Volgens de egyptoloog Nicholas Reeves is het gouden doodsmasker van Toetanchamon niet voor hem gemaakt, maar voor zijn (stief)moeder, Nefertiti. Toetanchamons naam zou zijn aangebracht boven een eerdere inscriptie met Nefertitis titel. Ook andere objecten in het graf van de jong overledene bleken al tweedehands. Op dit moment wordt onderzocht of er nog een ruimte ligt achter zijn grafkamer, na eerdere ontdekkingen van Reeves.
In Egypte is een team wetenschappers begonnen met een nieuwe analyse van de tombe van farao Toetanchamon. Dat heeft de minister van Antiquiteiten Mamdouh al-Damati gezegd. De resultaten worden zaterdag in Luxor voorgesteld.
Het onderzoek vindt plaats in de tombe van farao Toetanchamon in de Vallei der Koningen in Egypte. Zoals bekend vermoedt de Britse Egyptoloog Nicholas Reeves dat zich achter de muren van de grafkamer van de Egyptische heerser verborgen ruimtes bevinden én dat de legendarische Egyptische koningin Nefertiti in één van die ruimtes ligt begraven.
Begin november had een eerste, voorlopige analyse al temperatuurverschillen op de wanden van de tombe aangetoond. Een nieuwe, verregaande analyse moet nu meer uitsluitsel bieden. Die analyse is vandaag begonnen en zal drie dagen duren, zo meldt minister al-Damati. Nog steeds gebruiken de wetenschappers enkel radarstralen en infraroodstralen zodat de eeuwenoude grafkamer niet beschadigd geraakt.
Komende zaterdag staat een persconferentie gepland in Luxor in het zuiden van het land. Dan worden de resultaten van het nieuwe onderzoek nader toegelicht.
Droogste plek op aarde, en toch liep er ooit een rivier
Foto: AFP
De Sahara, een van de droogste en onhergbergzaamste plaatsen op aarde, was niet altijd de exclusieve habitat van kamelen, dromedarissen en schorpioenen. Uit een nieuwe studie van een Frans wetenschappelijk team blijkt dat duizenden jaren geleden een immense rivier door de woestijn kronkelde. Dat staat deze week te lezen in het vakblad Nature Communications.
Een groot deel van de Sahara is dermate droog en warm dat er zo goed als geen leven in mogelijk is. Maar dat was niet altijd zo: ongeveer 10.000 jaar geleden zwierven dieren door de graslanden, gevolgd door mensen die rotstekeningen achtergelaten hebben, waarop onder meer giraffen te zien zijn. Een Japanse satelliet die in staat is door de hoge duinen van de grootste zandwoestijn ter wereld te turen, ontdekte bovendien een oude rivierbedding van ongeveer 500 kilometer lang in de dorre gebieden van het noordwesten van Afrika.
De wetenschappers kunnen niet exact zeggen wanneer de rivier nog door het gebied vloeide, maar men denkt ongeveer aan 12.000 tot 5.000 jaar geleden. In die periode viel zoveel regen in het nu zo dorre gebied, dat het ook bekendstaat als de groene Sahara. Dat zachte klimaat creëerde een groen landschap, vol leven, vol mensen, dieren en meren, zeggen experts.
10-11-2015
"Geheime kamers" in de piramides van Gizeh?
"Geheime kamers" in de piramides van Gizeh?
De piramides van Cheops (links) en Chefren (rechts)
"Geheime kamers" in de piramides van Gizeh?Auteur: Kathleen Heylen
di 10/11/2015 - 16:16 Kathleen Heylen
Zijn er écht "geheime" kamers en graftombes in de wereldberoemde piramides van Gizeh? Een team wetenschappers dat met doorgedreven scanapparatuur de constructie van de wereldberoemde monumenten probeert te doorgronden, lijkt een eerste "officiële" aanwijzing daarvoor te hebben gevonden.
Op 25 oktober ging het internationale project "Scan Pyramids" van start, waarbij de piramides in Gizeh, bij Caïro, met kosmische stralen onderzocht worden, op zoek naar aanwijzingen over hun constructie. De piramides van Cheops, Chefren en Mycerinus werden gebouwd tussen circa 2551 en 2472 voor Christus. Allerlei hypotheses en theorieën ten spijt, is het meer dan 4.500 jaar later nog altijd niet helemaal duidelijk hoe de Egyptenaren die kolossale bouwwerken opgericht hebben.
"Scan Pyramids" zet onder meer thermografische camera's in, die via infrarood licht de temperatuur van een object meten. Dat levert een infrarood "foto" op. De koudere delen worden in blauwtinten weergegeven, de warme in rode. De techniek laat toe om koude of warme zones snel op te sporen. Er zijn infraroodbeelden gemaakt van de piramides bij zonsopgang, als de zon de monumenten opwarmt, en bij zonsondergang, als de gebouwen afkoelen. En dat leverde opmerkelijke resultaten op.
