelijk in de puinhopen naar familielid zoekt!
Bombardementen in Tweede Wereldoorlog op Rotterdam
In het verleden heb ik over bombardementen verschillende stukjes geschreven. Het doel van een bombardement is het vernielen van vijandelijke stellingen. Nu is het zo dat momenteel door de meer geavanceerde apparatuur de uiteindelijke doelen meer bereikt worden dan in het verleden. Ook nú worden er fouten gemaakt en met bombardementen en beschietingen veel onschuldige burgers gedood, maar dit ligt niet aan de moderne instrumenten, maar wel aan de man of tegenwoordig ook vrouw die berekenen moet waar het doel precies gelegen is, Hierbij kunnen fouten gemaakt zijn door de verkenners die het vijandelijke gebied op kaart gebracht hebben, maar ook verkeerde berekeningen door de verantwoordelijke persoon in de lucht, dus de boordschutter of bomafwerper.
Vanaf de Eerste Wereldoorlog af gerekend heb ik globaal uitgerekend hoeveel afgeschoten projectielen en bommen vanaf de grond of vanuit de lucht doel geraakt hebben, hoeveel militairen hierbij gesneuveld zijn en ook het percentage burgerslachtoffers en dan kom ik tot de volgende conclusie: In een verhoudingsom is dat 2 staat tot 3 staat tot 5, wat inhoudt dat bij het afschieten van projectielen 20 doelen geraakt worden, 30 militairen om het leven komen en 50 burgers. Bij bommen is deze verhouding 4 staat tot 1 staat tot 5. Van de 100 bommen treffen er 40 doel, hierbij vallen op 100 militairen 10 gesneuvelden en gedood worden 50 burgers.
In de Tweede Wereldoorlog, vooral met bombardementen op Nederlandse steden en dorpen lagen deze percentrages aanmerkelijk hoger, dit omdat er veel vergissingsbombardementen plaatsgevonden hebben. Oorlog voeren is sowieso al absurd en niet alleen binnen de legereenheden vallen veel slachtoffers, maar ook bij de burgerbevolking die voor 90 procent part nog deel heeft aan het hele oorlogsgebeuren.
Toen op 10 mei 1940 Duitsland ons land aanviel was de strijd na enkele dagen gestreden, op papier hadden we ons al overgegeven en toch moest op 14 mei onze havenstad Rotterdam het ontgelden. Op 31 maart 1943 waren het de B-17's van de geallieerden die een vergissingsbombardement uitvoerden. Bij het eerste kwamen plm 129 mariniers om het leven en een zestigtal andere militairen, hierbij om kwamen 750 burgers en bij het bombardement in 1943 lieten 326 Rotterdammers het leven. Onbekend is het aantal gewonden en nadien invaliden, die heel hun verdere leven niet alleen getraumtiseerd waren, maar ook lang hebben moeten sabbelen om rond te komen.
Als het om bombardementen gaat, weet ik waarover ik praat, omdat ik er verschillende heb meegemaakt en gelukkig overleefd, maar tóch word óók ik af en toe nog overvallen met vreemde gewaarwordingen en komt mijn hele lichaam en geest in opstand tegen de onzichtbare vijand die mij dan belaagt.
Op verzoek van studenten uit diverse landen breng ik hier beelden van bombardementen op de verschillende steden, ook van enkele plaatsen waar ik tijdens deze bombardementen vertoefde. Enkele van mijn oude fotoreportages over dit onderwerp uit een grijs en ver veleden heb ik eruit gelicht en vervangen door dit nieuwe beeldverslag.
DUITSE DORNIER VLIEGT BOVEN DOEL ROTTERDAM NA BOMBARDEMENT OP 14 MEI 1940 HET ZIET ER ALLEMAAL DIEPBEDROEFD UIT! Overal mensen, bedolven onder puinhopen van hun ingestort huis Verwrongen hopen staal van rails bij spoorwegemplacement Het gewone dagelijks leven is zó op deze foto te zien weer hervat Van wat voor orde ze ook zijn hulpverlening alom! 31 maart 1943: Zwaar getroffen wijk Bospolder-Tussendijken
De Belgische plaats Bastogne is niet alleen bekend om zijn oorlogsmuseum wat de mooie naam Historical Center Memorial du Madasson draagt, maar Bastenaken zoals de Vlamingen het noemen staat ook bekend om de beroemde jaarlijke wielerkoers Luik-Bastenaken-Luik. In de Tweede Wereldoorlog is er hard gevochten en het waren voornamelijk manschappen van de 81ste en 101ste Airborne die tegenover het 5de pantserleger stonden onder bevel van de Duitse generaal Hasso von Manteuffel. Grote bekendheid in deze strijd en in de verovering op de stad Bastogne had ook de Amerikaanse para generaal Mc'Auliffe. Koste wat het kost wilden de Amerikanen deze stad op de Duitsers veroveren en dit om hier een tussencentrum op te bouwen, een soort bufferstadje, om door te stoten tot Luik en van daaruit langs de Maas naar Antwerpen.
Bastogne maakte deel uit van het Ardennenoffensief waar ik voorheen al een uitgebreid stuk over geschreven heb, waarin veel lof toegezwaaid aan de Amerikaanse generaal Patton die het uiteindelijk lukte om de Duitsers op hun laatste adem veldtocht te stuiten.
Alleen al in de felle strijd om Bastogne vonden 7000 militairen en 3000 burgers de dood. Op diverse kleine plaatsen werden de gesneuvelden uit de strijd om, in en buiten Bastogne begraven. Tegenwoordig vinden we veel van de gesneuvelde Duitsers terug op het grote soldatenkerkhof van Sandweiler (11.000) in Luxemburg en de plaats Rencogne, kortbij Bastogne. De meeste Amerikaanse gesneuvelden rustten op het Amerikaanse oorlogskerkhof Henri-Chapelle. Grote oorlogskerkhoven met ook soldaten uit deze strijd vinden we op het Duitse ereveld te Lommel (België) en IJsselstein (bij Venraay), op Margraten lagen aanvankelijk ook veel Duitsers, maar die zijn voorzover ik weet overgebracht naar een van de genoemde centrale begraafplaatsen.
Ja, pas na de oorlog hadden we alleen maar oog voor de begraafplaatsen van de geallieerden, maar na de gesprekken ver na de oorlog en gevonden dialoog kom ik met dezelfde devotie naar elk kerkhof waar militairen rusten. Ik weet zonder in details te treden wat oorlog is en hoe een mens zich gedraagt en probeert te overleven. Ik heb me inmiddels volledig uit de politiek van vandaag teruggetrokken. Als oudere die de oorlog meegemaakt heeft en gevochten voor koningin en vaderland hebben we een hele ander visie als de mensen die na de oorlog geboren zijn. De geschiedenis zal zich op korte termijn herhalen, want halverwege de dertiger jaren waren er anderhalf miljoen Nederlanders die het met een bepaalde geloofsgroep en mensen van een ander ras ook niet zagen zitten. Dit getal steeg tot bijna 3 miljoen, maar toen men zag dat de Duitsers een nederlaag gingen lijden-zo eind 1943, begin 1944-gingen er varkens over de gemeentelijke loketten om verwijderd te worden uit bepaalde registers uit die tijd, en die waren uiterst dun geworden toen mijn kameraden van de B.S. daar ook eens een kijkje in kwamen nemen.
De hedendaagse leiders van deze partijen hebben kennelijk hier leergeld uitgetrokken en houden er geen geregistreerd ledenbestand op na. We zitten in de eeuw van chaos en ieder voor zich en God voor ons allen. Of dit een zegen is, moeten we maar afwachten en als ik nog eens ooit ergens voor aangeklaagd word, laat ik me verdedigen door niemand minder dan zijne excellentie Desi Bouterse, de president van Suriname en dan wil ik nog wel eens zien wie mij belaagt!
Globaal overzicht op kaart Hier een Stafkaart uit die tijd Hier Duitse flanken stafkaart met uitgezet plan Geallieerden trekken, nu nog ongeschonden Bastenaken binnen December 1944 zaten we in een superstrenge winter Ingesneeuwde tanks en flinke molestschade in Bastenaken Foto Bastenaken, vlak na bombardement van de Luftwaffe. Gedenkteken in Bastogne van de Amerikaanse generaal Mc'Auliffe
We blijven herdenken om herinnerd te worden dat het beter is om niet in oorlog te geraken. Oorlogen ontstaan doordat men te veel eigen belang op de voorgrond zet, geen dialoog weet te scheppen tussen verschillende geloofsgroepen of anders politiek denkenden en ook veelal door bemoeienissen met zaken en doelstellingen in andere landen. Momenteel zien we in Nederland en België een sterke vervaging van normen en waarden. Kijk, ik heb niets tegen mensen die er een andere mening op na houden, maar het moet niet zo wezen dat deze mensen zich afzetten tegen een groep mensen, die anders denken, zich anders kleden of zich anders manifesteren. Iedere Belg en Nederlander dient zich aan de wettelijke voorschriften te houden en zij die dit niet doen kunnen gewaarschuwd worden en zo ze zich niet beteren eventueel veroordeeld worden voor hun verkeerde daden. Ik heb Wilders zijn toespraak van 11 december ook beluisterd en er zaten veel positieve punten in zijn redevoering en bijna niemand in Nederland heeft zich hierover zwaar opgewonden. Toch in andere delen van de wereld wordt alles anders uitgelegd en even na Wilders rede kwamen er verboden af voor de Koptische kerk (verenigd met Rome) dat ze in Egypte geen kerken meer mochten bouwen en in Indonesië werden weer een aantal Christenen vermoord. Moeten we dan overal de mond dicht gaan houden om de vrede te bewaren en oorlogen buiten de deur te houden? Nee, dat ook weer niet, maar het is beter dat we dit aan onze zittende regering overlaten en de problemen in Europees verband op tafel gooien. Individuele personen kunnen in wat voor functie ook dit beter niet in het openbaar gaan doen en zeker niet als woordvoerder namens Nederland en de hele wereld, want dat wekt wrevel!
Van de week beluisterde ik een debat op tv, waarbij de vraag was of het CDA met VVD en gedoogsteun van de partij van Geert Wilders een Kabinet kon formeren, waarbij Christelijke standpunten te grabbel werden gegooid. Kijk de C bij CDA staat wel voor Christelijk. Laten we deze voorgoed weghalen en ervan maken: Centraal Democratisch appèl, een soort kleinkind van de vroegere partij van Jan Maat; dan zijn we er! We houden dan nog als Christelijke partij over de partij van André Rouvout en de SGP van Kees van de Staay. Persoonlijk vind ik het beter om voor ware Christenen deze allemaal te verenigen in een SPAG en dat betekent Socialistische Partij Alle Gezindten en echt zo'n partij trekt 40 zetels en veegt alle andere partijen van de baan.
Doordat er in de hele wereld onderlinge conflicten zijn is een oorlog op wereldniveau in opbouw, maar zal zich hoofdzakelijk gaan afspelen door het gebruik van bacteriologische, chemische plus kernwapens en combinaties daarvan met nieuwe geavanceerde wapens die op grote afstand hele gebieden kunnen vernietigen. We zullen dan ook heel spoedig met een zitting waarbij alle landen ter wereld bijeenkomen de problemen moeten gaan bespreken om een dialoog te scheppen van gedoging met elkaar. Alleen dit brengt rust in de wereld en kan zorgen tot een langdurige vrede, waarbij geld, goederen en macht evenredig verdeeld moeten worden om deze planeet voor iedereen leefbaar te houden en oorlogen te weren.
We zitten weer in de maand van enkele herdenkingen en hier voor me heb ik liggen de programmalijst 2010 van een vereniging waar ik ook lid van ben en wel de 1ste Poolse Pantserdivisie Nederland met herdenkingen op 18 september met een kranslegging om 15.00 uur op het Polenplein in Driel met als afsluiting om 18.00 een Poolse kerkdienst in de RK kerk van Driel.
Op 20 september is er een herdenking in het Zeeuwse Axel (tijd nog onbekend). Op 3 oktober om 11 uur 's morgens is er een herdenking in Baarle Nassau/Hertog, op dezelfde zondag om 9.30 uur in het Belgische Klinge, op 16 oktober te Lommel (Be) en op zaterdag 30 Oktober worden Poolse gevallenen herdacht te Oosterhout (Nbr), aanvang 10.30 uur. In Breda is er op 31 oktober een Poolse herdenkingsdag die om 10.30 begint en op 12 december wordt er een Poolse mis gelezen en herdenken we de sterfdag van Generaal Maczek die op 11 december 1994 is overleden.
Toen iedereen dacht dat Duitsland uitgerangeerd was en de oorlog spoedig ten einde, ging onder uiterst geheime omstandigheden de Duitse Operatie 'Wacht am Rhein' van start. Van heinde en ver had Hitler troepen samengetrokken en in de Ardennen van België & Luxemburg ontstond een strijd van Duitsers tegen de Geallieerden, bekend als het Ardennenoffensief dat gewoed heeft van 16 december 1944 tot 18 januari 1945.
De Duitse troepen stonden onder bevel van Veldmaarschalk Walter Model, Gerd von Rundstedt, Hasso von Manteuffel, Erich Brandenburger en Panzer Gruppe Führer Sepp Dietrich en de Geallieerden stonden onder het opperbevel van generaal Eisenhower en Montgomery en te velde werd de strijd geleid door Generaal Ken Hodges, Omar Bradley en de spijkerharde generaal Patton.
In het begin leek het erop dat de Duitsers de slag gingen winnen en wie kent niet de strijd bij het strategische stadje Bastogne?
Net als nú het geval, als ik zo naar buiten kijk, was er een strenge vrieskou en overal lagen dikke sneeuwlagen. Generaal Hodges wist bij Eisenhower te bewerkstelligen dat de 101ste luchtlandingsdivisie van Brigadegeneraal Anthony Mc'Auliffe de bedreigde en veelal onervaren troepen, die voornamelijk uit recruten bestonden die dit voorheen rustige gebied moesten bewaken, snel te hulp konden komen.
Door de aanvoer van voornamelijk Amerikaanse divisies, waren de Duitsers wat mankracht betrof opeens in de minderheid en wat ook een factor van betekenis is geweest, was de enorme luchtsterkte van Amerikaanse Tyfhoons en Engelse Spitfires die constant de Duitse stellingen belaagden.
Wat de Duitsers ook misten was een goede bevoorrading van materieel en brandstof, zodat de soldaten op een gegeven moment op de plaats rust kwamen te staan en ingesloten raakten.
Een goede hulp hebben de Amerikanen en Britten gehad aan de Belgische SAS-eenheid (Special Air Service) onder leiding van kapitein Blondeel, die zich als verkennings-en ondervragingsgroep van Duitse krijgsgevangenen uiterst verdienstelijk hebben gemaakt.
We kunnen de SAS vergelijken met onze Prinses Irene Brigade die Maastricht bevrijd hebben en zich ook veel met verkenning en ondervraging van vijanden en collaborateurs hebben bezig gehouden.
Goed ontsloten verbindingslijnen waren voor de Amerikaanse en Engelse luchteenheden de militaire luchthavens van Maldegem (bevrijd op 16 december door de Poolse 1ste Pantserdivisie), Erezée en Chèvres.
In de strijd in de Ardennen kwamen 77.000 Amerikanen buiten gevecht te staan, waarvan er meer dan 15.000 gesneuveld waren, de rest gewond of vermist. Van de 1600 buiten gevecht gestelde Britten waren er 200 gesneuveld en de rest gewond of vermist.
De Duitsers verloren 82.000 soldaten, waarvan er 14.000 gesneuveld zijn en de rest gewond of vermist.
Nadien zijn op korte termijn veel zwaar gewonden overleden en kunnen we aan de buiten gevecht gestelde manschappen bij vriend en vijand er aan elke zijde 5000 manschappen bij optellen. Niet vergeten mogen we het ongekend aantal burgers dat op de vlucht of in hun kapot geschoten huizen om het leven kwamen.
De Duitse gesneuvelden van deze veldslag liggen veelal begraven in het Luxemburgse Bizory, of zijn overgebracht naar de Duitse oorlogskerkhoven van Leopoldsburg of het Nederlandse plaatsje Ysselsteyn bij Venraay. De Amerikaanse soldaten die hun leven voor onze vrijheid hebben moeten bekopen zijn te ruste gelegd op de erevelden van het Luxemburgse Hamm, Henri-Chapelle en het Nederlandse Margraten. Om een voorbeeldje te noemen verloren de Geallieerden bij deze veldslag in de Ardennen 733 tanks en 529 vliegtuigen, de Duitsers 324 tanks, 320 vliegtuigen en 6.000 voertuigen.
Dat de strijd uiteindelijk op dit front door de Amerikanen in samenwerking met de Britten gewonnen werd, lag aan het feit dat deze troepen wél alle verliezen konden aanvullen en de Duitsers niet!
De wens voor Kerstmis 2009 is dat de vele oorlogsvermisten weer een naam en een graf krijgen, ook de vele Belgische en Nederlandse Oosfrontstrijders, waarvan vele gesneuvelden in de aarde van een Russisch voetbalveld onlangs ontdekt zijn en waarvan niemand de transportkosten en verzorgingskosten wil betalen.
Zelf betrap ik me er vaak op dat ik ook fel tegenover vijanden van weleer sta, maar het begrip: "Eenmaal vijand, altijd vijand" laat ik met deze kerst varen en ik hoop dat veel lezers van mijn blog dit óók doen. U allen zij een zinvol en zalig Kerstfeest toegewenst!
STAVELOT: KAMPFGRUPPE BERUCHTE JOCHEN PEIPER AMERIKAANSE SHERMAN TANK IN MALEMPRÉ GRAND MENIL: IN STRIJDGEWOEL GETROFFEN TANK BEZIG MET MIJNENRUIMEN IN BARAQUE DE FRAITURE HIER EEN MEDISCHE FRONTPOST TE BOMAL BESNEEUWD VLIEGVELDJE TE EREZÉE VERLATEN PLAATS MET HONGERIGE DIEREN AMERIKAANSE EREVELD HENRI-CHAPELLE
Over de Slag om Arnhem zijn heel wat boeken en verslagen geschreven. In de beginjaren na de oorlog hadden we de gewoonte om alles wat Duits was tot aan de grond toe af te kraken en een schrijver die daar niet aan mee deed werd al gauw bestempeld als iemand die pro Duits was. Ik heb de oorlog in al haar facetten meegemaakt, we zijn in Huissen frontstad geweest, in ons grote bedrijf met de vele ruimtes hadden wij inkwartiering van eenheden van Wehrmacht, en van SS'ers die behoorden tot de Pantser divisies Frundsberg en Hohenstaufen. Nadat Nijmegen op 20 september 1944 bevrijd was en de Geallieerden de strijd bij Arnhem verloren hadden, trokken de Duitse divisies de Overbetuwe in en bestookten met artillerievuur de stellingen van de Engelse, Canadese en Amerikaanse troepen over de Waal en nadien werden ook plaatsen als Valburg, Oosterhout Elst, Ressen, Bemmel en Lent hierin betrokken. Een grote strijd werd nadien gevoerd over de hele lijn langs de Oude Rijksweg van Nijmegen naar Arnhem, waarbij de felle gevechten in de buurtschap "De Heuvel" tussen Huissen en Bemmel grote bekendheid hebben gekregen door man tegen man gevechten en hevige tankslagen. Een waarheidsgetrouw geschiedenisboek over "De Slag om Arnhem" is het boek van deFrans/Duitse schrijver Maurice Level en bewerkt door Stephan Steuben met de titel: Der Letzte deutsche Sieg im Zweiten Weltkrieg. Het boek heeft een duidelijke aanloopproloog en leest makkelijk. Hieronder volgen wat uitreksels uit dit boek en erbij gevoegd heb ik wat fotomateriaal. Vermeld zij dat de voormalige vijanden die elkaar op verschillende fronten fel bestreden hebben nadien vrienden geworden zijn en over en weer bij elkaar op bezoek kwamen. Veel van de Duitse bevelhebbers uit de Tweede Wereldoorlog, die niet beticht werden van oorlogsmisdaden, zijn naderhand gewoon bij de Bundeswehr terecht gekomen.
Op de fotoreeks hieronder ziet u van boven naar beneden: Veldmaarschalk Montgomery, Hotel Hartenstein, nu oorlogsmuseum, de Poolse generaal Sosabowski, in hotel de Tafelberg Walter Model en Heinz Harmel, nogmaals Brigadeführer Harmel, Gruppenführer Willi Bittrich, de commandant van vliegveld Deelen Walter Grabmann, een afbeelding van het Ridderkruis met gouden opdruk en een omslag van het Duitse boek wat in het laatste hoofdstuk de slag bij Arnhem omschrijft.
FELLE GEVECHTEN WAREN ER ONDERLANGS VERNIELINGEN RONDOM DE BRUG EN GROTE MARKT ZO ZAG HET NA DE SLAG HET ERBIJ DE RIJNBRUG UIT!
In ontelbare oorlogsstukken heb ik "Operatie Market Garden" beschreven en ik wil bij deze 65ste herdenking van deze oorlogsgebeurtenis niet ingaan op de vele militaire blunders die in 1944 door de Britse Militaire Staf gemaakt zijn, waarbij bvb de totale schuld van de mislukte Slag om Arnhem in de schoenen geschoven werd van de Poolse Generaal Stanislaw Sosabowski.
Pas jaren na zijn dood werd deze held op voorstel van Prins Bernhard gerehabiliteerd en werden aan zijn Eerste Onafhankelijke Poolse Airborne Brigade hoge onderscheidingen uitgereikt, zoals de Militaire Willemsorde en de Bronzen Leeuw. Afgelopen weekend werden er onder meer in Oosterbeek, Ede, Nijmegen en Driel herdenkingen gehouden die in verband stonden met de bevrijding van Zuid Nederland en speciaal in de zwaarst getroffen stad uit die tijd, Nijmegen. Door een zwaar bombardement in februari 1944 verloor Nijmegen ongeveer 900 burgers en doordat de op 20 september 1944 bevrijde stad ruim 7 maanden frontstad was, kwamen er in deze stad met de felle huis tot huis gevechten in de eerste dagen en door artillerievuur van de Duitsers vanuit de Overbetuwe nog eens ruim 1100 slachtoffers bij.