"We hebben opvallende thermale anomalieën vastgesteld", zeggen de Egyptische, Franse, Canadese en Japanse wetenschappers en architecten die meewerken aan het project. Vrij vertaald: enkele van de massieve blokken kalksteen waarmee de piramides opgebouwd zijn, hebben een hogere temperatuur dan andere. Die "anomalieën" zijn er bij alle piramides, maar vooral bij de grootste, die van Cheops, zijn ze het meest uitgesproken. Drie aangrenzende blokken onderaan de oostelijke zijde van de piramide vertonen een hoge temperatuur.
AP
"Heel wat verklaringen mogelijk"
De wetenschappers hebben voorlopig geen verklaring voor de temperatuursverschillen. "Er zijn heel wat mogelijkheden, zoals lege ruimtes in de piramides en interne luchtstromingen, maar dit moet zeker verder onderzocht worden", zegt ook de Egyptische minister van Antiquiteiten Mamdouh al-Damati, die de voorstelling van de eerste onderzoeksresultaten aan de voet van de piramide van Cheops bijwoonde. Daar werd trouwens "livebeelden" van de infraroodcamera getoond.
Het voedt alleszins het mysterie rond de wereldberoemde piramides in Gizeh, waarvan al lang gezegd wordt dat er geheime kamers en graftombes moeten zijn. Of met deze ontdekking een eerste stap in de richting van bewijzen voor die theorie gezet is, zal nog moeten blijken. Dat onderzoek maakt alleszins verder deel uit van het project.
"Scan Pyramids" loopt nog tot eind 2016.
Elders in Egypte is de Britse egyptoloog Nicholas Reeves eveneens met scanapparatuur aan de slag. In het graf van farao Toetanchamon in de Vallei der Koningen gaat hij na of zich verborgen ruimtes achter de wanden van de tombe bevinden. Mogelijk ligt daar het graf verscholen van Nefertiti, de legendarische Egyptische koningin.
06-11-2015
Zo oud worden we gemiddeld
Zo oud worden we gemiddeld
Wie in het Romeinse Keizerrijk geboren werd, mocht van geluk spreken als hij ouder werd dan dertig. Maar intussen is de levensverwachting in dit deel van de wereld opgeklommen tot ongeveer 82 jaar. Met dank aan de medische vooruitgang. Tegen het einde van de eeuw zitten we wellicht aan 90 jaar. Maar dat is dan meteen ook de grens.
19 jaar. Dat was naar schatting de schamele levensverwachting van de neanderthaler. En tegen het begin van onze jaartelling was dat cijfer nauwelijks toegenomen. Over de gemiddelde leeftijd van de Romeinen heerst bijvoorbeeld veel discussie, zegt demograaf Patrick De Boosere (VUB). We moeten ons daarvoor behelpen met aantekeningen op grafstenen. Toch kunnen we ervan uitgaan dat men toen tussen de 26 en 30 jaar oud werd. Het gemiddelde werd vooral naar beneden gehaald door de grote kindersterfte. Het is dus een misvatting dat er toen geen oude mensen waren.
En ook in de middeleeuwen en in het industriële tijdperk is de levensverwachting niet spectaculair veel gestegen: in 1900 was ze in West-Europa nog altijd maar 45 jaar. Pas daarna kwam er een enorme stijging, met dank aan de medische vooruitgang die de baby- en kindersterfte sterk terugdrong. Zo kon wie vlak na de Tweede Wereldoorlog werd geboren in België of Nederland, al verwachten om 71 jaar te worden.
Sindsdien is daar beetje bij beetje nog een tiental jaar aan toegevoegd. Nochtans is de kindersterfte niet spectaculair afgenomen in die periode.
Egypte geeft toestemming voor radaronderzoek naar graftombe Nefertiti
vr 25/09/2015 - 22:19 Alexander Verstraete
Het Egyptische ministerie van Antiquiteiten heeft de Britse Egyptoloog Nicholas Reeves de toestemming gegeven het graf van farao Toetanchamon met een radar te scannen. Met het onderzoek wil Reeves nagaan of het graf van koningin Nefertiti zich achter de muren van de tombe bevindt.
Het was een spectaculaire theorie die Reeves afgelopen zomer introduceerde: achter de grafkamer van de beroemde Egyptische farao Toetanchamon in de Vallei der Koningen in Egypte bevinden ze nog meerdere, verborgen kamers. Sterker nog: één van die kamers zou wel eens de grafkamer van de al even legendarische koningin Nefertiti kunnen zijn.
Reeves kwam tot die bevindingen nadat hij 3D-foto's in hoge resolutie van de grafkamer van Toetanchamon had bestudeerd. Daarop ontdekte hij verschillende lijnen onder het plaaster op de muur die volgens hem de contouren vormen van deuren die naar andere kamers leiden.
Bovendien zou de indeling van de grafkamer van Toetanchamon meer op die van een koningin lijken dan op die van een farao. Reeves denkt daarom dat de farao na zijn plotse dood op 19-jarige leeftijd in allerijl in één van de buitenste kamers van een bestaand graf is begraven, namelijk dat van zijn stiefmoeder Nefertiti.
(foto onder: de ontdekking van de graftombe van Toetanchamon in 1922)
De Egyptische minister van Antiquiteiten Mamdouh el-Damaty is klaarblijkelijk danig onder de indruk van de theorie van Reeves want hij heeft de Egyptoloog de toestemming gegeven om de grafkamer van Toetanchamon met een radar nader te onderzoeken. Zonder de muren open te breken kan hij met het toestel nagaan of zich inderdaad verborgen kamers achter de wanden bevinden.
Volgens de woordvoerder van de minister komt Reeves aanstaande zaterdag in Egypte aan en zal hij samen met de minister naar de graftombe reizen. "We vinden het erg spannend", aldus de woordvoerder. "Mogelijk gaat het niet om de grafkamer van Nefertiti, maar om die van edelen. Als het wél die van Nefertiti is, zou dat ongelooflijk zijn."
Wie was Nefertiti?
Nefertiti was een Egyptische koningin die leefde in de veertiende eeuw voor Christus. Nu nog steeds staat ze bekend om haar legendarische schoonheid. Een beroemde buste van haar is te zien in het Egyptisch museum in Berlijn.
Nefertiti was de vrouw van Achnaton, de farao die het monotheïsme in Egypte probeerde te introduceren en de vader van Toetanchamon. Lange tijd werd gedacht dat ze zijn moeder was, maar DNA-onderzoek heeft dat uitgesloten. Hoe dan ook speelde ze een belangrijke rol tijdens de regering van Achnaton, zowel politiek als religieus.
Het is onduidelijk wat met haar gebeurde na de dood van Achnaton. Sommige onderzoekers menen dat ze een tijdlang zelf over Egypte regeerde. Ook na het aantreden van Toetanchamon zou ze nog invloedrijk zijn geweest.
Over het overlijden en de begrafenis van Nefertiti heerst nog veel onduidelijkheid. Eerder werden twee mummies aan haar toegeschreven, maar dat bleek uiteindelijk onjuist.
Eerste analyse wijst op warmteverschillen in tombe Toetanchamon
Zoektocht naar Nefertiti
Nefertiti was een legendarische Egyptische koningin die leefde in de 14e eeuw voor Christus
Ze was de vrouw van farao Achnaton en was vermoedelijk de stiefmoeder van farao Toetanchamon
De Britse Egyptoloog Nicholas Reeves is in de tombe van die laatste op zoek naar haar graf
AP
Eerste analyse wijst op warmteverschillen in tombe ToetanchamonAuteur: Alexander Verstraete
vr 06/11/2015 - Alexander Verstraete
Uit een eerste, voorlopige analyse van de graftombe van de Egyptische farao Toetanchamon blijkt dat temperatuurverschillen op de wanden voorkomen. Dat heeft de Egyptische minister van Antiquiteiten Mamdouh al-Damati gezegd.
In de Vallei der Koningen in Egypte is het langverwachte radaronderzoek in de graftombe van Toetanchamon eindelijk begonnen. Met het onderzoek wil de Britse Egyptoloog Nicholas Reeves samen met zijn team nagaan of zich verborgen ruimtes bevinden achter de wanden van de grafkamer.
Zelf is hij overtuigd dat dit het geval is. Sterker nog: hij meent dat niemand minder dan de legendarische Egyptische koningin Nefertiti in één van die verborgen kamers ligt begraven.
Een eerste analyse lijkt alvast hoopgevend. Met de hulp van infraroodstralen heeft het team de wanden van de tombe aan een thermisch onderzoek onderworpen. "Op die manier wilden we de temperaturen van de wanden in kaart brengen", ze meldt minister al-Damati.
"Deze eerste, voorlopige analyse heeft temperatuurverschillen op de noordelijke wand aan het licht gebracht", gaat hij verder. "Om deze eerste resultaten te bevestigen, moeten we verder onderzoek doen om die delen van de wand die een afwijkende temperatuur hebben met zekerheid te onderscheiden."
Uiteraard zijn de mummies uit de expo Sarcophagi een hit bij kinderen. Hun ouders kunnen live de restauratie van tien kisten volgen en objecten bewonderen uit de fabelachtige reserves van het Jubelparkmuseum.
De tentoonstellingSarcophagiin het Jubelparkmuseum is het gevolg van een wetenschappelijke samenwerking die flink uit haar kleren groeide, met prettige gevolgen voor de vele fans van mummies en het oude Egypte. Het begon met een labo in het museum, waar experts van het Italiaanse Istituto Europeo del Restauro live tien kisten restaureren uit de fabelachtige collectie Egyptische oudheden van het museum. Het groeide uit tot een tentoonstelling die wetenschappers én families kan boeien, en waarvan twee derde van de stukken nooit eerder werd vertoond.
In twaalf zalen volgt de expo de reis van de zon. Die werd volgens de oude Egyptenaren elke avond ingeslikt door de hemelgodin Noet, die haar twaalf uur later weer op de wereld zette. Zo wilden ze na hun dood ook weer geboren worden. In zaal één klinkt het zachte geweeklaag van een begrafenis; vier aardewerken beeldjes van klaagvrouwen vergezelden de overledene in het graf. Afbeeldingen hadden voor de Egyptenaren reële waarde. De hemelsblauweoeshebti-beeldjes die met werktuigen werden begraven, zouden eeuwig de velden bewerken voor de overledene Toetanchamon werd met meer dan vierhonderdoeshebtisbegraven.