De luchtlanding bij Arnhem op 17 september 1944 werd boven de Ginkelsche Heide in aanwezigheid van hoge autoriteiten en 50.000 belangstellenden nog eens dunnetjes overgedaan door enkele veteranen en veel jonge para's die uit Hercules vliegtuigen sprongen.
Ondanks de bijna gehele vergrijzing van het geallieerde parachutistenkorps uit die oorlogsperiode waren er uit Engeland, de USA en uit Polen toch nog zo'n 126 veteranen overgekomen om de plechtige herdenkingen bij te wonen en een laatste groet te brengen aan de vele kameraden die in de bevrijdingsstrijd hier op Hollandse bodem het leven gelaten hebben.
Ook op het ereveld van de airborners in Oosterbeek, waar 1750 dappere mannen begraven liggen, was de publieke belangstelling groot en werden de veteranen door verschillende mensen die getuigen zijn geweest van de verschrikkingen en harde strijd op Onderlangs de gehele binnenstad tot de Oude Kraan aan toe, en rondom het St. Elisabeth's Gasthuis, persoonlijk bedankt voor de betoonde inzet en moed.
In Driel, waar bij de Slag om Arnhem 140 Poolse soldaten gesneuveld zijn was de publieke belangstelling eveneens overweldigend en ook hier waren er nog 6 veteranen bij die aan de gevechten in en rondom Driel betrokken waren geweest. Het heeft, na de verloren slag, nog tot medio april 1945 geduurd voordat de geallieerden de Rijn over konden trekken en door konden stoten om de rest van Nederland te bevrijden. Wilt u wat meer weten over die tijd van 65 jaar geleden, klik dan op een van de volgende linken:
Binnenkort breng ik een volledig Duits visueel oorlogsverslag van de Slag om Arnhem op mijn website en kunt u eens lezen hoe de Duitsers deze laatste gewonnen veldslag ervaren hebben.
20 September 1944 rijdt de eerste Amerikaanse tank Nijmegen in Bij de herdenking in Nijmegen waren Koningin Beatrix & Prins Philip Zo zag het september 1944 bij het El. Gasthuis eruit! Hier drommen van mensen bij het Arnhermse monument Frostbrug HULDE AAN DE GEVALLENEN EREHOF IN OOSTERBEEK Boven een Hercules vliegtuig, waaruit parachutisten springen Duizenden mensen kijken naar dit prachtige schouwspel BOVEN EN ONDER BEELDEN UIT "HET POOLSE" DRIEL
Het moge mischien wat cru klinken, maar als jeugd in oorlogstijd hadden we de grootste lol als we een spannend luchtgevecht tussen Engelse en Duitse Jagers te zien kregen.
Nú, 64 jaar later denk ik daar anders over en onderhand is het zover dat ik zelfs contact heb met Engelsen en Duitsers die hier in de Tweede Wereldoorlog in onze contreien gevochten hebben.
De jongste hiervan is 5 en de oudste zelfs 20 jaar ouder dan ik en beheert op 96-jarige leeftijd nog een eigen oorlogsweb. Zoals ik al eerder schreef zijn hier tijdens de oorlogsjaren plusminus 6.500 vliegtuigen gecrasht, waarvan er 2000 nog steeds niet geborgen zijn.
Met de moderne opsporingsapparatuur van tegenwoordig kunnen we tot een diepte van ongeveer 20 meter alles wat ondergronds zit opspeuren en fotograferen. Onlangs heeft men het voormalige oorlogsterrein op de Heuvel, een buitengebied van Bemmel en Huissen flink onderhanden genomen. Buiten enorme hoeveelheden munitie heeft men ook een Duitse tijgertank uit de grond gehaald. In de gemeente Lingewaard zijn een vijftal gecrashte vliegtuigen nog steeds niet geborgen. Des te zachter de grond, des te dieper het vliegtuig.
Ook in de zee gestorte vliegtuigen kunnen diep onder de zeebodem schuilen en zullen hun geheimen wel nooit of te nimmer prijsgeven. Dat bergen kost enorm veel geld, en dát is een van de redenen dat dit nog altijd "mondjesmaat" gebeurt. De tweede reden is dat niet alle crashlocaties bekend zijn.
Mensen die de oorlog meegemaakt hebben en precies de ligging van een gecrasht vliegtuig aan kunnen wijzen worden verzocht een mailtje met dit nieuws aan mij te sturen, dan zorg ik wel dat de ligging hiervan op de crashkaart komt. Bij neergestorte vliegtuigen is altijd sprake van de aanwezigheid van verweerde munitie en ook kunnen er nog stoffelijke resten van de bemanning in aanwezig zijn.
De bergers hier in Nederland werken met een Rijksvergunning van de Nederlandse Staat en zorgen dat alles uiterst deskundig geruimd wordt. Aan de hand van resten van het verongelukte vliegtuig of aan de persoonlijke bezittingen van de bemanning ziet men onmiddellijk wáár men de contacten moet leggen om alles te achterhalen. Het maakt de bergers niets uit of ze te doen hebben met Duitse of te wel Geallieerde gecrashte vliegtuigen.
Met alle respect wordt alles behandeld en families die jarenlang over het lot van hun dierbaren in het ongewisse verkeerd hebben kunnen dan met de voor hen opgeloste zaak weer tevreden leven.
Hier beneden ziet u met tekst erbij foto's van neergestorte vliegtuigen. De inzet linksboven is van een Halifax bommenwerper die 14 juli 1944 gecrasht is te Dreumel. Hier beneden ziet u ook een foto van de resten van een op 22 maart 1940 gecrashte Spitfire in de ondergelopen uiterwaarden te Herwen.
GECRASHTE JUNKER, LOCATIE ONBEKEND BOVEN ENGELAND IN '42 NEERGESCHOTEN HEINKEL ERGENS NEERGEHAALDE MESSERSCHMITT 110 Crash vond plaats te Herwen voor de Duitse inval op 10-5-'40 BESCHADIGDE B-17-GESLAAGDE NOODLANDING! B-17 GERAMD DOOR ME-110, LATER GECRASHT! BOORDSCHUTTERS B-17 HEBBEN DE GROOTSTE LOL IN MEI '43 IN ZEELAND GECRASHTE HALIFAX
In onze gemeente zijn de meeste gecrashte vliegtuigen verwijderd, maar enkele hiervan zitten zo diep in de grond dat ze na 64 jaar ondergronds verblijf nog niet geruimd zijn. In de loop der tijd zijn zowel de Duitse alsook de geallieerde omgekomen bemanningen van deze vliegtuigen achterhaald.
Verschillende bodemonderzoekers hebben goede vrienden gekregen toen ze aan de achtergebleven familieleden konden berichten waar hun echtgenoot, zoon of vriend verongelukt was.
Zowel in de Duitse en ook in de geallieerde jagers en gevechtsvliegtuigen zat alleen de vlieger die vanuit de lucht het hele instrumentarium aan boord bediende. Dit waren allemaal bedreven gevechtspiloten. In de tweemotorige transporttoestellen of bommenwerpers bestond de bemanning in de regel uit 4 personen. Aan boord van zware bommenwerpers was altijd een dubbele bezetting en bestond de bemanning uit 6, 8, 10 of zelfs 12 personen. Bodemvorser de heer van Bon uit Angeren liet mij onlangs enkele onderdelen zien van gecrashte vliegtuigen en was helemaal gecharmeerd van de Short Stirling, een viermotorige bommenwerper, waarvan diverse types gebouwd zijn. De Stirling met zijn oersterke motoren werd ook gebruikt voor het trekken van zware zwevers, zoals de Horsa en Hamilcar.
Buiten de Sterling MK-4 is er ook nog gebouwd een Sterling MK-5 voor vrachtvervoer of te wel als luchthospitaal voor gewonden; plaats was er voor 12 brancards en ook nog meegevoerd konden worden 14 passagiers. Gebruikt werd de MK-5 óók voor het droppen van een twintigtal para's. Alle onderdelen van de Stirling, tot het kleinste schroefje aan toe waren gemerkt, van Bon vond het wel bevreemdend dat in de bommenwerper het beschermschild achter de zitting van de bemanning zo dun was dat bij wijze van spreken een kogel uit een revolver er nog doorheen ging. Verder was aan alles gedacht en lagen er bij de brandstoftanks rubber stoppen om eventueel een kogelgat, ontstaan door vijandelijk vuur, te dichten. Hier beneden ziet u de Hawker Typhoon die in de september en oktoberdagen 1944 veelvuldig boven het Betuwse front in actie was en schoot op bewegende vijandelijke troepen en voertuigen.
Verder ziet u de B-17, waarvan er in 1943 een neergestort is in de polder te Angeren. Op dinsdag 26 september 1944 is er in Angeren ook nog een noodlanding van een Amerikaans vliegtuig geweest.
Op 20 september werd door Duits afweergeschut een C-47 omlaag gehaald die neergekomen is op de Panoven in Huissen. 21 september was het in Huissen weer raak en werd er een bommenwerper uit de lucht gehaald die op de akker van Boer Wienholts neergekomen is. Nadat de plaatsen Huissen en Angeren geëvacueerd waren zijn er ook nog een viertal crashes van jagers geweest, waarvan ik wél weet waar ze ongeveer zijn neergestort, máár niet de precieze locaties. Mogelijk kom ik in een speciaal artikel hier nog op terug.
De inzetfoto is een Spitfire, een Engelse jager die alles wat in de lucht bewoog omlaag kon halen en met veel succes aan alle fronten geopereerd heeft.
HT schoot in Huissen eind sept.'44 op groep Arnhemse evacué s SCHITTERENDE OPNAME VAN FORMATIE B-17'S
In Huissen gecrasht, vier bemanningsleden levend verbrand!
Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er boven Nederland 6500 vliegtuigen neergestort, waarvan de helft in de ons omringende zee, rivieren en kanalen en de rest boven land wat inhoudt dat er in de ongeveer 1000 gemeenten uit die tijd er in elke gemeente 3 crashes plaatsgevonden hebben.
In onze gemeente Lingewaard, die voorheen bestond uit de gemeente Bemmel met de dorpjes Ressen, Haalderen, Angeren en Doornenburg, de gemeente Huissen en Gendt, vonden 19 crashes plaats.
Huissen met 7 crashes en Angeren met 6 neergestorte vliegtuigen voeren in deze de boventoon. Gaan we in ons gebied de vlieglijn vanaf boven de Linge bekijken en trekken we een lijn naar Geldermalsen, dan zijn alle gecrashte vliegtuigen in de directe nabijheid van deze vlieglijn terecht gekomen.
Onlangs was oorlogsvorser en bodemonderzoeker de heer van Bon bij mij op bezoek. Niet helemaal eens waren we het over bepaalde crashes en types van neergestorte vliegtuigen. Er zijn meer verdeelde meningen hierover. Volgens Henk Leyser uit Huissen was het in Angeren neergestorte Amerikaanse vliegtuig geen Mustang maar een Lightning, wat hij bij de manoeuvre in de lucht tijdens het omlaag komen duidelijk aan de dubbele staartvleugel had waargenomen. In mijn huidige woonplaats Angeren zijn op de percelen van de familie Buys, Janssen, Thuis en Maassen, gelegen aan de straat Kamervoort, vier crashes geweest. Voor zover ik weet is er in heel Nederland geen weg op te noemen waarnaast 4 gevechtsvliegtuigen zijn neergestort. Op de foto's hier beneden ziet u de Focke Wulf 190-A, de Lightning P-38, de Mustang P-51D en de Messerschmitt Bf-109.
De inzetfoto is een Duitse beschermjager van de Messerschmitt 262, de Ta 152H-1, waarvan er ook een in Kamervoort neergekomen is. In een volgend artikel behandelen we een viertal andere soorten van gecrashte vliegtuigen in onze gemeente.
Zoals u weet is men fort Pannerden aan het opknappen en wordt er een oorlogsmuseum in gevestigd, waarbij u op film aanschouwelijk uitgebreid de Tweede Wereldoorlog kunt bekijken. Ook krijgt men onderdelen van verschillende gecrashte vliegtuigen te zien en verder zal er veel militaria te bewonderen zijn.
In Kamervoort: 2 Crashes. In Gendt: 1 op de Dries, 1 langs Dijk Ook bij de Valom in Huissen is een FW-190 neergekomen. Een Lightning stortte op 24 sept. '44 in Huissen-Zand neer Mustang die in 1944 in Kamervoort neergestort is Het gevestigde tuincentrum op die plaats heet nu "De Mustang"! Bekend: Noodlanding van dit vliegtuig in de Karstraat te Huissen
Vandaag geen gebrek aan granaatvuur en geratel van machinegeweren. De ervaren buitenlopers, waartoe ik en een paar vrienden ook behoren, weten precies in te schatten waar het wel of niet veilig is door het geluid uit de verte en de fluittoon van de overvliegende projectielen. De Karbrug is van ons uit in rechte lijn ongeveer 3 kilometer en daar wordt nu volop gevochten. Het granaatvuur wordt heviger door de aanwezigheid van Amerikaanse stukken geschut daar ergens achter de Postweg te Ressen. Vandaag ben ik ook even met Nol meegelopen om naar de aanwinst van Lieske Helsen te kijken. Jozef ziet er flink uit en ligt vredig te slapen in de Stafbunker op ons land. Van het oorlogsgeweld om zich heen trekt hij zich niets aan. Die stevige bunker bij ons op het land noem ik voortaan "De Ark van Noë"!
Donderdag 12 oktober 1944
Die overgelopen Rus, die ROA-man, staat plotseling bij Piet Wouters achter het huis. Tegen iedereen, die op dat moment buiten is, neemt hij een dreigende houding aan; natuurlijk weer met zijn blaffer in de aanslag. Nú is de tijd om te laten zien wat ik mans ben! Tegelijkertijd denk ik aan dat Japanse cilinderpistool. Ik zal die "Coyote" eens een poepetje laten ruiken! Van alles en nog wat is er die voormiddag voorgevallen; allemaal dingen die mogelijk niet door de beugel konden. Piet "De Slek" van de ondergrondse heeft me nadien de revolver met nog 5 kogeltjes erin afgenomen. Tevens hebben ze mij mijn nieuwste aanwinst een mooie Prismakijker ook maar ontfutseld. Vanaf nu mag ik van mijn vader de schuilkelder niet meer verlaten. Ik moet er niet aan denken om er ook zo bleekjes uit te komen zien als al die anderen. Moeke durft helemaal de bunker niet meer uit en mijn vader zit de meeste tijd in de ouderwetse gewelfde keukenkelder of hij is op Lombok en het kan ook zijn dat hij voor de luchtbescherming in de weer is. Voor mij begint nú pas de oorlog!
Vrijdag 13 oktober 1944
Deze dag is voor mij een echte ongeluksdag. Het enige wat je in een schuilkelder kunt doen is pitten of bidden. Vandaag heb ik veel last van mijn blaas! Minstens vijfmaal naar buiten geweest om te piesen, overigens wel onder geleide! In die bierkelder hoor je op de dag weinig van beschietingen, maar de nacht van vrijdag op zaterdag is overweldigend onrustig en hier in de kelder zit je dan niet in het voorgebochte van de hemel, maar wel van de hel. Des morgens worden we opgeschrikt door een paar felle dreunen en iedereen verzengt weer in gebed en bidt de Rozenkrans.
Zaterdag 14 oktober 1944
De Luchtbeschermingsdienst heeft van de Duitse politie te velde te horen gekregen, dat binnen een tijdsbestek van 4 dagen de hele gemeente Huissen geëvacueerd moet zijn, omdat we nu midden in het frontgebied zitten en de Duitsers niet meer kunnen instaan voor de veiligheid van de burgerbevolking.
Zondag 15 oktober 1944
Weer bezoek van kapelaan De Vries. Ik doe net of ik ziek ben en houd mij gedeinsd. Ze zullen hem dat akkevietje van donderdag toch niet vertellen, want anders laat hij me misschien ook wel 3 keer de Droevige Geheimen van de Rozenkrans bidden net als Lies van Piet van Frans, die dat pas geleden nog heeft moeten doen vanwege onkuise gedachten. Waar maak ik me druk over? De hellepoort staat voor Eefie toch al op een kier en alles dáár kan niet slimmer zijn dan in deze hel op aarde!
Maandag 16 oktober 1944
Er wordt minder op me gelet en daarom ga ik stiekem weer op pad. Het granaatvuur is de laatste tijd zo slim geworden dat niemand meer de deur uitdurft en volgens zeggen zijn er al heel wat mensen die ik ken door granaatscherven getroffen, maar uit onze buurt alleen de vrouw van Dorus Polman en diezelfde dag ook een Duitse Gefreiter. Je kunt de mensen geen ongelijk geven dat ze binnen blijven, want Petrus kan wel de poorter zijn van een gouden hemelpoort, maar de meeste mensen geven zich toch liever over aan de aardse geneugten. Ondanks het intense lawaai en geknal buiten sta ik toch plotseling weer op de binnenplaats van "Lombok". In de buitenren zie ik geen Max. Ook in het kolenhok is mijn goede vriend niet te vinden! Wat is er met hem gebeurd? Van allerlei vreselijke gedachtekronkelingen overmeesteren me. Ik ben er goed van overstuur!
Dinsdag 17 oktober 1944
Geprobeerd zal worden nog brood te bakken voor die weinige mensen die nog op pad durven en uiteraard voor de bunkerbewoners uit onze buurt. Het is ondoenlijk om nog iets te ondernemen; Huissen is een spookstad geworden. Overal zwaar beschadigde panden met geen ruit meer in de sponning, verdwenen of halve daken, nú niet alleen meer inslagen en rondspetterende scherven van deze projectielen maar hier op het Zand ook alom mortiervuur en rondvliegende kogels uit de machinegeweren en veelal in Huissen-Stad aaneengeregen puinhopen van gevallen bommen. Voorheen stonden hier nog mooie huizen en van allerlei leuke winkeltjes.
Woensdag 18 oktober 1944
Vandaag een slachtoffer hier kort uit de buurt! Het is Toon Vermaas die van mijn vader biljartles gehad heeft vanwege zijn aanleg voor dit spel. Omdat het een hele bekende is, ben je er toch slimmer door aangeslagen als bij mensen die je wel oppervlakkig kent, maar waar je geen binding mee hebt.
Donderdag 19 oktober 1944
De Veldgendarmerie komt ons vertellen, dat we binnen 24 uur Huissen verlaten moeten hebben en dit wordt aangegeven als een bevel. De luchtbeschermers uit onze buurt besluiten dat morgen de uittocht zal starten. De meeste mensen denken dat ze over een paar dagen weer kunnen terugkeren en zonder veel gemok gaat iedereen ermee akkoord! Op hetzelfde moment word ik overvallen door een hele santenkraam aan gebeurtenissen:,, Ik zie in deze heksenketel weer parachutisten landen, voedseldroppings uit Stirlings aan de verkeerde kant terecht komen, Duitsers met de bajonet op het geweer, een Messerschmidt door de lucht razen, een groep veldgendarmes die ons terugroepen, een zwaar tankgevecht, maar wat me het zwaarste aaangrijpt is onze Max die misschien wel ergens aan het front aan het dwalen is en de weg naar huis kwijt is." De dag van morgen kunt u in mijn archief terugvinden onder "Evacuatietocht" en werd geschreven op 7 maart 2008.
Landing parachtisten, een beeld op je oogleden gesmeed! Dropping voorraden door Stirlings aan verkeerde kant Aan het front wil je alleen maar overleven! Boven Duitsers in actie-beneden Messerschmitt 262 In 1944 was er niet veel meer over van de Duitse luchtmacht Restant van de op 14 juli 1944 gebombardeerde Me-fabriek Boven Feldgendarmerie-beneden "Max in de frontlijn"! Hauptmann Barkmanns met 49 tankuitschakelingen in één dag! Beneden een SDAFZ 251 van de 9de Duitse Pantserdivisie
Hoe gek het ook moge klinken, maar in Huissen-Stad bivakkeren nog steeds veel mensen in de uiterwaarden achter de dijk. Ze hebben door de vele voltreffers, juist op de "veilige" schuilplaatsen, met granaatvuur en de bombardementen geen enkel vertrouwen in hun huiskelder of zelf gebouwde "bunker" om daarin te gaan zitten, ondanks het advies en opdracht van de plaatselijke luchtbeschermingsdienst om dit wel te doen. Gisteren zijn de meeste doden van het bombardement van 2 oktober begraven. Velen waren onherkenbaar en niet te identificeren. Vandaag is er toch nog gebakken en achterom via de keuken kunnen ze bij ons nog steeds terecht voor de noodzakelijke levensbehoeften. Voordat de Duitsers de ransels en plunjezakken van de gesneuvelde SS'ers opgehaald hebben zijn de "Houtermannen" uit Bemmel nog wat aan het struinen geweest. In een van de ransels hadden ze een zakje gouden tanden gevonden. Misschien had Gieseke er nog iets mee kunnen doen, maar die heeft in Huissen en omstreken voorlopig geen spreekuur meer!
Zaterdag 7 oktober 1944
Onder de buffetkast in het café liggen nog altijd een paar K-9.8 karabijnen van die twee gedeserteerde oostenrijkse soldaten. Ik had ze mee willen nemen, máár wat moet ik ermee, want kogels zijn er niet bij. Ook in de kamer géén patroon! In het kolenhok staan kisten vol kogels, maar hoe kom je dáár bij? Ofschoon er bij de Wehrmacht minder manschappen sneuvelen als bij de SS zullen ze in dit hete oorlogsgeweld die twee oostenrijkers niet zo vlug missen. De carbidlampen in de schuilkelder geven goed licht en nu overal de stroom uitgevallen is, komt de knijpkat, een dynamo zaklamp, die "kikkertje" genoemd wordt, ook goed van pas. Het carbid betrekken we van Jan Levels, die als metselaar dit gebruikt voor zijn kalk. Harrie, de fietsenmaker, tegenover ons in de Karstraat, heeft het met mijn vader steeds over een zekere Otto Böllinger, zoon van een hotelhouder uit Wiesbaden, die als Duitser het vertrouwen van de hele buurt genoot en waar de mensen hun moeilijkheden aan kwijt konden. Na 7 uur mag je niet meer op straat, want dan is de spertijd aangebroken, maar wij jongens kijken niet zo nauw en koekeloeren overal maar raak!