Na een zaal waarin de objecten worden voorgesteld die thuishoren in een ideaal graf, begint in zaal drie de geschiedenis van de Egyptische grafrituelen. Noet spreidt aan het plafond beschermend haar armen. De eerste kisten, uit het derde millennium voor Christus, waren klein omdat hout duur was en de dode, die nog niet werd gemummificeerd, in foetushouding werd begraven. Later kregen mummies steeds rijkelijker versierde kisten of zelfs stenen sarcofagen, dodenmaskers en lichaamsgrote mummieplanken, waarop de overledene niet meer werd geportretteerd met de gekruiste armen van Osiris, de god van het dodenrijk, maar losjes, in zijn beste kleren. Zo schetst de expo ook de evolutie van maatschappij en godsdienst.
Dodenmasker
Elke zaal is opgesteld rond één pronkstuk, zoals een prachtig dodenmasker met levendige ogen in glaspasta uit de privécollectie van Leopold II. In elke zaal hangt een summiere en een uitgebreidere legende; wie nog meer info wil, krijgt een volledige beschrijving van de tentoongestelde stukken op banieren. Het loont de moeite die getrapte informatie aan te vullen met de filmpjes voor smartphone en website die voor de expo zijn gemaakt.
Door de lopende restauratie en de resultaten van scans die vorige maand van de mummies werden gemaakt(DS 28 september),worden de bijschriften nog geregeld geüpdatet. Zo blijken de botten die in de sarcofaag van een jakhals zaten toch geen menselijke hand, maar resten van een nog niet geïdentificeerd dier. Een echte gemummificeerde hand wordt meestal aan het oog onttrokken door enthousiaste kinderen.
Vanaf vrijdag wordtSarcophagiuitgebreid metDjehoetihotep. Die expo, die tot stand kwam in samenwerking met de KU Leuven, draait rond een bijna levensgrote reproductie van het vierduizend jaar oude, rijkelijk versierde graf van gouverneur Djehoetihotep. Die opgravingen werden in 1915 in gang gezet door de Amerikaanse archeoloog George Reisner. Een team van Leuven zet zijn werk nog steeds verder. Kaarten uit de tijd van Napoleon, aquarellen van Howard Carter die later het graf van Toetanchamon ontdekte en fotos van Reisner geven een goed beeld van de archeologie toen en nu. In het graf is afgebeeld hoe Djehoetihotep een kolossaal beeld liet verslepen, een afbeelding die heel wat vragen over de bouw van de piramides beantwoordt.
Naast de expos is er een uitgebreid programma activiteiten. Op 15 november, Kunstendag voor Kinderen, worden inloopateliers en gezinsrondleidingen georganiseerd. Op 22 november, Dag van de Wetenschap, zijn er de hele dag lezingen, workshops en demonstraties over de restauratie, in het Nederlands, Frans, Engels en zelfs een keer in het Italiaans.
Sarcophagi en Djehoetihotep, nog tot 20 april. www.kmkg-mrah.be
Volgens Franse wetenschappers was de prehistorische mens in staat succesvol ledematen te amputeren. Ze vonden hiervoor bewijzen in een prehistorisch graf.
De onderzoekers van het Institut National de Recherches Archeologiques Préventives (INRAP) vonden ten zuiden van Parijs een graf met daarin de overblijfselen van een oudere man. Uit onderzoek blijkt dat de linker onderarm van deze man ongeveer 6900 jaar geleden deskundig werd geamputeerd. De prehistorische artsen zouden hierbij gebruik hebben gemaakt van een scalpel van vuursteen. Na de amputatie werd de wond mogelijk met geneeskrachtige planten behandeld zodat geen infectie optrad.
Het gevonden graf (Foto: INRAP)
De vondst werd gedaan in Buthiers-Boulancourt, een plaats ongeveer zeventig kilometer ten zuiden van het huidige Parijs. De wetenschappers hebben hun onderzoeksresultaten gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Antiquity.
De ontdekking werpt mogelijk nieuw licht op de geschiedenis van de chirurgie. Recent werden in Duitsland en Tsjechië ook al vondsten gedaan die wijzen op prehistorische amputaties.
Het graf van de prehistorische man dat ten zuiden van Parijs gevonden is, was twee meter lang. Dat is groter dan de meeste graven die in dit gebied gevonden zijn. Bovendien vonden de onderzoekers in het graf een bijl, een stuk vuursteen en overblijfselen van een jong dier. Allemaal signalen die erop wijzen dat de man een hoge status had.
De onderzoekers zijn er van overtuigd dat de mensen die de onderarm amputeerden veel kennis van zaken hadden. Ze gaan er echter niet van uit dat ze fulltime arts waren, zoals de artsen van vandaag de dag.
Bij het onderzoeken van de botten van de man zijn geen sporen aangetroffen van een infectie. De wetenschappers vermoeden daarom dat de wond na de amputatie werd schoongemaakt en behandeld met planten, mogelijk met salie. De patiënt, een strijder die mogelijk gewond raakte door een val of aanval van een dier, overleefde de operatie. Volgens de onderzoekers leefde hij na de ingreep nog enkele maanden en misschien zelfs een paar jaar. De inhoud van het graf heeft aangetoond dat de man ook zonder zijn linker onderarm onderdeel bleef van de samenleving waartoe hij behoorde en dus niet werd uitgesloten vanwege zijn handicap.
en jongen uit Wekerom blijkt drie jaar geleden op een strandje bij Oosterbeek een kaak van een prehistorische grottenleeuw te hebben gevonden. Hij schenkt het bot maandag aan het Oertijdmuseum in Boxtel.