Zondag 8 oktober 1944
Kapelaan de Vries komt tegen tienen in de schuilkelder en gedenkt samen met alle aanwezigen de slachtoffers die tot op heden door oorlogsgeweld om het leven zijn gekomen. Het is een korte en bewogen toespraak. Vandaag is het minder rumoerig dan in voorgaande dagen, wat aangeeft dat ze aan het front kennelijk een rustpauze hebben ingelast.
Maandag 9 oktober 1944
In de bakkerijschuur is alles opgeruimd. Niets duidt erop, dat hier voor een week terug nog een bataljon SS Pantserjagers gelegerd was. In de tentzaal tel ik nog 90 soldaten, dus er zijn er wel enkelen gesneuveld. In het washok zie ik een Duitser een schaap slachten; dat is iets nieuws voor mij, omdat ik voorheen wel varkens had zien slachten, maar nog nooit een schaap. Nimmer zal ik die smekende en zielige mij aanstarende schapenkop vergeten. Als je, na één gericht schot, dat blatende dier dood ziet vallen, dan gaat er toch iets van onwezenlijkheid door je heen.
Dinsdag 10 oktober 1944
De hele dag weer granaatvuur om gek van te worden! Toch zijn er mensen die achterom brood en levensmiddelen komen halen. Als ik zo tegen het middaguur met Hentje Kruis, die 5 jaar ouder is dan ik en wel eens met zijn vader Dorus samen bij ons hand en spandiensten verrichtte, de smeedijzeren poort aan de kant van de Zandsedwarsstraat wil verlaten, vliegt er op rechts onverwachts een granaat dwars door de spijlendelen hiervan. Tijd om te schrikken heb je niet! De poort ziet er geruïneerd uit. Wonder boven wonder zijn wij niet geraakt! Hier beneden ziet u achtereenvolgens een Stug 111 van de Hohenstaufen Divisie, de fabricage van Philips knijpkatten in concentratiekamp Vught, een raketwerper, de zogenaamde 15 cm Nebelwerfer en een oorlogscolonne met voorop een BMW R-12 zijspan. De inzetfoto is een BMW zijspan dat vastzit in de modder!
Vught was het enige Nederlandse vernietigingskamp Een voorrecht om dit werk te doen-velen zijn er vermoord!
Enorm veel bedrijvigheid bij het lazaret in de betonnen keuken van Berend Roelofs. De oude Berend zie ik heel weinig en voor die man is ook niet veel te doen nú we met die elastieken oorlogsvoetbal geen buurtpartijtjes spelen langs zijn weilandje aan de Zandsedwarsstraat. Vanaf de bakkerijkant hier, zie ik dat zijn oudste dochter Marie met emmers water aan het sjouwen is en achter haar loopt een Duitse frontarts met een groen slop voor. In de uitrit staat een legerwagen. Zeker om direct een aantal gesneuvelden op te laden. Je ziet er weinig van, alles wordt afgedekt en dat is maar gelukkig ook! De Duitsers hier zeggen dat er ook wel eens Engelsen bij zijn, maar gezien heb ik ze nog nooit. Bij Bart "van de Pastoor" langs het voetpad liggen enkele Duitsers begraven en volgens mij hebben ze er aan het front ook een hoop onder de grond gestopt, want er wordt maar over gesneuvelden gesproken. De doorsnee Duitse soldaat is zo kwaad nog niet en bij ons in de keuken, die helemaal verscholen en ingebouwd ligt tussen twee vleugeldelen en daarbij ook nog beschermd wordt door een muur van een halve meter waar de oven van de bakkerij achter zit, daarin voelen de Duitse officieren zich veiliger dan in de schuilkelder. Bij het koffiedrinken laten ze ons foto's zien van hun gezin. Terwijl buiten op steenworp granaten inslaan wordt de zo tragisch om het leven gekomen mevrouw Polman begraven. Alleen de naaste familieleden trekken naar het kerkhof om haar aan de aarde toe te vertrouwen. Even later is in de Karstraat en Zandse Dwarsstraat geen kip meer te bekennen en ga ik bij ons in de bakkerijschuur maar wat snuffelen in de achtergebleven ransels van de gevallen SS'ers. Niet zonder resultaat, want eraan over houd ik een japanse cilinderpistool met 6 kogeltjes en een mooie dolk met als heft een hertenpoot. Aan de lege "snapsflessen" en mandfles waar rum in gezeten heeft, zie ik dat deze "Himmlergangers" hun Reichsführer nog een laatste groet gebracht hebben; geen wonder dat ze daar op de Heuvel als dolle gekken in de vuurlinie van de Tommy's terecht zijn gekomen! Rot schrik ik me, als uitgesproken op het moment dat ik door een van de ruitloze ramen van de bakkerijschuur naar buiten stap er net een BMW met zijspan, bewapend met een machinegeweer aan komt rijden. Bij "Hent de Mop" voor de "Tweedekker" draaien ze. Ondertussen ben ik dan al bij de "Strötjes" en voordat ze deze hobbelige straat inrijden heb ik me ergens uit hun zicht verstopt in het korenveld van de "Olieslagers" Even daarna zie ik die gevaarlijke knasters, tussen het huis van de gebroeders Jansen en Lesstrade in, op de Karstraat richting Huissen-Stad rijden. Gauw een veilig plaatsje voor de "gevonden buit" zoeken en dan maar eens kijken hoe iedereen in "de bierkelderbunker" het maakt!
Donderdag 5 oktober 1944
Buiten de vele Duitsers die op de been zijn, is er ook veel luchtactiviteit van de RAF( Royal Air Force)'s Morgens zijn het de Engelse Jagers die in de lucht zijn en 's middags zijn er ook Amerikaanse P-38 Lightings en P-51 Mustangs in het luchtruim. De hele dag hoor je het gegier van granaten, met er tussendoor enkele flinke dreunen van ontploffingen of iets van dien aard. Vandaag heeft een Jachtbommenwerper in de buurt van Jansen "Droogstal" enkele bommen gelost. Gehoord heb ik dat er wat doden en gewonden gevallen zijn van geëvacueerden uit buurtgemeenten. Bij boer Hendrik Leijser in Angeren zijn bommen gevallen en ook daar waren een twintigtal doden en enkele gewonden. Bij onze buurman Berend is het in het Lazaret overdruk en op en af worden er soldaten binnengebracht en afgevoerd. Volgens de Duitsers had hun de gewonnen Slag bij Arnhem 3300 manschappen gekost en zouden bij de geallieerden de verliezen ruim op het dubbele liggen, bovendien waren er meer dan 2000 zwaargewonden bij die door hun Medische Dienst verzorgd werden. Een klein aantal para 's was het gelukt de Rijn over te steken en zouden zich hebben aangesloten bij de troepen aan de Waalkant. Het tussenfront bij Driel en Heteren was volgens de Duitsers weer volledig in hun handen. De Engelsen met hun lichte Tommy-guns, Piat, pantsercarriers en Jeeps waren geen partij voor hen met de zware Panter, Tijgertanks en PzKw( Panzer Kampfwagen) en niet te vergeten de moordende pantservuist! De meeste Duitse officieren zagen het met volkleider Hitler helemaal niet meer zitten en hoopten op een snelle beëindiging van de oorlog. Hitler beschouwden ze als een idioot zonder enige militair-strategische en academische kennis. Dat een generaal als Montgomery met de landing bij Arnhem de ene na de andere blunder geslagen had, was voor hen eveneens onbegrijpelijk. In de lucht hadden de Duitsers de strijd verloren en daarmee volgens de bij ons gelegerde officieren óók de oorlog. In het vijftiende Legerkorps, wat Adolf Hitler nog achter de hand zou hebben, hadden ze geen enkel vertrouwen meer! Hier beneden ziet U achtereenvolgens Duits Flakgeschut, Canadees 25 ponder geschut in de buurt van Nijmegen, een formatie Mustangs, een Lockheed P 38 Lighting boven de Hoeve, en wat Spitfires die in de lucht zijn en bij Elst in de buurt een ploeterende Shermantank in de Betuwse klei. Op de inzetfoto ziet u de kleine oorlogsbuit van een dezer dagen.
Boven Duits in Huissen en beneden Canadees geschut in Malden Beneden Amerikaanse vliegtuigen in luchtruim Frontopname van aanvallend vliegtuig op gronddoel Aangeschoten vliegtuig met bemanning nog aan boord Beneden formatie Engelse Spitfires Zwoegende Amerikaanse Shermantank in boerenakker Elst(gld)
Gisterenavond gehoord dat er met het zware granaatvuur bij ons in de buurt vrouw Polman dodelijk getroffen is. Een Duitse frontarts uit het Lazaret bij Berend Roelofs en ingekwartierd bij Jan de Groot had nog moeite gedaan om haar te helpen, maar tevergeefs! Vernomen dat men hevig gevochten heeft ter hoogte van de boerderij van Frits van de Kroon op de Heuvel, welke buurtschap gelegen is tussen Huissen-Zand en Bemmel, niet ver van de Karbrug en Linge. Volgens de Duitsers waren er nog van kortbij beschietingen geweest bij het afvoeren van de gesneuvelden en gewonden. Ook enkele hospitaal soldaten waren hierbij gewond geraakt. Bij het bergen van 2 zwaar beschadigde Tijgertanks zou een Engelse Hawker-Typhoon enkele raket en brandbommen gelost hebben. In de nacht van 1 op 2 oktober is er veel gebeurd. Niet alleen de Duitsers hadden zware verliezen geleden, maar ook de Engelse Commando's van de Green Howards. Wacht eens, daar heb je weer gefluit, dus op je qui-vive zijn Eef! Nee, je kunt rustig buiten blijven lopen...een mooie egale fluittoon, deze buizen gaan ver over! Gisteren heb ik de Oostenrijkse Pantserjagers al met een viertal stukken geschut weg zien trekken, kijken of ze terug zijn of allemaal opgekrast. Weliswaar staat er nog van alles en nog wat, maar in de kersenbongerd van Berend is geen soldaat meer te bekennen; dus Walter hoor ik vandaag ook geen deuntje op zijn mondharmonica spelen! Op de grond zie ik een ivoorkleurig doosje liggen. Mooi ding, even kijken wat erin zit! Ik heb het al gezien:,, Dat zijn een paar Gehör-Schutze, wij zeggen gehoorbeschermers."Mijn militaire verzameling groeit nu aardig"! Nauwelijks heb ik de gehoorbeschermers uitgeprobeerd als ik plotseling boven "Schiphol" een 12-tal Mitchells aan de horizon zie verschijnen, die kennelijk bommen loslaten. Plotseling ben ik omgeven door rozeachtige rook en wordt me alle zicht ontnomen. Het geluid van vliegtuigen raast zacht wegvloeiend voorbij; blindelings weet ik toch nog dekking te zoeken. Plat langs de slootkant van de bongerd gelegen veer ik als het ware omhoog, ik weet dat er bommen aan het vallen zijn en wagenwijd houd ik een poosje mijn mond open voor de luchtdruk. Als het stil is hol ik beneveld naar de schuilkelder van oom Piet. Een daar naar binnen gevluchte Duitse soldaat zit voorover gebogen met de handen om zijn hoofd op het trapje bij de ingang. In de schuilkelder hoor ik de Rozenkrans bidden. Met een vluchtige blik zie ik dat iedereen nog in leven is. Even later krijg ik er van mijn vader van langs dat mijn broek gescheurd is. In de late namiddag is bekend dat de biljartvriend van mijn vader, Jan Meier de horlogemaker, dood is door een voltreffer op zijn woning en tevens de gewelfde huiskelder in een puinhoop is veranderd. Oom Hent van het postkantoor, tante Nel en Dinie leven nog. Bij Toon van Kees zijn ze allemaal dood, ook Tonnie waarmee ik op visite bij mijn familie nog wel eens optrok. Bij Tante Chries Derksen, die boven het postkantoor woont en ook de familie Rouwenhorst uit de Pepergas hebben het bombardement overleefd. Bij ons op het Zand, vlakbij de kerk en wat verder de Eerste Zandsestraat in zijn ook brisantbommen gevallen. Bart ten Westeneind en zijn vrouw zijn hierbij dodelijk getroffen. Het kleine manneke in de kinderwagen heeft het er wonder boven wonder levend vanaf gebracht. Ja, de bommen daar waren kennelijk bedoeld op het terrein waar ik vertoefde, gezien het feit dat daar de markeringen uitgezet waren; wat heb ik een geluk gehad! Buiten een honderdtal Huissenaren hebben ook een aantal Zuidse évacué's het leven verloren. Mijn vader is er helemaal kapot van, als hij hoort dat zijn school en huisvriend, Herman Schrijver, zijn vrouw en twee kinderen verloren heeft. Van de mensen die dood zijn, kende je iedereen van naam en de helft persoonlijk en zoiets trek je toch vreselijk aan!