De nu tienjarige Enzo Smink uit Wekerom speelde in de zomer van 2012 op het strandje in de Rosandepolder, toen hij plotseling op een stuk bot stuitte. Hij groef verder tussen het grind en zand en vond verschillende delen van een kaak met een grote hoektand en nog drie knipkiezen.
De jongen dacht aanvankelijk dat hij resten van een sabeltandtijger had gevonden. Veel aandacht werd er niet besteed aan de vondst. De botten belandden uiteindelijk in een doos ergens in zijn omas huis.
Onlangs haalde Enzo zijn vondst weer tevoorschijn in verband met een spreekbeurt voor school. Zijn moeder maakte fotos en stuurde ze op naar specialisten. Tien werd duidelijk dat de kaak van een prehistorische grottenleeuw is.
De grottenleeuw leefde gedurende het Laat-Pleistoceen (11.800-126.000 jaar geleden) in Europa en kwam ook voor in Nederland. Het dier was aanzienlijk groter dan de grootste Afrikaanse leeuwen. Het Oertijdmuseum noemt de grottenleeuw het grootste roofdier uit de tijd van de mammoeten.
do 10/09/2015 - 11:29J onas Van Boxel De opgraving van een nieuwe menssoort, ontdekt in een grot in Zuid-Afrika, zet wetenschappers voor een raadsel. De "homo naledi" is een mengelmoes van aapachtige en menselijke kenmerken. Uniek: de soort voerde rituele begrafenissen uit.
Een groep wetenschappers heeft een opgraving van wellicht de grootste verzameling mensachtige botten ooit gedaan, in de geïsoleerde Dinaledi-kamer van een grot in Zuid-Afrika.
Een team onder leiding van paleoantropoloog Lee Berger deed twee expedities in het grottennetwerk met de naam Rising star in het noordoosten van Zuid-Afrika. De grot bevindt zich in De wieg van de mensheid, een gebied waar eerder al goed bewaarde fossielen van mensachtigen werden ontdekt, en dat Unesco-werelderfgoed is.
Voor de expeditie moest Berger op zoek naar wetenschappers die door de 18 centimeter brede toegang van de Dinaledi-kamer pasten. Hij stelde een team samen van zes vrouwen, de "Ondergrondse astronauten". De expedities brachten op. Met meerdere exemplaren van bijna elk bot in het lichaam is de homo naledi waarschijnlijk nu al de fossiele menssoort waar we het meeste over weten, zegt Berger.
De meest opmerkelijke factor is het feit dat de soort bewust de gevaarlijke tocht naar de afgelegen grot maakte om daar de doden te begraven. Dat soort rituelen was voorheen enkel bekend bij de moderne mens.
Meer vragen dan antwoorden
De ontdekking dwingt wetenschappers om onze stamboom te herdefiniëren. De homo naledi is vooral een probleem omdat de soort een mengeling is van mens- en aapachtige kenmerken. De handen, voeten en onderbenen vertonen dezelfde kenmerken als die van de moderne mens, maar de romp, schouder en pelvis zijn primitief.
De onderzoekers hebben ook moeilijkheden met het plaatsen van de soort in onze genealogie, omdat de fossielen in isolatie gevonden werden. Door de afwezigheid van bijvoorbeeld fossielen van andere dieren is het lastig om de homo naledi te situeren in de tijd.
De homo naledi had een klein brein, ongeveer de grootte van een vuist. Hij was ongeveer 1,5 meter groot en woog 45 kilogram. Volgens professor Berger is de opgraving maar een fractie van de overblijfselen aanwezig in de Dinaledi-kamer: Er zijn mogelijk nog honderden, misschien duizenden overblijfselen van de homo naledi daar beneden.
Mysterie wordt groter: onderzoekers vinden tweede Stonehenge
Op amper 3 kilometer van de wereldberoemde site Stonehenge hebben onderzoekers een nieuwe verzameling stenen gevonden. Bijna 100 gigantische blokken liggen er begraven onder de grond. Het zou gaan om het grootste prehistorische monument in het Verenigd Koninkrijk, zo meldt BBC.
De belangrijke archeologische vondst werd zondag bekendgemaakt door wetenschappers van de universiteit van Bradford die al 5 jaar lang nauwgezet de omgeving van Stonehenge onderzoeken. Met behulp van radartechnologie scannen ze een gebied waar in de Neolithische tijden (ongeveer 4.500 jaar geleden) een belangrijke nederzetting lag.
Zo ontdekten de archeologen aan de rand van de Durrington Walls, een gigantische muur van aarde, een honderdtal stenen op ongeveer 100 centimeter onder de grond. De stenen zijn gigantisch: tot 4,5 meter groot. In tegenstelling tot Stonehenge staan de stenen niet in een cirkel opgesteld, maar liggen ze neer in een rij.
De onderzoekers veronderstellen dat de stenen ooit één voor één van de aarden wal naar beneden zijn geduwd. Vermoedelijk hadden de stenen een religieuze betekenis: de lijn zou overeenkomen met de baan van de zon tijdens de winterzonnewende. Ook Stonehenge is gebouwd naar de stand van de zon: bij de zonnestilstand, het astronomisch begin van de zomer of de winter, schijnt de zon precies tussen de stenen door.
Toch blijft het mysterie groot. De site is volledig nieuw voor ons en ook de schaal is ongekend. We geloven niet dat dit ooit al ergens ter wereld is ontdekt. We schrijven een heel nieuws hoofdstuk aan het verhaal van Stonehenge, reageren de onderzoekers.
Volgens een Britse archeoloog heeft het graf van Toetanchamon nog lang niet al zijn geheimen prijsgegeven. Nicholas Reeves, die onder meer verbonden is aan het Metropolitan Museum in New York, denkt dat er twee nog niet ontdekte ruimtes achter het graf liggen. Een daarvan zou het graf kunnen zijn van koningin Nefertiti, de stiefmoeder van de jonge farao.
Op 3D-scans zijn onder de muurschilderingen de contouren te zien van een kleine deur in de achterste muur van de grafkamer en een deur in de rechtermuur die groot genoeg is om een gang te verbergen. Zon gang leidt naar een graf, denkt Reeves. Het pleister op de muur is ouder dan op de andere muren, en beschilderd met religieuze scènes die een rituele bescherming moeten bieden. Dat wijst op een belangrijke gast achter de gesloten deur. Er is maar één koninklijke vrouw uit de achttiende dynastie die met zoveel egards werd behandeld, en dat is Nefertiti.
Toetanchamon regeerde vermoedelijk van 1333 tot 1323 voor Christus. Hij was de zoon van farao Achnaton, die de Egyptische goden verving door de ene zonnegod Aton en de hoofdstad van Thebe (het huidige Luxor) verplaatste naar Amarna, onpopulaire maatregelen die de jonge farao na zijn dood moest afschaffen.
Nefertiti, bekend van de buste in het Neues Museum in Berlijn, was Achnatons koningin. Maar DNA-onderzoek wees een paar jaar geleden uit dat een niet bij naam gekende concubine de moeder van Toetanchamon was, en dat is waarschijnlijk niet Nefertiti. Haar graf is nooit gevonden; waarschijnlijk werd ze in Amarna begraven, maar de kans bestaat dat haar mummie later naar de Vallei der Koningen werd overgebracht.
Professor Harco Willems van de K.U. Leuven doet de publicatie van Reeves niet meteen af als wishful thinking. Hij heeft gedetailleerde zwart-witscans die de muren in reliëf weergeven. Als je oog niet meer wordt afgeleid door de mooie schilderingen, zie je vage contouren en texturen die dichtgemaakte en bepleisterde deuropeningen kunnen zijn. Dat procedé is bekend uit andere graven. Maar of ze nu meteen naar een kolossaal graf leiden, is voor de muziek uit lopen. Ik ken geen koninklijke tomben waar je via een grafkamer naar de andere loopt.
De wachtkamer van Nefertiti
Het zouden gewoon bergruimtes kunnen zijn: Normaal gesproken zijn er vier in een graftombe. Toetanchamon heeft er een. Met de twee nieuwe kamers zou je er drie hebben, dat klopt meer voor een koninklijk graf. Dat Toetanchamons graf klein is, betekent ook niet dat het de wachtkamer van een groter graf was, zegt Willems. Hij is jong gestorven en heeft niet de tijd gehad een fiks graf aan te leggen. Hij leefde ook in een woelige periode; er zijn nog wel meer kleine graven uit de entourage van zijn familie.
Dat Toetanchamons bekende dodenmasker gaatjes in de oren heeft, betekent niet dat het masker voor Nefertiti is gemaakt. Je ziet in die periode vaak oorsieraden bij mannen. Toetanchamons grafgiften zien er allemaal mooi uit, maar het is eigenlijk een zootje van bij elkaar geraapte voorwerpen van verschillende mensen, vaak dames aan het hof.
Willems en zijn team zijn actief geweest in Amarna, waar ze onder meer de steengroeven in kaart brachten die nodig waren om op vijftien jaar een nieuwe hoofdstad te bouwen. Hoopt hij niet stiekem dat Nefertitis graf daar wordt gevonden?
We hebben daar wel wat dingen uit die tijd gevonden, onder meer een inscriptie die bewees dat Nefertiti minstens vier jaar langer met Achnaton heeft geregeerd dan tot dan werd aangenomen. Maar er is veel dat we nog niet over haar weten: elke opheldering is welkom. http://www.standaard.be/cnt/DMF20150811_01814589?pid=4948241
11-08-2015
âGeheime deur leidt naar graf Nefertitiâ
Geheime deur leidt naar graf Nefertiti
Foto: belga/ Nicholas Reeves
Wetenschappers vermoeden dat ze een geheime deur ontdekt hebben in de grafkamer van de Egyptische farao Toetanchamon. Achter die deur zou mogelijk het graf van Nefertiti liggen, de moeder van Toetanchamon.