Dinsdag 3 oktober 1944
De hele morgen ben ik me aan het afvragen, waarom er steeds burgers getroffen worden en zo weinig Duitse soldaten. Het is toch oorlog! De bommen hadden ze boven het front op de Heuvel of ergens in Duitsland moeten loslaten. Wat zijn dat voor sufferds die Tommy's? Welaan-, vuur nog maar een poosje door met dat geschut van jullie, misschien schiet je bij toeval nog wel een keer een vuile Hollandse SS'er voor zijn raap. Fiks uit mijn humeur ben ik; de hele dag zit ik met allerlei muizenissen en mijmeringen en nu ik deze verhalen uit mijn dagboek uit de oorlogsjaren op het blog aan het brengen ben, moet ik bekennen dat in boeken en geschriften iedereen zeer fel tegen de Duitsers uithaalt en die stommiteiten zoals het bombardement op Nijmegen en het grote bombardement op Huissen wegwuift, maar ik weet door mijn vele interviews en gesprekken met directe betrokkenen heel goed wat er destijds en ook nu nog in de achterblijvers omgaat als deze bombardementen ter sprake komen! In de bakkerijschuur bij ons thuis mis ik al een paar dagen de daar gelegerde SS'ers. Een Weermacht soldaat vertelt me dat aan het front "Der Teufel" is losgebroken en dat ze op een Stafchauffeur na allemaal gesneuveld zijn. Hier beneden ziet u een afbeelding van een Hawker-Typhoon, een Mustang P-51, een beeld van de verwoeste Stadskerk in de nacht van 13 op 14 mei 1943, verwoestingen binnen Huissen en het massagraf dat herinnert aan de oorlogsverschrikkingen in Huissen. De inzetfoto is een Mitchell vliegtuig!
Al vroeg zwaar granaatvuur. Alleen die gasten van Houterman uit Bemmel gaan de kelder uit. Mijn vader is zich aan het scheren in de huiskelder bij de familie Wouters en luistert naar de BBC berichten, maar die laten alleen de herkeninningstoon horen en zitten nog niet in de ether. In feite mag je geen radio hebben én overlopen de Duitsers je met een dergelijke apparatuur, dan kun je in het ergste geval een kogel door je kop gestuurd krijgen. De grote radio met in de onderbouw van de kast een koffergrammofoon en ook die mooie uit de keuken hebben we in het begin van de oorlog in moeten leveren en die staan allemaal bij hotel "De Gouden Engel" verzegeld opgeslagen. Op verschillende plaatsen zijn de muren op de binnenplaats, gelegen tussen bakkerij en feestzaal weer danig geraakt door granaatscherven. Tegen half elf komen er een zestal Tigers aangereden, die een stuk van de betonnen omheining van ons land aan het plat walsen zijn. Het zijn SS'ers van het Todeskopf korps. De bij ons ingekwartierde Weermacht soldaten maken zich er boos over. Even later, na een paar demonstratieve draaiingen over de weg, rijden ze richting Bemmel. In vergelijking met de Shermans-, Churchill-, en Cromwel-tanks van de geallieerden, zijn zówel De Duitse Panters evenals de Tigers met hun 14 cm bepantsering beter en sterker uitgerust en bewapend. Alleen in de flank zou je met de Piat eventueel deze monsters mogelijk buitenspel kunnen zetten. Tegen drie uur 's middags wordt het wat rustiger. In de Zandsedwarsstraat zie ik Chris Levels en "Cherry" Kersten lopen. Even horen waar mijn vriend Piet zit:,, Die mag van oom Giel niet naar buiten Eef, zegt Chris.",, Ik ook niet, maar zodra iedereen flink bang is geworden, knijp ik er van tussen, antwoord ik terug."Even kijken of ze bij Piet van Frans allemaal nog boven water zijn! Pater Meier is vandaag niet bij Lies op de thee, máár die zal met dat zware granaatvuur op het Zand wel veilig in het klooster te Huissen-stad zijn gebleven. Zo tegen vieren lopen we gedrieën bij de gierput van Doorman, als er plotseling een gepantserd verkenningsvoertuig stopt. Een soort koepeltje gaat open en ik hoor voor het eerst van mijn leven Engels praten! ,, Hier "Moffen" roepen we terug."! Vóórdat ze de kans krijgen om de koepel te sluiten en zich tegen de Duitsers te verzetten, hebben deze de drie Engelse soldaten al te pakken. Aan de kant van Nolda, in het huis van Lieske Helsen, worden ze even later ondervraagd. Ondanks de bewaking om het pand zie ik op het moment van verhoor toch nog kans om wat tjoklatrepen die bij het ruitloze raam op de vensterbank lagen te kaaien. Dat één van die "Bollen" me met zijn geweerkolf tegen mijn achterwerk sloeg, nam ik op de koop toe. Zo tegen half zeven zie ik dat de Tommy's in een luxe en zwaar gecamoufleerde DKW auto worden afgevoerd. Na een vrij lang appèl, tussen Harrie Reijmers en Hent van Wissen in, trekken zowel de Wehrmacht soldaten evenals de SS'ers met volle bewapening richting Bemmel. De Oberstleutnant, die mijn slaapkamer ingepalmd heeft en als oppas en hulp een meisje uit onze buurt heeft gecharterd is kennelijk de commandant van deze grote groep. Wat deze Duitser prachtig kon was op zijn viool het ave Maria van Gounod spelen!
Zondag 1 oktober 1944
De dag begint met mistig weer en ook nu nog steeds zwaar granaatvuur. Zo tegen negenen is er weer volop zicht! Bij Berend Roelofs vegen ze het bloed van de keukenstoep, een teken dat er weer volop door de Duitse doktoren is gewerkt om de gewonden te behandelen en indien noodzakelijk te opereren en tevens kun je eruit opmaken dat er verlopen nacht zware schermutselingen aan het front hebben plaats gevonden. Onze waakhond Max die ik nog steeds verzorg en te eten breng is erg onrustig wat duidt op naderend onheil. Ja " jong", het kolenhok is te vol, anders kon je dáár, net als voorheen bij onweer, een tijdje vertoeven om tot rust te komen. De vraag is of de Duitsers dat toestaan, want buiten al die munitie ligt daar ook gepekeld vlees, groenten, koekjes en van alle lekkers opgeslagen. Kapelaan De Vries komt in de schuilkelder een kort zondagspreekje houden. Als hij weg is gaat moeke zich met de verzorging van de kleine Nel bezig houden. Dinie helpt haar een handje. Mijn vader is in geen velden of wegen te bekennen, dus ga ik met Nol Helsen maar eens overal wat rondschuimen. Bij Hent "De Knots" hangen de zwaar gehavende kassen vol druiven en met de vele septemberzon die we gehad hebben zijn ze heerlijk zoet gerijpt. Onze goede voornemens worden verstoord door zwaar granaatvuur; dus geen gefluit meer, alleen links en rechts daverende inslagen en opspattend stof en rondvliegende scherven; dus vluchten en proberen het er levend vanaf te brengen! Achter het huis van de ouders van "Jan de Oebel" vinden we dekking en horen we aan het gerammel op het dak dat ook daar de granaatscherven weelderig rondzweven. Op de foto's hieronder ziet u nog wat Duitse tanks, een verwoest marktplein van Arnhem en een zwaar gehavende binnenstad van Tiel. Verder ziet u ook de kop met als datum 26 september 1944 van een vluchtpamflet! De inzetfoto is een vliegende Stirling!
Hoe gevaarlijk ze ook zijn, tanks hebben me altijd geboeid! Beroemde Wittmann tankbemanning met 159 uitschakelingen Boven: vochten aan Oostfront en Frankrijk-niet deze streek! Ook nu het helemaal weer opgebouwd is blijft de herinnering! In de buurt van Rijn, ijssel, Waal en Linge is hard gevochten!
In de kersenbongerd bij Berend Roelofs en in de appelenboomgaard bij Willem Derksen in de Geldersche Hoek aan de kant van de Vliegaan staan 2 batterijen Flakgeschut. 15 tot 20 schoten per minuut met buizen van 88mm verlaten de loop en hebben een bereik van ruim 11 km. De bemanning van elk stuk bestaat uit 7 personen. Constant wordt er gevuurd in de richting van Lent, Elst en de bovenlijn van Ressen. Als de Engelsen de Duitse stukken gepeild hebben, dan volgt er ongetwijfeld zwaar tegenvuur. Ik verwacht dat het morgen echt menens gaat worden! De richting Elden en Driel worden kennelijk uit een andere hoek onder vuur genomen. Mogelijk zijn hierbij stukken betrokken die in de buurt van de Stadsboerderij van de familie Vermaes staan. Bij de Duitse artilleristen in de Geldersche Hoek is ook een Rus gelegerd. Deze overloper is totaal mesjoche en loopt iedereen te bedreigen, vaak met getrokken revolver, dit om dure spulletjes van de burgers te bemachtigen. Die komt eerstdaags nog wel op de koffie! Aan het geluid van de fluitende granaten hoor ik aan het langzaam huilende geluid en inslag dat ze erg kortbij aan het vallen zijn. Zijn de Tommy's in Nijmegen, Lent of waar ze ook mogen zitten er nú al achter waar de Duitsers hun vuurmonden hebben staan? Verrast worden we met met onophoudelijk tegenvuur en het is nu echt gevaarlijk geworden om buiten te lopen. Van alle jongens bij mij in de buurt kom ik, op Nol Helsen na, bijna niemand meer tegen. Nadat bij iedereen in onze wijk aanzeggingen gedaan zijn dat tegen vijven de kerktoren van de Zandse kerk wordt opgeblazen, vindt dit gebeuren omstreeks die tijd ook werkelijk plaats en ligt de rest van dit mooie gebouw ook plat.