De deur leidt naar het ongeopende graf van de oorspronkelijke eigenaar van het graf, Nefertiti, denkt Nicholas Reeves van de universiteit van Arizona.
Reeves ontdekte op 3D-scans van de grafkamer reliëfverschillen in het pleisterwerk op de muren, die er volgens hem op wijzen dat daaronder twee dichtgemetselde deuren schuilen. Zijn hypothese is dat de ene deur naar een opslagplaats leidt (zie foto), en de andere naar de tombe van Nefertiti, die de oorspronkelijke eigenaar van de graftombe zou zijn geweest.
Zijn vermoeden wordt versterkt doordat de grafkamer van Toetanchamon rechts van de toegangstunnel ligt. Dat is eerder gebruikelijk bij koninginnen dan bij faraos. Het zou ook verklaren waarom de grafkamer van Toetanchamon zo klein is. Dat stelt wetenschappers al voor vragen sinds de ontdekking van de tombe in 1922.
Achter deze muur (ter hoogte van de man met de luipaardvacht) vermoedt Reeves de deur:
Er zijn nog andere elementen die de theorie van Reeves ondersteunen. Eerder werd al bewezen dat de inrichting van de grafkamer van Toetanchamon op een ander moment gebeurde dan de kamer werd gebouwd. De voorwerpen die hij meekreeg in zijn graf, lijken bovendien tweedehands en haastig geplaatst. Zelfs zijn beroemde masker heeft oren met gaatjes in, wat typische vrouwelijk is. Reeves stelt dat Toetanchamon gewoon de overschotjes van Nefertiti kreeg.
Al die aanwijzingen op zich bewijzen niets, maar als je het allemaal samen legt, kan je mijn conclusie moeilijk negeren, zegt Reeves. Als ik fout ben, ben ik fout. Maar als ik juist ben, is dit de grootste archeologische ontdekking ooit.
Dit ziet er ernstig uit
Dit ziet er een ernstige ontdekking uit, zegt professor Egyptologie Harco Willems van de KU Leuven. Reeves is een bekend en gerespecteerd onderzoeker. Dat is niet iemand die zomaar iets verzint.
Of het ook echt de grootste archeologische ontdekking ooit wordt, nuanceert Willems. Dat klinkt eerder als Amerikaanse pr. Maar als er iets achter de muur zit, wordt het bijzonder spannend. Zeker als je denkt aan de kwaliteit van de vondsten in de kamer van Toetanchamon.
Twee nieuwe ruimtes kunnen best denkt Willems. Andere koningsgraven hebben meestal vier zijkamers. Bij Toetanchamon is tot nu toe één zijkamer ontdekt, het is dus goed mogelijk dat we nu op twee nieuwe kamers stoten. Maar het is niet omdat er een kamer is, dat er ook een graf zal zijn. En als er een graf is, is het ook nog niet zeker dat het echt dat van Nefertiti is.
Willems wacht in spanning af welk vervolg dit krijgt. Het beste lijkt me nu om een internationale commissie samen te stellen die bekijkt hoe dit onderzocht kan worden. Met een bodemradar of echotechnieken kan je op zoek gaan naar achterliggende holtes, zonder dat je de grafkamer zou moeten schenden. Voor een onderzoek met zulk prestige, moet je ook zonder al te veel problemen de financiën bijeen kunnen krijgen.
De mooie is gekomen
Nefertiti was de vrouw van farao Achnaton, en leefde in de 14de eeuw voor Christus, tijdens de 18de Dynastie van Egypte.
Aan Nefertiti (de naam betekent De mooie is gekomen) wordt een legendarische schoonheid toegeschreven. Ze is bekend door een goed bewaarde buste die in het Neues Museum in Berlijn staat.
Eerder werden al twee mummies gevonden die aan haar werden toegewezen, maar die theorieën werden na DNA-testen ontkracht.
"Knuffelslang" werpt licht op oorsprong van slangen
"Knuffelslang" werpt licht op oorsprong van slangen
James Brown/University of Portsmouth
vr 24/07/2015 - 12:33 Kathleen Heylen De vondst van een slangenfossiel met vier poten lijkt de discussie te beslechten over waar de voorouders van de slang vandaan kwamen: de zee of het land.
Het fossiel werd eigenlijk tientallen jaren geleden al opgegraven in de zogenoemde Cratos Formatie, een fossielrijk gebied in het noordoosten van Brazilië. Jarenlang lag het stof te vergaren in een privécollectie, niemand die er iets opmerkelijks aan zag. Er bestond zelfs twijfel of het wel echt een slang was. Tot paleobiologen van de universiteit van Porthsmouth, in Groot-Brittannië, in 2012 op het fossiel stootten en het onder de microscoop legden.
Ledematen "om zich vaste klampen aan prooien en partners"
"Ik was ervan overtuigd dat het wel degelijk een slang was, en toen ik het in detail kon bestuderen, zag ik mijn vermoedens bevestigd", zegt wetenschapper David Martill. En hij kreeg meer dan waar hij op gehoopt had. Onder de microscoop was namelijk te zien dat het fossiel geen twee, maar vier poten had. En toch gaat het wel degelijk om een slang, zegt paleontoloog Nick Longrich.
David Martill/University of Portsmouth
"Er zijn eigenschappen die het duidelijk als een slang kenmerken. De lichaamsopbouw is typisch voor een slang, met een lang uitgerekte romp, een korte staart en grote buikschubben die de typische manier van voortbewegen van een slang aantonen. Daarentegen geven de schedel en de lichaamsverhoudingen aan dat het dier aangepast was aan het leven op het land."
De wetenschappers vermoeden dat het dier zijn vier ledematen niet gebruikte om zich voort te bewegen, maar veeleer om zijn prooi goed vast te grijpen. Of misschien om zich vast te klampen aan zijn partners bij het paren. Het inspireerde de onderzoekers toen ze het dier een naam moesten geven. Tetrapodophis amplectus zegt u misschien niet meteen iets, maar het laat zich losjes vertalen als "de vierpotige knuffelslang."
"Oudste" koranfragmenten gevonden in Birmingham University
"Oudste" koranfragmenten gevonden in Birmingham University - Auteur: Ellen Maerevoet
University of Birmingham
wo 22/07/2015 - 10:53 Ellen Maerevoet De universiteit van Birmingham laat weten dat ze mogelijk de oudste fragmenten van een koran in haar bezit heeft. Het manuscript blijkt na onderzoek via koolstofdatering 1.370 jaar oud te zijn. Dat betekent dat de schrijver ervan in dezelfde tijd geleefd heeft als de profeet Mohammed.
De fragmenten lagen al een eeuw in de universiteitsbibliotheek zonder dat iemand wist dat ze zo oud waren. Muhammed Isa Waley, een expert van The British Library, noemt het een "opwindende ontdekking" die moslims "erg blij" zal maken.
"Zelfs in hun wildste dromen hadden onze onderzoekers niet durven hopen dat het manuscript zo oud zou zijn", vertelt Susan Worrall, directeur van de speciale collecties, aan BBC News.
De tests werden uitgevoerd door de Radiocarbon Accelerator Unit van de Oxford University. Uit de data blijkt dat het perkament, met een waarschijnlijkheid van meer dan 95%, uit de periode tussen 568 en 645 dateert. "De profeet Mohammed zou de openbaringen, die de grondslag van de Islam vormen, tussen 610 en 632, ontvangen hebben", zegt David Thomas, professor Islam aan de universiteit van Birmingham. De schrijver van het manuscript kan dus in dezelfde tijd als profeet Mohammed geleefd hebben. "Hij heeft hem misschien gezien, hij heeft hem misschien horen preken", zegt hij.
In andere collecties zitten mogelijk nog manuscripten die uit deze periode dateren, maar sowieso hoort dit manuscript nu bij de oudste. Het maakt deel uit van de Mingana Collection, een verzameling van meer dan 3.000 documenten uit het Midden-Oosten, die in de jaren 20 verzameld werden door Alphonse Mingana. Voor zijn reizen naar het Midden-Oosten werd hij gesponsord door de Britse zakenman Edward Cadbury.
Mogelijk oudste Koranfragmenten ter wereld gevonden
De universiteit van Birmingham bezit mogelijk al bijna een eeuw de oudste
Koranfragmenten ter wereld zonder dat de onderwijsinstelling in het Verenigd
Koninkrijk van iets wist.
Het was even schrikken toen onderzoekers met moderne
koolstofdateringsmethoden enkele documenten uit de collectie boeken van de
universiteit van Birmingham onder de loep namen. Tussen een speciale collectie
boeken uit het Midden-Oosten zit namelijk al bijna een eeuw een fragment van de
Koran verstopt dat minstens 1370 jaar oud is.
De datum van het document valt daardoor samen met de tijd waarin de profeet
Mohammed, de stichter van de islam, geleefd heeft (ongeveer 570-632). De teksten
werden neergepend op schapen- of geitenvel en zijn bijzonder goed bewaard
gebleven, waardoor de tekst nog duidelijk leesbaar is.
Wildste dromen en vreugdetranen
De directeur van de bijzondere collecties van Birmingham is in zijn nopjes:
We hadden in onze wildste dromen nog niet durven verwachten dat het werk zo oud
is. De persoon die deze tekst geschreven heeft, kan de profeet Mohammed
persoonlijk gekend hebben of hem hebben horen prediken. Deze documenten zijn van
onschatbare historische waarde.
Ook gelovigen van de moslimgemeenschap in Birmingham kunnen het nauwelijks
geloven. Toen ik de paginas te zien kreeg, prikten de vreugdetranen in mijn
ogen, zegt Muhammad Afzal, voorzitter van de Centrale Moskee van
Birmingham.
Vanwaar komen de geschriften?
De mogelijk oudste Koranfragmenten ter wereld zijn opgesteld in het
Hijazi-schrift, een voorloper van het Arabisch. Ze werden in de jaren twintig
door een geestelijke in Mosul (Irak) bijgehouden in een speciale collectie en
werden daarna overgedragen aan de universiteit van Birmingham.
Onderzoekers durven voorlopig niet met zekerheid zeggen dat het om het
alleroudste Koranfragment ter wereld gaat omdat de koolstofdateringsmethoden
niet honderd procent nauwkeurig zijn.