Vrijdag 29 september 1944
In onze bakkerij wordt nog gewoon doorgebakken. Gaat het met het granaatvuur te bont worden , dan dient het onderoven met ijzeren deur ervoor als schuilkelder. De muzikale omlijsting van de sjirperende krekels vervangt het geluid van de gierende granaten. Wim, de broer van Gerrit de bakker helpt ook mee. Die kruipt voor geen geld in die benauwende onderoven en zegt: "Als het je tijd is komt "Willem met de zeis"je tóch wel halen"! In de bakkerijschuur liggen de de SS'ers in het stro te pitten om bij te komen van de vermoeienissen aan het front achter de Linge. In de schuur liggen alle ruiten eruit. Vervangen zijn ze door stukken aan elkaar geplakt karton van lege blue band dozen; op deze manier houd je de tocht ook weg! Buiten kom ik Nol tegen, die me vertelt dat hun gezin nog steeds verblijf houdt in de Stafbunker op ons land. Gekscherend zeg ik tegen hem: ,,Gelukkig is Jos op 11september geboren en heeft de ooievaar toen nog niets te verduren gehad van rondvliegende granaten, want anders was zij thuis gebleven. In het land zitten een paar flinke granaattrechters, de schop er even bij en je hebt een mooi eenmansgat! Ook het nachthok van onze waakhond, de Duitse Herder Max, is wat beschadigd. Aan wat afbrokkelingen, zie je dat er ook wat scherven tegen de muur van het kolenhok terecht zijn gekomen. Richting tent lopen de Duitse soldaten met enorm grote kisten te sjouwen. Wat zou dáár inzitten? Achterin de zaal worden de kratten door een paar "Grijze Muizen" open gemaakt. Te voorschijn komen enkele mooie tapijten en Gobelin wandkleden. Dat is beslist gegapt! " hebben we meegenomen uit een kasteel uit de buurt van Antwerpen, hoor ik ze zeggen." Als de Duitsers weg zijn, moeten we daar het café maar mee opsieren! Gehoord dat er met het zware granaatvuur van gisteren en vanmorgen slachtoffers gevallen zijn. Dat Lazaret bij Berend Roelofs is kennelijk een goede dekmantel voor de vele Duitsers bij ons ingekwartierd. Voltreffers hebben we nog niet gehad; vandaar! De noodslachtingen nemen ook in omvang toe en bij ons in de buurt is het de lange van Polman die zich druk bezig houdt met de slacht en verdere afhandeling. Door het oorlogsgedoe is het zakenleven totaal ontregeld. Gemeentebestuur, burgemeester Donny is dan allang gevlucht, Distributiedienst, Luchtbeschermingsdienst, Rode Kruis en EHBO werken nauwgezet samen om de gemeenschap draaiend te houden, maar tóch...kun je onderhand van een noodtoestand spreken. Niet iedere zakenman in Huissen is bereid om voor zijn klanten het leven te laten en vandaag zijn er ook in Huissen-Stad verschillende winkels dicht gegaan en hebben ook de meeste bakkers hun broodproductie gestaakt. Buiten de distributiedienst om is er in Huissen een comité opgericht, die zich uitsluitend met de voedselvoorziening gaat bezig houden. Voordat de nacht intreedt nog maar even buiten gaan kijken Eef! Boven de buurtschap "De Heuvel" vlakbij het riviertje De Linge ziet men de duisternis doorbroken worden door een spervuur van flitsende lichtpatronen. Hieronder foto's van de wapens die de Duitsers gebruikten en ook wat tanks. Mijn dagboek telt vele pagina's en we zullen proberen om deze materie tot de datum van het evacuatiebevel op 19 oktober 1944 op deze site te brengen!
Gevaarlijk wapen vooral in aanvang oorlog succesvol toegepast
Onderstaande foto komt uit Duits archief
Hier beneden ziet u de Duitse tank De Königstiger Actiefoto op "De Heuvel" waar nú een Maria-kapel staat
In de bierkelder bij Oom Piet geen oog dicht kunnen maken vanwege de zware beschietingen en het gebulder van de kanonnen. In de vroege morgen dacht ik dat er buiten bommen gevallen waren, alles schudde op en neer van die zware klap! In de late namiddag van de Duitse officieren, die bij ons in de keuken met mijn vader aan het praten waren, opgevangen dat er in Elst een munitiemagazijn de lucht was ingevlogen. Bij mijn thuis is bijna geen ruit meer heel!
Dinsdag 26 september 1944
Overal zijn de mensen, voorzover nog niet aanwezig, schuilkelders aan het maken. De meeste "bunkers" hebben meer weg van een bult waaronder de aardappelen voor de winter ingekuild liggen dan van een schuilkelder, één brisantgranaat erop en je staat gelijk bij Petrus voor de Hemelpoort! Een jonge Wehrmacht soldaat, hulp bij de veldkeuken vraagt aan een der oudere soldaten wat voor soort vliegtuigen er in de lucht zitten: ,,Als je een zwart vliegtuig ziet, dan is het er een van de Engelsen, is het een wit glanzende kist met een ster erop heb je met een Amerikaans toestel te doen en als...je helemaal niets voorbij ziet komen, dan is het een onzichtbare van de Luftwaffe"!
Woensdag 27 september 1944
Uit Bemmel is de familie Houterman en Roelofs naar Huissen gekomen, het zijn verwanten van oom Piet. Ressen zit in de frontlinie en de Tommy's rukken nu vanuit het Zuiden op. Bij Arnhem is alles verkeerd gelopen en jammerlijk genoeg zijn de Tommy 's daar door de Duitsers verslagen. Velen zijn gewond of gesneuveld en slechts een kleine groep is met bootjes ontsnapt naar de andere kant van de Rijn en heeft zich gevoegd bij de Poolse para's. Deze troepen zullen wel niet meer de kracht hebben om door te stoten en zijn in afwachting van de andere gedropte eenheden om dan weer slag te leveren. Mijn vriend Nol zit met zijn ouders, broertjes en zusjes in de bomvrije schuilkelder die de Duitsers begin augustus op ons land gebouwd hebben. De kelder is gelambriseerd met onze dansvloer en karrenbodems van onze buurman, transporteur en kolenboer van Aalten doen dienst als afdekplaat. Daaroverheen liggen turfbalen, zand en losse grond, waarop wat groen. Op ons land staan veel pruimenbomen die een natuurlijke beschutting aan het geheel geven. Voor de bunker en de haakse ingang hangen dikke gasgordijnen. Ofschoon ik mij al helemaal niet kan aanpassen aan die bedompte, nu overbevolkte bierkelder bij Piet Wouters en bovendien "deze bunker" niet veilig acht, heb ik me als snotjongen maar te schikken. Moeke vertoeft heel veel in de schuilkelder en moet noodgedwongen, nu al het personeel ook thuis zit, buiten de zaak om kleine Nel van nog geen jaar oud verzorgen. Achterom bij ons thuis komen nog veel klanten brood en kruidenierswaren halen en zolang we nog voorraden hebben is alles leverbaar. Mijn zus Dinie, een jaar jonger dan ik helpt ook met alles mee, onze Ben van zes is daarentegen nog niet in staat én als het mij uitkomt help ik de klanten ook wel. Het is een zenuwslopende tijd en je moet het maar durven om onder zwaar granaatvuur de deur uit te gaan om nog boodschappen te halen en deze uit te reiken. Mijn dagboek uit de oorlog beslaat vele bladzijden en een heleboel zaken heb ik verwoord in aparte stukken die ik uitgebreid voor mijn lezers op mijn blog gebracht heb. U kunt ze inzien door het archief te openen, waarin zeker 60 oorlogsverslagen staan met vele beelden en details. De verschrikkingen waren groot en de hoop van een snelle bevrijding ijdel! Er valt veel over alle oorlogen te lezen en erover uitgepraat en geschreven raak je nooit. In de toekomst zullen bij leven en welzijn er van mijn kant nog vele verhalen volgen. In 1955 heb ik amateur historicus Gerrit Meeuwsen uit Huissen fotomateriaal en oorlogsstukken overhandigd, waarbij ook mijn dagboek en er zullen in Huissen en omgeving ongetwijfeld veel mensen zijn, die nog in het bezit zijn van eigen materiaal of van stukken en foto's uit mijn collectie verkregen. Alles wat er op mijn site staat mag gekopieerd worden. Bij verdere publicatie hiervan verzoek ik u wel beleefd om als bron mijn naam te vermelden. Uit een in 2004 geschreven stuk over de Slag om Arnhem van de Duitse Historicus Stephan Steuben geef ik de letterlijke tekst weer over zijn nabeschouwing die handelt over de behandeling van de Duitsers met betrekking tot de opvang van de gewonde Engelse soldaten: Der englische Historiker Christopher Ailsby schreibt in seiner "Geschichte der Waffen-SS" (London, 1998) zur Schlacht von Arnheim: ,, Entgegen einem vorurteil verhielten sich die Soldaten der Waffen-SS nach dem kampf ritterlich gegenüber ihren britischen Gefangenen."Noch im Verlauf der Kämpfe wurden mehr als 2200 verwundete Engländer von den Sanitäteinheiten der Division "Hohenstaufen" übernommen und versorgt. Darüber hinaus bestückte die Waffen-SS zurückfahrende britische Sanitätsfahrzeuge mit Verbandsmaterial zur Versorgung jener Verwundeten, die sich vor Kampfesende nicht in deutsche Obhut begeben wollten. Davon is heute freilich nur noch wenig zu lesen. De inzetfoto linksboven is van Joseph Dietrich Gruppenführer en de beelden die U hieronder ziet geven de bevrijding van Arnhem weer op 14 april 1945. De stad was verlaten, alleen de bewoners van de "verre en verscholen buitenwijk" de Geitenkamp waren niet geëvacueerd en hebben de Canadese bevrijders mogen begroeten. Wij als Huissenaren hebben ons stadje ook nooit zien bevrijden en er zijn zelfs geen directe beelden van!
Foto boven bij Oude Kraan in de buurt
Alles oude schade; op 13 en 14 april 1945 niets bijgekomen! Bij het Musis worden enkele Duitsers krijgsgevangen genomen! Kennelijk werd de Geitenkamp als 'n aparte plaats beschouwd! Het waren de onverschrokken Canadezen die doorstootten!
In de Karstraat zijn veel Duitsers aan het trekken. De RAF zit met jachtvliegtuigen in de lucht. In de buurt van "De Pippel", de boerderij van de fam. Puplichuizen, in de directe nabijheid van het brugje over De Linge zie ik een paar van die kisten een duikvlucht nemen...dús pleiten Eef en naar huis! Even later is er een brandende machine neergestort op de Panoven, vlakbij het huis van de familie Bremer, vermoedelijk een Dakota transportvliegtuig C-53, kennelijk neergehaald door Duits luchtdoelgeschut. Door luchtlandingen achter De Maas bij Grave, Son bij Eindhoven en in de buurt van Arnhem zijn er als het ware 3 bruggenhoofden ontstaan. Nú nog de oprukkende Amerikanen vanuit België, Frankrijk en Luxemburg erbij en ook Nederland is bevrijd.
Donderdag 21 september 1944
In Driel zijn Poolse Para's van de 43ste Airborne Divisie geland. Volgens sommige mensen zouden er in vier dagen tijd meer dan 20.000 parachutisten boven ons land gedropt zijn en is de bevrijding een kwestie van enkele dagen. Duits afweergeschut haalt een transportvliegtuig neer. De kist is ergens in de Hoeve terecht gekomen op een stuk akkerland van boer Wienholtz. Cor Bleumer vertelde me dat hij meteen ter plekke was geweest en nog hulpgeroep had gehoord. Het vliegtuig telde 6 bemanningsleden.
Vrijdag 22 september 1944
Ofschoon er al vanaf juli bij ons in Huissen voortdurend Duitsers aanwezig waren en men links en rechts openbare ruimtes en gebouwen gevorderd had en weer verlaten zijn er nú overal inkwartieringen van soldaten. Onze woonplaats Huissen is frontstad geworden. Bij ons in de tentzaal liggen 120 Wehrmachtsoldaten en in de bakkerijschuur 60 SS'ers. Hun bewapening bestaat uit geweren, machinegeweren en ook zijn ze in het bezit van buitgemaakte Besa mitrailleurs. Ons kolenhok is tot de nok toe gevuld met kisten vol allerlei munitie. Buiten de normale standaarduitrusting hebben de SS'ers hun hele nek omhangen vol kettingen met patronen en in hun laarzen twee of drie Panzerfausten, verder dragen ze allemaal een pistool en hebben ze ook hun koppel vol handgranaten met stelen eraan. De meeste gaan dronken naar het front. Ook voeren ze steeds een zesloops-raketwerper mee die kennelijk ook bij hun uitrusting hoort. Er zijn ook Oostenrijkers bij die de hele dag op Hitler schelden en zich Panzerjäger noemen. Enkele soldaten hebben een klaproos op hun pet, weer andere een doodskop. Bij onze buurman Berend Helsen in de Zandsedwarsstraat zijn Stafofficieren van de Abwehr gelegerd en ook zie ik "hoge Pieten" met uniformen aan met rood gekleurde revers van het Frundsbergregiment Panzer rondlopen. Bij de Wehrmacht eenheden bij ons in de tentzaal zijn ook vrouwelijke verzorgsters met grijze uniformen. Deze opvallende "stukken" noemen wij "Grijze Muizen"!
Zaterdag 23 september 1944
In de vroege ochtend neem ik waar, dat er bij onze linkerbuurman Rode Kruisvlaggen over het dak gespannen zijn. Het woord Lazaret is zelfs op grote afstand zichtbaar. Bij Jansen"De Groot" iets verderop in de Karstraat zijn de Sanitäter ingekwartierd en worden ook de eerste hulp handelingen verricht. Zware frontoperaties vinden in de betonnen Lazaretkeuken bij Berend Roelofs plaats. Nu de slaapkamers bij ons thuis boven door Wehrmacht officieren bewoond worden en er voortdurend granaatvuur is, slapen we 's nachts in de bierkelder van Limonadefabriek "De Zwaan" die tevens als schuilkelder dient voor de beschietingen die steeds heviger worden. Overdag heerst er bij ons in de bakkerij nog altijd bedrijvigheid, alleen wordt er niet meer bezorgd en moeten de klanten het brood zelf halen.
Zondag 24 september 1944
We zijn nog gewoon naar de kerk geweest en de H. Mis werd ook door enkele Duitse soldaten bijgewoond. Er werd door de kapelaan geen preek gehouden. 's Middags wordt het kolenhok nog verder volgestouwd , nú met Engelse proviand en verbindingsmaterieel die kennelijk verkeerd gedropt is en in Duitse handen gevallen. Aan de kant van Arnhem is alles vrij rustig, maar de evacué's uit Arnhem Zuid en Malburgen die na de landing van de Engelsen uit het frontgebied van Arnhem naar Huissen gevlucht zijn, blijken nog steeds her en der bij particulieren, boeren en tuinders gehuisvest te wezen. Tegen de avondschemering stort er bij Th. Roelofs op de Rietkamp een lange afstandsjager neer. Het is een tweemotorige "Amerikaan" n.l. een Lockheed P 38-Lighting. Tussen de SS Soldaten en Wehrmacht botert het niet zo goed en er heerst een felle redetwist over de buitgemaakte proviand in het kolenhok, gedeeltelijk ook opgeslagen in het washok. Een driftkikker van een officier gooit over de binnenplaats een rookgranaat, zodat we tijdelijk in duisternis verkeren. Als de rook opgetrokken is schijnt de vrede getekend, want even later is alles weer rustig. Bij de veldkeuken op de binnenplaats heb ik onder dekking van al die rook, hoestend en kuchend, maar meteen een blik boterhamworst meegepikt en op ons eigen tarwebrood smaakte dat verdomd goed. Ondanks al dat oorlogsgeweld om ons heen hebben wij in die tijd geen dag honger geleden. Noodslachtingen van getroffen vee op stal en in het weiland zijn aan de orde van de dag en overal is bankvlees zonder bonnen te verkrijgen. Overal zijn voor zover mogelijk de verduisteringen weer aangebracht, want met het neerkomen van granaten en ontploffingen zijn er al verschillende ruiten gesneuveld en bij sommige tuinders kun je zo de druivenkas instappen. De inzetfoto links boven is van de commandant van de 10de Panzerbrigade Heinz Harmel, die Bij Berend Helsen zijn verblijf had. De meeste beelden spreken voor zich en er staan ook wat Tommy's op en Parachutisten die bij Driel tussen wat bomen in het terrein bewaken. Wordt vervolgd!
Hier in de Betuwe met al die landerijen en greppels is het zoeken Als je zo iets op het honk krijg vertel je er niet veel over na! Boven Tommy's in Arnhem-Beneden Polen bij Driel
Uit de Hoogmis komend wist ik niet wat ik zag! Buiten is het mooi helder en echt nazomers weer. De lucht is zwart van laagvliegende vliegtuigen. Er staan veel mensen opgewonden en enthousiast te kijken. Wat is er aan de hand vraagt iedereen zich af? Is de bevrijding nabij? In de verte richting Arnhem zie je van alles en nog wat in een bonte schakering omlaag dwarrelen. Wat zachte plofjes en kleine wolkjes in de lucht getuigen van het feit dat de Duitsers hun afweergeschut gericht hebben op alles wat er door de lucht dwarrelt. Even later zie je wat spitfires duiken en hoor je de boordwapens ratelen. Wat hardere dreunen duiden erop dat er kennelijk ook wat bommen afgeworpen zijn. Het blijft maar aanvliegen, in de kisten kun je de piloten zien zitten. Tegen half een in de middag ben ik met een aantal "later kerkgangers" klanten toch even onder de dikke leien van het biljart gedoken bij het horen van wat zwaardere klappen, die klonken alsof er kort in de buurt bommen naar beneden kwamen. Later op de dag vernomen dat er bij het Looveer in Huissen-Stad raketbommen zijn gevallen. Erg dat er bij een aanval op een batterij Duitse Flak 23 onschuldige burgers gedood zijn. Niets vernomen van gesneuvelde Duitsers! Ondanks dat we het allemaal voor onze ogen hebben zien gebeuren, is het tóch groot nieuws dat enkele Engelse luchtlandingseenheden bij Heveadorp en op de Ginkelse Hei in Oosterbeek gedropt zijn.
Maandag 18 september 1944
Er wordt zwaar gevochten om de Rijnbrug bij Arnhem. Gehoord dat er bij Grave en in de Ooypolder bij Nijmegen ook para's neergekomen zijn. Als die de Waal oversteken zitten we morgen niet meer aan de eigenteelt en is voor ons knapen het roken van gedroogd en gemalen bonenblad ook gebeurd. 's Avonds laat in het donker is Arnhem van hieruit gezien "een wandelende" vuurgloed. Harrie Reijmers, de fietsenmaker, tevens onze buurman en klusjesman, komt bij ons langs om mijn vader te vertellen, dat hij gehoord heeft dat een pantser eenheid van de Waffen SS met zware tanks over de Westervoortsebrug Arnhem is binnengetrokken en volgens zijn militaire bevindingen, opgedaan in het fietsenleger van generaal Reynders, de zaak dáár verkeerd dreigt te lopen.
Dinsdag 19 september 1944
Dat de SS in de buurt is worden we 's morgens tegen koffietijd gewaar. Bezig aan ons "surrogaatkwartiertje", zien we door het winkelraam een stelletje van die haveloze kerels die fietsen aan het vorderen zijn. Vanuit de verte hebben de fietsers al gauw in de smiezen, dat er bij "Lombok" iets niet pluis is en slaan al gauw een andere richting in om die knasters te ontlopen. Gemakshalve lopen die SS'ers overal in de buurt lukraak naar binnen om aan vervoersmiddelen te komen. De mooie Pijlfiets met versnelling van mijn vader is dan al verdwenen, als die rotzakken proberen om de transportfiets, waarmee brood uitgevent wordt, ook mee te nemen. Moeke is des duivels en houdt de Hollandse Waffenman met geweld tegen. Deze trekt zijn Luger en dreigt daarmee. Ondertussen heb ik me er ook mee bemoeid én geef ik die smeerlap een flinke lel tegen zijn schenen. Noch de knecht, noch mijn vader is thuis. Die zijn beiden naar Huissen-Stad om de bomslachtoffers van het Looveer mee te helpen begraven. Tóch, als de geladen revolver na een klik op mij gericht wordt, neem ik snel de kuierlatten en vlucht ik via de bakkerijschuurdeur de Zandsedwarsstraat in. Op het deel bij oom Hendrik word ik door tante Bet, die het nooit zo op mij begrepen had, weggejaagd. Gelukkig is de Schutzstaff-Mann van die Leibstandarte van Adolf me niet gevolgd. Wat nú? Even blijven loeren op de hoek van "De Strötjes" of alles veilig is. Thuisgekomen, ben ik blij dat moeke nog leeft! Tegen drie uur zijn er weer Dakota's, Stirlings sleepvliegtuigen, Horsa- en Halifax zweefvliegtuigen en Engelse jagers in de lucht. Ze vliegen af en aan. Krijgen we weer een luchtlanding te zien? Vanaf het dak van Limonadefabriek "De Zwaan" bij oom Piet en tante Mies Wouters heb ik dit kleurrijke schouwspel met een "geleende" Prismakijker van de Moffen, die me even later door een paar "flinke mannen" werd ontfutseld, duidelijk waar kunnen nemen. Bij oom Piet waren we kind in huis, omdat we hem altijd hielpen met het spoelen van flessen en hierna een dubbeltje kregen om een ijsco te kopen. Ook de lege bierflessen van ZHB, we noemden dat ziekenhuisbier, werden gecontroleerd en eventueel gespoeld. Vroeger hadden de mensen nogal eens de gewoonte om in lege flessen petroleum, spiritus, azijn, zoutzuur of andere ongewenste vloeibare stoffen te bewaren; vandaar die langdurige spoeling met zand en water!
Boven vertrek luchtlandingsdivisie-Beneden in volle vlucht
Bij Het Looveer ging het om de pont, niet om het Duitse geschut!
